Het Land van Neusden en Altena, de Langstraat en de Bommeterwaard. STIJFKOPJE Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. No. 2903. W oensdag 22 December Met het oog op het a.s. KERSTFEEST zal het eerstvolgend Zaterdag- nummer een dag vroeger verschijnen. Adverteerende Firma's en h.h. Correspondenten gelieven hiermede reke ning te houden. Een Volkstelling.. FEUILLETON. VOOK Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75, franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. 19Q9. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 7V» Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag* middag 12 uur ingewacht. Die zich op het NIEUWSBLAD abonneert, 75 cent per 3 maanden, ontvangt de nummers tot Nieuwjaar GRATIS en, evenals alle geabon- neerden, met Nieuwjaar een present Maand-Kalender, zeer practisch voor het gebruik. Wanneer het jaar 1909 met zijn op volger omwisselt, dan wordt in Neder land weer een volkstelling gehouden. Dat dit geen nieuwe zaak is, zal aan de meesten onzer lezers wel bekend zijnwèl is deze zaak van karakter en beteekenis verandert, en die betee- kenis is in den loop der tijden zelfs zoo groot geworden, dat de volkstel ling daarom ieders belangstelling ver dient. Reeds in de grgze oudheid was van volkstellingen sprake, o.a. in de ge schiedenis der Israëlieten. Nauwelijks toch had de uittocht uit Egypte plaats gehad, of de behoefte aan eene telling deed zich gevoelen, doch uitsluitend uit een, zooals wij thans zouden zeggen, militair oogpunt. Het kwam er toch op aan, zich Btaande te houden tegenover vijandelijke volks stammen en daarom moest vastgesteld worden hoe groot het getal strijdbare mannen was, waai op men rekenen kon. Vandaar dan ook dat men zich be paalde tot de mannen van boven den twintigjarigen leeftijd. Alleen de stam der Leviten, die den geestelijken stand uitmaakten, bleef van de telling uitge zonderd, en toch was Israël toen reeds zoo sterk, dat men op meer dan zes honderd duizend personen kon rekenen. Vele jaren later, kort voor de om zwervingen in de woestijn een einde namen, werd nog eens, ongeveer al thans, op dergelijke wijze gehandeld, met de bedoeling op die wijze vast te W. HEIMBURG. (15 Zij dacht aan haar goeden man dien zij gevolgd was naar het schoone, onvergete lijke Hilgendorf; zijn scheiden van dit on- dermaansche en haar scheiden van „het aardsch paradijs." Toen kwam zij als van zelf op de opening van het testament en op de teleurstelling, die zij gevoelde toen zij kennis kreeg van de bewuste clausule, die haar duizende bittere tranen had ont lokt. En ten slotte verscheen de ritmeester op het appèl. Dat was werkelijk een knap, beminnens waardig jongmensch en ook zijzelf was toen nog zoo jong maar voor geen geld ter wereld had zij haar kind uit haar handen ge geven om het toe te vertrouwen aan haar schoonzuster, die intrigante met haar ver velende voortreffelijkheden. En vandaag, elf jaar later, drong zich eensklaps onder den bewonderenden blik van den man, die thans als wachter was aangesteld over het „aardsch paradijs," de in deze omstandigheden vreeselijke over tuiging op, dat het getal har er levensjaren nog volstrekt niet hoog was te noemen, dat stellen op hoedanige wijze het land Kanaan onder de verschillende geslach ten zou worden verdeeld. Sedert die tijden schijnt voortdurend van dergelijke tellingen, nu hier en dan daar, sprake te zijn geweest. Zeer vaak schijnt dat in verband te hebben gestaan met de belastingheffing. Tot wezenlijke algemeene volkstellingen, met het bepaalde doel om met betrek king tot verschillende zaken, bet wer kelijk beloop der gansche bevolking te kennen, is men eerst in de laatste helft der achttiende eeuw gekomen en bij ons had zulks voor het eerst nog later plaats. In het jaar 1828 is bepaald dat elke tien jaar eene algemeene tel ling zou plaats vinden. Later, bij eene wet van het jaar 1879 is die formali teit nog op betere wijze geregeld. De bedoeling van de telling is lang niet uitsluitend om te weten hoevele zielen het land telt, of dus de bevol king voor- of achteruitgegaan is, enz. Integendeel; wanneer men de gegevens bezit, die de telling oplevert, dan is het de bedoeling om deze uit te wer ken, en die uitwerking is opgedragen aan een bepaald lichaam: het Centraal bureau voor de statistiek. Om kennis der volkstoestanden is het in hoofdzaak te doen. Dit bureau is in 1899 opgericht en is na de volkstelling van 1900 voor het eerst werkzaam geweest. Het bu reau verzamelt, bewerkt en maakt open baar alle statistische opgaven, die door den directeur voor praktijk of weten schap nuttig worden geacht. Speciaal is aan dit bureau opgedragen de ver zameling van alle stukken, betreffende de statistiek van Nederland en zijn koloniën en bezittingen in vreemde werelddeelen. Dat de telling bij ons op 1 Januari plaats heeft, staat o.a. in verband met het feit, dat over 't algemeen de ge- heele bevolking dan in hare woon plaatsen aanwezig is. In andere landen gelden in dit opzicht weer andere fac toren. In Luxemburg, Zwitserland en Duitschland telt men eene maand vroe ger, in Frankrijk op 12 April, in Enge land den 5n April en in de Yereenigde Staten op 1 Juni. Het tellen zelf, eigenlijk het bezor gen en terughalen der kaarten is een werk van spoed en van nauwkeurig heid tevens, ook omdat de meeste menscheh de hulp en voorlichting der tellers noodig hebben. Langzamerhand wordt het werk wel wat ingewikkel der, de telkaarten zullen nu reeds in 6 verschillende kleuren worden ver spreid. De nieuwe kleuren zijn grijs en g>>el, maar deze kleuren kloppen nog een onafzienbaar levenspad voor haar lag uitgestrekt. En dat zou zij eenzaam moeten afleggen Want al had zij zichzelf opgeofferd om niet te scheiden van haar kind, zou dat kind eens gaan scheiden van haar daar aan had zij totnutoe niet gedacht! Ach ja, heel vluchtig had haar dat on vermijdelijke eindpunt wel voor oogen ge zweefd, maar daarbij was het zeer merk waardig, dat zij in die omstandigheden zichzelf altijd slechts zag als oude vrouw, wie geen wensch, geen illuzie meer was overgebleven. Maar nu wist zij plotseling, als door een openbaring, dat zij nog niet oud was, of schoon haar kind elk oogenblik in het huwelijk zou kunnen treden. En in de eerste tiental jaren zou zij nog niet oud zijn, niet alle illuzies hebben verloren. Hoe kwam het nu, dat zij sinds zoo langen tijd, tot aan dit oogenblik toe, niet meer had gedacht aan zichzelf, aan rozen, die voor hé£,r bloeiden, aan een eigen geluk? Dat zij alleen den droom koesterde, haar dochter te zien als mevrouw Bartenstein, als meesteres op Hilgendorf, en zichzelf slechts de zachte, maar droefgeestige vreugde voorbehield van grootmama die bij haar kinderen woonde in „het aardsch paradijs?" Met wijd geopende blikken staarde zij rond in het stille vertrek, schemerend ver licht door de zilveren stralen der maan. En wanneer het kind den man, bij haar vergeleken een oud man, niet begeerde? Wanneer het geleerd had wat trouw be- teekent, trouw aan den zoon der vrouw Diet met de nieuwe rubrieken. De blauwe kaart, die vroeger bestemd was voor een man of jongen, wordt thans gebruikt voor een man of jongen in een gesticht of instelling. Vroeger was de kaart voor een vrouw of meisje wit, en dat is nu zoo gebleven, terwijl de nieuwe grijze kaart is voor eene vrouw of meisje in een gesticht of in stelling. Het zijn de provinciale besturen die, nadat alle werkzaamheden zijn afge- loopen, de werkelijke bevolking in elke gemeente volgens de uitkomsten der telling bekend maken, doch, zooals wij reeds opmerkten, het is niet uitsluitend om het getal inwoners vau het land te doen daarvoor kost de geschiedenis ook wel wat veel, namelijk, over de geheele bevolking verdeeld, vier en een lialven cent per hoofd. Als onze be volkingsregisters niet zoo uitstekend in orde waren, zou er trouwens heel wat anders komen kijken. Dat er meer beoogd wordt dan telling alleen, wordt door den inhoud der tel kaarten bewezen. Wij leeren uit de volkstelling b.v. hoe de bevolking ge huisvest is, hoe het staat met de ge boorten, huwelijken en sterfgevallen. De bepaalde bedoeling is om allerlei feiten aan het licht te brengen op het gebied van maatschappelijke toestanden en kennis van sociale misstanden. Met die kennis gewapend kan de wetgever, die nooit in het duister mag tasten, voorstellen doen, strekkende om ver betering in die misstanden te brengen en de volkswelvaart te verhoogen. De statistiek is een van de schoonste we tenschappen, die ons cijfers noemt en feiten leert kennen, en eerst als men feiten kent kan men wezenlijk ingrijpen. Zóó worden, één voorbeeld slechts, ook vragen gedaan omtrent blindheid en doofstomheid en of de ongelukkige personen, him* bedoeld, het voor hen bestemde onderricht hebben genoten. Het wordt vermoed en het is ook zeer waarschijnlijk, dat het antwoord niet van zeer bevredigenden aard is, en dat zou b.v. een reden kunnen wezen om het beginsel van leerplicht ook tot de be doelde hulpbehoevenden uittestrekken. Hieruit en uit al het vorenstaande blijkt duidelijk dat de vragen, die weldra aan gezinshoofden en anderen zullen worden gedaan, geenszins zon der beteekenis zijn, en daarom wilden wij eens opzettelijk op het gewicht der zaak wijzen en aansporen om de overheid en de ambtenaren zooveel mogelijk bij het vervullen harer waarlijk niet al te gemakkelijke taak behulpzaam te zijn. Waar zij, door vrijwillige medewer king, die vervulling zooveel mogelijk in de hand werken en een volkomen juiste verzameling van gegevens be vorderen, daar bevorderen wij tevens een groot nationaal belang. Bitiitenland. daarboven, die haar het geluk niet gunde den zaligen moedernaam te hooren uit den mond harer eigen dochter? Indien dat zoo ware, dan zou het spoedig komen, het leven van eenzaamheid en ver latenheid, von langzaam sterven eiken dag, van een ouderdom in nutteloosheid, in het bederf van den lediggang, tusschen koffie- kransjes, en onnoodigen, doodenden, huise- lijken arbeid in een kleine woning zonder verstrooiing, wankelend, loom het plan tenleven in een kleine stad. Een huivering beving de krachtige vrouw, die rusteloos woelde op haar legerstede. Tegenover zichzelf legde zij de belofte af Nooit geef ik toe, nooit zal ik mijn toe stemming geven tot dit huwelijk, neen, nooit! Zij zal naar Hilgendorf, geluk kig worden zij 't ook tegen haar wil, dat stijfhoofdige nieisjel Haar liefde is slechts een droom, aangevuurd door de intrigante, die haar een moeder wil zijn tot eiken prijs. Bartenstein is, ondanks zijn kalen schedel, nog een knap man, een statige ver schijning, die in alle opzichten in staat is een jonge vrouw nog jaren lang gelukkig te maken. Roosje's vooruitzichten, met hem gelukkig te worden, zijn tienmaal zekerder dan met dien lichtzinnigen windbuil van een Frits. Zouden die twee nog wel aan elkaar denken? Zou hij dezen zomer, met de groote vacantie, hier zijn verloftijd komen door brengen Op grond van nadere onderzoekingen der politie wordt bet buiten twijfel ge acht dat mevrouw Gouin (wier lijk, ge lijk we in ons vorig no. meldden, op den spoorweg bij Bruncy gevonden is) het slachtoffer is geweest van een mis daad. Vastgesteld is dat drie ringen, die de vermoorde aan de linkerhand droeg, ontbreken, terwijl haar hand- taschje met een mes is opengesneden en van den inhoud beroofd. In de af- deeling, waarin mevrouw Gouin gereisd had, was het gordijntje afgescheurd, denkelijk tengevolge van een worsteling van mevrouw Gouin met haar aanval ler. Men vermoedt dat de misdaad be gaan is eenige minuten na het vertrek van den trein uit Melun, waar mevrouw Gouin in den trein gestapt was. Ver moedelijk is het lijk daar buiten het portier geworpen, maar een tijd onge merkt op de treeplank blijven liggen, want er zijn over een lengte van eenige kilometers bloedsporen gevonden. Te Bourges heeft Zondagavond een onbekende pistoolschoten gelost op een aantal leerlingen van de staatskweek- school voor onderwijzers, die terugkeer den van een lezing over de onzijdig heid van de school. Twee hunner wer den aan hoofd en hals gewond. Aan den hoek van de straat, vanwaar het schot gelost was, lag een pistool van groot kaliber, dat met schroot geladen was geweest. Een van de gewonden had eenige dagen geleden een anonieme teekening toegestuurd gekregen, die een voorstel ling gaf van een aanslag uit een hin derlaag op een kweekeling. Zondag werd uit Belgrado gemeld: In de Kamer heeft gisteren een natio nalistische afgevaardigde een motie ingediend, waarin verklaard werd dat de Koning, als zijnde niet ontvangen door buitenlandsche Hoven, diende af te treden. Er ontstond een onbeschrijf lijk leven en de voorzitter weigerde de motie te laten behandelen. De bladen, die van de zaak melding hebben ge maakt, zijn in beslag genomen. Er beginnen geruchten de ronde te doen in de buitenlandsche bladen over de overtuiging, die zich naar het heet zou hebben gevestigd bij de commissie te Kopenhage, dat nl. de door Cook overgelegde documenten niet voldoende zijn om Cook's aanspraken te bewijzen, of een bepaalde uitspraak te wettigen. Bij de besprekingen der commissie schijnt het tamelijk stormachtig toe Ie gaan. Ach, zou het kind dien Frits toch willen vergeten, ter wille van haar moeder de voorkeur geven aan de goede partij, waartoe trouwens haar gezond verstand en welbe grepen, volkomen geoorloofde eigenbelang haar als vanzelf moesten dringen? Ach, groote God, zijzelf had immers reeds genoeg offers gebracht ter wille van het kind. Zou dit nu niet Bij de gedachte, dat haar dochter stand vastig zou kunnen blijven in haar liefde, steeg mevrouw Wendenburg het bloed naar het hoofd en haar bedrukt gemoed kon geen anderen uitweg vinden dan tranen en snikken. O dat stijfkopje, dat stijfkopje! Hoe kwam het kind daaraan? XV. Eenige dagen daarna reden de beide da mes naar Hilgendorf. Het was een heerlijke zomerdag. Moeder en dochter, in lichte toiletjes, onder witte zijde parasols, verschenen ge armd; als twee zusters stonden zij naast elkaar. Roosje had in stilte de opmerking ge maakt, dat haar mama bizonder veel werk van haar uiterlijk had gemaakt; zoo chic en elegant had zij zich sinds jaren niet vertoond. En mevrouw Wendenburg scheen ten opzichte van haar dochter dezelfde opmer king te hebben gemaakt, want zij vroeg haar: „Ik geloof, klein ijdeltuitje, dat jij je vandaag gekleed hebt als voor 'n feest." Het schijnt ook niet buitengesloten, dat de commissie er op zal aandringen, dat Cook's instrumenten uit Etha ge haald en aan de commissie voorgelegd zullen worden. Het Oberlandesgericht te Posen heeft graaf Kwilecki veroordeeld tot terug gave van zijn voorgewenden zoon Josef aan juffrouw Meyer, de vrouw van een spoorwegwachter. Vroeger zijn er tegen de sedert overleden vrouw van den graaf lange processen gevoerd wegens het onderschuiven van een kind. Vrijdaguioigen om 9 uur is de fa briek voor Salycilpreparaten, chemische fabriek dr. v. d. Heyden in Radebeul bij Dresden ontploft. Het gebouw, drie verdiepingen hoog, stond oogenblikke- lijk in vlammen. Vier arbeiders werden zwaar gewond, 5 zijn in de vlammen omgekomen. Lair, de zeeofficier die onlangs door den krijgsraad van de marine te Toulon veroordeeld is, heeft een afschuwelijke poging tot zelfmoord gedaan. Hij ver brijzelde een drinkglas in kleine stuk jes en siikte die met zijn soep door. Toen hij hevige pijnen kreeg, bekende hij aan de bewakers wat hij gedaan had. Hij is dadelijk naar het zieken huis overgebracht. De dokters denken, dat de glasscher ven den wand van de maag doorboord hebben en dat Lair reddeloos verloren is. De bladen melden uit Weimar dat de procureur-generaal een bevel tot in hechtenisneming heeft uitgevaardigd tegen den voortvluchtigen consul van Nederland en bankier Schulze, die zich aan de hem toevertrouwde gelden heeft vergrepen. In 't Russische gouvernement Mohilef heeft bij 't dorp Mosyr een vreeselijk on geluk plaats gebad. Een veerboot waarop zich 27 menschen en 2 paarden bevon den, ging bij ijsgang over de rivier Pripet. Midden in de rivier werd een der paar den wild en begon te steigeren. De menschen drongen zich naar één kant van het vaartuig, dat daardoor het even wicht verloor en omsloeg. Alle opvaren den raakten te water. Aan den oever stonden honderden landlieden, die de ongelukkige drenkelingen zagen wor stelen met het ijs, zonder in staat te zijn hun hulp te bieden. De ijsgang was te sterk. Alle 27 opvarenden vonden den dood in het water. De misdaad der twee jonge Zwitsers te Jully heeft Zwitserland begrijpelij kerwijze deerlijk getroffen. Aan de om standigheid, dat lectuur van avontuur- boeken op deze jongens zoo grooten invloed heeft, schenkt men, naar wij reeds berichtten, bijzondere aandacht. De bekende Paul Seippel heeft er nu een hoofdartikel over in het Journal de Genève. „Het is begonnen met het ongeloofe- Waarop het kind met 'n argeloos, on schuldig blikje had geantwoord: „Ik, mama? Wel, hoe komt u déér- bij? Een wit bloesje het kan im mers niet eenvoudiger." Mama kuchte even veelbeteekenend, maar zei niets. En 't kind zelf was ook zoo vreemd, zoo opgewonden Inderdaad kon Roosje, hoeveel moeite zij zich ook deed om er zoo kalmpjes en gewoon uit te zien als altijd, haar uiter- lijken ernst slechts zeer oppervlakkig be waren, zoodat mama, die vandaag een bi- zondere studie van haar scheen te willen maken, wel begreep dat er in Stijfkopje's hartje wat vreemds omging. Maar wat? „O, als mama het had geweten, de ge noegens van haar pelgrimstocht naar het „aardsch paradijs" zouden reeds vóór het vertrek vergald zijn geweest! Roosje had dienzelfden ochtend zeer vroeg een vreugdevolle boodschap ontvangen. Direct met de post, zoo driest mogelijk zonder eenige tusschenkomst, was een briefje in het huis gevlogen, dat door mama, w,aar- schijnlijk dank zij het verdraaide hand schrift op het adres, voor dat van een vriendin was aangezien, want het had zon der eenige hinderpaal haar strenge censuur doorstaan en was door mama zelf aan het dienstmeisje voor juffrouw Roosje mee naar boven gegeven. EDWÜBMD alten' DOOR f (Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1909 | | pagina 1