Hel Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
n
Teruggeroepen.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3170. W oensdag 14 Augustus.
FEUILLETON.
Wm&: 1
'^T' UND VAM AU^
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
1912.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/* °t. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Wanneer de drukkende hitte van
den zomer de lage landen bij de zee
benauwt, ontwaakt in de landen der
stadsmenschen het verlangen naar de
frissche schoonheid der Alpen met hunne
donkere wouden, hun verrassende na-
tuurtafreelen en hunne wiidbruischende
beken. En zij allen, die naar het ge
bergte trokken om zich lichamelijk en
geestelijk te verkwikken, keeren in
hunne woonplaats terug vol over de
verrukkende schoone natuur, die zich
voor hunne bewonderende blikkken in
onuitputtelijke afwisseling vertoonde.
Wie gaat echter 's winters naar 't ge
bergte? Wie denkt niet aan de strenge
koude, de ijzige winden, wanneer hij
zich voor den geest roept een winter
beeld van de schoone Alpen. En toch
richten vele honderden menschen juist
's winters hunne schreden naar deze
Alpijnsche reuzen. Dit zijn geen tou-
risten of bergbestijgers, geen menschen
in 't bezit van hunne gezondheid, die
door overmoed daarheen worden ge
dreven, maar zwakken en zieken, die
bezield zjjn met den wensch, in de
stille bergdalen genezing van hun lij
den te vinden.
Het hoofddeel der lijders, die een
winterkuur in 't hooggebergte ondergaan,
zijn longzieken, tuberkuleuzen, bij wel
ken nog hoop op genezing bestaat, of
erfelijk belasten. Daarnevens zijn er
menschen met chronische katarrhen,
asthmalijders en anderen, die gezond
heid trachten terug te krijgen. Het
streven, tegen de longtuberculose een
afdoend middel te vinden, heeft de op
merkzaamheid der wetenschap op het
hooggebergte gevestigd. Vou Humbolt
reeds constateerde op zijn reizen in
Centraal en Zuid-Amerika, dat de be
woners der hoogvlakten zich onder
scheiden van hunne buren in de lagere
streken door een opvallend breede borst
en goed ontwikkelde longen, terwijl het
voorkomen van tuberculose tot .een
groote zeldzaamheid behoorde. Derge
lijke waarnemingen werden op andere
hooggelegen plaatsen ook gedaan. Men
is dan ook tot de meening gekomen,
dat de natuur in 't gebergte eigenschap
pen bezit, die de verbreiding en het
ontstaan van tuberculose machtig tegen
werken. Niet een enkele eigenaardig
heid van het hoog gebergte klimaat
geeft verbetering van den gezondheids-
HUGH CONWAY.
(34
Dit was Ceneri's verhaal. Ik wist nu alles
wat ik verlangde te weten. Misschien had
hij zichzelf in mooier kleuren geschilderd,
dan hij verdiende; maar de heele donkere
geschiedenis had hij mij vrij uit en zonder
terughouding verteld; en, niettegenstaande
de weerzin en afschuw, die hij me nu in
boezemde, voelde ik dat hij de waarheid
gezegd had.
XIV.
Het was tijd om aan ons onderhoud een
einde te maken. Het had zoolang geduurd,
dat de beleefde kapitein meer dan eens zijn
hoofd om de deur had gestoken met een veel-
beteekenden blik, als om te kennen te geven,
dat er zooiets was als het overschrijden van
grenzen, zelfs voor iemand met zulk een
uitgebreide volmacht als ik bezat. Ik ver
langde niet het onderhoud met den ver
oordeelde te rekken. Het doel mijner lange
reis was bereikt. Ik had vernomen al wat
ik vernemen kon. Ik kende Pauline's ge
schiedenis. De misdaad was mij geheel en
al bekend. Deze man had geen recht op
mijn medelijden. Zelfs al voelde ik mij ge
neigd hem te helpen, had ik er het vermogen
niet toe. Waarvoor zou ik talmen?
Toch talmde ik een oogenblik. De ge
dachte, dat mijn opstaan, mijn geven van het
signaal, dat mijn zaak af was gedaan, den
gevangene onmiddellijk terug zou doen
voeren naar dat afschuwelijke hol, waaruit
toestand, neen, het klimaat als zoodanig,
met al zijn eigenschappen, geeft gene
zende werking.
Om nu een denkbeeld te geven van
de eigenaardigheden van de weersge
steldheid in die streken, zullen we en
kele eigenschappen daarvan opsommen.
Het is bekend, dat met het stijgen
in de hoogte de luchtdruk daalt. Be
draagt de barometerstand op het niveau
van de zee 760 m.M., dan is de stand
op 1500 M. hoogte 629,5 en op 2000
M. hoogte 591 m.M. De druk op het
lichaam van de lucht is bij de zee
15500 K.G., op 1500 M. hoogte 12828
en op 2000 M. 12083 K.G.
De drukvermindering veroorzaakt een
overeenkomstige luchtverdunning waar
mee weer overeenkomt een verminde
ring van het zuurstofgehalte. De lucht
verdunning en drukvermindering oefe
nen een mechanische werking op het
organisme uit.
De elasticiteit der longen, het spier-
apparaat der ademhalingsorganen werkt
krachtiger, de inademing is dieper en
voll'er. Langzamerhand ontstaat hier
door een verwijding der borst en zetten
de longen meer uit.
Op dezelfde wijze wordt de harts-
werkiog geprikkeld, de zuigkracht stijgt
en daardoor wordt de bloedsomloop
versneld. Deze weldadige invloed ken
merkt zich door toename der polsslagen.
Ook de spanning van de pols wordt
verhoogd. De zuurstofarmoede prikkelt
eveneens het hart om het bloed sneller
door de longen te zuigen, of dat de
zuurstof voldoende opgenomen wordt.
Hierdoor is de koolzuurafscheiding uit
de longen intensiever.
De reinheid der lucht verder is ken
merkend voor het hooggebergte. Dat
zuivere lucht een niet hoog genoeg te
schatten steun in den strijd tegen de
tuberculose is, neemt de geheele ge
neeskundige wereld aan. Het geheel
vrij zijn van mechanische en chemische
verontreinigingen, is zonder twijfel hoogst
nuttig. Evenals het binnendringen van
stof, gasvormige giften en ziekte ver
oorzakende bacteriën vermeerdering van
tuberkelbacillen begunstigt, wordt door
dezelfde invloeden ook de vatbaarheid
voor de ziekte verhoogd.
Boven alles zijn die bacteriën ge
vaarlijk, die, met de inademingslucht
in de longen komend, nog katarrhale
processen naast de tuberculeuze doen
ontstaan. Om echter beslist zuivere lucht
te vinden, is niet zoo'u eenvoudig vraag
stuk in laag gelegen streken, waar veel
hij te voorschijn was gekomen, was onuit
sprekelijk pijnlijk voor mij. Elk oogenblik
dat ik hem nog bij mij houden kon, moest
kostbaar voor hem zijn, nooit zou hij weer
het gezicht van een vriend of verwant zien.
Hij sprak niet meer. Hij zat met het hoofd
voorovergebogen, zijn oogen op den grond
gevestigd. Een gescheurd, ruw hopeloos
stuk ellende; zoo gebroken, dat men hem
niets durfde verwijten. Ik betaste hem stil
zwijgend. Nu sprak hij „kunt gij geen ver
ontschuldiging voor mij vinden, mijnheer
Vaughan?"
„Geen enkel", zei ik. „Het komt mij voor,
dat er weinig verschil is tusschen u en uw
metgezellen."
Hij stond vermoeid op. „Denkt ge, dat
Pauline zal genezen?" vroeg hij.
„Ik denk ik hoop, haar tamelijk wel
te vinden bij mijn terugkomst."
„Vertel haar hoe ge mij gevonden hebt;
zij is misschien gelukkiger als ze weet, dat
Anthony's dood indirect mij tot hier ge
bracht heeft."
Ik knikte toestemmend op deze droevige
vraag.
„Ik moet nu teruggaan," zei hij meteen
soort van huivering en sleepte zijn moede
ledematen langzaam naar de deur.
Ik weerwil van al zijn misdrijven kon ik
dien ongelukkige toch niet heen laten gaan
zonder nog even met hem te spreken.
„Wacht nog even," zei ik. „Vertel mij of
er niets is, wat ik zou kunnen doen om
u wat verlichting te geven in uw lot."
Hij glimlachte lusteloos. „U kunt mij
geld geven een beetje. Ik zou het dan
misschien kunnen behouden en er enkele
weelde-artikelen voor gevangenen voor kun
nen koopen."
Ik gaf hem verscheidene roebelbilletten
welke hij bij zich stak.
menschen bij elkaar wonen. In het
hooggebergte daarentegen hebben on
derzoekingen aangetoond, dat bacteriën
afwezig zijn, en de lucht geheel voldoet
aan de eischen voor een kuur.
Frissche lucht heeft nog ander voor
deel. Zoowel gezonden als zieken voelen
zich veel welbehagelijker, de eetlust is
grooter, de voedingstoestand wordt beter,
en de ziekteverschijnselen minderen.
Naast deze factoren treden de overige
eigenaardigheden van het bergklimaat,
de temperatuursafname en de meerdere
droogheid, op den achtergrond, hoewel
zij ook niet geheel zijn weg te cijferen.
Juist al de genoemde eigenaardig
heden van de berglucht zijn uiterst
geschikt voor longlijders. En men heelt
er dan ook practisch gebruik van ge
maakt door het inrichten van sanatoria
met warandes, waarop de patiënten den
geheelen dag van de zuivere lucht kun
nen genieten. De ligkuur vereenigt het
genot van de berglucht met de voor-
deelen van de rust, die bp dergelijke
ziekten zo'o mogelijk tot het uiterste
moet worden doorgevoerd. Voor de koude
kan men hen beschutten met dekens,
mantels, enz., terwijl regen, sneeuw en
wind gemakkelijk geweerd kunnen wor
den.
De vraag, waarom juist de winter
tijd voor de kuur gekozen wordt, is
met weinig woorden te beantwoorden.
In de eerste plaats is het klimaat in
lagere streken zeer ruw en afwisselend,
nu eens koud, dan weer mist, dan weer
wind, terwijl iD het gebergte een ge
lijkmatige weersgesteldheid heerscht.
Vervolgens is de sneeuw bij de berg-
kuur van zeer veel nut. Want zij maakt
de lucht zoo zuiver mogelijk en omdat
ze gelijkmatig verspreid is, verhindert
ze een plaatselijke verwarming van den
bodem en voorkomt daardoor het ont
staan van locale winden. Ook het zon
licht is 's winters daar veel krachtiger,
omdat er weinig bewolking en nevel
is; vandaar dat de temperatuur zeer
behagelijk voor de patiënten kan zijn.
Het is algemeen bekend, dat in de
laatste jaren ook in ons land de lig
kuur met succes is toegepast bij tuber
culose. Dat men zich hierover zeer ver
heugen moet, behoeft geen betoog. Toch
zijn er nog velen, ook onder de artsen,
en vooral onder hen, die in 't gebergte
zijn geweest, die de kuur in Zwitser
land als het neusje van den zalm be
schouwen wegens de werkelijk ver
bazende resultaten, die in die streken
in korten tijd worden bereikt.
„Wilt gij méér hebben?" vroeg ik.
Hij schudde 't hoofd. „Ik verwacht, dat
deze me zullen onstolen zijn, vóór ik ze
uitgeef."
„Maar is er dan geen middel om bij ie
mand geld voor u achter te laten?"
„Ge kunt wat bij den kapitein laten. Als
hij vriendelijk gestemd en rechtschapen is,
zou het kunnen zijn, dat ik er een gedeelte
van kreeg. Maar zelfs dat is niet zeker."
Ik beloofde hem, dit te zullen doen, en
wist voor me zelf dat, of het hem bereikte
of niet, ik mij in elk geval verlicht zou
voelen, het geprobeerd te hebben.
„Maar hoe zult ge 't in 't vervolg hebben
Waar zullen ze u brengen, en hoe zal dan
uw leven zijn?"
„Zij zullen ons regelrecht naar het einde
van Siberië brengen naar Nertchinsk.
Wij zullen daar met anderen in de mijnen
moeten werken. Den heelen weg moeten we
geketend, en te voet afleggen."
„Wat een vreeselijk lot!"
Ceneri glimlachte. „Na wat ik doorgestaan
heb, is dit het geopende Paradijs voor mij.
Als een man tegen de Russische wet zondigt,
is zijn eenige hoop, dat hij naar Siberië
gezonden mag wordenineens. Dat beteekent
van de hel in den hemel te komen.
„Ik begrijp u niet."
„Gij zoudt me begrijpen, als gij maanden
lang onverhoord en onveroordeeld, gelegen
had, zooals ik. Als gij in een cel waart
gestopt zonder licht, zonder lucht, zonder
ruimte, om u in te bewegen. Als gij uw
buren dan had hooren schreeuwen in hun
krankzinnigheid een waanzin, veroor
zaakt door eenzame opsluiting en wreede
behandeling. Als gij iederen morgen bij 't
ontwaken tegen u zelf gezegd had: „Ik zal,
vóór de avond valt óók idioot zijn." Als gij
waart mishandeld op alle manieren, om op
Suite nla a d.
Aan den keizer is bij zijn bezoek
aan de plaats van het mijnongeluk te
iBochum- meegedeeld, dat een van de
1 oorzaken van de ramp is, dat mannen,
die op de derde gaanderij rots moesten
laten springen, niet eerst de gassen
hadden laten ontsnappen. Een ontplof
fing van steenkoolstofgas is er niet ge-
weest. De werktuigen tot wegspoeling
van het stof hebben aldoor uitstekend
gewerkt.
Er zijn 103 lijken geborgen, 2 ge
wonden zijn in het gasthuis bezweken;
van 6 mijnwerkers weet men, dat zij
nog beneden zijn, maar men kan ze
niet bereiken; vermoedelijk zijn zij dood.
Vermist worden er 2, zoodat het geheele
aantal dooden, naar schatting, nu 113
bedraagt.
De Italiaansche bladen melden dat de
Stromboli zeer aan het werken is. De
vulkaan stoot, te midden van een aan-
I houdend onderaardsch gerommel, dikke
rookwolken en witgloeiende lava uit.
Te Londen heeft men een vrouw van
51 jaar, een zonderlinge die alleen
woonde, dood in haar huis gevonden.
Zij zat achter een deur gehurkt. Een
bed had zij niet, wel was er eenig geld.
j Volgens de dokters moest zij twee of
1 drie weken dood zijn. In het huis waren
er ook drie katten in gesloten kooien.
I Twee leefden er nog. Zij kreschen er
barmelijk, toen men binnendrong. Zij
waren echter in zoo jammerlijken toe
stand, dat men ze heeft afgemaakt. Het
jvuil en de stank in huis waren af
schuwelijk.
Aan den Neder-Rijn zijn in de laat
ste dagen stadsbestuurders verscheiden
malen met slagers en veekoopers samen
geweest. Daarbij werd aangekondigd,
dat de vleeschprijzen in de eerste dagen
in Duitschland nog aanmerkelijk zullen
stijgen. De slagers zeggen, dat alle soor
ten vee aanzienlijk duurder zijn ge
worden.
Verscheiden stadsbesturen zeiden, dat
zij zich om vermindering van invoer
rechten tot den minister hadden ge
wend, maar vergeefs. Men zou echter
in deze richting pogingen blijven doen.
In het Oostenrijksche postkantoor te
Saloniki is een helsche machine ont-
ploft. De lokalen zijn zeer beschadigd.
Al het materieel is vernield, maar de
stukken zijn gered. Er zijn twee men
schen gewond.
Zondag is in het bosch van Duisburg
een geregelde slag geleverd tusschen
Duitschers, Polen en Kroaten. Een her
berg waarheen de Duitschers de wijk
die wijze uw vrienden te verraden. Als gij
tot zulk een toestand waart gebracht, dat
uw doodvonnis u welkom zou zijn geweest;
dan, mijnheer Vaughan, zou je uitkijken en
verlangen naar Siberië. Ik bezweer u, mijn
heer," ging hij voort met meer vuur en
bezieling dan hij tot nu toe aan den dag
gelegd had „dat, als de beschaafde staten
in Europa het tiende deel wisten van wat
er vreeselijks yoorvalt in een Russ'sche ge
vangenis, zij zeggen zouden: „Schuldig of
onschuldig, maar geen menschelijke wezens
mogen zóó worden gemarteld, en terwille
der menschelijkheid zou zij die heele ge
vloekte regeering van den aardbodem weg
vagen."
„Maar twintig jaar in de mijnen! Is er
geen hoop om te ontsnappen?"
„Waarheen zou ik moeten ontsnappen?
Kijk op de kaart en zie waar Nertchinsk
ligt. Als ik ontsnapte, zou ik enkel over
de bergen kunnen loopen, tot ik stierf, of
tot de wilden daar in de buurt me ver
moord zouden hebben. Neen mijnheer Vau
ghan, uit Siberië ontsnappen gebeurt alléén
in novellen."
„Dus móet ge doorslaven tot uw dood?"
„Ik hoop van niet. Ik heb eenmaal veel
inlichtingen ingewonnen omtrent de ver
oordeelden in Siberië en, om u de waarheid
te zeggen, ergerde ik me haast, hoe verkeerd
de meening omtrent Siberië is. Nu kan ik
enkel hopen, naar waarheid ingelicht te zijn."
„Dus is de behandeling dan niet zoo
slecht?"
„Slecht genoeg, daar ge altijd zijt over
geleverd aan de genade van een klein tyran-
netje. Er is geen twijfel aan, of ik moet een
paar jaar slaven in de mijnen. Als ik dat
zware werk overleef, wat zeer onwaarschijn
lijk is, kan ik, als ik genade vind in de
oogen van mijn baas, ontslagen worden van
hadden genomen werd uren lang door
Kroaten belegerd en beschoten. Pas toen
de marechaussee met een sterke afdeeling
politie op kwam dagen en met de blanke
sabel van leer trok, waarbij tal van
Kroaten gekwetst werden, vluchtteu
dezen onder dekking van de duisternis,
terwijl zij hun gewonden meenamen.
Een Nederlaudsch onderdaan, Frederik
Baars, is doodelijk gewond. Van de
Duitschers werden twee zwaar, een aan
tal anderen licht gekwetst.
Maandagochtend heeft men de ver
volging van de Kroaten in de omlig
gende bosschen voortgezet. De politie
kijkt tegelijk naar gewonden uit.
Volgens een bericht uit Konstanti-
nopel is de aardbeving, welke in den
nacht van 8 op 9 dezer op vele plaatsen
werd waargenomen, vooral hevig ge
weest te Kadiköi en op de Prinsen
eilanden (in de Zee van Marmora).
Naar het schijnt is zij tot het wilajet
Adrianopel doorgeloopen. Volgens een
ambtelijke medsdeeling heeft de aard
beving vooral schade veroorzaakt ten
zuiden en ten westen van Adrianopel
en in het gebied van Miriofito. De
branden, die op de aardbeving volgden,
vernielden geheel Miriofito, Hora, Ke-
reste en Mila; voorts een groot gedeelte
van Ganos, Balatonna en Oetsjoeroem-
dero. Te Adrianopel zijn 20 moskeeën
en tal van andere gebouwen vernield
of beschadigd. Te Tsjerloe heeft de
brand, welke op de aardbeving volgde
200 huizen en 100 winkels vernield. Te
Tsjargoei heeft de brand 200 huizen
vernield, terwijl er geen enkel huis
meer bewoonbaar is.
In al deze plaatsen liggen gansche
gezinnen onder de puinhoopen begraven.
Te Terremoto heeft een vloedgolf ver
scheidene vaartuigen, waaronder het
jacht van den Chedive, beschadigd. Te
Maroesa op het eiland Marmara zijn
bijna alle huizen, de school en de kerk
vernield, terwijl de brand de ramp vol
tooide. In tal van dorpen zijn branden
ontstaan door het omvallen van petro
leumlampen. De bewoners van vele
kustplaatsen hebben zich vol vertwijfe
ling in zee geworpen. Men zegt, dat
28 steden en dorpen, welke bewoond
waren door Grieken, geheel vernield
zijn.
Het aantal dooden, hetwelk bij geen
benadering is te schatten, moet ontzet
tend zijn.
Zaterdagavond en Zondagmorgen zijn
te Konstantinopel nog eenige schokken
waargenomen, waardoor verscheidene
gebouwen beschadigd werden. De Turk-
sche bladen zeggen, dat alle schepen,
welke aan de oevers der Dardanellen
gestationneerd lagen, vernield zijn. Op
vele plaatsen zijn de bronnen verstopt,
dwangarbeid. Er kan mij zelfs worden
toegestaan in een of andere stad te gaan
wonen, en mijn kost te verdienen. Ik heb
hoop, dat mijn oorspronkelijk beroep mij
nu van nut kan zijn. Dokters zijn schaarsch
in Aziatisch Rusland."
Hoe weinig hij 't verdiende, beaamde ik
zijn wensch in mijn hart; maar toen ik hem
aankeek, was ik er zeker van, dat er weinig
kans bestond voor hem om zelfs een jaar
dwangarbeid in de mijnen vol te houden.
De deur ging open en de kapitein keek
weer eens om 't hoekje. Hij begon werkelijk
ongeduldig te worden. Ik had geen reden
te wenschen, dat de conversatie gerekt zou
worden, en zei hem dus, dat ons onderhoud
met een minuut zou zijn afgeloopen. Hij
knikte en trok zich terug.
„Is er nog iets, dat ik voor u zou kunnen
doen," zei ik, mij naar Ceneri keerend.
„Neen, niets. Wacht, toch iets. Die
ellendeling van een Macari, zal vroeg of
laat zijn verdiende loon krijgen. Ik heb
geleden hij zal ook lijden. Als die tijd
aankomt, wilt ge dan probeeren het mij te
doen weten? Het zal lastig te doen zijn, en
ik heb geen recht deze gunst te vragen. Maar
gij stelt belang in mij, en 't kan u misschien
gelukken. Als ik dan niet dood ben, zou
't mij gelukkiger maken."
Zonder antwoord af te wachten, liep hij
haastig naar de deur, en stapte, met den
bewaker naast zich, naar de gevangenis toe.
Ik volgde hem.
Toen het zware slot omgedraaid werd,
hield hij stil. „Vaarwel, mijnheer Vaughan,"
zei hij. „Als ik u verongelijkt heb, vraag
ik vergiffenis. Wij zullen elkaar niet weer
zien."
„Zoover het mij betreft, vergeef ik u van
harte." (Wordt vervolgd).
vv. t -
DOOR
