el Land van flensden en Allena, de Langstraat en de Bontmelerwaard.
STIJFKOPJE
Uitgever: L. JL VEERMAN, Heusden.
No. 2S9QZaterdag 6 November
19Ü9.
Verandering van lucht.
FEUILLETON.
UND VAM ALTEl^
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7Yj ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Nu het reisseizoen weer afgeloopen
is en de meeste reizigers naar hunne
huisgoden zijn teruggekeerd, is het re
sultaat, dat bereikt is met de veran
dering van lucht, na te gaan. Voor
eenigen zal het voordeel hebben gehad,
voor anderen nadeel, den meesten zal
deze verandering noch gebaat, noch
geschaad hebben. Dit is een gevolg
hiervan dat men niet altijd nauwkeu
rig overdacht wat men beoogde. Vroeger,
toen de verkeersmiddelen nog niet zoo
goed ingericht [waren als op den hui-
digen dag, had het heel wat om 't lijf,
als men op reis moest voor luchtver
andering, en behoorde het daarom tot
de zeldzaamheden. Naarmate echter het
verkeer geriefelijker is geworden, is ook
de behoefte aan andere lucht schijnbaar
grooter geworden; immers het reizen
valt onder ieders bereik, en al is het
nu niet direct noodzakelijk voor de
gezondheid, men wil er toch wel eens
uit zijn. Een vacantie is in onzen te-
genwoordigen vliegtijd heusch niet over
bodig. En om nu werkelijk van de
vacantie te kunnen genieten en alle
beslommeringen van huishouding en
ambtsbezigheden te kunnen afschudden,
is verandering van lucht een buiten
gewoon goed middel. Het geeft afleiding
van den geest, door de nieuwe vreemde
omgeving krijgt men andere indrukken,
het lichaam, gewoon aan den dagelijk-
schen tredmolen, kan eens rust gegund
worden. Het resultaat is, dat men weer
met opgewektheid en nieuwen moed
den levensstrijd opvat. Tenminste dit
kan het zijn. Het valt echter niet te
betwijfelen, dat de luchtverandering,
alleen noodig voor vacantie, ook wel
eens negatief resultaat oplevert, nl. er
zijn veel reizigers, die hun vacantie
doorbrengen met voetreizen, fietsen,
dikwijls dit overdrijven en dan nog
vermoeider thuis komen dan afreizen.
Ze moeten dan hun werktijd gebruiken
om weer normaal te worden. Dat een
op deze manier besteede vacantie na
tuurlijk geen voordeel geeft, wie zal
er zich over verwonderen. Ook het
denkbeeld „vacantie" is daarmee in
flagranten strijd. Immers, zij is juist
ingesteld, omdat men door ervaring
geleerd heeft, dat een tijd van rust
voor den mensch in den modernen tijd
nuttig en noodig is. Trouwens het
spreekwoord: „De boog kan niet altijd
gespannen zijn", wijst er op, dat dit
feit al lang bekend was.
Ook de wetenschap heeft zich in
W. HEIMBURG.
En de rentmeestersweduwe was om zoo
te zeggen de ziel van de sociëteit, echter
niet omdat bovengenoemde evenementen
haar zoo bizonder interesseerden, daarvoor
was zij, ondanks haar kleine foutjes, te
welopgevoed en te beschaafd. Neen, zij had
daar bizondere reden voor.
Het is waar, sinds mevrouw Wedenburg
het deftige domein-landgoed Hilgendorf
had moeten vaarwel zeggen om hier, in
dit saaie landstadje Neustadt aan de Solau
alle burgers waren er bizonder op ge
steld dat de naam der rivier, waaraan de
stad hunner inwoning gelegen was er bj
werd gevoegd, omdat er in dezelfde provin-
ig, de
vierhonderd inwoners minder telde een
cie nog een ander Neustadt lag, dat wel
gelaten met den invloed, welke de
verandering van lucht op den zieken
mensch kan hebben. Dit is echter niet
van den laatsten tijd. Zelfs in den tijd
der Romeinen werd door geneesheeren
reeds verandering van woonplaats ten
behoeve der gezondheid aangeraden.
Doch het gemakkelijk zich verplaatsen
heeft gemaakt, dat men meer kan on
derzoeken, welke luchtstreek voor een
bepaalde ziekte goed is. Ook merkte
men spoedig op, dat alleen het over
brengen in een andere atmosfeer dik
wijls al van voordeel was. Door de
inrichting der treinen behoeft de me
dicus er niet meer tegen op te zien,
om een zwakken patient ergens heen
te zenden. Zoo is men er langzamer
hand toe gekomen om gezondheidsoor
den voor allerlei ziekten te zoeken, en
deze zijn dan ook gevonden. Bloed
armoede, uitputting, ouderdom, hart-,
long-, nier-, lever- en zenuwziekten,
allen hebben om zoo te zeggen hun
genezingsoorden. En veel van deze
badplaatsen hebben dan ook aan tal
van lijders genezing of verlichting van
hun lijden gebracht. Maar ook in de
badplaatsen komt langzamerhand weer
de klad. Tegenwoordig is er van een
badkuur al treurig weinig meer te
merken op zoo'n herstellingsoord. Het
is er een wereldsch leven, met alle mo
gelijke middelen bij de hand tot ver
maak en uitspanning. Zoo nu en dan
treft men een enkelen aan, die werke
lijk een kuur volgt. De schuld ervan
schuilt deels in de groote eischen, die
het publiek stelt, deels ook hierin, dat
met de zieke menschen zooveel gezonde
meekomen. Het genezend vermogen
gaat er mede achteruit, want wat, voor
geschreven is, wordt gebrekkig gedaan,
er gaat te veel tijd af voor plezier
maken. Yeel doktoren komen er dan
ook al van terug, om de zieken erheen
te sturen. Toch zijn niet alleen patient
en vermakelijkheden in zoo'n lustoord
oorzaak van mislukken der kuur, ook
heeft vaak de medicus de schuld ge
deeltelijk te dragen. Wat is nl. het
geval. Een patient met tuberculose
komt bij zijn geneesheer, die hem naar
een zeeplaats verwijst met of zonder
nondelinge of schriftelijke aanwijzingen,
hoe daar te verblijven. De patient be
looft zooals alle patiënten doen onder
den indruk van het oogenblik, alles
nauwgezet te zullen doen en gaat wel
gemoed op reis. Bij aankomst wordt
naar een verblijf gezocht en gevonden
in een prettig hotel.
Derhalve blijft men daar hangen en
leven te leiden van vervelend nietsdoen,
zoodat zij haar tegenwoordig bestaan noem
de, sinds dien tijd had zich bij haar een
bizondere neiging voor gezelligheid en een
bizondere smaak voor koffie ontwikkeld.
Maar, zooals wij hierboven reeds zeiden,
de kwestie zat eigenlijk dieper en stond
volstrekt niet in het minste verband tot
de geur van de Arabische mokka of tot
de interessante onderwerpen, die op de
agenda werden gebracht en uitgesponnen
werden met een vuur en ijver, alsof het
heil van het Duitsche vaderland van deze
beraadslagingen afhing.
Mevrouw Wendenburg koesterde de stille
hoop, langs dezen weg eigenlijk een om
weg, maar in de gegeven omstandigheden
stond haar niets anders open een en
ander te vernemen omtrent Hilgendorf,
haar prachtig, geliefd Hilgendorf, dat haar
zóó na aan het hart lag dat zij zich be
schouwde als een koningin in ballingschap,
zoodat zij, uit de kranten gelezen hebbende
dat de onttroonde Keizer van Brazilië van
hartzeer was gestorven, zich de opmerking
liet ontvallen„ja, ja, niemand kan zich
zulk een toestand beter indenken dan ik 1"
De stille hoop, dat de nieuwe rentmees-
;er Bartenstein met echtgenoote en familie
laar een bezoek zou brengen, hetgeen toch,
volgens haar vastgewortelde overtuiging,
voor den opvolger van haar overleden man
niet meer dan een staaltje van zijn plicht
was, bleek een ijdele te zijn. De familie
Bartenstein bekommerde zich om de ge
meente Neustadt aan de Solau en haar
jewoners in het algemeen en om mevrouw
de rentmeesters weduwe Wendenburg in't
rizonder geen zier.
Niettemin drongen allerlei geruchten over
den nieuwen bewindsman en eigenaar van
Hilgendorf tot de vrouwelijke kringen der
stadsnotabelen door en vormden de stof
voor nooit uitgeputte koffiepraatjes.
Maar, zooals wij zooeven reeds zeiden,
Mevrouw Wendenburg stond te hoog voor
dergelijke lastertaal; zij wilde alleen maar
haar weetgierigheid bevredigen uit werke
lijke belangstelling voor haar onvergetelijk
Hilgendorf.
Jaren lang hadden de Wendenburg's,
nadat een paar dagen zijn doorgebracht
om in te burgeren, begint men eens te
denken aan de reden, waarom men er
naar toegegaan is. Rust moet de pa
tient hebben; nu als hij een paar uur
tjes op de sofa ligt, en verder in de
duinen, aan het strand of in een café
zit, dan houdt hij toch zeker voldoen
de rust. En 's avonds gaat hij nog
eens naar een concert of variété, daar
zit je toch ook. Zoo wordt dag aan
dag doorgebracht en het resultaa
is nihil. Hoe is dat nu mogelijk? Hi
is toch in de goede lucht geweest, heef
rust genoten, lekker gegeten, derhalve
alle voorschriften opgevolgd. Oorzaak?
De leiding ontbrak. De fout schuil
hierin, dat de patient niet onder des
kundige leiding is geweest en alles op
zijn eigen manier heeft gedaan. Een
mensch, die ziek is, heeft nu eenmaa
controle en leiding noodig; als hij ziek
is doet hij juist alles verkeerd.
"Welke lucht is voor de gezondheid
het beste? Hoe meer zuurstof en ozon
in de lucht aanwezig is, hoe zuiverder
ze is, en hoe beter voor den mensch
Dit vindt men alleen buiten in het
vrije veld of aan en op zee. Het is
dus duidelijk, dat men de goede gezonde
lucht moet zoeken ver van bevolkte
streken en voor verandering van lucht
moet gaan naar buiten. Hier kan men
zijne vacantie goed gebruiken om op
krachten te komen.
Een voorname eigenschap der lucht
is haar gehalte aan vochtigheid. De
vochtigheid werkt op verschillende ziek
ten zeer verschillend, zelfs op verschil
lende personen bij een zelfde ziekte
Den eenen patient met bronchitis zal
men sturen naar een zeeklimaat, den
anderen naar zandgrond.
Ook de luchtwarmte en luchtdruk
komen in aanmerking. Is de luchtdruk
gering, zooals op de bergen, dan ont
staat een sterker ademhaling en een
krachtiger hartswerking. Vanzelf volgt
er uit, dat men dus bij het gaan naar
bergstreken, rekening houdt met den
toestand van de borst en 't hart. Veel
menschen lijden ook in de bergen aan
de zoogen. bergziekte.
Onder de factoren, die verder nage
gaan moeten worden bij 't bepalen,
voor welke ziekten de lucht genezend
kan werken, behoort ook verschil in
warmte van morgen- en avond-, van
dag- en nachtlucht. Vooral bij tuber
culose, waar de verpleging zoo goed
als steeds in de open lucht geschiedt,
is een klein verschil in dag- en nacht-
luchtwarmte van het grootste belang.
van geslacht tot geslacht, op het domein
Hilgendorf gezeteld als onbeperkte heer-
schers, zoodat zij zich ten slotte waren gaan
beschouwen als de feodale gebieders van
het uitgestrekte landgoed.
Steeds had het bestuur der koninklijke
domeinen en registratie het pacht-con tract
met een lid der dynastie Wendenburg ver
nieuwd, de zoon was den vader opgevolgd
als op een vorstelijken troon en zoo zou
het blijvenzoo dachten zij.
Maar helaas!
Daar had eensklaps het onmeedoogende
Noodlot, dat in deze dagen van democrati
sche bewegingen ook al revolutionaire eigen
schappen aan den dag legde, niet alleen
wijlen rentmeester Wendenburg den vurig
verlangden zoon onthouden, neen, het riep
ook den kerngezonden krachtigen man in
zijn beste jaren van dit ondermaansche weg,
ontrukte hem aan zijn gezin, zijn ambten
„zijn" domein, en zijn diepbedroefde we
duwe zag de pacht overgaan in de handen
van een onbekende, een vreemdeling, die
op zekeren dag, met een rood kruisje ge-
teekend in 't almanakje van mevrouw Wen-
deDburg, in „hun" Hilgendorf zijn intrek
nam, in gezelschap van zijn bleeke, stille,
altijd zieke vrouw.
ij n
ke,
Dat was een zware, moeilijke tyd geweest.
Maar nog zwaardere tijden zouden komen.
Wie zal de ontroering beschrijven, die
zich meester maakte van de troostelooze
weduwe toen het testament van haar goe
den, nooit genoeg betreurden echtgenoot
bij zijn leven een pantoffelheld eersteklas
werd geopend en bekend gemaakt.
Ja, dat testament
Gedurende den zomer moet de lucht
niet te warm, in den winter niet te
koud zijn. De verschillen tusschen deze
jaargetijden moeten niet te groot zijn.
Al deze goede eigenschappen nu bevat
de zeelucht. Aan zee is de tempera
tuurswisseling niet zoo groot als op
het vasteland. De zeelucht wekt de
eetlust op en versterkt de stofwisseling.
Alle eigenschappen, die haar zoo bij
uitstek geschikt maken voor lijders aan
tuberculose. Naast de eigenschappen
der atmosfeer moeten echter bij het
veranderen van lucht voor patiënten
nog enkele andere punten overwogen
worden.
In de eerste plaats de oeconomische
zijde van het vraagstuk. Het spreekt
van zelf, dat men naar zijn beurs te
werk moet gaan en niet verder sprin
gen dan zijn stok lang is, als men
maar zorgt, voor hetgeen men uitgeeft,
zoo goed mogelijk te profiteeren. En
vervolgens, wat ook van groot gewicht
is voor de geestelijke rust van den
lijder, moet rekening gehouden wor
den met het verwijderd zijn van de
familie. Kan de patient hieraan gewen
nen? Wanneer het blijkt, dat het niet
gaat, dat bij heimwee heeft naar huis,
is het aanbevelenswaardig, hem te doen
terugkeeren.
Meestal mislukt een kuur volkomen,
wanneer naast de verbeterde omstan
digheden voor het lichaam, de geest
geen rust vindt.
Uit deze kortelings opgenoemde pun
ten kan blijken, dat, wil men voor zijn
gezondheid van verandering van lucht
effect zien, men goed moet overwegen,
waar men die verandering wil zoeken
Buitenland.
De Amigoe di Curagao meldt:
Wat wij verleden week veronderstel
den is juist gebleken. Er is in Tachira
een revolutie uitgebroken ten gunste
van Castro. De mannen waren ontevre
den, dat zij te weinig rijke baantjes
hadden gekregen en daar President
Gomez weinig neiging schijnt te ge
voelen hen ook in de naaste toekomst
eens goed te bedenken, besloten zij de
staatsruif vrij te maken en voor zich
zelf te behouden.
Daar President Gomez nog juist bij
tijds gewaarschuwd werd, kon de op
stand onmiddellijk onderdrukt worden
en bleef de binnenlandsche rust in Ve
nezuela ongestoord.
Algemeen wordt Grl. Juan Vicente
Gomez candidaat gesteld voor 't Pre
sidentschap, waarvan de benoeming
ingaat in April van het volgend jaar.
III.
Tante Lotje vermeed alle festiviteiten;
zij ging liever uit wandelen met Roosje,
of speelde vierhandige klavierstukken met
iet kindaan vankelij k gemakkelij ke studio's,
ater ernstige, klassieke stukken. Van opera-
antasie's en Strauss werken koesterde zij
een souveraine minachting.
Maar wanneer beneden de schel van de
luisdeur klingelde en de diepe, welluidende
altstem van de huiswaarst gekeerde moeder
door de gang klonk, dan schoof tante
~iotte haar „lieve kleine", zcoals zij haar
ong nichtje noemde, angstig bevend de
tamerdeur uit.
Want onder andere verwijtingen, die de
rentmeestersweduwe liet „wasembeeld" voor
de voeten wierp, hield zij ook vol, dat tante
lOtje er naar streefde om haar het hart
van het eenig kind afhandig te maken.
En het „wasembeeld" kon zich toch
waarlijk best tevreden stellen met haar eigen
eind, dien onuitstaanbaren bengel van 'n
Trits, die de levende tegenstelling vormde
met zijn moeder.
Want aan dien jongen zat nu eens heele-
maal niets „wasembeeldigs". Hij was eerder
brutale kwajongen, tenminste zooals
mevrouw Wendenburg aan allen, die 't
ïooren wilden, verzekerde.
En dan werd er in één adem bijgevoegd,
dat hij die minder aangename karakter
trekken had geërfd van zijn overleden vader,
opperhoutvester Taube, ook zoo'n flapuit
en jantje-bemoeial, altijd volgens de meening
van mevrouw Wendenburg.
Maar er was een lichtpunt in de duisternis.
Die brutale rekel van 'n jongen was alleen
maar gedurende de vacantie bij zijn moeder
Grl. Matos is ook naar Caracas terug
gekeerd. Wel een bewijs, dat de partij
van Castro heeft uitgediend. Misschien
volgen er nog er een paar machtelooze
stuiptrekkingen, maar iets te vreezen
van deze partij heeft Venezuela niet
meer.
Poolsche bladen maken melding van
de groote voorzorgsmaatregelen, die
met 't oog op de veiligheid van den
Tsaar tijdens diens jongste reis naar
Italië genomen zijn. De spoorlijn in
Polen was over haar gansche uitge
strektheid als 't ware omzoomd met
soldaten. Niemand mocht naderen bin
nen een geweerschotsafstand. De huizen,
die zich bij de spoorlijn bevonden, wer
den door schildwachten bewaakt. Op
den dag, waarop de Keizerlijke trein
zou voorbijkomen, mocht niemand zijn
huis verlaten. De vensters moesten alle
met blinden of planken gesloten zijn.
Op enkele punten, waar een andere
trein den Keizerlijken trein passeeren
moest, moesten de raampjes van den
passeerenden trein gesloten zijn; de
gordijntjes moesten neergelaten worden
en waren die er niet, dan moesten de
ramen met planken worden dichtgetim
merd.
In de laatste helft van October is
de waakzaamheid der politie zoozeer
tot in 't belachelijke verscherpt, dat
er alleen te Warschau acht honderd
personen in hechtenis zijn genomen.
Een telegram uit Melilla meldt: Na
de ontmoeting van de afgezanten van
Moelai Hafid zijn verscheiden aanvoer
ders overeengekomen, de vijandelijk
heden tegen de Spanjaarden te staken
tot hun opperbevelhebber El Sjaldy uit
Tandzjer terug is. Vandaar dat het nu
in het Rifgebied kalm is.
Dinsdagavond is te Londen weer een
goudsmid bestolen. De dief smeet met
een steen de winkelruit in en haalde
door de opening een diamant tiara, ter
waarde van een f 8500, en nog eenige
kostbaarheden weg. De winkelier wilde
dadelijk de straat op vliegen, maar de
knop van de deur was met een touw
aan het hek vastgemaakt. Toen hy einde
lijk de deur had opengerukt, was de dief
verdwenen.
Reuter seint uit Washington:
Het Amerikaansche Nationale Aard
rijkskundige Genootschap heeft aan
Peary de gouden medaille van het ge
nootschap uitgereikt. Het bestuur van
het genootschap heeft met algemeene
stemmen het verslag goedgekeurd, uit
gebracht door een sub-commissie, die
de aanteekingen en bewijzen van Peary
heeft onderzocht. De sub-commissie had
bevonden, dat door deze aanteekeningen
enz. het duidelijke bewijs was geleverd,
dat Peary de Pool heeft bereikt.
thuis. Maar dan was er ook een ergernis
en verdiet voor een halfjaar, zoodat mevr.
Wendenburg baloorig het huis uitliep, uit
angst dat ze stapel krankzinnig werd.
Mocht Roosje Wendenburg wild en dartel
van natuur zijn, zij werd het in dubbele
mate zoodra Frits Taube zijn intrede deed
in het stille, gedurende het grootste deel
des jaars slechts door vrouwen bewoonde
huis.
En ofschoon meergemelde Frits zes jaar
ouder was dan zijn nicht Roosje, waren zij
toch onafscheidelijk en de halfvolwassen
jongeling ging om met de kleine, als was
hij de beste kindermeid der wereld.
Wasembeeld" daarentegen werd indien
tijd als verjongd, zij leefde formeel op en
spoorde, volgens de meening van Roosje'»
mama, de beide „wilden" tot altijd grootere
dwaasheden aan.
In Roosje's kinderjaren, nu ja, toen zeg
zij het tusschenbeide genadig door de vingers,
dat haar schoonzuster met zoon en nichvjf
dagenlange voetreisjes in de bergen ond» i
nam. Maar toen later de knappe leerling
der Bosch academie met het brutale snoezige
)londe kneveltje, dat, wanneer hij lachte,
de schitterende witte tanden nog voordeeliger
deed uitkomen, maar steeds terugkwam en
dan tante met de zestienjarige Roosje en
ïaar zoon zelfs niet ontzag om op 'n mooien
Augustus-avond een regelrechte maneschijn-
wandeling te ondernemen, van welke het
meisje met glinsterde oogjes en sentimen
teel blikje en bleek gezichtje terugkeerde,
toen werd het mevrouw Wendenburg ai
te kras.
VAN
(2
(Wordt vervolgd).
