ei Land van Heusden en Altena. de Langstraat en de Bommelerwaard. IE De controle op ie pawMeoÉii. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. No. 2579. Zaterdag IQ November FEUILLETON. 'l£T LAND VAN ALTEN/- VOOR Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO, franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. 19Q6 Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 77s ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag avond ingewacht. De heer Polvliet, oud-directeur dei- stadsbank -van leening te Amsterdam, schrijft, onder bovenstaand opschrift, in de Tel.: Eindelijk bestaat het vooruitzicht, dat een lang verwaarloosde rijkszorg de aandacht gaat trekken. De pandbeleening, door eeuwen heen gebleken een maatschappelijke behoefte, is te onzent sedert de regeling van 1826 aan de ernstige zorgen van de regeering gaandeweg ontsnapt. Het ko ninklijk besluit van 81 October 1826, no. 132, regelende de banken van leening, is, door het niet afkondigen daarvan in het Staatsblad, waartoe men verplicht was van staatswege, als niet wettig beschouwd. Dit is gebleken o. a. bij een arrest van den Hoogen Raad, van 5 Dec 1848, (de Grondwet dateert van 14 Oct. 1848), in een zaak, betreffende het houden van een pandjeshuis zonder vergunning, en bij latere kwesties ten deze nog her haaldelijk. Hierdoor is het kwaad, bestaande in den grenzenloozen woeker van de par ticuliere industrie, die zich van het meer en meer braakliggend terrein meester maakte, zóó toegenomen, dat men groote moeite zal hebben, om het wederom te beheerschen. De bandeloosheid van het bedrijf te onzent is eenig in de geschiedenis en deze toestand blijft bestaan, gedurende driekwart eeuw, zonder dat de regee ring ingrijpt. De geheele beleening op pand, zoo wel in de officieele banken als in de pandjeshuizen, moet onder deze wet worden gebracht, waarin strafbepalin gen op het zonder vergunning van het gemeentebestuur uitoefenen van het pandbedrijf. In het vergunnmgs-bewijs worde opgenomen de noodige bepalin gen, waaraan men onderworpen is, op straffe van boeten bij overtreding of intrekking der vergunning. De contróle geschiede door de controleurs der ban ken van leening, zijnde gemeentelijke ambtenaren. Het zou ons te ver voeren, den om vang dezer contróle in onderdeelen aan te geven intusschen komt 't ons nut tig voor er toch eenig denkbeeld van te ontwerpen. i). Rein, smaakvol, van veel schoonheidsge voel getuigend is de omgeving der jonge weduwe, die daar zit in de voorkamer der vriendelijke woning. Het is zuiver van stijl. Geen overlading, geen pronk, geen draperieën, platen of kussens, die niet behooren bij het geheel. De matgele tint van gordijnen en meubels wordt hier en daar afgewisseld door har monische kleuren en het „mooie weeuwtje", zooals ze in de wandeling wordt genoemd, past in haar lichte rouwkleed volkomen in het kader. Gezeten aan haar mahoniehouten met koper ingelegd schrijftafeltje, herleest ze een briefje, zoo even gebracht. Een vluchtig rood kleurt de wangen. Het schrijven was een noodiging om met haar vriendin Verwolde te halfvier mee een rijtoer te maken en daar te blijven dineeren. „Mijn man zal je thuis bezorgen," schreef hare vriendin. Constance gaat naar de eetkamer, die niet minder dan het salon getuigt van goeden smaak, de oogen streelend. Het dejeuner staat gereedde serre deuren, het is 9 April van een warm voor jaar, staan wijd open; de tuin prijkt met bloeiende heesters, die hun geur haar toe wuiven uit de verte. „Lize," zegt ze tot het binnenmeisje, dat chocolade staat te mengen, „leg straks mijn nieuw lila japon klaar met den hoed, die gisteren thuis kwam van Pieterse, ik ga uit." „Wat zal dat vreemd zijn, Mevrouw in Het groote vraagstuk in een offici eele bank van leening is eene doeltref fende contróle. Er moet zijn eene con tróle op taxatie der te pand aangeboden voorwerpen en eene op het bedryf. De controleur der taxatie moet zijn een bekwaam vakman, een gewezen kas houder. Men bedenke, dat niet slechts Neder- landsche keuren, maar soms de vreemd ste keuren op te pand aangeboden gou den en zilveren voorwerpen voorkomen. Ten einde bij het schatten der waarde den marktprijs, derhalve de oogenblik- kelyke waarde, zooveel mogelijk nabij te komen, wat met het oog op de be langen van pandgever en inrichting noodzakelijk is, wil de inrichting eco nomisch kunnen blijven bestaan, zonder de pandgevers te zware kosten in reke ning te moeten brengen, moet de taxa teur daarbij rekening houden met den vermoedelijken staantyd en risico dien aangaande. Schat hij te hoog, dan levert dit schade bij eventueelen verkoop. Schat hij te laag, dan volgt daaruit na deel, zoowel voor den pandgever, die minder voorschot krijgt, of meer pand moet geven voor verlangd voorschot, als voor de inrichting, welke minder rente geniet. Er ontstaat voor beiden een gedeelte dood kapitaal en men schatte dit niet gering, want in de grootte daarvan lig niet zelden de grond van de mogelijkheid van het kunnen bestaan der inrichting. Zoo juist mogelijke taxatie en zoo hoog mogelijk voorschot zijn de krach tigste hefboomen voor het economisch kunnen bestaan eener bank van leening. De controleur der taxatie, eigenlijk der taxateurs, moet dus zijn een hoogst bekwaam vakmam. Hij moet goed op de hoogte zijn en blijven van deu handel en zooveel noodig overleg plegen met de taxateurs. Daardoor zal ook oplich terij door fabrikanten en handelaars, soms op groote schaal en met een over leg een beter doel waardig, gepleegd, zooveel mogelijk ontdekt worden bij de beleening. De vervalsching van sommigeartikelen gaat zelfs zoo ver, dat daarmede niet genoeg rekening kan gehouden worden. De taxateurs toch, soms tal van jaren werkzaam bij de banken van leening, geraken niet zelden buiten do industrie en den handel, en voorlichting en zoo kleuren te zien: we zijn zoo gewend aan het zwart of zwart met wit van den laatsten tijd." „Lila is ook lichte rouw en verandering van seizoen is het beste voor een dergelij ken overgang." De kamerdeur vliegt wijd open. „Dolf, wees toch wat bedaarder, als je binnenkomt; eerst je pet en tasch in de gangkast geborgen. Lize, zorg, dat hij zijn handen wascht. Waar is Amy „Die liep zoo zachtjes met meisjes, daar kon ik niet op wachtenroept Dolf, die met Lize de kamer verlaat. Constance legt de laatste hand aan de ontbijttafel en neemt plaats in den hoog- gerugden eikenhouten stoel, den zetel van haar veel te vroeg gestorven echtgenoot. Dolf komt terug, gevolgd door Amy. „Ma, gaat u vanmiddag nu mee een atlas koopen en het teekenboek en de trekpen „Neen, vandaag niet." „En ik moet die hebbende meester heeft het vandaag nog gezegd." „De meester kan zooveel zeggen Dinsdag na vier zal ik met je gaan." „Waarom nu niet Zaterdagmiddag hebt u gezegd u hebt het me beloofd." „Vanmiddag ga ik niet." „Da's valsch, u hebt het beloofd „Wil je wel eens zwijgen, Dolf, of je krijgt heelemaal geen atlas." „Dan zal ik aan iedereen vertellen, hoe valsch u bent, het is gemeen 1" „Brutale jongen! vergeet je, dat je te^en je moeder spreekt?" „U bent geen moeder! Frits z'n mama, die is een moeder, die gaat altoos met hem en zijn zusters mee: Zondags, Woensdags en Zaterdags." Dolf pas op! Dat verdraag ik niet: van kieine kinderen „Waarom jokt u dan en belooft eerst te gaan. Ik vind het juist zoo prettig." mogelijk onderricht van den controleur der taxatie, ook aan toekomstige taxa teurs, onder de beambten, zyn vereisch- ten. Men wyde daaraan, vóór alles, de grootste zorgen en het zou in elk geval voor inrichtingen op kleine schaal over weging verdienen, om met een bekwaam en tevens eerlijk kashouder uit de ge meente accoord aan te gaan, om die con tróle periodiek uit te oefenen. Een goed ingerichte bank van leening moet, tegen waarborg van roerend goed geld in voorschot geven tegen de laagst mogelijke rente. Die rente mag slechts dienen om in de noodzakelijke kosten van het bedrijf te voorzien. De pand gevers moeten alleen de kosten daarvan dragen en de inrichting mag op geen wijze voor- of nadeel opleveren. Deelt men het totaal der te maken onkosten, die een inrichting vereischt, door het aantal lossingen, beide over een jaar, dan verkrijgt men de gemid delde kosten van een pand in dat jaar, welke b.v. te Amsterdam dooreen be dragen pL m. 15 cents. In kleinere ge meenten zullen die koaten hooger zijn en daar de te heflen rente afhankelijk moet wezen van het totaal der onkos ten en de rentevoet zekere grens niet mag overschrijden, zoo kunnen in kleine gemeenten de van de pandgevers te vor deren renten te hoog worden en kan men niet vergen, dat deze door een rijks wet verplicht worden om tot het geven van voorschot op pand er een inrich ting op na te houden. Zij kunnen echter bij gebleken noodzakelijkheid den wensch daartoe te kennen geven. Naar onze meening zou die grens, in normaal geval liggen bij een inwoneis- getal van 10.000. Hierbij kunnen b.v. door nabuurschap van andere gemeen ten of bijzondere toestanden der ge meente zelve, afwijkingen noodig zijn. Bepaalde de wet de verplichting voor eene gemeente, om eene inrichting tot het geven van voorschot op pand te hebben, bij of boven een inwonersgetal van 10.000, dan zouden er in ons land een 70 tal wettelijke banken van lee ning zijn. Nu zijn er, dank zij de ver- waarloozing gedurende bijna 80 jaren van dezen zoo noodzakelijken tak van 's rijks dienst, slechts een 20-tal en wordt daardoor een zeer groot deel der in geldnood verkeerenden, meest „kleine luyden", gedwongen om toevlucht te „Nu zitten gaan en eten," zegt Constance. Maar Dolf heeft daar geen ooren naar. De mooie, oprechte oogen, een erfdeel van zijn vader, schieten vol vuur, hij haalt den zakdoek uit en doet moeite de spijttranen in te houden. „Het is valschroept hij stampvoetend. „De juffrouw en mevrouw Verwolde zegt óók, dat u valsch bent!" „De juffrouw en mevrouw Verwolde?" herhaalt Constance geërgerd. „Ja, die zei laatst tegen een andere juf frouw, dat u mevrouw bedroog; ze had dat lang gemerkt." Constance wordt donkerrood. „Zwijg, Dolf, en neem je in acht. Voor ondeugende, brutale jongens zijn er kost scholen, denk daaraan." „Daar hoef ik niet naar toe. Papa heeft me gezeid, toen ik naar meester Zwart ging: als je altoos „voldoende" hebt, dan hoef je naar geen kostschool; ra'n rapport heeft zeven zessen en verder vijf, alles vol doende." „Maar Papa dacht niet, dat je zoo bru taal zoudt wezen." „Dan moet u ook niet valsch zijn. Ik hield veel meer van Papa dan van u, die zou „Naar boven, Dolf," zegt Constance be velend; „ik zal je eten sturen op de ach terkamer." „Best!" roept de driftige jongen al snik kend, ik noem u nooit meer Mama ik zeg Mevrouwu bent De deur wordt door Constance achter hem gesloten. Lize wordt gebeld om boterhammen en een glas melk boven te brengen aan den banneling. „Ondeugende kinderen krijgen geen lek kers," zegt Constance tegen Amy, die het tooneel verlegen en zwijgend aanzag. Amy zucht. Ook nu ontbreekt de moed zoeken bij de particuliere industrie, waar de woeker onbegrensd vrij spel heeft Vóór de loketten der gemeentelyke inrichtingen ziet men meestal vrouwen en ook kinderen zij doen in hoofdzaak dezen dienst en doordat de vrouwen niet lang van huis kunnen zijn, zoeken zij in de buurt hulp en vallen daar door in de handen van de houders van particuliere inrichtingen, vooral als er geen voldoende aantal gemeentelijke zijn. In het ontwerp der bestaande straf wet (1887) kwam een artikel (545) ter zake voor, dat, bij de behandeling in de Tweede Kamer der Staten-Generaal, daaruit is genomen, opgrond, dat men dit wenschte op te nemen in eene bij zondere wet op de banken van leening. Dit artikel luidde „Hij, die een bank van leening op richt, houdt of beheert, zonder in acht te nemen de voorwaarden krachtens de wet gevorderd, wordt gestraft met geld boete van hoogstens f 300. Rust daardoor niet de verplichting op het gouvernement om in dezen te voorzien en is die voorziening niet urgent Zoolang wij nu in dezen geen rijks wet hebben, komt 't mij voor, dat de gemeentebesturen kunnen en moeten optreden, op grond van artt. 135 en 161 der gemeenteweg ten einde „on zedelijke handelingen in het openbaar" (woeker) te voorkomen en te straffen. Kiiiteiila.il <1. Mevrouw Humbert te Parijs had nog een rekening staan bij een modezaak in de rue de la Paix, ongeveer 5000 frank, die de winkelier al lang had doorgedaan. En ziet wat er nu gebeurd is. Daar komt mevrouw Thérèse Hum- bert den winkel binnen, verzoekt op gave van wat zij nog verschuldigd is, en betaalt de rekening. Zij doet meer Zij koopt eenige japonnen, zij koopt vier hoeden, van 60 frank het stuk, en zij betaalt dat alles contant. Broeder Romai vergezelde haar. Als er ooit reden is om te vragen waar doet ze het van? dan is het hier. De Daily Mail verneemt uit Kiel, dat er nu voorgoed besloten is het Kei- zer-Wilhelmkanaal te verbreeden, zoo dat het grootste oorlogsschip er door kan. Er zullen ook twee zij kanalen om iets te zeggen. Het eten smaakt haar niet; de prettige Zondagmiddag is vergald. Dolf mag niet mee naar buiten of in den tuin met haar spelen. Het achtjarig blondje kijkt droef naar de mooie zon en het jonge groen. De klok wijst kwartier over één uur. De voordeurschel gaat over; Lize komt binnen met een groote ronde doos. „Een taart! roept Amy. „Wat een groote dan." „Mevrouw, hei compliment van Zuren- hoven." Constance schrikt, doch bedwingt zich. Ze is haar ontroering volkomen meester. „Zet de doos op mijn slaapkamer, Lize, en zeg den knecht die Maandagmorgen vroeg te komen terughalen." „Is het een taart, Mama? Mag ik eens kijken?" „Neen, kindje, het is niets voor jelui. Ga nu piano studeeren, straks komt de juffrouw." Met bevende handen, want Dolf maakte haar zoo zenuwachtig, opent Constance de doos. Als een bliksemstraal was het heden nog niet bedachte door haar ziel gegaan het is de sterfdag Hoeveel ronde doozen met grafkransen, hoeveel palmtakken en bloemen waren drie jaar geleden niet bezorgd aan dezelfde wo ning Als een donderslag was de tijding geval len in de stad, dat de beminde, hoogge- eerde man plotseling was overleden aan een hartkwaal, die niemand vermoedde. Hoe ongeveinsd was de deelneming! Behalve dat de overledene als rechtsge leerde werd hooggeacht, was hij een on misbare raadgever en steun in tal van ver- eenigingen. Onder de eersten, die naar het sterfhuis komen, is de eenige, veel oudere zuster van den overledene, de weduwe van een amb worden gegraven, het eene uitloopende in de Eckernförder Bocht en het ander in den mond van de Schlei, zoodat het kanaal drie uitgangen krijgt. Uit Nieuw-Orleans komt weer be richt van een lynch-partij. Een neger schoot een diender neer, die hem, be schuldigd van diefstal, in hechtenis wilde nemen. Vreezende voor de weer wraak van zijn blanke medeburgers, gaf hij zich daarna zelf gevangen. Maar 't hielp hem niet, want een volksmenigte viel de gevangenis aan, liet de poort met dynamiet springen en lynchte den neger. Juist kwam er een troep negers aan, die hun rasgenoot wilden bescher men. Een gevecht volgde, waarin twee blanken en een neger gedood, en velen gekwetst werden. Tusschen Russen en Japanners op Sachalin schijnt het tot ernstige hand tastelijkheden te komen. Het Russische transportschip Kolytna zou door de Ja panners naar den kelder gestuurd zijn. Volgens een telegram aan de Times uit Petersburg, heeft Stolypin de ver banning van de joodsche studenten uit Petersburg ingetrokken. Tengevolge van het vroege en snelle dichtvriezen van de Wolga zijn nabij Kazan verschillende stoombooten blij ven steken, waaronder twee groote pas sagiersbooten. Met veel moeite bracht men de reizigers aan wal. De twee dieven die onlangs in de munt te Munchen hebben ingebroken, zijn onderscheidelijk tot 4 jaar en 2 maanden en 4 jaar en 6 maanden ge vangenisstraf veroordeeld. Beiden zei den voor het hof dat de verleiding voor hen te sterk was geweest, omdat zij wisten dat het geld (130,000 mk. in goudstukken van 10 mk.) als het ware voor het grijpen lag. Er stond geen schildwacht bij de munt op post, er was geen waakhond en de concierge sliep in zijn eigen huis. Het goud lag in een houten kast, die met een ge woon slot gesloten was, en om er bij te komen hadden zij slechts de sluiting van een ijzeren toegangsdeur en een paar gewone deuren in de verdieping gelijkvloers te verbreken gehad. Een van de beklaagden, een werkman van de munt, bekende op een vraag van den voorzitter dat hij al eens in 1902 twee gouden plaatjes van 16 gram elk uit de munt gestolen had. Te Glasgow is, of was althans Don derdag nog, een Zwitser, met name Beauté, bezig aan een hongerkuur. Hij tenaar, die moet leven van een klein pen sioen en een matig fortuin. Wat mist ze veel in den trouwen broeder! Hoe innig bedroefd komt ze Constance te gemoet, vergevend, dat die zich altoos onttrok aan den omgang met de beschei den vrouw. Ze drukt een kus op het voor hoofd van den doode, die scheen te slapen, en fluistert teeder woorden van dank voor wat hij in haar leven is geweest. Constance, -die haar kalmte heeft weten te bewaren, geeft aangedaan haar orders aan de kinderjuffrouw. Krip en zwart lint moet ze halen en bloemen bestellen. Een uur later siert ze de kamer met zwart. De spreekkamer is ingericht om de velen te ontvangen, die voor het laatst den vriend willen aanschouwen. De luiken zijn gesloten. Rouwfloers tempert het kunstlicht. Mooi, sierlijk, bevallig als alles wat Con stance ooit doet, is de laatste eer, die ze haren echtgenoot brengt. Op den dag der begrafenis hadden de belangstelling en vereering zich luide uit gesproken. Eene menigte van volgrijtui gen had zich ongevraagd aangesloten bij den droeven stoet. Honderden stonden aan de geopende groeve. Geen oog bleef droog, toen de verdien sten herdacht werden van den kundigen rechtsgeleerde, den waren philantroop, den trouwen burger in een stad, die hem van kind af kende, den beminden vriend, den voorbeeldigen echtgenoot en vader. „Een juweel van een man," zei een van drie heeren, die gezamenlijk terugkeerden van den droeven gang". „Alleen niet crimineel genoeg," zei de tweede." „Echt humaan, een waar Christen, ant woordde de derde. „Dat was hij Diep werd de weduwe beklaagd, die, dertig jaar oud, achterbleef met een zoontje van zeven en een dochtertje van vijf jaar. {Slot volgt.) EIVtKVI.lt

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1906 | | pagina 1