let Laid van fleusden en Altena, de Langstraat en de Botnmeierwaard,
Unb VAN alten/
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3197. Woensdag 10 October.
1912.
FEUILLETON.
WANDELEN.
De crisis op den Balkan.
VOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7Yi ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Nu het zwemmen weer gedaan is en
de snel naderende winter ons nood
zaakt andere sport te beoefenen, 6chijnt
het ons wenschelijk onder de aandacht
der liefhebbers nog eens een soort tan
sport te brengen, die helaas in de
laatste jaren vrij wel uit de mode is
gegaan, nl. „het wandelen". Wie denkt
er tegenwoordig nog aan, om e^ns een
uitstapje te voet te doen Waar zelfs
het fietsen al eenigszins in de klad be
gint te komeii, is het begrijpelijk, dat
een wandeltocht, die uit den aard der
zaak zooveel langzamer gaat, zoo goed
als nooit meer ter sprake komt. Toch
is dat zoo te bejammeren, daar juist
een regelmatige kalme marsch een der
beste soorten van sport is. Laten we
even in het kort nagaan, waarom dit
zoo is.
In de eerste plaats kunnen we noe
men als een voordeel van een wandel
tocht, het voortdurend verkeer in de
frissche buitenlucht. De longen, die in
huis, school of op het kantoor, dikwijls
lucht van zeer twijfelachtige samen
stelling moeten inademen, worden dan
verzadigd met de voedzame zuurstof
rijke lucht in de vrije natuur.
Iemand die, zooals de meeste stede
lingen, in een bedompte stoffige atmos
feer leeft, die zich zelden of ooit lichame
lijk sterk inspant, ademt gewoonlijk
zeer oppervlakkig. Hierdoor komt er
weinig nieuwe lucht naar binnen, dus
ook weinig zuurstof is in de longen
aanwezig, om over te gaan in de zuur-
stofdragende elementen van het bloed,
en als gevolg daarvan krijgen de ver
schillende organen van het lichaam ge
brekkig voedsel. Dit wordt weer de
oorzaak van slecht werken en kan
derhalve aanleiding geven tot allerlei
ziekelijke toestanden.
Blijven we bij de longen, dan zien we,
dat bij een onvolledige ademhaling de
longblaasjes zich niet alleen niet vullen,
maar verschrompelen, zij verliezen hun
weerstandsvermogen, en vormen een
goeden voedingsbodem voor bacillen,
met name de tuberkel-bacillen. Vooral
de longtoppen zijn in dit opzicht zeer
bevattelijk. Zelfs bg een gewone nor
male ademhaling komt dit gedeelte der
longen het minst in beweging.
Is de ademhaling nu onvolledig, dan
laat zich begrijpen dat deze deelen zoo
goed als stil staan. Vandaar dan ook,
dat de tuberculose in zooveel gevallen
het eerst daar optreedt. Ook is door
De Dierentemster.
FEDOR VON ZOBELTITZ.
(13
Waar Sartene lag, wist Manila niet. Het
was mijlen ver daarheen en talrijke andere
plaatsen lagen eerst aan den weg, maar de
inwoners van Ajaccio spraken altijd van
„den weg naar Sartene," omdat men toch
eens in Sartene komen moest, als men „altijd
rechtuit" ging. Dit „altijd rechtuit" was een
echt Corsicaansche uitdrukking, die men
veel in den mond had, vooral in het zuiden
van het eiland, al paste ze ook in het geheel
niet, zooals in dit gevalwant de landweg
ging in werkelijkheid nooit rechtuit, maar
in allerlei bogen en krommingen,
De zon was al aan het dalen, maar het
was eer warmer dan koeler geworden, hoewel
de witgrauwe wolken aan den hemel, die
regen en storm be teekenden, zich hadden
verdikt en uitgebreid. Ook de wind, die nu
en dan opstak en het fijne stof van den weg
over de bladeren van de olijfboomen, pla
tanen en aloës blies, die bij honderden op de
bergruggen groeiden ook die enkele vlagen
van den wind verfrischten niet. Hij was
heet, droog en ontzenuwend een echte
mishal. Nila voelde op haar hoofd, dat zonder
beschutting voor de stralen van de zon was.
Plotseling kreeg ze een zacnten, pijnlijken
steek in den rechter slaap. In het begin
lette zg er niet op, maar toen de pijn toenam,
tal van waarnemingen gebleken, dat
de tuberculose onder de stadsmenschen
de meeste slachtoffers eischt.
Door deze ondervinding is men er
toe gekomen, de lijders naar het platte
land te zenden. Ons inziens is het ech
ter beter, de gezonden .zooveel mogelijk
in de vrije natuur te zenden, om hen
den meest mogelijken weerstand te
laten opdoen tegen deze ellendige ziekte.
Zijn ze eenmaal ziek, dan is zuivere
lucht wel een der hoofdvoorwaarden
voor genezing, maar dan wordt er voor
herstel nog heel wat meer vereischt.
Komt nu een kantoormensch buiten
op het land, dan lijdt hij de eerste
dagen gewoonlijk aan kortademigheid,
hij voelt zich beklemd, en lang niet op
zijn gemak, hij loopt te steunen en te
zuchten. Dit komt doordat de longen
zoo'n langen tijd op gedeeltelijke non
activiteit zijn geweest, waardoor ze
nog niet in staat zijn» voldoende lucht
op te nemen. De frissche ozonrijke lucht
prikkelt echter voortdurend de adem
haling, waardoor de longen telkens en
telkens worden aangezet om dieper adem
te halen.
De bewegingen, die bij den marsch
noodig zijn, noodzaken alle spieren in
beweging te komen, die anders bij zit
ten (ook bij fietsen) in rust blijven.
Zoo werken de borstspieren krachtiger,
de borst zet zich veel sterker uit, en
de longen krijgen meer ruimte voor
hun volumevermeerdering. Door het
loopen en de frissche lucht verdwijnt
dan ook spoedig bet gevoel van be
nauwdheid en na eenige dagen ademt
de wandelaar heerlyk en diep.
Een onmiddellijk gevolg hiervan is
de veel sterkere zuurstofopname, door
het bloed, en de betere voeding der
organen, die nu weer volledig hun
functie gaan vervullen. Zoo wordt het
lichaam geheel versterkt, terwijl ook
de geest, het zenuwleven verkwikt en
meer tot normale werking komt.
Naast de longen is er nog een ander,
voor 't leven noodzakelijk orgaan, dat
gunstigen invloed ondervindt van het
loopen, nl. 't hart.
Evenals de armspieren door gymnas
tische oefeningen dikker en sterker
worden, gebeurt dit ook bij 't hart.
Deze spier wordt krachtiger aange
spoord tot werken. Ook dit bemerkt
de wandelaar in 't begin, hij heeft last
van hartkloppingen, omdat dit orgaan,
evenals de longen, niet gewoon is vol
ledig te functioneeren. Maar deze klach
ten verdwijnen spoedig, want weldra
hoort men er niets meer van.
haalde ze een grooten bonten zakdoek uit
haar zak en bond dien om haar hoofd.
Daarna ging ze moedig verder.
Daar, waar de landweg het dichtst bij de
zee ligt, stroomt de Prunelli met bruischend
geweld er in en wordt eenj dal gevormd, dat
in de lente, met zijn duizenden bonte bloe
men een reusachtigen, gevulden bloemen
korf gelijkt. Aan den mond van de rivier
staat eenzaam een groote toren, half ver
vallen en met klimop begroeid de toren
van Capitello, waarin eens Napoleon Bona
parte, toen hij nog de berijder van Corsica
wilde worden, met arme herders, vier dagen
lang van gedroogd paardenvleesch heeft
moeten leven, om niet in handen van zijn
vijanden te vallen.
Tegenover den toren zat Andrea op den
landweg. Hij moest diep in gedachten ver
zonken zijn geweest, want hij merkte Nila
eerst, toen ze hem riep en met den doek
zwaaide, dien ze haastig van haar hoofd
had gerukt. Ze had op dat oogenblik alle
gevaar vergeten, dat hem dreigde ze was
gelukkig hem gevonden te hebben
Hij sprong op, schudde het stof van zijn
kleeren en ging haar, met een lachend ge
zicht, tegemoet.
„Zoo Nila!" riep hg. „Nu al hier?Zeker
hard gewerkt. Is de jas van oom Anatole
al klaar?"
Hij verschrok plotseling, toen hij in het
door stof en zweet bevuilde gezicht in de
angstige oogen van de kleine keek. Ze stond
nu dicht voor hem. Haar borst hijgde, haar
adem ging snel. Ze nam den revolver, uit
haar zak en reikte hem over.
„Daarl Oom Toddo stuurt hem. U
moet vluchten dadelijk dadelijk er
zijn soldaten geweest en officieren, om u
gevangen te nemen en te laten doodschieten
Behalve de overige organen, als nieren,
lever, enz., willen we nog even me-
moreeren den goeden invloed van de
beweging op de huidfunctie. Over 't al
gemeen wordt de huid zeer stiefmoeder
lijk behandeld, en als men bedenkt,
dat de mensch eigenlijk al 't mogelijke
doet, om dit orgaan, wiens werking
voorzeker niet onbelangrijk is, in zijn
activiteit tegen te werken, dan moet
men zeer verwonderd zijn, dat daardoor
nog niet meer ziekelijke stoornissen in
't organisme ontstaan.
't Marcheeren nu zet deze huidfunctie
eens extra aan, maakt, dat de huid
ondanks alle tegenwerking krachtig gaat
arbeiden, en het lichaam bevrijdt van
een massa giftige stoffen, die anders
op.andere manieren moeten verwijderd
worden. Daarvoor is het transpireeren,
dat men bij 't marcheeren doet, uit
stekend.
Yan de verschillende manieren van
wandelen is het loopen over bergen
en door dalen het best. Juist het klim
men en dalen brengt alle spieren in be
weging, terwijl de telkens nieuwe ver
gezichten den wandelaar bezig houden
en zijn gedachten onttrekken aan zijn
zaken of zorgen, die hij thuis heeft
achtergelaten.
Niet ieder kan zich echter de weelde
veroorloven, naar de bergen te trekken,
maar er zijn nog wel tochten dichter
bij huis te maken, die iedere beurs
kan bekostigen.
Een tocht door bosch en wei, over
duin en hei, al is de streek nog zoo
saai en weinig biedend, geeft hem een
schat van kracht en frischheid van geest.
Terwijl door het rustelooza heen en weer
vliegen met treinen het overprikkelde
zenuwstelsel geen gelegenheid vindt om
op zijn verhaal te komen, zal een vacan-
tie, op deze wijze doorgebracht, heel
wat meer aan zijn doel beantwoorden.
BSuitenlaed.
Meu heeft te Brussel ontdekt, dat er
valsche obligaties vaneen Belgische
spoorwegmaatschappij in omloop zijn
gebracht. Meer dan 50,000 obligaties
van 500 francs moeten zijn uitgegeven.
De directeur van de maatschappij is
aangehouden, onder beschuldiging van
medeplichtigheid.
Een Brusselsch effectenhandelaar, die
700,000 francs in deze zaak moet hebben
verloren, heeft zelfmoord gepleegd.
Uit Podgoritsa werd Zaterdag aan bet
Berliner Tageblatt geseindThans wordt
De tranen stroomden over hare wangen.
Andrea verbleekte, maar hij was zichzelf
spoedig meester. Hij nam den revolver en
liet dien in zijn borstzak glijden. Iets wilds
straalde er in zijn oog.
„O die verdknarste hij, maar hij
slikte de rest van die vervloeking in. „Is
men u gevolgd, Nila? Weet men, waar ik
heengegaan ben?
„Neen, mijnheer! Oom Toddo heeft ge
zegd, dat u was wandelen ver niet en
toen hebben de soldaten den wagen moeten
doorzoeken Oom Toddo zegt dat u in
de bergen moet gaan en dan verder naar
Italië
Andrea keerde zich om en keek naar de
bergen, die zwart opstegen naar den eeuwi
gen hemel trotsche gevaarten, in wier
holen, spelonken en ondoordringbaar struik
gewas, de Corsicaansche vluchtelingen sinds
eeuwen een schuilplaats hadden gevonden
voor hunne vervolgers. Ze schenen hem te
wenken, deze reusachtige hoogten, waarop
in den zomer een armoedig volk van herders
leefde, dat altijd de misdadigers verder
hielp Andrea kende die bergen, ze waren
hem niet vreemd meer. Toen hij uit Bastia
gevlucht was, had hij wekenlang in die
plaatsen rondgedoold, voor hij zich weer
onder de menschen waagde. En nu moest
hij nogmaals vluchten, nogmaals honderden
gevaren en ontberingen doorstaan, om mis
schien ten slotte toch nog den gerechts
dienaars in handen te vallen 1 Maar neen
Neen dat wilde hij niet! Een grimmige
lach vertrok zijn mond, een lach, die scheen
te zeggenzoekt maar, zoekt den deserteur
levend zult ge hem nooit vangen, zoolang
er nog een kogel in den loop van dezen
revolver is. Zoekt dus!
Inderdaad Andrea wilde zijn leven
langs de geheele Turksch-Montenegrijn-
sche grens gevochten. Het Noordelijke
leger onder generaal Woekotits opereert
tegen Berana. Het hevigst wordt ge
streden tusschen Podgoritsa en Skoetari.
Vanmiddag hebben de Montenegrijnen
Rogamé, een Turksche sterkte in de
buurt van de stad Toezi, bezet. De Tur
ken boden hardnekkigen tegenstand.
De hospitalen zijn vol gewonden. De
overwinning bij Detsits heeft den Mon
tenegrijnen veel dooden en gewonden
gekost.
Een proclamatie van den Sultan aan
het leger geeft de verzekering van de
vredelievende gezindheid van Turkije.
De Ottomanen, zoo zegt de Sultan in
deze proclamatie zullen echter niet
toelaten, dat andere volken hun geluk
en hun vooruitgang verstoren. Wij zul
len de noodzakelijke hervormingen tot
stand brengen, maar onze kleine na
buren begeeren ons grondgebied en wil
len onze grenzen aanvallen. De utopis
ten in Bulgarije, Servië, Griekenland en
Montenegro vergeten de heldendaden,
die de Ottomanen in deze vier landen
en in Tripoli hebben verricht en heb
ben ons genoopt, mobilisatie te gelasten.
Troepen, onze voorvaderen waardig, zul
len den gewijden grond des vaderlands
verdedigen en nieuwe overwinningen
aan die van het voorgeslacht toevoegen.
Volgens een ambtelijk bericht, dat
Maandagochtend om negen uur uit
Ristovats te Belgrado is ontvangen, zijn
de Turksche troepen dien ochtend om
vijf uur tusschen Ristovats en Gorui de
Servische grens overgetrokken en heb
ben zij de Servische troepen aange
vallen. Het gevecht is begonnen.
Maandag heeft Griekenland aan Tur
kije gevraagd, om binnen 24 uur de
aangehouden koopvaardijschepen los te
laten en de reeders schadeloos te stellen.
De Daily Chronicle verneemt dd. 14
dezer uit KonstantinopelHet antwoord
van de Porte op de nota van de groote
mogendheden is ontwijkend. De Porte
verklaart zich bereid, om in Macedonië
gewestelijke hervormingen in te voeren,
maar de dreigende houding van de
Balkanstaten maakt de invoering voor
het oogenblik onmogelijk.
De oorlogsgeestdrift van het Turksche
volk houdt overal onverminderd aan.
Er worden oorlogzuchtige vergaderingen
gehouden en er stroomen telegrammen
binnen, die op een onmiddellijke oor
logsverklaring aandringen. Geestdriftige
scharen houden betoogingen en juichen
voor de aangeplakte oproeping van den
Sultan, waarin deze alle geloovigen te
wapen roept.
De Sjeich u4 Islam heefteen manifest
gericht tot de Mohammedanen in de
geheele wereld, waarin hij voor den
zoo duur mogelijk verkoopen. Zijn leven
was jarenlang vol bonte avonturen geweest
en dat had hem geleerd, om snel te handelen.
Hij was zich nauwelijks klaar bewust ge
worden over den toestand, waarin hij zich
bevond, of hij wist ook al wat hem te doen
stond. Weder de bergen in en dwars door
het eiland, langs duizend slingerpaden en
dan ergens uit een klein kuststadje naar
het vasteland. Geld had hij nog genoeg
aan voedsel vond hij aan wild, bessen en
in de hutten van de herders tenminste wel
zooveel, dat hij niet behoefde te verhongeren.
Zoekt maar
Hij greep Nila's handen en drukte die
vast aan zijn borst.
„Ik dank je, kind," zei hij diepbewogen
en geheel onwillekeurig kwam hem het ver
trouwelijke „je" van de lippen. Ik zal je
nooit vergeten. Gaat het mij nog eenmaal
goed in de wereld, of val ik onder de Fran-
sche kogels, ik zal je nooit vergeten, lief
kind, met je donkere oogen en je hart vaD
goud
Hij keek om zich heen. Geen mensch
wijd en zijd en toen trok hij Nila naar
zich toe, tilde haar op, drukte haar aan
zijn hart en kuste haar wild op voorhoofd
en wangen en op den bloeienden mond.
Zij verzette zich niet en sprak geen woord.1
Ze hield den adem in en de oogen gesloten.1
Zacht en langzaam zette hij haar weer neer.
Hij vermeed daarbij haar blik te ontmoeten
hij gevoelde, hij kon haar niet meer aanzien,
zonder week te woiden. En de minuten
drongen.
„Dag lieveling!"
Hij keerde zich om en liep naar het dal,
maar een verstikkend geluid, dat hij achter
zich hoorde, deed hem stilstaan.
„AndreaLuisterriep Nila en vloog
oorlog hun stoffelijken en zedelijken
steun inroept.
Uit Sofia wordt aan de Lokal-Anzei-
ger geseindVoor zoover men van hier
uit beoordeelen kan, hebben zich drie
Bulgaarsche legers verzameld. De hoofd
macht, die door een Servische divisie
versterkt is, staat aan den weg naar
Adrianopel. Het tweede leger bewaakt,
met het hoofdkwartier te Philipopel,
de passen van de Rhodope-bergen en
het derde, ook versterkt door een Ser
vische afdeeling, moet naar Uskub mar
cheeren.
Uit Konstantinopel wordt gemeld, dat
de Bulgaren tusschen Istip en Kotsjana
twee bruggen in de lucht hebben laten
vliegen.
Uit Krakau wordt aan het Berliner
Tageblatt geseind: Oostenrijk bereidt
zich op alle gebeurlijkheden voor. Zoo
verneem ik, dat geleidelijk sterke troe
penmassa's van het eerste korps te Kra
kau naar de grens gebracht worden.
Hoevele er thans reeds vertrokken zijn,
weet men niet. Zondag gingen een ba
taljon genie en twee bataljons infanterie
naar Bosnië. Het verplaatsen van de
troepen geschiedt onder het voorwend
sel van een genieoefening te Przemyst.
Daar gaat de genie in andere treinen
naar de Servische grens. Krakau zelf is
volkomen gewapend. De sterke pantser
forten zijn bezet. Bij een mobilisatie zou
alles reeds voorbereid zijn.
Uit Podgoritsa werd Maandag geseind
Tengevolge van de omsingeling en in
ziende dat verder bloedvergieten doel
loos zou zijn, daar men toch geen hulp
uit Skoetari verwachten kon, hebben
de Turken Toezi, Wranje en Sjipsjtani
na onderhandeling met de Montene
grijnen overgegeven. Slechts eenTurksch
fort wordt nog gehouden. De Monte
negrijnen hebben veel gevangenen ge
maakt.
Overste Woekotits, die een militaire
opleiding in Italië gekregen heeft, heeft
de grenzen bij Plawa en Goessinje over
schreden en een schans met vier snel
vuurkanonnen, veel geweren en schiet
voorraad en drie blokhuizen ingenomen.
Het laatste Servische regiment heeft
Zaterdag Belgrado verlaten en is naar
de grenzen getrokken, uitgeleid door
een geestdriftige menigte.
Belgrado is nu een stad, die alleen
nog door vrouwen en kinderen wordt
bewoond. Sedert het vertrek der gere
gelde troepen worden de regeeringsge-
bouwen bewaakt door bewoners van het
platteland.
Er hebben zevenenzestigduizend man
nen meer gehoor gegeven aan den oproep
om onder de wapenen te komen dan
men verwacht had.
hem na. „Neem mij mee Andrea!"
Verrast bleef hij staan.
„Nila wat een dwaasheid! Weet je
niet, waar ik heen wil Daar ginds,
over de bergen, moet ik met ontzettend
veel moeite diep in de Macchia dringen,
om zeker te zijn voor mijn vervolgers
ik moet honger en dorst lijden, mij de
voeten gewond en bloedend loopen
o jij liet kind, reeds voor een sterken man
zijn aan deze vlucht honderd gevaren ver
bonden, hoeveel te meer voor een schep
seltje als jij
Ze was weder dicht aan zijn zijde en
keek hem aan met fonkelende oogen. Haar
voorhoofd was gefronst en vastbeslotenheid
lag in haar trekken.
„Andrea," zei ze vast en koelbloedig,
„neem je mij niet mee, dan zweer ik je,
dat ik in de rivier springIk kan niet meer
zonder je wezenIk ben jong en sterk en
lach met alle gevaren!"
Hij aarzelde. Hij zou haar weer naar zich
toe hebben willen trekken en met kussen
bedekken.
„Nila ik bid je: wees verstandigWij
moeten scheiden o God, wij moeten het
Ik gaf je moeder mijn woord je niet tot
mijn geliefde te maken."
„Maak mij dan tot je vrouw", antwoordde
zij snel. Daarna deed zé plotseling eenige
schreden zijwaarts en riep: „Andrea
Andrea! Geldt mijn leven minder dan je
eed? Zoo waarlijk helpe mij God ik
maak mij dood, als ik niet bij je kan blijven I"
Toen sprong hij op haar toe, tilde haar
met zijn sterke armen op en droeg haar naar
het dal.
„Kom dan," zei hij, terwijl zij aan zijn
borst lag.
El HKBI.il
Naar het Duitsch
VAN
Wordt vervolgd.)