Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Twee helden.
Hervormingen.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
UNO VAN ALTEN*-
YQOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f 1.00.
franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
■M 2447.
ZATERDAG 5 AUG.
1905.
Advertentiln van 16 regels 50 et. Elke regel
meer T1/, Gtroote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjj dagavond
ingewacht.
Niet alleen in Rusland, neen, in alle
landen klinkt luide de wensch naar
hervorming op verschillend gebied ver
schillende partijen vereenigen zich om
den weg te zoeken, die tot het beoogde
doel leidt. Kortom, ieder zoekt een red
middel voor de hedendaagsche sociale
nooden.
Vergeten wordt echter dikwijls om
zichzelf te hervormende gebreken der
maatschappij ziet men, de gebreken van
zichzelf helaas te weinig.
Over hervorming in het huisgezin
vinden wij hieromtrent eenige denk
beelden van Mr. J. van Drooge, in
„Studies in Volkskracht", onder den
titel „Vergeet niet het huisgezin".
„Voor het huisgezin wilde ik een
pleidooi houden," zegt hij. „Geen streng
wetenschappelijk artikel van feiten en
cijfers, een schets met groote trekken."
En verder: „Allerlei dingen zal ik over
hoop halen om ze even te bezien, zon
der ze grondig te bekijken."
We willen dan ook eens even mee-
zien naar al die dingen die overhoop
worden gehaald, althans voor zoover
ons bestek het toelaat.
Het huisgezin beschouwend als de
kern der maatschappij, en in het huis
gezin de vrouw als de ziel daarvan,
komt de huismoeder het eerst onder de
loep. En dan pleit de schrijver voor
de noodzakelijke hervormingde vrouw
thuis, in haar gezin.
Men zou zoo zeggen, dat het verlan
gen naar dien toestand zóó normaal is,
dat een pleidooi overbodig mocht geacht
worden.
Nochtans zijn er vooreerst, die zich
met de verwezelijking van dit verlangen
niet vereenigen, en ten tweede zijn er
toestanden die de vervulling ervan in
den weg staan.
Tot de eersten behooren zij die mee-
nen dat er vroeger wèl werk was voor
de huismoeders, „toen van alles en nog
wat door ieder zelf werd gefabriceerd
toen thuis werd gebakken en geslacht,
gesponnen en geweven, genaaid en ge
breid," maar die beweren dat thans,
nu men alles veel goedkooper klaar
koopt, „van het heele huishouden zoo
goed als niemendal meer overblijft."
„Maar", zegt de schrijver, „als die
dames daar zoo tegenop tornen, dan
vergeten ze één groot ding, of liever
één klein ding, het jonge kind, dat heel
wat getrouwde vrouwen toch ook nog
thuis hebben behalve een keuken en
FEUILLETON.
Een verhaal uit een vroegeren opstand
op Creta.
1)
Het was ten tjjde van den grooten op
stand op Creta in het jaar 1833, zoo wree»
deljjk onderdrukt door Moustapha Pacha,
den onmenscheljjken en geldzuchtigen gou
verneur van Mohammed-Ali schrikkeljjker
gedachtenis.
De dorpen werden verbrand, de vrouwen
weggevoerd de kinderen afgemaakt. Het
geheele eiland werd aaa plunderen prijsge
geven. Nouri-Bej, verwoesting en dood
om zich heen verspreidend, had gezworen
geen steen op den anderen te zullen laten.
De Grieken evenwel bleven gewapend weer
stand bieden en slaagden er menigmaal in
den overweldigers bloedige nederlagen toe
te brengen, waarvoor dan echter onverbid
delijk de wreedste weerwraak genomen
werd op de niet-strjjdanden. Alleen in
het dorp Mourniès liet Nouri Boy vjjftig
grijsaards afmaken, te oud om de wapenen
te voeren, de ljjken aan de raven ten prooi
latende.
Na een dezer overwinningen der Grieken
verspreiden zich de Torksche troepen in de
meubelen en potten en pannen."
En nu zou de schrijver tot de moeders
willen zeggen„Hebt ge werkelijk zoo
veel meer dan de moeders van vroeger
de handen vrij, des te beter, dan kunt
ge zooveel te meer zorg besteden aan
die kinderen."
En nu moge men spreken van bezol
digde hulp, de meesten zullen wel liever
den geheelen dag moeder zijn, want
wat is het toch een dwaasheid om het
huishouden te beschouwen als een werk
van minder allooi."
Er zijn dan ook zeer zeker vele
vrouwen, uitmuntende huishoudsters,
voor wie, juist omdat ze het goed doen,
het werk volstrekt geen drukkende last
is, noch een weerzinwekkende taak.
En men zegge niet dat de moeder
die buitenshuis werkt, haar kinderen
toch op bepaalde tijden ziet. De zorg
voor de kinderen laat zich niet afpassen
van zóó-laat tot zóólaat, als op com
mando.
Mr. van Drooge zegt dat heel mooi als
volgt; „De moeder, die kinderen thuis
heeft, is den heelen dag met ze bezig
ik zou willen zeggen, ook wanneer haar
hanctan heel iets anders doen, is haar
gemoed in beslag genomen door de
kleuters, en dat is juist haar groote
opvoedende macht en kracht".
Goed gezegd, niet waar?
En nu komt de vader aan de beurt.
Maar zouden we het eerst niet nog
hebben over de noodzakelijkheid van
vele moeders om buitenshuis te werken
Dit bespreken we tegelijk, want die
noodzakelijkheid wordt geboren uit
misstanden, die dringend verbetering
eischen, hetzij dat als voorwaarde voor
het in dienst nemen van den man het
medewerken der vrouw uitdrukkelijk is
bedongen, hetzij dat de inkomsten van
den man niet voldoende zijn om het
huisgezin in stand te houden.
Hier moet de man optreden om ver
betering aan te brengen. Het thans zoo
tiiterst veelzijdig ontwikkelde vereni
gingsleven, moet de krachten der man
nen ook in werkelijkheid „ve.eenigen"
om die verbeteringen in de sociale toe
standen te verkrijgen, die de vrouw in
staat zullen stellen haar plichten als
vrouw en moeder volkomen en geheel
waar te nemen.
We kennen geen nobeler streven
voor den huisvader die werkman is,
voor zoover men hem beschouwt juist
ia de hoedanigheid van vader en werk
man.
Maar één ding trachtte men te ver
mijden. Geen vergaderingen op Zon-
of feestdagen!
bergen rondom St. Myron, het middenge
deelte van het eiland, alles op hnn terug
tocht verwoestend te vnnr en te zwaard,
de boomen afzagend, den oogst verbrandend,
de vronwen en kinderen, die niet hadden
kannen vluchten, afmakend of in slavernjj
medevoerend. Uit het dorp St. Myron zelf
gelukte het aan een troepje vrouwen en
kinderen nog tjjdig te ontkomen, een hon
derdtal vluchtelingen onder het geleide van
drie mannen, Yardi, Stelianos en Dasclopé-
takis. In het donker van den nacht volgden
zjj elkander langs de ongebaande wegen,
in de hoop den hoogsn berg te bereiken,
welks grotten hun voorloopig een schuil
plaats beloofden voor de verschrikking n
van den Islam. Vardi en Stelianos waren
al dadelgk als geleiders opgetreden Dasca
lopétrakis had zich onderweg bjj den troep
gevoegd, waarvoor een bjjzondere reden be
stond: hg wilde zjjn eenig kind in veilig
heid brengen.
Dascalopétrakis was de roem en de glorie
dezer bergen, een der k'ioekste steunpilaren
van den opstand van 1821, en beroemde
zich er op bg een vroegere gelegenheid de
laatste te zjjn geweest, die een schot had
afgevuurd. Eg Was een eenvoudig, gemoe
delijk man, die bg al zjjn strjjden tegen
den Tnrk toch nog den tjjd had gevonden
om verliefd te worden. Toen evenwel de
strgd was geëindigd, zag hg zich de vrGnw
geweigerd, die hg steeds zoo goed als de
zgne had beschouwd.
Er bleef hem dos niets anders over dan
De Zondag is zoowat de eenige dag
dien de werkman, als hij wil, geheel
voor vrouw en kinderen kan overhebben.
Dien dag late men hem. Hij komt hem
toe.
„Wanneer de vakorganisatie", zegt
de hoer Yan Drooge, „naast beter loo-
nen, zoodat de vrouw thuis kan blijven,
korter arbeidstijd voor den werkman
bevecht, moge dan niet al die vrij
gekomen tijd besteed worden aan ver
gaderingen buitenshuis, maar voor een
goed deel aan gezinsverkeer in huis.
Ook hier sta bij het streven naar ver
betering ons bovenal voor oogen het
einddoel, het huisgezin.
Buitenland.
Volgens de »Ganlois« moet Dnitschland
in Parjjs langs diplomatieken weg bezwaren
ingediend hebben tegen de herhaalde reizen,
die Fransche officieren naar Elzas Lotha
ringen ondernemen, om hun daar wonende
familieleden te bezoeken.
Stockholms Tidning meldt dat een boot
met torpedisten op de reede van Sandhamn
in de buurt van Helsingfors op een
onderzeesche mjjn is gestooten. De boot is
vernield, 7 menschen werden gedood en 8
gewond.
In verschillende plaatsen van Duitschland
heerscht tyfus. Te Posen worden bjjna 200
Igders verpleegd. Te Herbsleben bg Erfurt
zgn ongeveer 120 menschen, d. i. Vse vaa
de geheele bevolking, in behandeling. De
waterleiding is daar van overheidswege ge
sloten.
Daar de termjjn die den Kretensar op
standelingen tot onderwerping was toege
staan, verstreken is, hebben de consnls-ge-
neraal van de vier beschermende mogend
heden den staat van beleg afgekondigd.
Bg de Russische grens is een dertienjarig
meisje, dut met andere kinderen op een
veld bezig was om aren te lezen, door een
Russischen grenssoldaat op Pruisisch ge
bied doodgeschoten. Het kind had niets ge
daan, wat het niet doen mocht. De soldaat
heeft zich öf op een onbegrjjpeljjke wgze
moeten vergissen óf heeft in een toestand
verkeerd, waarin hg niet wist wat hg deed.
Overigens is de Russische grenswacht in
Prnisen beruoht om hare euveldaden en haar
gering ontzag voor de grens.
De hongersnood in Engelsch-Indië neemt,
naar uit Madras bericht wordt, weer groo-
haar te schaken, en zoo werd zjj zjjne
vrouw. Gedurende meer dan tien jaren was
het een leven van vrede en geluk, waar
aan slechts een ding ontbrak, een kind.
Hoe vurig werd iederen dag de schutspa
troon St. Myron daa* om aangeroepen I Hoe
lang vruchteloos daarop gehoopt en ge
wacht Maar eindeljjk ontfermde de goede
Heilige zich dan toch over het jongs paar
en kwam een kleine jongen hnn hniseljjk
geluk volmaken.
Maar opseBS, daar brak de opstand weer
uit. Bg het eerste geweerschot weerklonk
de oproep >te wapeD 1« van dal tot dal, en
al wat weerbaar is herneemt den weg naar
het gebergte, met Dascalopétrakis aan het
hoofd, den beproefden leidsman van vroeger.
De schermutselingen beginnen van voren
af aan en ook de wraaknemingen der Tur
ken op de weerlooze bevolking.
Op zekeren dag ziet Dascalopétrakis bg
zgne thniskomst in zgn dorp niets anders
dan rookende pninboopen en te midden
daarvan het afschuwelijk verminkte ljjk
zjjner vrouw. Hg begroef haar in der haast
zoo goed hg vermocht en bleef tot den
avond, verpletteid van smart, ronddolen
om te zoeken wat er van hun kind was
geworden. Eindelgk kwam hg bg een ge
wonde, wien het had mogen gelnkken uit
het verschrikkelijk gewoel te ontkomen en
zich ia het struikgewas te verschuilen, en
van dezen vernam hg, dat de kleine Georgi
gered was geworden door een der vrouwen,
ter afmetingen aan. De ongelukkige inlan
ders, die have noch voedsel bezitten, wor
den in kampen bg elkaar gebracht, waar
de regeering tracht hen te voeden. De mid
delen, daarvoor beschikbaar, zjjn echter on
toereikend, terwgl bovendien een cholera-
epidemie onder de inlanders is uitgebroken.
Lgken en zieken worden in grooten getale
op den openbaren weg gevonden.
Uit Perth, in West-Australië, wordt ge
meld, dat de inboorlingen te wapen geloo-
pen zgn en een groot aantal kolonisten
vermoord hebben. De politie heeft vier in
boorlingen als de aanstokers der moorden,
gearresteerd.
De moorden hadden alle plaats in het
onder den naam Goldfields Creek bekende
district. O. a. werden twee blanken en een
halfbloed in den slaap overvallen. Een der
aangevallenen slaagde er in, zgn aanvaller
te verwonden, waardoor hg tot de arrestatie
der raddraaiers heeft meegewerkt. De half
bloed werd door de inboorlingen geworgd
en opgegeten. Op een andere plaats in
Goldfiels Creek werden twee in den slaap
vermoorde blanken in stukken gesneden;
door de inboorlingen werden de lichaams-
deelen in triomf in de streek rondgedragen.
Naar uit Athene gemeld wordt, hebben
kleine Bnlgaarsche benden Grieksche dor
pen bezocht om de inwoners te dwingen,
zich als Bulgaren op de volkstellingsljjsten
te laten inschrgven.
Zoo heeft een Bnlgaarsche bende het
dorp Ravondo aangevallen en vjjf der aan
zienlijkste inwoners gefolterd. Zjj dreigden
het dorp in brand te znllen steken en alle
inwoners te vermoorden, wanneer het dorp
niet verklaarde Bnlgaarsch te zgn.
Enkele dagen later werden in het dorp
Startziowo vgf der aanzienlijkste inwoners
vermoord en kort daarop twee broers nit
Rahovitza.
Deze berichten hebben in Athene groote
opschndding verwekt.
De toestand in Rusland.
De Daily Telegraph verneemt nit Peters
burg: Een tijdperk van reactie is ongetwij
feld ingetreden. De censuur op binnenland-
sche telegrammen is verscherpt, zoodat het
pnbliek onkundig bljjft van wat er Omgaat.
Toch lekt er nog genoeg onrustwekkends
nit. Naar het heet, staat het vast dat de
oogst in Noord- en Midden-Rusland mis
lukt is. Daarbjj dreigen hongersnood en
cholera. In Saratof zgn de boeren, naar men
zegt, in oproer. Zg steken bosschen en bni-
wier naam bg hem noemde; en eenige
vluchtelingen, die hjj in den loop van de
nacht ontmoette, deelden hem mede, dat
een aantal vrouwen en kinderen hnn toe
vlucht naar de bergen hadden gezocht.
Hg was vertrouwd met de geheele om
geving en haalde derhalve tegen Jhet aan
breken van den dag de vluchtelingen in.
Toen mocht hjj tenminste den troost sma
ken zgn kind behouden te zien en aan het
hart te drukken.
Maar nu moesten zg voort, want de
Tarken waren hen op het spoor, en wie
huu in handen vi*l, dien stond de dood,
voorafgegaan door de afgrjjseljjkste folte
ringen, te wachten; daarvan wisten zg te
spreken, die in het dorp hadden gezien hos
de kinderen aan de voeten werden opge
hangen, om den Turschen soldaten tot doel
te dienen bg hnn schietoefeningen.
Zjj hadden weldra het meer vlakke ge
deelten van den weg afgelegd en volgden
na in somber stilzwjjgen den hobbeligen
bergpasaf en toe zag men een grjjsaard
met een angstig, verwilderd gelaat neder-
zinken op een rotsstuk, te uitgeput om
zich ver Ier te kannen sleepen. Geheel voor
aan schreed Dascalopétrakis met zgn kind
op den arm voort. Door zich vooruit te
spoeden had hg zeker kannen zgn, zgn
schat in veiligheid te brengea, want de
berg, welke de heilbelovende grotten binnen
zgne zjjden verborg, was reeds in het ge
zicht. Maar zulk een handelwijze was van
een man als hjj niet te wachten.
tens in brand en vechten onder elkaar. Trepof
scbjjnt nn bizondere aandacht te wjjden
aan hervormingsgenootschappende voor
naamste leiders worden in hechtenis ge
nomen, o.a. advokaat Plangon.
Te Noworosisk, Trans-Kaukasië, heeft op
het station een bloedige botsing plaats ge
had van stakende spoorwegarbeiders en
kozakken. De arbeiders legden losse rails
op de rails neer om bet vertrek van
een trein te verhinderen. Na het driemaal
te vergeefs herhaald bevel om heen te gaan,
gingen de kozakken op de arbeiders schie
ten en hie wen zjj er op los. Er zgn velen
gedood of gewond.
In Lnbin (Rusland) is de districtsrechter,
die met een dame op straat wandelde, door
zes revolverschoten gedood. Ook de dame,
die hem vergezelde, bleef op de plaats dood.
De moordenaar, die niet bekend is, wist
te ontkomen.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
In de Rnssische Regeeringsbode is thans
opnieuw een oorlogzuchtig telegram van
den Tsaar verschenen. De Tsaar spreekt,
in antwoord op een adres nit Chabarofka,
zgn volle instemming nit met de aanbeva
ling die het adres bevat, om den oorlog
voort te zetten tot de vjjand verpletterd is,
en bovenal ora niet te denken aan afstand
van grondgebied of de betaling van een
oorlogsschatting.
De herhaalde niting van een oorlogzuch-
tigen geest door den Tsaar en de koorts
achtige inspanning te Petershof, om de
binnenlandsche onlusten de baas te worden,
dadeljjk na de ontmoeting van Bjoerkoe,
trekken sterk de aandacht.
De Roes verneemt nog dat Witte, zoo
dra de Japanners met afstand van grond
gebied of betaling van een oorlogsvergoeding
aankomen, de onderhandelingen moet af
breken.
Slechtere voorteekenen voor den vrede
zgn moeieljjk denkbaar.
In noordoostulgk Eorea heeft het bard
geregend. De Toemen is buiten hare oevers
getreden en al de Russische schipbruggen
zgn weggeslagen.
De New-York Times zegt dat Japan
bljjkbaar vast besloten is, om Mantsjoerjje
niet te verlaten, te oordaelen naar de
haastige toebereidselen, die gemaakt worden
om den spoorweg van Foesan naar Seoel
in aansluiting te brengen met den Chi-
neeschen Oosterspoorweg door een zjjljjü
Bespeurende dat er achterblijvers waren,
die onvermjjdeljjk in handen van den vjjand
zonden vallen, en overtuigd, dat zg hem
op het spoor van de anderen zonden bren
gen, had hjj den moed op zgne schreden
terug te keeren en hen, die dreigden ineen
te zinken van nitpntting en doodeljjken
angst, tot volharding aan te sporen en hun
moed in te spreken en behulpzaam ter zjjde
te staan.
Na velerlei pogingen mocht hjj ten laatste
zgn plaats onder de voorgangers weder in
nemen, en weldra betrad hjj den engen pas,
gevormd door nedergestorte rotsblokken,
walke den toegang verborgen tot een uit
gestrekte rotsholte, sedert jaren reeds die
nende als geheime bewaarplaats van wape
nen, krijgsvoorraad en levensmiddelen, ten
dienste van den heiligen strgd om de onaf
hankelijkheid.
Een laatste poging, en allen waren be
houden daarbinnen. Het was hoog tgd,
want terwgl Stelianos en Yardi eenige steen
blokken vóór de opening wentelden, om
deze nog meer aan het oog te onttrekken,
toonde een wolk van stof op den top van
den naaatbjjgelegen berg de nadering aan
der vervolgende Tarken, en eenige oogen-
blikken later kon men zien hoe de soldaten
van de hoogte af den omtrek stonden te
overzien, en de steenen laDgs het pad en
het straikgewas onderzochten, om het spoor
der vluchtelingen gewaar te worden.
imSBUD
Naar het Fransch door E. F.
(Slot volgt.)
