Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bornmelerwaard. NAAR DE ZUIDPOOL! Monsieur PALJAS Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. No. 2040. TJ oensdag 12 Juni. FEUILLETON. UW9 VAN ALIENS VOOR Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO, franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. 1907. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 7X/S ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag avond ingewacht. Steeds sterker wordt die kreet van ontdekkingsreizigers en geleerden. Naar de Zuidpool! Geen doodende koude, geen barre eenzaamheid zijn ten slotte in staat om het sterke verlangen van den mensch naar wetenschap en kennis te breide len. De Zuidpool is nog altijd onbe kend gebied; materiëele welvaart zal men aan geen der beide aarduiteinden vinden, en toch dwingt de rustelooze energie ons telkens weer naar de on bekende streken, waar alle leven schijnt opgehouden, waar de natuur zich van haar meest ongenaakbare zijde vertoont. En zoo was het altijd! Het eeuwig-menschelyke ontmoeten we hier. Toen het eerste houtvlot was saam- gesteld, de eerste boomstam tot kano uitgehold was, van dat oogenblik af begon net dringen van de aardbewoners naar het onbekende. Men wilde weten wat verborgen lag in het nevelig ver schiet, op den hoogen bergtop, aan de overzijde van het groote water, en geen poelen of moerassen, geen gletschers of afgronden, geen stormen of zonne brand hebben beletselen gevormd. De bodem der zee en het blauwe ether, alles willen we onderzoeken. We wil len wetenten koste van alles, ten koste van onze rust, en ons geluk, ten koste van ons leven desnoods! Dezer dagen hebben we gezeten, stil en aandachtig als kinderen die men een sprookje vertelt, onder het ge hoor van een dier apostelen der weten- pchap, den ontdekkingsreiziger Henryk Arctowski, die in deze dagen verschil lende landen rondreist om overal pro selieten te maken voor zijn Znidpool- onderzoek. Arctowski is een geleerde. Want dit is het type der tegenwoordige ontdek kingsreizigers. In vroeger dagen ik denk aan het roemvolle aandeel dat Nederland eens gehad heeft in het Noordpoolon- derzoek in vroeger dagen ging dat zooveel eenvoudiger. De wetenschap kwam toen eerst in de tweede plaats, de handel en de scheepvaart gingen vóór. En de tocht van Heemskerk en Barentsz had dan ook naar men weet geen ander doel dan het zoe ken naar de Noord-Oostelijke doorvaart door de Poolzee naar Indië. In hoe verre de wetenschap daarmede gebaat II. Th. C IIAI»I»I I*. 2) Simson, de jeugdige athleet, „het achtste wereldwonder", zooals het affiche verkon digde, stond er met een paar behuilde oogen en met de handen op den rug naast. Blijkbaar verkeerde de artiest nog ge heel onder den indruk eener even te voren ontvangen kastijding, door hoogstdeszelfs mama, de Signora, eigen- en hard handig op zeker lichaamsdeel toegepast. Wat behoefde hij ook van de melk te snoepen Een meisje van een jaar of achttien met vermoeide gelaatstrekken en een onbe- schaamden, uitdagenden blik in het don kere oog, mademoiselle Blanche, een dame met een velletje zoo bruin als een Javaan, de danseres van 't gezelschap en de Co- lombine in de nastukjes, lag lui en vadsig op de bank, en speelde met de ooren van een zwarten poedel, die deftig op zij n ach terste naast haar zat en die, getuige zijn lodderige, half dicht geknepen oogen en kwispelenden staart, dit spelletje heel prettig scheen te vinden. De „gemalin" van monsieur Lazi, een dikke, stevige tante met een vuurrood ge zicht, een mondje als een schuurdeur en niet altijd volkomen vrij van sterken drank, lag nog achter een deurtje in het achterste gedeelte van den wagen, het heilige der heilige, de slaapkamer van den directeur, en verried door een liefelyk, zacht snor- kon zijn, interesseerde slechts weinigen. Ik schrijf dit niet met kleinach- ting. Diepen eerbied moet men hebben voor de reuzen van karakter, welke in dien tijd, met de geringe hulpmiddelen, op hun kleine zwakke scheepjes, zon der de hulp der moderne techniek, den witten dood durfden trotseeren. Maar nu spreekt de wetenschap het hoogste woord. En Arctowski is daar de levende illustratie van. Stel u niet voor een groote stoere kerel, een man met 'n basalten corpus, die desnoods een paar Poolsche winter nachten achtereen kan trotseeren. Neen, Arctowski is een slanke haast schreef ik teere man. Z'n magere figuur is even gebogen, hoewel hij, naar zijn jaren, nog in de kracht van zijn leven moet zijn. De magere hals draagt een donkerlokkig hoofd, met bleeke ietwat vermoeide trekken. Voor de kleine oogen glinsteren brilleglazen. 't Is een noeste geleerde, zoo een die dag aan dag, tot diep in den nacht, in zijn studeercel, bij een kleine lamp, over boeken en manuscripten gebogen zit. En toch is hij door zijn onbuigzame wil, ook naar het lichaam, een held! Hij heeft in 1897 de Belgische Zuid- pool-expeditie, onder leiding van de Gerlache, aan boord van de „Belgica" meegemaakt. Hij heeft mee geleden en gestreden in dien inktzwarten, onein- digen Poolnacht, toen zijn schip in het onafzienbare ijs vastgevroren zat, en hij heeft zich den tragen tijd gedood door een droom te droomen van nog meer wetenschap. Misschien is het niet algemeen be kend, want, laat het mij eens eigen aardig uitdrukken, de Zuidpool is niet zoo populair als de Noordpool, dat ook naar dit gedeelte van de aarde al vele ontdekkingstochten zijn gedaan. Men denke slechts aan Magelhaen, den ontdekker van den naar hem ge noemde straat en vau Vuurland, en aan onzen landgenoot Tasman. De werkelijke ontdekkingen werden echter eerst in het laatst der 18e eeuw begonnen door den Engelschman Cook, die zich met zijn notedopjes tweemaal in het verre Zuiden waagde en Zuid Georgië ontdekte. Hij begrensde daar mede het ongerepte gebied en vestigde de overtuiging dat er in tegenstelling met hetgeen toen werd aangenomen geen reusachtig werelddeel aan de Zuid pool bestond hoogstens een wereld ken, dat het voor haar om zeven uur in den morgen nog geen dag was. De indruk, welke men in die kleine, benauwde ruimte met zijn vervelooze ban ken, die tevens als kist dienst deden, met zijn kleine, groene raampjes en zijn on- zindelijken vloer ontving, was die van armoede en verval. Het geheel stemde tot treurigheid. In dit opzicht was het inwendige van den kermiswagen op dien Novembermor gen geheel in overeenstemming met 't geen de natuur te aanschouwen gaf. 't Was mistig en koud. 't Was een m >r- gen met nevel en druipende boomtakken, een morgen in één woord, die een water achtig zonnetje van tijd tot tijd te vergeefs een poging deed een weinig op te helderen. Nu en dan liet een enkel nog overge bleven, geel geworden blad van een der canedaas langs den weg, een blad, dat zeker met den tijd in de war was geraakt, los van den tak, waaraan het den gan- schen zomer zoo fleurig had geprijkt. Tol lend en drariend kwam het naar beneden, zweefde nog even met zenuwachtige ruk jes, als had het een afschuw vandenmod- derigen weg, boven de steenen en zonk ten slotte stervensmoede neder om te worden vertreden. Een vlucht hongerige roeken streek krij schend en klapwiekend neder op een weiland, dat al zijn sappig, heerlijk groen reeds in een dof geelgrauw had zien verkeeren. Natuur schonk in één woord een beeld van den zomer, die al zijn kleurentooi heeft zien verdwijnen, terwijl de winter met zijn diamantenpracht nog niet ten tooneele is verschenen. Doch wat lette de man naast het paard op die naargeestige, die treurige omgeving Met de oogen naar den grond stapte van eilanden in een uitgestrekte ijszee. j Yan 18201830 waren het vooral Amenkaan8che en Russische walvisch- vaarders en robbenjagers die de Zuid poolstreken bezochten. In dien tijd werd de petroleum nog niet in het groot geëxploiteerd, en was er een groote vraag naar olie en traan. Het derde tijdperk, van 18401848, was zeer merkwaardig uit wetenschap pelijk oogpunt. De Engelschman Ross ontdekte toen het Victoria-land, dat zich ten Zuiden van Nieuw-Zeeland uitstrekt van 70 tot 80o Z. B. Een open zee, de Ross-zee genoemd, geeft toegang tot deze hooge breedte. In het Zuiden wordt zij afgesloten door een hoogen ijswal, in welks nabijheid zich twee machtige vulkanen verheffen, de Erebus en de Terror genaamd, naar de beide schepen van den stouten pionier, 't Is of de natuur hier opzettelijk een barrière van verschrikking, met twee reusachtige wachten, heeft opgeworpen, om bevei ligd te zijn tegen den nieuwsgierigen mensch. Een halve eeuw is daarna de Zuid pool aan zichzelve overgelaten. Het noorden vroeg de algemeene aandacht, (in het bijzonder de expeditie van Frank lin), maar met het jaar 1895 ving eene nieuwe periode van onderzoek aan. En nu beleefde de wetenschap haar hoogste triomfen. Had men zich vroeger tevreden gesteld met schier uitsluitend kartographische ontdekkingen, voortaan zou het onderzoek veelzijdig en inten siever zijn. De „Belgica" had een geheel weten&chappelijken staf aan boord, ge reed om gegevens te verzamelen op het gebied van hydrographie, geologie, na tuurkunde, meteorologie ei oceanogra- phie. Yan kaap Hoorn ging men in zuidelijke richting, kruiste eenige maan den langs de westkust van Graham-land en Alexander I-land, en bleef in Maart 1898 in het pakijs bekneld zitten. Aan de Gerlache en de zynen komt de eer toe voor de eerste maal iu het Zuid poolgebied te hebben overwinterd. Yan hetgeen hij en de anderen daar doorstaan hebben, vertelde Arctowski niets. Nu en dan slechts lichtte hij even een tipje op van den sluier der beschei denheid, maar over zijn wetenschappe lijk ideaal was hij niet uitgepraat. Hij g-dooft n.l. aan een z>sde wereld deelaan een vasteland aan de Zuidpool (dus toch weer een soort van Terra Australia Incognita, gelijk op de oude zeekaarten voorkwam). Hij is een me destander van Lorothian Green, volgens hij voort, Bles trouw naast hem; en al zwaaide de vuist van tijd tot tijd de zweep als tot een slag, Bles wist wel, dat het tot slaan toch nooit kwam. Daarvoor kende hij Bart veel te goed. Die sloeg nooit. Dat zwaaien met de zweep was een zuiver werk tuiglijke beweging. Geen enkele maal ook wendde Bart het hoofd om naar de twee anderen, die, toen hij was weggereden, eerst samen glimlachend een blik hadden gewisseld en toen lang zaam gevolgd waren, een tiental passen achter den wagen. Zoo verliep het eene uur na het andere. In den dampkring begon wat meer licht te komen. De nevel trok ten deele op en vormde zich in het noorden tot wolken; en eindelijk, even over tienen, werd, heel in de verte, aan een kromming van den weg Gravestein's toren zichtbaar, een plompe, massieve steenmassa, een eerwaardig over blijfsel uit de elfde of twaalfde eeuw. ,,'t Is en het blijft toch maar huiverig vandaag," merkte Gilles, zich in de handen wrijvend op met een schuinen blik naar een kleine herberg, den voormalige tol, dien de wagen thans was genaderd. „Wat dunkt u, directeur! Een „kikkertje" tegen de koude voeten? Wij zijn hier nu toch in 't land van den echten Schiedammer." Nu had monsieur Lazi enkele vaste ge woonten, grondbeginselen noemde hij ze, van welke hij zoo mogel.jk nooit afweek. Zoo bedankte hij bij voorbeeld ook nooit, wanneer hem iets werd aangeboden. Hij vond dit niet „beleefd". „Een kikkertje? Och ja, nu je 'tzegt. Dat zou geen kwaad kunnen, dunkt me." „Jij ook een „schnick", mottige?" vroeg de acrobaat. „Of neen! 'tls waar ook! Jij drinkt 'm niet, wel? Een glas bier dan maar liever?" wiens theorie de groote bergketenen van het Amerikaan8che vasteland, zich voort zettend over Yuurland, op den bodem der zee in verbinding moeten staan met een nieuwe groote verheffing in het uiterste zuiden van de Pool. Ook Nor denskjöld deelde die theorie. Ter ontdekking nu van dit weinig bekende gebied, dat eene oppervlakte beslaat van Europa en Australië te zamen roept Arctowski de hulp van alle volken op. Algemeene samenwer king vraagt hij, en met taaie volharding streeft hij dat ideaal na. Op een con gres te Dover in 1899 reeds bracht hij het ter sprake, maar de kosten (een millioen pond sterling) schrikten velen toen af. In September 1905 echter had Arctowski de voldoening op een congres te Bergen in Henegouwen een motie te hooren aannemen, waarbij de Bel gische Regeering uitgenoodigd werd het initiatief te nemen tot een internatio nale samenwerking. En het resultaat hiervan was het „Congrés internationale pour 1' étude des régions polaires", in October 1906 te Brussel gehouden. Daar heeft het plan ten slotte vasten vorm verkregen op grond van het belangrijke rapport door Arctowski zelf opgesteld. In hoofdzaak wenscht hij de Zuid pool te omringen met een cordon van wetenschappelijke stations (lijkt het met of men een geduchten vijand tegelijk doet bespringen?) en van deze stations uit zul'en verschillende expedities gaan om het onbekende gebied te verkennen. Moge het Arctowski gegeven zijn de verwezenlijking zijner grootsche denk beelden te beleven {Z. N. en Adv.) Kuiten land. Aan de Russisch-Pruisische grens nemen de rooverijen op schrikbarende wijze toe. Een 13 man sterke roover bende heeft te Petsjesloncow een pach ter vermoord en zich meester gemaakt van een som van 4000 roebels. Te Giarci werd een koopman door roovers overvallen en vermoord; de bandieten namen 15.000 roebel mede. Volgens een bericht uit Londen is Maandag het Koninklijk besluit afge kondigd, waarbij voor de Oranjerivier kolonie zelfbestuur met een grondwet wordt ingesteld. Deze grondwet is fei telijk geheel gelijk aan die van Trans vaal. Te Kermansjah in Perzië zijn ten gevolge van verkiezingen ernstige on- „Is 't hier nu halt? En wij zijn er haast. Over een half uur De acrobaat begon te grinniken. „Juist omdat wij er haast zijn. Heb je 't begrepen, kameraad?" Gilles stapte achter zijn directeur mede naar binnen. De Mottige bleef buiten bij 't paard. „Die twee wat en ik wat, dus allemaal wat! Dan jij ook wat Bles. Eigenlijk heb jij het nog 't meeste verdiend." De man schoof den houten voederbak voor 't paard, deed dit den stang af, deed een greep in een der wagenkisten vóór onder het kleine balkon, haalde er een groot brood uit te voorschijn en begon te snijden. 't Bleek aldra, dat Bles de tocht nog niet op de maag was geslagen, en Bart sneed raak, hoor! Hij spaarde het brood niet. „Asjeblieft, heerschap! Een glas bier!" hoorde Bart achter zich zeggen, en om kijkende, ontwaarde hij een jong meisje, dat met de eene hand in de zijde, terwijl de andere het blaadje vasthield, nauw hoorbaar buiten was gekomen en thans achter hen stond. Achttien of negentien jaar kon dat meisje wezen. Stellig niet ouder. „Och, zet het glas maar even neer, vrij ster. Ik zal het zoo dadelijk wel vatten," zeide Bart. „Nierzetten? Waor? Hier is nieverands plek. In 't kozijn, meende? Om stukken te maoken, zekers? Neen, dan za 'k 't wel zoo lang vasthaauwen." Het meisje hield dan ook het glas vast, totdat de man zijn paard had voorzien en het aannam. „Heb je nu ook een emmertje water voor het dier?" „Ik zal 't hoalen, hoor." lusten uitgebroken, waarbij vele men- schen gedood zijn. De bevolking is in twee partijen verdeeld, van wie er een door den gouverneur werd begunstigd. Tweeduizend aanhangers van de tegen partij hebben de wijk genomen in het Engelsche consulaat. De toestand wordt nog moeielijker, doordat Sindsjats en Koerden rooftochten in den omtrek ondernemen, terwijl in de binnenstad soldaten aan het plunderen zijn. Tusscben de soldaten van Prins Salar en Dauleh en de troepen van den Sjah schijnt het nog niet tot een strijd te zijn gekomen, de laatsten wachten nog versterkingen af. De strijdmacht van Salar ed Dauleh moet minder dan 3000 man, onder wie 300 ruiters, tellen. Uit Teheran zijn 100 kozakken naar de plaats waar het vermoedelijk tot een botsing zal komen, opgebroken. Dinsdag werd bericht: De eerste berichten over een treffen tussohen den oproerigen Perzischen prins Salar en de regeeringstroepen onder Hissam Moelk zijn aan. De slag moet Zaterdag hebben plaats gevonden bij Koerdistan. Naar het heet zijn de aan hangers van den prins met zware ver liezen teruggedreven. Een later ontvangen bericht uit Te heran bevestigt de tijding der nederlaag van prins Salar. Van het gevechtster rein kwam het bericht, dat de leider der opstandelingen gevlucht is. Zijn aan hangers worden door de ruiterij van de regeering nagezet. Een troep van 200 Russische boeren begaf zich Zaterdag naar Sitsjefka in het gouvernement Smolensk, om uit- deeling van graan te eischen. Nadat zij tevergeefs gesommeerd waren uiteen te gaan, vuurde de politie op hen. Vijf boeren werden gedood en velen ernstig gewond. Vervolgens liet de gouverneur troepen aanrukken, die een groot aan tal boeren in hechtenis namen. De bewering, dat te Montrouge bij Parijs een fabriek van mummies bestaat, schrijft de Tel., is niet nieuw meer. Maar nu het met zekeren aandrang in de buitenlandsche bladen wordt her haald, kan het wel eens gevolgen heb ben, waartegen de reputatie van som mige oudheidkundigen niet bestand is. We voegen dus ter voorloopige voor bereiding aan het bovenstaande toe, dat de fabriek onder haar employés een aantal artiesten telt, die de gelaatstrek ken van hun Egyptische voorneven met groote kunstvaardigheid in houtbeitelen. Daarna worden ze naai Kairo gestuurd van daar naar Marseille teruggezonden en aan de musea geadresseerd. Men kondigt nadere onthullingen aan. Het meisje liet het bier van het blaadje loopen op de steenen, ging het huis binnen en kwam terug met een gevulden stal- emmer, dien zij in den voederbak zette. Terwijl Bart het glas met kleine teugjes uitdronk, rustte zijn oog met zeker wel gevallen op de stevige, ronde armen, die tot aan den elleboog bloot waren, en op het aardige, vriendelijke gezicht, dat door twee eerlijke, grijze oogen werd verleven digd, en alleen te veel van zon en weder had geleden om „steedsch mooi" te kunnen heeten De boerenjongens echter vonden Roosje wel degelijk mooi, zóó mooi zelfs, dat zij haar den bijnaam hadden gegeven van „mooi Roosje van den tol", en dat tot voor weinige maanden, menige zoon van welgestelde ouders, en onder deze vooral Gerrit van Beek, de zoon van den mulder, ernstige huwelijksplannen ten opzichte van haar had gekoesterd. Een zekere Manus van Geffen, een veer tiger met een heel aardig stuivertje geld en met nog heel wat meer te verwachten, had al die vrijers echter op zekeren dag het gras voor de voeten weggemaaid. Hij had Roosje gevraagd en Roosje gekregen, en zou nu over een dag of tien, twaalf, de week na de kermis, met haar trouwen. Of Roosje er veel zin in had? Het geleek er niet naar, want in de eerste plaats hield zij van dien Van Geffen volstrekt niet, doch zooveel te meer van Van Beek, en in de tweede plaats „kos ze zoo'n ouden vrijer as Maones altijd nog wel kriegen," dacht zij. Doch haar vader had met de vuist op tafel geslagen en gezegd, dat zij Van Geffen nemen zou en dat hij anders.... DOOR (Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1907 | | pagina 1