Mel Land van Heusden en 4llena, de Lamstraal en de Boinmelerwaard.
I
M 2471
Be Laiioloiies van het Letter des Ms
ia Amerika.
LTitgaver: Li. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 28 OCF.
1905
FEUILLETON.
Een inoeielijke taak.
UïlD VAM ALTEN'
VOÜÜ
t)it blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG. 1
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.06.
f'inco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke I
aam^wri 5 cent.
AdTertentiên ran 1G regel» 50 et. Elke regel
meer 71/» Groote letters naar plMtsrnimte.
Adrertentiën worden tot Dinsdag- «a Vrijdagavond
ingewacht
Het was in 1897, tegen het einde
eener algemeene nijverheidscrisis die
overal de geesten had aangezet tot het
zoeken naar middelen tegen de werk
loosheid en de overbevolking der steden,
dat de bekende heer Booth Tucker,
destijds en tot voor kort commandant
van het Leger des Heils in Amerika,
zijn vermaarde uitspraak deed„de
landlooze mensch naar het menschlooze
land". Hij reisde de voornaamste staten
der Amerikaan8che Unie af met het
doel rijk en arm te overtuigen, dat er
een weg was om te ontkomen, zij het
ook al niet geheel dan toch voor een
groot deel, aan de verschrikkelijke
ellende dier beide economische ver-
schynselen. Zijn nieuw maatschappelijk
reddingsplan werd door hem in de vol
gende woorden saamgevat„Plaats den
overtolligen arbeid door middel van het
overtollige kapitaal op het overtollige
land, teneinde die drieëenheid van over
tolligheid te veranderen in een eenheid
van productie." De kamer van koop
handel van San Francisco was één der
lichamen, die veel belang m de zaak
stelden. Zij noodigde den heer Booth
Tucker uit, zijn doel in haar midden
nader toe te lichten. En het gevolg
daarvan was, dat door haar een com
missie werd benoemd om met het Leger
des Heih samen te werken tot stich
ting eener landkolonie want dat
was wat het plan beoogde in den
staat Californië.
Daar was land in overvloed. Het oog
der slichtingscommissie viel op een stuk
land van ongeveer 210 H.A. opper
vlakte, in een dal 150 raylen van San
Francisco verwijderd, tusschen twee
heuvelrijen, de Gabilan en de Santa
Lucia geheeten, en vier mijlen van het
station Soledad van den Zuider-Pacific
spoorweg. Het land heeft een prach-
tigen lichten grond, ongeveer 15 voet
diep, eertijds van de bergen afgespoeld
en door de rivier geëffend. Door de
schaarschte van regen in die streek
heeft de bodem zijn oorspronkelijke
vruchtbaarheid behouden, zoodat be
mesting voor de cultuur in jaren niet
noodig is. Het land behoorde een rijken
grondbezitter, van wien het werd ge
kocht en naar wien het in de bij het
Leger des Heils gebruikelijke militaire
termen „Fort Romie" werd gedoopt.
(2.
Roquebrune had zijn besluit genomen:
hij zou niets zeggen. Uit zijn mond ten
minste zou zijn vriend niet de jammerlijke
tijding vernemen van den onherstelbaren
slag, die hem had getroffen en die de vreug
de zijns levens te gelijk met de hoop zijner
toekomst in één graf had doen nederdalen.
Hij zou, hij wilde zijn drukkend, pijnlijk
geheim bewaren.
Hl.
Wat is er toch veel wreeds in afstanden
Wat doen zij den mensch zijne zwakheid,
zijne onmacht diep gevoelen! Niets, niets
kan ze te niet doen. Geen mogelijkheid
is er om onmiddellijk bij onze dierbaren
te zijn, die ons noodig hebben. Wij moeten
wachten, tot de afstand, die ligt tusschen
hen en ons, is afgelegd; wij moeten, hoe
zeer ook ons hart van doodelijke onrust
jaagt, geduld oefenen, zonder dat wij het
uur van onze aankomst ook maar in 't
minst kunnen verhaasten.
Helaasen wanneer men dan van elkaar
gescheiden is door oceanen, door wereld-
deelen, wanneer men zich bevindt geheel
aan 't andere einde van onzen aardbol,
dan komen zelfs de berichten pas aan,
wanneer de gebeurtenissen, waartoe ze aan
leiding gaven, in het moederland reeds
bijna weer vergeten zijn. Onze tranen be
llet was in 1898. Achttien arme
families van San Francisco werden als
pioniers naar de kolonie gezonden. Het
Leger des Heils betaalde alle kosten
van hun vervoer en hun levensonder
houd, zoowel als de aanschaffing van
materialen voor het bouwen van een
voudige woningen en de bewerking
van den grond. Men hoopte, dat de
families dra in staat zouden zijn in
hun eigen onderhoud te voorzien en
ten slotte zich met noesten arbeid een
welvarend en onathankelyk bestaan te
verschaffen. Doch het noodlot wilde,
dat de eerste jaren, die op hunne ves
tiging volgden, buitengewoon droog
waren. En daar de kolonie geen vol
doende irrigatiemiddelen bezat, mislukte
iedere oogst, terwijl het vee van honger
omkwam en de 75 bewoners der kolonie
bitter gebrek leden. Na twee jaar gaven
17 families den moed op en verhuis
den weder naar San Francisco. De ie
mislukking der eerste proefneming le
verde het Leger dos Heils een verlies
van 26 000 dollars op.
Maar het gaf desondanks met de
eenig overblijvende familie de hoop niet
op om de zaak over alle moeilyk heden
heen te helpen. En daaronr is het niet
teleurgesteld, terwijl die eene familie
thans in het bezit is van een boerderij
die een goede vier duizend meer waard
is dan zij heeft gekost. Onmiddellijk
na het vertrek der teleurgestelde fami
lies werden door de leiders van het
Leger des Heils, die met het toezicht
op en de administratie van de kolonie
zyn belast, maatregelen genomen om
de kolonisten geheel onafhankelijk van
regen te maken. De aanvoer van een
naburige waterleiding werd vermeer
derd, terwijl van een verwijderde rivier
water werd betrokken door middel van
een nkuw stoompompstation, dat het
gemeenschappelijk eigendom is der 20
families, die vuor en na sinds 1901
naar de kolonie werden gezonden en
die bijna allen reeds een heel eind op
weg zijn naar een onafhankelijk be
staan.
Iedere familie ontving gemiddeld 8
hectaren land, dat haar onder contract
door het Leger werd verkocht voor
250 dollars per hectare, plus de kosten
der door de vorige families gemaakte
gebouwen. De koopsom moet in gelijke
jaarlijksche deelen binnen twintig jaren
afgelost worden met een rente van het
onbetaalde ten bedrage van 5 pet. Yee
en alle benoodigde materialen werden
den kolonisten door het Leger geleverd
tegen vijf gelijke jaarlijksche aflossin
gen van de kosten met een rente van
6 pet. van het onafgeloste bedrag. Om
zich tegen verlies te waarborgen, nam
het Leger een hypotheek op alle ge
leverde vee en materialen, terwijl in
het contract werd bepaald, dat de ko
lonisten pas na volledige afbetaling van
hun schuld in het genot van het wet
telijk bezit hunner plaats zullen worden
gesteld, bij verwaarloozing hunner ver
plichting tegenover het Leger met ken
nisgeving van de plaats verwijderd
kunnen worden en dan tot delging van
hun schuld het land met al de bezit
tingen daarop in beslag zal kunneu
worden genomen. Tot dusver echter
zijn alle families hunne verplichtingen
trouw nagekomen. Geen enkele denkt
er aan de kolonie te verlaten.
ginnen te vloeien, wanneer ze thuis mis
schien reeds weer gedroogd zijn!
Gelukkig voor hem, had Henri de St.
Dié geen somber voorgevoel van hetgeen
hem te wachten stond. Gelukskind als hij
was, had tot nu toe geen enkele ramp zijn
levenshemel verduisterd en geloofde hij
nog steevast aan de blijde beloften van
eiken nieuwen dag. Hij droomde zijn ge-
luksdroom rustig voort, zonder aan het
ontwaken te denken.
Over eenige weken immers zou hij te
Brest debarkeeren; daar was dan al een
stapel brieven voor hem, waaronder die
van zijn vrouw, waarvan één hem voor
zeker de geboorte van zijn kind meldde en
tal van andere gelukwenschen voor hem
bevatten! Natuurlijk zou hij onmiddellijk
nonactiviteit aanvragen, desnoods een paar
dagen verlof, en dan naar Toulon snellen,
om daar te zwelgen in 't genot van het
weerzien zijner aangebeden vrouw en zich
te verlustigen in de glimlachjes van zijn
eerstgeborene
Roquebrune, die natuurlijk de vertrou
weling was van al deze heerlijke voorspie
gelingen en gedachten, luisterde met in-
nigen weemoed toe, wanneer zijn vriend
daarover aan 't woord was. O, hoe graag
had hij willen vluchten, die gesprekken
vermijden, welke hem griefden en hem
soms 't hart deden ineenkrimpen van weer
galoos leed Doch in de beperkte ruimte
van een schip kan geen der opvarenden
zijn tochtgenooten mijden of zich afzonde
ren. Hij verdroeg dus dat telkens weerkee-
rende verhaal, vermande zich en verkropte
de smart, die hem doorpriemde bij het
aanhooren van al die schoone plannen,
Btuite tiland-
De toestand in Rusland.
De berichten uit Rusland worden
met den dag ernstiger. Alle groote
steden zijn geheel van spoorwegverbin
ding verstoken en op vele plaatsen sta
ken de telegraaf beambten ook het werk,
zoodat de meeste beriehten met groote
vertraging de buitenwereld bereiken.
Het adres van het spoorwegpersoneel
aan de ministers Witte en Chilkof
men zou haast van een ultimatum
kunnen spreken is door afgevaar
digden aan genoemde ministers ter
hand gesteld het luidt
De gedelegeerden zijn de ware ver
tegenwoordigers der eischen van het
geheele spoorwegpersoneel. De tijd is
voorbij, dat beslissingen over zaken van
het hoogste gewicht langs den admi
nistratieven weg genomen mogen wor
den; alle eischen van de arbeidende
klassen moeten geregeld worden bij
wetten, die met medewerking des volks
opgesteld en door geheel Rusland goed
gekeurd behooren te worden. Er is maar
één oplossing van de crisisonverwijlde
afkondiging der staatkundige waarbor
gen en vrijheden en bijeenroeping van
een constitueerende vergadering door
algemeen en rechtstreeks kiesrecht. Het
volk mag niet naar opstand gedreven
worden, er mag niet opnieuw bloed
vergoten worden. Het volk heeft genoeg
bloed geofferd in Mantsjoerije en thans
in de steden en dorpen van Rusland.
Indien er getwijfeld wordt aan het recht
der gedelegeerden, zich vertegenwoor
digers te noemen van het geheele spoor
wegpersoneel, dan behoudt de afvaar
diging zich het recht voor, hun die
haar uitzonden van raad te dienen over
middelen om door strijd een betere
toekomst te verwerven.
Witte heeft in een rede tot deze af
gevaardigden gezegd, dat er slechts een
uitweg isde demping van den opstand
met geweld van wapenen. Anders komt
het tot een burgeroorlog tusschen het
Russische volk en de stakers. In alle
twee de gevallen zal er veel bloed
vloeien. De Russische regeering zal
kunnen ondergaan in de tegenwoordige
crisis, maar dan zal zij de „intellec-
tuels" meesleepen, die de crisis hebben
uitgelokt. Dat zou op een omwenteling
uitloopen, waarbij het gezag in de han
den van gevaarlijke burgers zou komen.
Maar indien gij, eindigde Witte, iets
bestendigs en goeds wilt helpen bevor
deren, eindigt dan de spoorwegstaking.
Het antwoord van de stakers hierop
was dat zij een bijeenkomst belegden,
in welke dertig duizend burgers het
besluit moeten genomen hebben, om
een algemeene staking op de Russische
spoorwegen af te kondigen.
De Tsaar zou Witte hebben ontbo
den en met dezen twee uur beraad
slaagd over den toestand. Witte moet
den dringenden raad hebben gegeven
vrijzinnige hervormingen en een wer
kelijke grondwet in te voeren voor het
kwaad erger om zich heen grijpt.
In een vergadering, door de Ver-
eeniging van ingenieurs gehouden, is
besloten, dat het de plicht van alle
ingenieurs is, op alle ondernemingen,
werken, fabrieken, constructiebureau's
enz. het werk neer te leggen.
Donderdag begon men reeds te staken.
Een bericht uit Petersburg, d.d. 26
dezer luidt: Hedenochtend heeft zich
de werkstaking tot de handelswereld
uitgebreid. Alle magazijnen en winkels
zijn gesloten. Het post- en telegraafkan
toor is door militairen bezet.
De laatste telegrammen uit Moskou
luiden kort en bondig: Toestand ver
schrikkelijk, watergebrek, hongersnood
en vrees voor plundering.
Volgens Politiken, dat bizonder werk
van nieuws uit de Oostzee-provincies
pleegt te maken, heerscht er te Riga
een soort van anarchie. Dinsdag zouden
de staats-brandewijnwinkels vernield
zijn. Een kassier van den spoorweg is
op straat vermoord; 24.000 roebels wer
den door de moordenaars op het lijk
gevonden en geroofd.
De Polytechnische school is gesloten.
Eergisteren kon het Petersburgsche
blad Nazja Zjizn niet uitkomen, omdat
de redactie weigerde een bevel van de
censuur op te volgen.
De uitgevers van de liberale bladen
te Petersburg hebben naar aanleiding
daarvan besloten, zich verder niet te
storen aan de censuur, en de regeering
te trotseeren.
Het Telegraafagentschap meldt, dat
in den ministerraad, die Woensdag is
gehouden, de vraag over de instelling
waarvan geen enkel, geen enkel zou wor
den verwezenlijkthij luisterde gelaten j
naar dit preludium van een hooglied der i
liefde, dat nimmer zou gezongen worden.
„Wat ben jij toch somber sedert je weer
aan boord bent, Georgeszeide De St.
Dié dan somtijds. „Mij dunkt, mijn jongen
je moest ook gaan trouwen, net als ik.
Kijk, daar ben ik nu vast van overtuigd
alleen in 't huwelijk is het ware geluk te
vinden. Vergelijk jezelf nu eens met mij.
Je hebt niet den minsten haast, mogelijk
niet den minsten lust om binnen te loopen.
Waarom Omdat er aan wal niets is, dat j
je trekt. En ikIk ben al halfdronken
van vreugde, wanneer ik bedenk, dat, wan
neer ik aan den wal stap, iemand mij
met ongeduld verwacht, met innig ver
langen mijn komst te gemoet zieten
wie die iemand is, behoef ik je niet te
zeggen."
Het gebeurde dan wel, dat Georges te
genover zooveel blind vertrouwen in de I
toekomst een gevoel van wroeging kreeg
over hetgeen hij had gedaan. Die mach
tige vreugde deed hem pijn, folterde hem.
Het was hem, alsof hij de hand had in
de schennis van iets heel moois, iets heel
hoogs en heiligs, alsof hij een feest bij
woonde in een vertrek naast een sterfkamer.
En toch bleef hij zwijgen. Hij trachtte
zichzelf in slaap te sussen. Welken waar
borg had hij voor de waarheid van 't be
richt Die diplomaat had hem wel over
een brief gesproken, maar wie had dien I
brief geschreven? Welk vertrouwen moest
hij stellen in een briefschrijver, dien hij
niet eens bij namen kende?
En dan gelukte 't hem soms zich aan
die hersenschim vast te klampen, in weer
wil van het feit, dat zijn verstand hem
duidelijk te kennen gaf, dat zij op geen
enkelen aannemelijken grond steunde.
Zoo gingen de dagen en ook de weken
voorbij
De tropischs zeeën liggen reeds achter
hen; de sombere kusten van Bretagne be
ginnen reeds aan den horizon op te doemen
daar zijn reeds de geduchte riffen van Fi-
nisterre, die uit zee de koppen opsteken
als grimmige bewakers van de vaderlandsche
kust. De „Pallas" heeft ze netjes ontzeild.
De groote logge oorlogsbodem wiegelt reeds
op de reede van Brest. Hij ligt voor zijn
ankers. Saluut aan 't vaderland!
De sloep, die aan het quarantaine-bureau
het permissie-biljet om binnen te loopen
zal gaan halen, is al van boord. Overeen
uurtje zal ze terug zijn met 't verlangde
document, want quarantaine is niet te
duchten: alles is goddank wel aan boord.
En die boot brengt meteen de brieven
mee, die door allen zonder uitzondering
met zooveel ongeduld worden verwacht.
Het vreeselijke oogenblik is nabij.
Roquebrune zorgt, dat hij in de nabij
heid blijft van zijn vriend; hij wil aan
zijn zijde staan, wanneer de verpletterende
slag hem treft. Het bootje is de haven
alweer uithet nadert snelde roeiers
doen 't vooruitvliegenhet komt langs
boordde konstabel nadert met de mail
hij deelt de brieven uit.
Ook De St. Dié krijgt zijn pakketje. Hij
doorloopt de adressen met iets koortsach
tigs in zijn blikGeen brief van zijne
vrouwHoe is dat mogelijk? Mis
schien komen die nog naDoch piot
van een minister-kabinet definitief in
bevestigenden zin is beslist. De eerste-
minister zal den titel van president
dragen en het recht hebben candidaten
voor te stellen voor minister-portefeuil
les, met uitzondering van die van
buitenlandsche zaken, van oorlog, van
marine en van het hof.
In Pabjanice zijn ernstige onlusten
uitgebroken. De troepen gaven salvo's
af, waardoor verscheidene personen ge
troffen zijn. Tot dusverre ontbreken
bijzonderheden.
Van betrouwbare zijde wordt verno
men, dat op een der stations in Finland
Donderdagochtend twee wagens volge
laden met bommen zijn aangekomen.
Toen de politie aankwam om de wagens
in beslag te nemen, waren zij intusschen
gelost.
Om een juist denkbeeld te krijgen
van de treurige toestanden in Rusland,
laten wij hier een uittreksel volgen
van een der lezingen, welke thans door
prof. v. Reusner, oud-hoogleeraar aan
de hooge school te Tomsk, te Weenen
worden gehouden.
Over de bureaucratie sprekende, zeide
prof. van Reusner, dat deze instelling
er steeds naar gestreefd heeft om aan
de verhouding van vorst en volk een
patriarchaal karakter te geven, zoo on
geveer van een grondbezitter tegenover
zijne arbeiders, voor wier welzijn hij
zorgt, in ruil waarvoor dezen zich met
niets bemoeien mogen en alleen zorgen,
dat het land voldoende voordeelen voor
den eigenaar afwerpt. De eerste plicht
van den boer is belastingen betalen.
Is hij daartoe niet in staat, dan moet
hij daarvoor weriien. Hij moet vlijtig
en braaf zijn en stipt aan de bevelen
der overheid gehoorzamen, op straffe
van anders naar willekeur gestraft te
worden. De boer heet sinds de ophef
fing der lijfeigenschap vrij te zijn, maar
die vrijheid wordt waardeloos gemaakt
door het passtelsel en de zware belas
tingen, waardoor het hem nagenoeg
onmogelijk gemaakt wordt het kleinste
stukje grond te verwerven en hij feite
lijk slavendiensten verricht. En wat
krijgt hij daarvoor? Haast niets. Dui
zenden boeren sterven jaarlijks van hon
ger, terwijl het door hen geteelde graan
uitgevoerd wordt om 's lands begroo
ting in evenwicht te houden.
De neringdoende stand in de steden
is er niet beter aan toe. Die is geheel
afhankelijk van de ambtenaarskaste.
Doen die lui niet wat de ambtenaren
willen, dan laten deze eenvoudig hun
winkel of fabriek sluiten en verbannen
den eigenaar langs administratieve weg.
Het gaat de menschen alleen maar goed,
als zij de ambtenaren „stoppen", wat
gewoonlijk geschiedt in den vorm, dat
inrichtingen van weldadigheid, die in-
seling verbleekt hij, nadat hij een der brie
ven heeft geopend, en een rauwe kreet ont
snapt aan zijn borstHij weetalles,
en buiten bezinning valt hij in de armen
van zijn vriend, die achter hem staat, in
afwachting van het bange oogenblik, waarin
zijn steun zou noodig worden.
Georges zet hem neer op een bank. God
dank! een zenuwachtige schok doortrilt zijn
gansche lichaam; wanhopig verbaasd ziet
de arme rond, en op het gezicht van Georges,
die over hem heen gebukt staat breekt een
stroom van tranen los. Zoo blijft hij gerui-
men tijd doorsnikken en schreien, kramp
achtig de handen klemmend van zijn vriend,
die eveneens zijn tranen den vrijen loop laat.
En in dit oogenblik, met dat beeld der
vertwijfeling vóór hem, die ongelukkige
jonge man, aan wiens jeugd zoo plotseling
wreed een einde wordt gemaakt, wiens hart
een wonde is geslagen, welke de tijd wel
zal kunnen sluiten, maar waarvan een on-
uitwischbaar litteeken zal overblijven, in
dit oogenblik juicht Roquebrune over zijn
stilzwijgen.
Het menschelijk leven is zoo kort en telt
zoo weinig dagen van waar en onvermengd
geluk! Het wreede noodlot schenkt zoo wei
nige uren, die liefelijk zijn in hare nage
dachtenis.
Roquebrune vond, dat hij wél gedaan had.
Twee maanden had de reis van Kaapstad
naar Brest nog geduurd. De Voorzienigheid
had toen reeds over bet lot van De St.. Dié
beslist. Georges had met die twee maan
den ten minste den geluksdroom van zijn
i vriend nog verlengd.
fj
Naar het Fransch.