Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Bedankt.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 2449. ZATERDAG 12 AUG.
1905.
1
lANB VAN ALTENi
VOOB
Dit blad verschat WOENSDAG ea ZATERDAG.
Abonnementsprjja: per S maanden f 1.09.
franco per poat zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Adrertentiën ran 16 regela 50 et. Elke regel
meer T1/* ct. Groote lettere naar plaatsruimte.
Adrertentiën worden tot Dinadag- en Vrijdagavond
ingewacht.
(Slot.)
In de memorie van toelichting op
de tweede der Kinderwetten, bij de be
handeling der drie vormen van dwang-
opvoeding, noemde de minister de ge
zinsverpleging in de eerste plaats, daarna
de- verpleging in een particulier gesticht,
laatstelijk de verpleging in rijksgestich
ten. Iets verder noemde de minister de
verpleging in rijksgestichten als hoofd
vorm, de andere verplegingswijzen ne
venvormen doch onmiddellijk is de
Tweede Kamer bij de hand en wordt
laatstgemelde uitlating „teleurstellend"
genoemd. „Zeer terecht", luidde het,
was eerst „de verpleging in het huis
gezin voorop gesteld." Het regeerings-
ant woord oordeelt deze teleurstelling te
berusten op een misverstand. „Feitelijk"
zullen verpleging in particuliere gestich
ten en gezinsverpleging de hoofdzaak
zijn. „Formeel" moest echter plaatsing
in een rijksgesticht als hoofdvorm gelden,
daar volgens ontwerp art. 39bis, Wetb.
v. Strafr. plaatsing in een rijksgesticht
steeds vooraf zou gaan, om later, even
tueel, voor een der andere vormen van
dwangopvoeding plaats te maken. En
wenden wij ons thans tot de geschie
denis van dit art. 39bis, dan zien wij,
dat juist het zooeven vermelde, bij amen
dement der h.h. Lucasse en Loeff wijzi
ging onderging: het artikel is thans
zoo geredigeerd, dat jeugdige overtre
ders „aanstonds kunnen worden toever
trouwd aan particulieren, zonder dat zij
een doorgang hebben gemaakt door een
rijksopvoedingsgesticht."
Dat de minister, tegen het amende-
dement der heeren Lucasse en Loeff
„geen overwegend bezwaar" hebbende,
nog even zeide te voorzien, dat van de
door het amendement opgestelde moge
lijkheid „slechts in zeldzame gevallen
gebruik zou worden gemaakt", doet
weinig af. Dat het hier een principieele
kwestie gold, blijkt duidelijk, als men
bedenkt, dat het amendement tegemoet
kwam aan een „in breeden kring" uit
gedrukt verlangen, uitgesproken o.a. door
den Bond van Kinderbescherming.
FEUILLETON,
Zjj loopt onrustig door de kamer; het
wachten duurt lang vanavond wat komt
hij laat
't Huilt en giert in den schoorsteen, de
regen klettert tegen de ramenze schuift
fcet gordjjn weg en ziet in een dichte duis
ternis.
Vreemd, al elf uur. Zoo laat komt hg
nooit. Wat zou er wezen Hg zal toch
geen ongeluk gekregen hebben?
Die nare brug heeft haar al wat angst
gekost, omdat hg zoo bgziende is. Maar
straks lacht hg zgn bang moedertje weer
uit, zjj kent dat 1
Hg lacht anders niet veel tegenwoordig,
haar jongen. Als ze maar wist wat er aan
scheelde. Misschien hebben ze gekibbeld.
Marie was Zondag ook zoo stil en vreemd.
Ze gaat zitten en neemt een boek. 't
Lezen wil niet het gas brandt zeker
slecht vanavond. Dan maar het breiwerk.
Maar dat gaat evenmin, 't is dwaas,
zooals haar handen trillen, ze staat weer
op, ziet eens naar de vulkachel, waaraan
niets te doen is, of zet een stoel terecht
die goed stond.
Bjj de schrgftafel bljjft ze staan, 't Is
een groot, ouderwetsch bureau ze heeft
er haar man mee verrast op zgn eersten
verjaardag in hun eigen huis. Er liggen
al zoovele jaren tusschen en toch weet ze
alles nog van dien dag. Wat een genot,
toen ze zelfzuchtig in hun jong geluk, 's avonds
eindeljjk alleen waren 1 Ze ziet nog, hoe
zjj te zamen onder lach en scherts al zgn
geschriften, documenten en papieren van
waarde wegborgen in de ruime schrgftafel.
Ook in een geheim laadje haar brieven,
die hg niet wilde verscheuren
Waar dus 's ministers eenig argument
om, althans formeel, de verpleging in
een rijksgesticht voorop te stellen hem
ontviel, kon thans worden verwacht,
dat niet enkel feitelijk, maar zelfs for
meel de in de mem. v. toel. oorspronke
lijk gegeven rangschikking der dwang-
opvoedingsvormen als de ware zou
worden gehandhaafd. De door de Alg.
Maatregel gekozen volgorde schijnt met
hetgeen de parlementaire geschiedenis
mocht doen verwachten niet in over
eenstemming. Nog minder is dit het
geval met de straksgenoemde spoedwet.
Nog een andere bedenking rijst tegen
de indeeling-ten-deze van den Algem.
Maatr. Ter beschikking gestelden kun
nen, volgens de wet, worden overge
dragen aan vereenigingen etc., wier
statuten duurzame verzorging van min
derjarigen „in of buiten gestichten"
voorschrijven.
De indeeling nu van den A. M. doet
vreezen, dat dit woordje „of" (in of
buiten gestichten) door de regeering
wordt opgevat in „scheidenden" betee-
kenis. Naar deze opvatting zou men
hebben te onderscheiden: vereenigingen,
die minderjarigen verplegen in (parti
culiere) gestichten, èn vereenigingen,
die verpleging beoogen buiten gestich
ten, maar voorbijgezien zoude zijn, dat
tal van vereenigingen gestichts- en ge
zinsverpleging combineeren.
En die vereenigingen en daar
onder zijn er, welke tot het verleenen
van medewerking aan de regeering het
eerst geroepen zouden zijn zouden
op geduchte wijze den terugslag van
eene meening als hier aan de regeering
werd toegeschreven, ondervinden. Ge-
zins- en gestichtsverpleging behooren
elkander aan te vullen. Tallooze malen
gebeurt het, dat voor een kind het
meest geraden is eerst een tijdelijk
verblijf in een particulier gesticht,
daarna plaatsing in een gezin ten platten
lande. Houdt zich nu de regeering aan
de gewraakte scheiding, zoo zal eene
vereeniging, als op welke wij het oog
hebben, die vaak dergelijke plaatsing
eerst in een gesticht dan in een gezin
aanbevelenswaardig acht, ten aanzien
van overtreders, haar door de regeering
toevertrouwd, niet op deze wijze kunnen
handelen. De scheiding toch tusschen
Dat bad zjj zelf moeten doen nog
geen jaar later. Zjj doorleeft ze nog weer,
die nooit vergeten dagen van wanhoop en
droefheid, toen de dood had weggenoman,
wie haar 't liefst was.
Lange jaren stond ze ongebruikt de
nieuwe schrgftafel. Moeilgke jaren, waarin
zjj als vrouw zich niet mocht geven aan
haar smart, omdat zij als moeder zich moest
geven aan haar kind. Haar jongen, haar
wilde, vrooljjke jongen kon geen droefheid
zienzgn opbruisend karakter vro3g een
krachtig en zorgvuldige leiding.
Toch was haar taak dankbaar geweest
hg groeide op tot een van die menschen,
die anderen gelukkig maken en zelf ge
lukkig zgn.
Wat leek hjj op zgn vader I Als zjj hem
zag zitten voor de schrgftafel, in dezelfde
houding, dan scheen 't haar soms, of het
verleden weer herleefde 'c verleden, dat
toch dood was.
De pendule sloeg twaalf lange, trage
slagen. Twaalf uur 1 En nog niet thuis
Er moest iets gebeurd wezen hg bleet
nooit nit zonder bericht te zenden Als er
maar niet wat is tusschen Marie en ham
Kleine onvriendelijkheden herinnert ze zich
opeens, die ze had tosgeschreven aau een
gril, een ontstemd zgn van 't oogenblik
sooals ieder wel heeft, 't Is ook mischien
niets anders ze spreken hun hart eens
uit en dan volgt de verzoening.
Ze hoopt 't zoo graag. Ze is ze al lang
te boven, de jaloezie op zgn liefde voor
Marie, ze heeft 't heslemaal overwonnen,
toen ze van haar leerde honden en hem
zoo stralend vau geluk zag.
Daar hoort ze de voordeur opengaan.
Ze gaat hem tegemoet.
Waarom kom ja
Ze houdt op ze hoaft niet te vragen.
«Mjjn jongen. Frits, wat is er gebeurd
Zö ziet een strak, bleek gezicht, heel
eenerzijds vereenigingen, die een ge
sticht hebben, anderzijds die enkel ge
zinsverpleging beoogen, zou daaraan in
den weg staan. Maar deze scheiding is
onlogisch en houdt met de practijk geen
rekening.
Men zal ons tegenwerpen, dat het
resultaat vrij wel gelijk blijft. De regee
ring zulks noodig oordeelende, zou een
kind kunnen toevertrouwen eerst aan
een gesticht, daarna aan een vereeniging
tot gezinsverpleging. Maar veroorloof
ons een belangrijk verschil te blijven
aanwezig achten. Het zal voor een ver
eeniging als de bedoelde groot onder
scheid maken, of een uitbesteding in
een gesticht zeg „Hoenderloo"
door haar zal kunnen blijven geschie
den, dan wel of voor plaatsing steeds
de regeering direct zich met Hoender
loo in verbinding zal stellen. Het on
middellijk contact tusschen uitbestedende
vereeniging en pupil ware verbroken
en, in het bizonder voor het geval, dat
die vereeniging werkt naar het bekende
patronaat-systeem, zou dit niet enkel
voor de vereeniging, maar vooral voor
de minderjarigen, wier belang het geldt,
zeer te betreuren zijn. (S. W.)
Buiten land
De vertegenwoordigers van twee en veer
tig Belgische mjjn werkers vereenigingen uit
het bekken van Charleroi hebben met al-
gemeene stemmen besloten thans, nu de
kolenmarkt zco gunstig ia, de directeuren
aan te spreken over de bg de laatste staking
gedane beloften, dat de loonen zullen ver
hoogd worden. Ze zullen de bonden en de
directeuren voorstellen, een gemengde com
missie te benoemen, welke de loonen met
de vaste kolenprjjzen in overeenstemming
zal brengen.
In Preetz, bjj Kiel, is een ernstige tyfus -
epidemie uitgebroken. Ambteljjk zgn meer
dan 40 gevallen aangegeven. De landraad
heeft alle vermakelijkheden, markten en
in hst algemeen alle opeenhooping van
menschen verboden.
De groote magazijnen van de firma
Mejjer te Albany (Vereenigde Staten) zgn
bleektwee handen worden haar toege
stoken, een krampachtige greep, toen een
harde, vreemde stem, die zegt:
»'t Is nit, moeder Marie heeft me
bedankt.
Hjj werpt zich in zgn stoel. Zgn moeder
volgt hem, slaat haar arm om hem heen,
maar hg weert haar af.
»Goede Hemel, Frits, dat kan niet, 'e
kan niet wat is er dan toch gebeurd?
Toe spreek dan, zie niet zoo strak, je kunt
toch ja moeder wel alles zeggen. Hebben
jelui wat gehad
Een neenschudden is 't eenig antwoord.
Met zgn eene hand bedekt hjj zgn gezicht,
met de andere klemt hg de leuning van
den stoel vast.
«Antwoord toch, zeg 't mg, zoo kan ik
't niet uithouden. Heb ja wat gedaan, dat
haar hindert? Is er wat voorgevallen?
Geen antwoord. Eindelgk met een scher
pen lach, afgebroken «Neen, neen, moeder,
niets niets zoo maar bedanktGroote
Hemel, hoe is 't mogeljjk 't Had haar al
lang strjjd gekost, nu moest het er uit
ze kon mg niet gelukkig maken. Ze
had. mg niet lief genoeg't was beter nn
dan later en nu ja, u kent 't wel, 't
liedje, dat zoo vaak wordt gezongen. En
altjjd 't zelfde slot: «ringen af* hg
wees op zgn vinger «cadeaux terug en
brieven. Enfinbedankt!*
Zjja bitterheid doet haar zeer. Onwille
keurig slaat zjj den arm weer om zgn
schouders, maar hg dringt haar zacht weg.
«Toe, moeder, toe, ga zitten.*
Ze doet het, ntil. En 't blgft stil in de
kamer.
Wel voelt ze telkens eon drang om iets
te zeggen, iets troostends, dat hem goed
zal doen, maar ze weet niet wat. Haar
oogen zoeken hem, maar dan ziet ze gauw
weer voor zich, bang, dat bg het merkt
en haar medeljjden voelt.
«Kom, moeder, ga nu naar boren, 'c Is
ingestort. Reeds zgn 75 personen onder
de puinhoopen vandaan gehaald, waarvan
vele ernstig gewond zgn. Men schat, dat
er nog een 50-tal personen onder het puin
moeten liggen.
Het in Sofia in de Turksche en de Bul-
gaarsche talen verschjjnende blad «Schark*
bevat een oproeping van de Jong-Turkscbe
partjj aan het Mohammedaansche volk,
waarin betoogd wordt, dat de sultan moet
worden afgezet, daar hg den vooruitgang
in den weg staat.
De redactie voegt er aan toe, dat de aan-
leggers van den aanslag op den sultan Mo
hammedanen waren.
Te Spremberg, aan den Brandenburgsche
grens, heeft een vreeseljjk spoorwegongeluk
plaats gehad, waarbjj 18 personen gedood
en vele zwaar gewond werden.
Het ongeluk is gebeurd in een scherpen
bocht, zoodat de machinisten het gevaar
pas konden zien aankomen, toen de twee
treinen nog maar 150 M. van elkander
verwjjderd waren. Een donderend gekraak
vervnlds de lncht, daarna volgde een oogen
blik een doodsche stilte, die dadeljjk ver
broken werd door het gekerm der gewonden.
De twee locomotieven hadden zich letterljjk
in elkaar vastgeboord, waren van den spoor-
djjk afgevallen en lagen daar als ean on
ontwarbare klomp van jjzeren platen en
wielen. De twee goederenwagens achter de
locomotieven waren verbrjjzeld, en de eerste
rgtuigen van de treinen op en in elkander
geschoven. De derde-klasse-rjjtuigen leden
maar weinig, zoodat de slachtoffers bjjna
allen tot den gegoeden stand behooren;
o. a. is omgekomen graaf Hendrik Pelas von
Planen, een zoon van prins Hendrik XXVI
van Reuss jonge linie en gravin Victoria
von Fürsteustein.
Stolljuss, de stationsassistent te Spremberg,
is geschorst, onder beschuldiging dat hg
den trein uit Berljjn te vroeg heeft laten
vertrekken.
Keizer Frans Jozef haeft Francisca Klein,
de moordenares van den onden rentenier
Sikora, begenadigd. Zjj krjjgt nu levens
lange zware kerkerstraf met vasten en op
laat en daar kunt u niet tegen.*
Onder 't spreken neemt hjj de conrant
zgn oogen big ven staren ep dezelfde
plek.
Zjj staat op en gaat naar hem toe. Met
haar hand op zgn schouder, 't lieve be
droefde gezicht vlak bg het zjjne, poogt
ze hem in de oogen te zien, maar hg ODt-
wjjkt haar.
«Zal ik nog niet wat bg je bij) ven
Zullen we nog wat praten? 't Is beter
voor je kind, 't zal je makkelgker vallen,
als je je hart eens uitstort -- toe maar.*
Hjj schudt het hoofd en neemt de cou
rant weer.
«Neen, neen, moeder, laat me maar, ik
heb nog wat te doen, ik moet nog lezen
en* opeens grjjpt hjj haar hand, zgn
stem wordt weeker«Kom, moedertje, ga
nu rustig naar bed. Ik weet wel, hoe goed
u 't met me meent, maar ik moet nu
alleen zgn, geloof me tochLaat me maar
zorg maar niet te veel voor me 't
zal immers wel wennen.*
De laatste woorden klinken weer hard.
Zjj sprak niet meer tegen. In haar kus
legde ze nog al haar liefde toen ging
ze heen.
Dat zgn oogenblikken van bitter, innig
zieleljjden. 't Is een indenken, een inleven
in een groote smart. Zjjn geluk zoo opeens
weg al de illusiën die heels toekomst
alles weg! Eu zgn liefde? och hg
heeft haar zoo lLf, zoo boven alles lief!
Hjj zal 't niet kunnen uithouden zonder
haar. Nn al heeft bjj heimwee naar haar
lief gezicht, naar haar heerljjke oogen, naar
de aanraking van haar handen, naar haar
sluiting in het donker op den verjaardag
van den moord.
In een pension te Konig, in het Oden-
wald, zgn 21 menschen ziek geworden na
het eten van vanillejjs. Een dame is al ge
storven, de anderen ljjden aan ernstige
hartzwakte.
In het Hongaarsche dorp Eger, bjj Erlau,
hadden de boeren een dansfeest georgani
seerd, waarop ook soldaten van Int 5e in-
fanterie-regiment kwamen, die op Hongarjje
begonnen te schimpen. Toen bovendien een
der soldaten een meisje met geweld wilde
dwingen met hem te dansen, kwamen de
boeren daartegen op en toen begonnen drie
soldaten een der boeren met de bajonet te
bewerken. Een algemeene vechtpartjj ont
stond, en toen de politie trachtte de vech
tenden te scheiden, beval een luitenant
den agenten partjj te trekken tegen de
boeren. Daar dezen dit weigerden, trok hjj
zgn sabel, maar in het volgende oogenblik
gaf een politieagent hem een flinken houw
over het hoofd, zoodat hjj in elkaar zakte.
De politie, hoewel met dertig man versterkt,
kon niets uitrichten, daar ook de geheele
compagnie militairen uittrok, die drie salvo's
op de boeren loBte.
Zeven boeren werden onmiddeljjk gedood
en 18 gewond. Bovendien werd nog een
kind, dat water was gaan halen aan een
put, doodgeschoten.
Volgens een telegram nit Honningsvaag
(Finmarken) is de «Terra Nova*, het schip,
dat was uitgezonden om de Noordpool
expeditie Ziegler te gaan zoeken, Donderdag
met de leden dier expeditie in Honnings
vaag aangekomen.
Het expeditieschip «Amerika* is op 22
Jan. 1904 door het jja verpletterd en ge
zonken, doch alle leden der expeditie, 39
man, bleven behouden, behalve één, de Noor
weger Maehre, die is overleden.
De reddings-expeditie redde de mannen
van een zwaar ljjden. Drie pogingen om
de Noordpool te bereiken mislukten ten
gevolge van de zeer ongunstige omstandig
heden.
De wetenschappeljjke arbeid moet met
BBB—HM—PiWBBBB—M—UA
kussen, o nooit weer zg heeft hem
weggezonden.
Zgn handen woelen in 't dichte, donkere
haar tot het hem pjjn doet. Hg staat op
't wordt hem te benauwd, hg gaat heen
en weer loopen driftig, gejaagd, 't Schokt
hem in de keel tranen dringen uit de
oogen.
Bah! hoe laf 1 Schreien als een vrouw!
Neen dat zal niet! Opeens gaat hjj naar
het bureau. Kom, 'c moet toch gebeuren
dan maar dadeljjk.
Eerst neemt hjj 't portret in cabinetfor-
maat, een mooi, lief meisjesgezicht, dat bo
ven op het bureau staat. Omgekeerd legt
hjj het neer. Dan sluit hg een laadje open,
een geheim laadje met brieven. Altjjd woon
den ze in dezelfde stad 't zgn korte
briefjes, meest een afspraak, of een morgen
groet, of een troostwoord bg ongesteldheid.
Een vouwt hg opeu neen, hg wil
hem niet inzien geen enkelen. Hjj stapelt
ze óp elkaar in een pakje. Daar een lees-
wjjzer er tusschen. Souvenir*, een philip-
pine-cadean, vóór hun engagement. Moet
dat ook terug? En die vloeier, die schrjjf-
mappe pressepapier inktkoker, stem
pel allemaal kleine verrassingen, voor
een weddingschap, Sinterklaascadeautjes
alles gegeven in liefde en nu
Een voor een neemt hjj de dingen in
de hand en legt zn neer bg den stapel.
Laadje voor laadje trekt hjj open, driftiger,
gauwer; 't benauwt hem, dat werk hjj
voelt zgn wanhoop grooter worden de
zekerheid van zgn ellende scherper op hem
inwerken.
Eindelgk heeft hjj alles zgn oogen
zien naar al die hsrinneringen van hnn
tweejarig engagement en elk geschenk, hoe
klein ook, vertelt van genoten gelak. En
't moet alles weg hjj moet alles terug
zenden, en dan ontvangt hjj in ruil, eerlgk
ozoo eerlgk, alles terug wat hjj baar ge-
Pas is de deur achter haar dicht, of de
courant wordt weggesmeten en met beide
handen voor het gezicht, de armen op de
tafel, bljjft hg onbeweegljjk zitten, strak
voor zich starend.
