el Land van flensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
I ll V IC
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 27OO. Zaterdag 8 Februari19Q8.
Donkere toestanden.
FEUILLETON.
LAND VAN ALTENi-
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00,
franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7ys ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Alom worden woorden van deelne
ming geuit over den tragischen dood
van twee leden van het koninklijk huis
van Portugal.
Wanneer wij over het gebeurde ons
diep leedwezen uitspreken, dan vervul
len wij daarmede slechts den plicht, die
op ieder weldenkend mensch rust; maar
de geschiedschrijver moet natuurlijk
dieper in de feiten afdalen en oorzaak
en gevolg nagaan.
Sedert den bloednacht te Belgrado
hebben wij zulk een verschrikkelijke
gebeurtenis niet meer te berichten ge
had. Koningsmoord is niets nieuws en
in dit geval is zelfs meer van een open
lijken aanval dan van een moord sprake
maar juist dit feit stelt ons voor vele
raadselen, 't Is toch waarlijk geen klei
nigheid dat in een stad, waar de krijgs
wet is afgekondigd en waar men een
dag te voren een complot ontdekt heeft,
een troep met karabijnen gewapende
mannen zich op een plein kan opstellen
en rustig de nadering afwachten van
een rijtuig, waarin men weet dat een
v geheele familie gezeten is, om op die
Mamilie een openlijken aanval te doen!
Onder zulke omstandigheden moest de
groote onvoorzichtigheid om zich in een
open rijtuig te wagen natuurlijk een
noodlottig gevolg hebben.
Ware de geheele familie getroffen,
dan houden wij ons overtuigd dat Euro
pa een monarchie minder zou geteld
hebben; want de republiek heeft in
Portugal vele aanhangers en de wijze
waarop Karei I, die vroeger toch zeer
constitutioneel regeerde, sedert Januari
1907 de zaken door zijn eersten mi
nister liet leiden, heeft het getal dier
aanhangers zeer vergroot. Thans echter
is het veel waarschijnlijker dat de nieu
we koning aanhangers zal winnen, vooral
wanneer hij, zonder alles te gelijk te
veranderen, tot de vroegere staatkunde
zijns vaders terugkeert. Immers, het
moge waar zijn, dat de parlementaire
partijschappen bet land tot verderf wa
ren, een verontschuldiging voor incon
stitutioneel regeeren kan dat feit nooit
wezen.
En wat verder volgen zal? Met het
oog op minister Franco zou men wel
geneigd zijn te vragen: indien dit aan
het groene hout geschiedt, wat zal dan
aan het dorre geschieden Maar de
-dictator is goed gewaarschuwd en zal
lus wel betere voorzorgsmaatregelen
nemen; maar het schijnt toch wel dat
het te Lissabon en elders hevig gist.
Vermoedelijk is dit reeds lang zoo ge
weest; maar men zorgde wel dat wij
niet al te veel te weten kwamen.
MM VERTELLING VAN IARIK COLllUN.
(25.
Zulk een paar ziet men niet alle dagen.
Voor haar is de geheele natuur als nieuw,
de bloemen geuren als nooit vroeger, de
bergen hebben een ongekenden lichtglans,
en op aller menschen gelaat, vooral op dat
van Thyra, ligt een glimlach, dien zij er
vroeger niet zag. En zelve voelt zij zich
als gebaad in zonnelicht, zij voelt den grond
niet onder hare voeten, zij wordt gedragen
door haar geluk. De hemel begint niet
daar boven de sterren, de hemel is hier,
bij hem.
Hij was verliefd zooals zulke naturen
dat zijn, maar nooit werd eene verliefdheid
beter gedragen. Magdalena valt niet onder
eene van onze klassificatieszij was zich-
zelve en zóó schuw, de fluweelen oogen
weigerden zoo bepaald den man aan te
zien, dien men haar verloofde noemde, dat
hij aanstonds begreep, dat hij haar moest
behandelen als die bloemen, die zich slui
ten, zoodra men haar aanraakt. Als hij toe
vallig met haar alleen was, deed hij nog
meer moeite zich te beheerschen, dan in
tegenwoordigheid van anderen; zij mocht
er langzaam aan gewennen zich als de zijne
te beschouwen, want het is niet hetzelfde,
Een land als Portugal, waar 80 per
cent der bevolking noch lezen noch
schrijven kan, is werkelijk niet rijp voor
een constitutie, een kiesstelsel en een
volksvertegenwoordiging. Van werkelij
ke politiek is trouwens geen sprake. De
zoogenaamde partijen zijn meer groepen,
die bijzondere belangen vertegenwoor
digen en, als ze de meerderheid hebben,
die bijzondere belangen op vrij schaamte-
looze wijze behartigen. De staat kas was
altijd leeg, omdat ieder die zijn kans
schoon zag zooveel mogelijk van de ruif
plukte en de schuldenlast werd voort
durend grooter.
In zooverre heeft de dictatuur vau
Franco wel eenige verbetering gebracht
maar de wijze waarop hij zijne plannen
doorzett moest wel veel ergernis ver
wekken.
Een land van analphabeten is, dunkt
ons, voor een republiek nog vrij wat
minder geschikt dan voor een constitu-
tioneele monarchie en wij zullen dus,
in afwachting van meerdere tijdingen,
maar hopen dat het arme, donkere
Portugal voor deze nieuwe ramp zal
worden bewaard.
Ook uit Rusland komen minder gun
stige berichten, namelijk over den ge
zondheidstoestand der keizerin, wier
verstandelijke vermogens in gevaar zou
den verkeeren. Het verwondert ons waar
lijk niet. Hoe weinig zij wellicht van
den waren toestand weet, de weten
schap van voortdurend te leven op een
vulkaan, met minder vrijheid dan het
dier geniet, eischt wel stalen zenuwen.
Doch al ware het, dat nog veel meer
op het spel stond, de Russische regee
ring kan het krimpen en dwingen toch
niet laten. Nu weer schijnt het dat wel
degelijk de vrijheid van Finland be
laagd wordt. In Wiborg, het district
dat aan Rusland grenst, worden een
paar legercorpsen samengetrokken en
ook de kozakken te Helsingfors zijn
versterkt.
In het eigen land blijft de regeering
voortgaan met onverstandig te woeden
tegen partijen die haar niet aangenaam
zijn, met name tegen de constitutioneele
democraten, tot welke geen ambtena
ren of onderwijzers mogen behooren,
op straffe van te worden verwijderd.
Vrijzinnige geestelijken worden door de
synode uitgeworpen, enz. De reactie is
volkomen en er ontbreekt niets anders
aan dan dat de regeering weer maar
eens met avontuurlijke plannen aan
komt. 't Gaat er trouwens al mooi naar
toe. De vlootplannen en de aanleg van
een dubbel spoor voor het vervoer van
troepen en voorraad in Siberië duiden
er wel op, dat men zich ook tegen
over het buitenland weer wat sterker
wil gaan maken. Zoo keert een
waar woord de gewasschen zeug
tot de wenteling in het slijk terug.
Trouwens, Ruslands ervaringen staan
vrij wel gelijk met het wasschen van
den moor.
Ilnitenlaud.
Dinsdag is in de zaak van de over
gave van Port Arthur uitspraak ge
daan. De zaal van de krijgsraad te
Petersburg was propvol, toen het requi
sitoir gehouden werd. Onder het publiek
bemerkte men generaal Koeropatkin,
den hertog van Mecklenburg, den mi
nister van marine, verscheidene diplo
maten en generaals, enz.
In dat requisitoir, dat heel den dag
duurde, eischte het openbaar ministe
rie de doodstraf tegen genenaal Stoes-
I sel, als voornaamste schuldige voor de
overgave en tegen de generaals Reuss
en Fock als medeplichtigentegen ge
neraal Smirnof werd 10 jaar vesting
straf geëischt.
Stoessel, Reus en Fock bleven onver
schillig. Men is overtuigd dat, zoo de
doodstraf werd uitgesproken de straf
verminderd zal worden.
De auditeur militair betoogde dat het
de plicht van Stoessel was tot het laatst
toe vol te houdenuit de getuigenissen
blijkt dat hij lang vóór de overgave
reeds aan capitulatie dacht en dat hij
aan den Tsaar bedriegelijke telegram
men zond.
een man in het hart te dragen en dien
man in levenden lijve naast zich te zien.
Hij sprak haar over zijne kunst, over zijne
verwachtingen en vooral over Rome, waar
zij 's winters in een oranjetuin zouden wo
nen, waar het zoo stil en rustig is, want
it. de oranjebooomen zingen geen vogels.
Dat er in Rome overal muren en huizen
waren kon haar niet schelenzij was nooit
in een stad geweest, daarom beloofde hij
haar ook, dat zij het volgende voorjaar een
lange studiereis met hem zou doen en dan
zou zij den nachtegaal hooren, den kleinen
muzikmt, die al de eigenaardigheden van
een kunstenaar heeft: die schuw en wan
trouwend is, doch zonder listig te zijn,
zenuwachtig en jaloersch, en droevig van
natuur, treurende over verdriet, dat hij
nooit gekend heeft, die over dag slaapt en
's nachts zingt, en een slecht nest bouwt,
juist als zijn vriend, de kunstenaar. En
dan lachten zij er over hoe weinig verstand
hij, Michael, er van had, een nest te bouwen
sedert zijn moeder's dood had hij duur en
slecht geleefd. Het deed het meiske pleizier
dat te hooren, zij wist wel hoe zij een nest
moest bouwen. Thyra had haar in alle
huiselijke bezigheden zich laten oefenen,
want eene kunstenaarsvrouw moest tegelijk
koningin en dienstmeisje zijn. En Thyra
hij zou dat eens ondervinden had haar
leerling ingewijd in het groote geheim, hoe
men het eene kan zijn, zonder daaraan het
andere op te offeren, de brave had haar
eens gezegd omtrent die lagere bezigheden
van een huisvrouw: „Geen werk verlaagt,
Eenigen tijd geleden hebben wij mel
ding gemaakt van den moord te Berlijn,
gepleegd op een 57-jarige weduwe, wo
nende in de Limenstrasse. Als verdacht
van dezen moord is thans de 31-jarige
galvanisateur Nitsche gearresteerd. Vast
schijnt te staan, dat de verdachte op den
avond van den moord met het slacht
offer heeft staan praten voor haar woning.
Ook andere omstandigheden schijnen
tegen te pleiten. Nitsche blijft ontken
nen.
Wat de aanslagen op kinderen be
treft, schijnt vrijwel bewezen, dat een
niet geheel toerekenbaar persoon, Paul
Minow genaamd, de schuldige is. Een
paar dagen geleden werd hij gearres
teerd. Zijn zakmes, het vermoedelijke
moordtuig, is in een put gevonden met
nog een aantal andere messen. Onlangs
heeft de politie Minow verzocht uit
dezen voorraad het zijne aan te wijzen.
Hij deed dit zelfs zonder aarzelen. Be
twijfeld wordt of Minow strafrechtelijk
vervolgd zal kunnen worden.
Volgens de Mundo was de moordaan
slag te Lissabon het uitvloeisel van een
revolutionaire beweging. Het plan was,
dat de revolutionairen zich 31 Januari
zouden meester maken van telefoon en
telegraaf en de republiek uitroepen met
behulp van het garnizoen van Oporto.
De koninklijke familie zou verrast wor
den en aan boord van een schip het
land uitgebracht. Franco zou worden
terechtgesteld, de ministers gevangen
genomen. Het plan mislukte, doordat
de politie gewaarschuwd werd, maar men
verwacht nieuwe onlusten, wanneer
straks de Cortes den nieuwen koning
zullen uitroepen.
De correspondent van de Daily Tele
graph, die een langdurig gesprek met den
Spaanschen gezant te Lissabon en diens
vrouw heeft gehad, seint: Het staat nu
vast, dat geen republikeinsche groep den
koningsmoord heeft aangesticht. Het
waren op zichzelf staande samenzweer
ders die eerder Franco uit den weg wil
den ruimen dan de republiek uitroepen.
De verdachte republikeinen zijn daarom
weer losgelaten. Elk bewijs, dat zij bij
de moorden betrokken zijn, ontbreekt.
Even onjuist zijn de berichten, dat er
een omwenteling op til is of dat het
kabinet met moeite gevormd is.
De Standard verneemt uit Lissabon:
De Koningin-moeder is zeer bitter tegen
Franco gestemd. Het heet, dat hij aan
boord van een van de Engelsche oorlogs
schepen gevlucht is en zich naar Enge
land wil begeven. De Koningin-moeder
stelt Franco verantwoordelijk voor de
moorden, omdat hij alle voorzorgsmaat
regelen verzuimd heeft. Toen Franco de
sterfkamer binnenging, moet de Ko
ningin-moeder hem, naar de lijken wij
zende, toegeduwd hebben: Zie daar, je
werk! Franco ging zwijgend en somber
heen. Hij ontkende in een gesprek met
een journalist, dat zijn dictatuur de ko
ningsmoordenaars tot hun daad had
geprikkeld.
Franco moet zich geheel uit het po
litieke leven hebben teruggetrokken.
Uit Lissabon werd gisteren geseind:
De personen, die in hechtenis zijn
genomen in verband met den aanslag
van Zaterdag, worden niet langer vast
gehouden. Enkel worden gevangen ge
houden de lieden, die vallen onder de
bepalingen van de anarchistenwet.
Franco en zijn gezin zijn met den
sneltrein naar Parijs vertrokken.
De correspondent der El Mundo te
Lissabon moldt, dat het waar is geble
ken, dat te Porto verscheidene revolu-
tionnaire groepen de politie en stedelijke
gardes hebben aangevallen.
Zij slaagden er in gedurende eenige
oogenblikken de revolutionnaire vlag
op het gemeentehuis te hijschen.
Volgens een telegram uit Larasje is
het Marokaansche schip Saida, dat een
lading munitie aan boord had, in de
lucht gevlogen.
Een ontzettende ramp wordt uit Ha
lifax bericht. De Engelsche stoomboot
dat door een werkelijk beschaafde vrouw
wordt verricht, alles wat zij aanroert wordt
veredeld. Maar wanneer een verliefd man
zijne jonge vrouw niet als uitzondering,
maar altijd en altijd weer slordig gekleed
ziet, en haar kamer in wanorde, danmoge
ook de genegenheid blijven, de liefde vlucht
verschrikt."
Ja, de trouwe heeft haar gelofte gehouden,
de gelofte die zij deed in dat groote moeie-
lijke oogenblik: zij heeft Magdalena opge
voed tot kunstenaarsvrouw, wier leven
moeitevoller is dan dat van eenige andere
huisvrouw, want zij moet hem interesseeren
en inspireeren, en toch weten zich in de
schaduw te stellen als ware zij niets; zij
moet afwisselend alles en niets zijn: zij is
de rust van den zevenden dag.
Hun geluk wordt steeds rijkeren dieper
tot den dag, dat de kunstenaar nadat de
trouwplechtigheid is afgeloopen met zijn
schreiende bruid wegroeit. Zij hebben eene
halve mijl te roeien naar de stoomboot,
die hen in den vreemde zal brengen.
Thyra, die op haar vader gewacht had,
terwijl hij het bruidspaar naar de boot
vergezelde bleef lang op.
Helder scheen het maanlicht door hare
vensters, doorzichtig als het water. In het
eene raam hadden dien morgen drie rozen
gebloeid. Nu waren er geen rozen, Mag
dalena had ze allen meegekregen op reis.
Het waren de laatste rozen, nu had zij er
geen meer te geven 1
Wat was het, dat daar aan de heilige
„Saint Cuthbert", van Antwerpen naar
New-York, is vóór Kaap-Sable, Nova
Scotia, in brand geraakt en veraten
15 leden der bemanning zijn verdron
ken, 37 zijn opgenomen door de En
gelsche stoomboot „Cymric" van de
White Star Line.
Gedurende 9 uren hebben de booten
der „Cymric", in drie reizen 37 man
gered, er in begrepen kapitein Lewis.
Verscheidene hunner zijn erg ver
brand of gewond.
Een boot van de „St. Cuthbert", met
15 man, die Zondag het schip verlaten
hadden, is omgeslagen en alle opva
renden zijn verdronken.
De New-Yorksche jury heeft Harry
Thaw inzake den moord op den archi
tect Stanford White niet schuldig ver
klaard, op grond van krankzinnigheid.
De rechter beval Thaw's onmiddellijke
opsluiting in een krankzinnigengesticht
voor onbepaalden tijd. Het vonnis is
door het publiek in de rechtzaal met
langdurig applaus begroet.
Thaw groette na de uitspraak der
jury met 'n glimlach. Hij vertrok 's mid
dags om vier uur naar het gesticht te
Manhattan in gezelschap van zijn vrouw
de menigte juichte hem toe. Zijn advo
caat is van plan, na eenigen tijd voor
te stellen zijn cliënt te doen onderzoe
ken en zoo mogelijk in vrijheid te
stellen.
Onlangs hebben wij melding gemaakt
van de nieuwe uitvinding van den Ita-
liaanschen ingenieur Dadda, om cement
bij de pantsering van oorlogschepen te
gebruiken. In verband hiermee, zijn
gisteren bij Spezzia, in bijzijn van ad
miraal di Brocchetto, schietproeven ge
houden. De projectielen van 203 milli
meters konden niet door een cement-
laag heen. De proefnemingen zullen
nu voortgezet worden met pantserpla-
ten met een cementen voering, volgens
het stelsel van Dadda, die maar een
derde van gewone pan tserplaten kosten
en wegen.
geschiedenis van Abraham herinnerde, van
wien de Heer verlangde, dat hij zijn zoon
Isaak zou offeren aan den Mariaberg? Ieder
heeft zijn Mariaberg, zij was aan den voet
van den haren. Wat de Heer aan Abraham
vroeg, vraagt hij aan ons allenOffervaar
digheid. Strijdend was zij er gekomen,
daarom was zij nu blijde, al was het offer
haar niet gespaard. Zij sleepte niet langer
den ploeg voort, zij had nu vleugels ge
kregen.
En zij schreide zich in slaap.
De jaren gaan voorbij. Wie is Thyra's
dagelijksch gezelschap? De dokter. Wat geeft
aan hunne verhouding het belangrijke? Zijn
wetenschap. En in de wetenschap? Wat is
het brandpunt van huD beider verwachting?
De oplossing van het vraagstuk. Hij denkt;
zij zoekt in de boeken voor hem. Langzaam
volgt hij den weg van zijn onderzoek, som
tijds gaat hij vooruit, dikwijls terug.
De jaren gaan voorbij.
Langzaam, langzaam heeft de dokter Thy
ra ingewijd in al de geheimen van zijne
onderzoekingen. Zij ontmoeten elkander in
dezelfde groote gedachten. Haar hart klopt
als zij denkt hoe hij de bewerker zal zijn
van een der zenuwachtige vooruitgangen
dezer eeuw.
Nog gaan er jaren voorbij.
Uitwendig schijnt hun leven stil, onbe
wogen, maar in hen werken groote gedachten,
leven diepe gevoelens. Op eens, onverwacht
een hevige ramp. Een geldkrisis in Londen
Antwerpen werd Woensdagmorgen
verontrust door het gerucht dat wederom
evenals in 1904 de petroleumtanks aan
de haven in brand stonden.
Gelukkig bleek dit onjuist. Er is een
benzinetank die ongeveer 4000 vaten
bevatte van de American Petroleum Cy.
gesprongen en daarna in brand geraakt.
Het deksel van de tank vloog in stuk
ken in de lucht en behalve een klein
fragement dat op 100 M. afstand, een
meter diep in den grond, gevonden werd,
werd geen spoor van liet zware deksel
meer ontdekt. De luchtverplaatsing was
van dien aard dat van de nabijliggende
gebouwen alle ruiten sprongen, ook een
spiegelruit van een op eenigen afstand
rijdenden tramwagen werd in gruis ge
slagen. De arbeiders in de buurt van
het ongeval aan het werk, vluchtten in
wilde paniek. De brandweer wist eenige
verslindt het geheele vermogen van den
dokter. Die slag doet zijn haar grijzen.
Thyra's vader is dood. Thyra is rijk Zij
weet hoever het vraagstuk is voortgeschre
den, hoe het zijne oplossing nabij is; zij
weet ook, dat de dokter kan sterven voor
dat het groote doel bereikt is. Zij denkt
aan Michael, aan zijne kinderen, die zij had
gehoopt rijk te maken. Maar hier geldt het
niet een enkel mensch, niet een enkel gezin,
hier geldt het de geheele menschheid.
Kalm en langzaam neemt zij haar besluit,
rustig en langzaam vult zij iederen dag aan,
wat er te kort komt. Dag voor dag hoopt
hij de oplossing eene schrede te naderen,
tot de dag komt, dat ook Thyra arm is.
Die dag blijft niet lang uit.
Heurekal heureka! Ik heb het gevonden,
roept hij juichend. De gewichtige ontdek
king is gedaan, de natuur heeft zich haar
geheim doen ontlokken.
Thyra is weder rijk. Al het. gewonnene
verdwijnt in de bodemlooze diepte der wel
dadigheid.
Thyra's voorhoofd draagt vroeg een kroon
van witte haren. De dokter overleeft slechts
kort zijne overwinning. De boventnen^che-
lijke inspanning, de doorwaakte nachten,
de zorgen, hebben het sterke lichaam ver
teerd.
De brandende gloed der rozen, zoo spoe
dig uitgedoofd, maakte plaats voor den koe
len, bleeken, maar onsterfelijken glans van
den lauwer.
EEN PROFETISCHE BLIK IN DE TOEKOMST.
(Slot).
