let Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Boraraelerwaafd.
VAN LEEUWEN Co.,
C. BOUMAN,
BIJVOEGSEL.
sionnairs i
Ververstraat 25, 's Hertogenbosch.
alle soorten GROENTEN IN BLIK:
ALCOHOLVRIJE DRANKEN:
ct land van alte^
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No, 3220. Zaterdag 4 Januari,
Vóór honderd jaar.
SOEPB iV:
VOOE
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
1913,
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7 7» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Nu we in den aanstaanden November
de bevrijding van Nederland uit de
Fransche heerschappij hopen te her
denken, hebben we gemeend, onzen
lezers geen ondienst te doen met hen
een blik te doen slaan in den toestand,
waarin Heusden verkeerde in den z.g.
Franschen tijd. We hebben nagegaan
wat daaromtrent in archieven te vinden
is en we hebben naar veel gezocht, dat
we niet gevonden hebben. Toch hopen
we dat wat we vonden u zal doen zien,
hoezeer de bevolking in die dagen in
groote vreeze verkeerde voor den ge
weldenaar.
Voor we daartoe overgaan, willen we
enkele tijdstippen aangeven uit het tijd
vak toen Nederland van zijn vorsten
van Oranje verstoken was.
De eerste beroering begon in het
tijdvak van „de Keezen en Oranje
klanten".
De Patriotten (ook wel Keezen ge
noemd) waren ontevreden over den stad
houder, Prins Willem de Vijfde. Toen
de nood tot op het hoogst geslegen was,
werd de hulp ingeroepen van den Pruisi-
schen Koning, die de broeder van de
gemalin des stadhouders was en voor
korten tijd werd de rust hersteld en
klonk weer het „Oranje boven!" Dat
had plaats in 1787.
De rust was echter niet bestendig en
toen het jaar 1794 ten einde liep waren
de woorden „Vrijheid, gelijkheid en
broederschap" ook tot ons doorgedron
gen en weldra kwamen de Franschen
van alle zijden opdagen en in Januari
1795 was de Prins-Stadhouder genood
zaakt met zijn gezin en gevolg in elf
visscherspinken van uit Scheveningen
te vluchten naar Engeland en de Bataaf-
sche republiek werd uitgeroepen.
Nu kwam Nederland in druk en een
groot deel der koloniën werd door de
Engelschen ingepalmd en de handel
begon te kwijnen.
In December 1799 keerde generaal
Bonaparte uit Egypte terug. Hij liet te
Versailles den Raad van Vijfhonderd
omsingelen en verjagen en stelde het
bestuur van Frankrijk in handen van
drie Consuls, waarvan hij de eerste Con
sul was.
In Maart 1802 werd vrede met Enge
land gesloten en in 1803 verklaarde
Engeland opnieuw den oorlog aan
Frankrijk, waarin ook de Bataafsche
republiek werd medegesleept.
Inmiddels had Napoleon Bonaparte
zich tot Keizer weten te verheffen en
zijn broeder Lodewijk Bonaparte tot
Koning van Holland verheven.
Koning Lodewijk meende het goed
met Holland; doch kon het den Alleen-
heerscher niet naar den zin maken,
zoodat hij in 1810 gedwongen werd van
de regeering afstand te doen en Neder
land alsnu bij Frankrijk werd ingelijfd.
In 1812 werd de groote oproep ge
daan en werd een leger saamgesteld van
600,000 man dat de groote tocht naar
Rusland zou ondernemen. Ook Neder
land moest zijn contingent leveren en
slechts een 1000 man keerde in lompen
terug, waaronder slechts enkele Hol
landers en op 19 December 1812 hield
een slede voor de zijdeur der Tuileriën
stil en keerde de Keizer als een geknakt
man terug.
Toch bleef Napoleon niet ontmoedigd
neêrzitten, maar was terstond begonnen
een nieuw leger sa&m te stellen. Overal,
ook in ons land, werden nieuwe lich
tingen opgeroepen en de jonge mannen
die nog om de een of andere reden
waren vrijgesteld geworden, moesten
nu in het leger dienst nemen zelfs zij
die vroeger een plaatsvervanger hadden
gesteld. Uit de jongelieden van goeden
huize liet Napoleon een eerewacht, een
„garde d'honneur" samenstellen. Zij
moesten zelf voor paard en uitrusting
zorgen en mochten het als eene groote
eer beschouwen, dat zij aldus den Keizer
zouden dienen.
Met dit leger van een half millioen
soldaten trok hij in het voorjaar 1813
zijne vijanden Rusland, Pruisen en
Oostenrijk tegemoet.
De krijgskans keerde nu voor goed
den geweldenaar den rug en op 16,17
en 18 October werd Napoleon bij Leipzig
verslagen en werd het groote Keizerlijk
leger vernietigd.
De kozakken kwamen in Groningen
en de Pruisen op andere plaatsen de
grenzen over om de Franschen te ver
drijven. Het volk liep overal te hoop,
de douanenborden werden afgerukt en
het „Oranje boven" klonk overal door
de straten.
Ook te Heusden redden de Franschen
zich door een overhaaste vlucht en we
hoorden destijds van een oud-Heusde-
naar, nu al jaren ter ziele, dat de toen
malige Monsieur Spiering, die alhier
destijds schoolhoofd was, de kinderen
's morgens ten tien ure allen naar buiten
riep en zeide: „Nu kunt ge zien hoe
de Franschen door de Pruissen verjaagd
worden. Als ge oud geworden zult zijn
kunt ge dat nog vertellen en later door
uwe kinderen en kindskinderen laten
voortvertellen". Dat is thans bewaarheid.
In overhaaste vlucht trokken de
Franschen door de Putterstraat en de
Pruissen waren reeds op den dijk bij
Aalburg zichtbaar.
De laatsten bleven de Franschen na
zetten, die te Hedikhuizen zich tracht
ten te reddeu door in bootjes denGel-
derschen oever te bereiken. Velen ge
lukten ditdoch van anderen werden
de bootjes door kogels doorboord en
zij verdronken jammerlijk. (Dit laatste
gedeelte is ons bij overlevering van
mond tot mond bekend geworden.) Dit
was circa 26 November 1813.
In de laatste dagen van November
naderde een Engelsch oorlogsschip te
Scheveningen en bracht den Prins van
Oranje in Nederland, die weldra tot
Koning Willem I zou worden uitgeroe
pen en Neerland was weêr vrij
BUITENLAND.
Maandagavond hebben drie jongelui
te Weenen, die samen een afgezonderd
plekje in een café hadden opgezocht,
zich daar door vergif van het leven
beroofd. Uit een brief, dien zij hadden
achtergelaten, bleek, dat zij zich uit
minnepijn hadden van kant gemaakt.
De drie jongens waren verliefd op één
meisje een kind nog dat van geen
van drieën iets wilde weten. Daarop
hadden de knapen gedreigd, zich te
zamen het leven te benemen. Zij hebben
woord gehouden.
In een zak van een van de jongens
vond men een portret waar de drie
kameraden samen op staan, gesloten in
een couvert dat aan het meisje geadres
seerd was.
Volgens een BrunswijksGh blad zijn
een boekhouder van de bankfirma Lö-
becke, met name Auerbach, en een koop
man, Weber, gevlucht. Auerbach heeft
ten nadeele van genoemde bank, van
December 1910 tot December 1912, 450
duizend mark verduisterd door verval-
sching van deposito-ontvangstbewijzen.
Weber heeft grooter voordeel bij de
verduistering gehad dan Auerbach.
Te Panne heeft een visscher op het
strand een vliegtuig-reservoir gevonden.
Hij bracht het onmiddellijk naar de
Luchtvaartclub van Ostende, die de
buitenlandsche sportvereenigingen op
de hoogte stelde, daar men denkt dat
dit gevonden reservoir zou kunnen zijn
van het vliegtuig waarmee Cecil Grace
op 22 December 1910 boven 't Kanaal
verloren gegaan is.
De Fransche politie heeft eindelijk
de hand gelegd op den beruchten anar
chist Nourry, tegen wien verscheidene
bevelen tot aanhouding waren uitge
vaardigd, het laatst wegens den moord
op den postdirecteur Cartier te Bezons
en de berooving van diens kas, en die
ook medeplichtig is aan de misdaad in
de rue Ordener te Parijs. Het laatst
heeft hij zich schuldig gemaakt aan
inbraak in de villa van den antiquair
Dennery te Juziers.
De vakbonders, die in het groote dy-
namiet-proces te Indianapolis, V. St.,
het schuldig tegen zich hoorden uit
spreken, zijn nu ook gevonnist. De straf
fen zijn den aard van de misdrijf-
campagne in aanmerking genomen
lichten sommige Engelsche bladen,
w. o. de Standard, toonen zich daarover
verbaasd. Ryan, de voorzitter van de
Bridgeworkers Union, kreeg zeven jaar
dwangarbeid, twee andere beklaagden
elk zes jaar, de overige vijf-en-dertig
straffen varieerende van 6 jaar tot 366
dagen.
Volgens de Standard kunnen deze
vounissen worden opgevat als een pre
mie, gesteld op geweldpleging en samen
spanning tot strafbare daden.
De veroordeelden worden per extra-
trein overgebracht naar de gevangenis
te Lesvenworth, in den staat Kansas.
Voor zij uit de gerechtszaal werden
weggeleid, werd den vrouwelijken ver
wanten en den kinderen van de ver
oordeelden gelegenheid gegeven om af
scheid van hen te nemen. Dit gaf aan
leiding tot schokkende tooneelen.
De advocaten voor de verdediging
gaan in appèl.
De oorlog op den Balkan.
Woensdag werd uit Londen gemeld
Na een zitting, die vier uur duurde, is
de vredesconferentie tot Vrijdagmiddag
verdaagd.
De nieuwe Turksche voorstellen zijn
1. Turkije staat al het land ten westen
van het wilajet Adrianopel af; 2. Al
banië wordt zelfstandigde bepaling
van de grenzen en de politieke instel
lingen wordt aan de groote mogend
heden overgelaten.
De bondgenooten vonden het 2e
voorstel goed.
3. Aangaande het wilajet Adrianopel
wil Turkije alleen met Bulgarije onder
handelen ter vaststelling van de nieuwe
Turksch-Bulgaarsche grens.
Hierop antwoordden de bondgenooten,
dat alle onderhandelingen met de bond
genooten gezamenlijk moeten geschie
den. De Turken vonden toen goed, dat
aldus zou geschieden.
Over Adrianopel sprekende, hebben
de vertegenwoordigers der verbonden
Balkanstaten gezegd, dat Turkije aan
gaande de grens te vaag is, en de
Turksche vertegenwoordigers gevraagd
om in de volgende zitting een kaart
over te leggen, waarop de voorgestelde
nieuwe grens is aangegeven.
Resjid pasja zei daarop, dat hij ver
dere aanwijzingen te Konstantinopel
zou aanvragen.
Het 4de punt van de Turksche voor
stellen betreft Kreta. Aangezien het
eiland bij de mogendheden in bewaring
is, acht Turkije het raadzaam, de mee
ning van de mogendheden te verne
men voor men tot een besluit komt.
De bondgenooten antwoordden, dat
dat een kwestie tusschen Turkije en
de mogendheden was. Misschien zou
den de bondgenooten zich later zelf
tot de mogendheden richten, maar nu
verlangden zij, dat Turkije afstand zou
doen van alle rechten die het nu op
Kreta heeft.
5. Betreffende de Egeïsche eilanden
staat Turkije op het standpunt, dat ze
tot Klein-Azië behooren. Derhalve wil
het er geen enkel afstaan.
Hierop antwoordden de bondgenoo
ten, dat zij aan den afstand van "de
eilanden moesten vasthouden.
Een telegram van de Secole uit Napels
bevestigt de berichten van andere Itali-
aansche bladen over groote militaire
toebereidselen tot een expeditie naar
Albanië. Deze berichten worden in de
Messagero gelogenstraft, maar het blad
voegt er aan toe, dat, als Oostenrijk
troepen naar Albanië zondt, ook Italië
dat doen zal.
De Frankf. Ztg. verneemt uit Kon-
stantinopel, dat bij de geheime onder
handelingen met Bulgarije bepaald zou
zijn, dat dit land Adrianopel niet zal
opeischen, mits de vesting ontmanteld
wordt en Turkije tot Tsjorloe toe geen
nieuwe verdedigingswerken meer zal
aanleggen.
Te Konstantinopel wint de opvatting
veld, dat de oorlog metterdaad geëindigd
is wégens de vermoeidheid van de troe
pen, het gebrek aan aanvoerders en het
geldgebrek, dat een voortzetting van
den oorlog, vooral in den winter onmo
gelijk zou maken. De minister van
financiën heeft 90,000 pondenhet laatste
tegoed van de schatkist, bij de Otto-
maansche bank gebeurd. De Porte zal
zonder nieuwe credieten crp Januari niet
eens in staat zijn, de 400.000 pond op
te brengen, die zij noodig heeft voor
de betaling van de traktementen en
soldijen. De honger en de zorg voor
het dagelijksche brood zullen, zoo meent,
de correspondent, Turkije dwingen, om
de wapens neer te leggen.
Een Turksch blad verneemt, dat
Sjoekri pasja, de bevelhebber van Adri
anopel, gedreigd heeft; de treinen, die
mondvoorraad voor de Bulgaren bij
Tzataldzja voorbij Adrianopel voeren,
te bombardeeren, indien de Bulgaren
hen niet een gedeelte van dien mond
voorraad afstonden. De Bulgaren zouden
zijn eisch hebben ingewilligd.
BINNENLAND.
Bij het gerechtelijk onderzoek, dat
in het verbrande perceel van de wed.
R. onder Denekamp heeft plaats ge
had, is in het achtergedeelte van het
huis in den grond een koperen ketel
gevonden met ruim 287 gulden aan
Nederlandsch en Duitsch geld. Mare
chaussee uit Oldenzaal en Ootmarsum,
rijks- en gemeente-politie uit Denekamp
en Losser en gendarmen uit Nordhorn
hebben naar den vermoedelijken moor
denaar, T., gezocht, die zich in de bosch
rijke streek tusschen Oldenzaal en Dene
kamp moet ophouden.
De heer S. van der Griendt, een koop
man uit den Haag, kwam Dinsdag
middag ten kantore van de Wissel- en
Effectenbank op de Blaak te Rotterdam,
voor zaken. Hij legde twee bankbiljetten
van f 1000 voor zich neer, en in den
tijd dat hij op de afwikkeling van zijn
zaak wachtte, heeft een onbekend ge
bleven gauwdief de twee bankbiljetten
gestolen. De dader is vermoedelijk
iemand van omstreeks 50 jaar, met
kortgeknipten grijzen knevel, als heer
gekleed.
In een woning in de Uilenburgerstraat
te Amsterdam is een 57-jarige vrouw
in brand geraakt, doordat het vuur in
de stoof, waarop zij haar voeten geplaatst
had, zich aan haar rokken meedeelde.
Buren, die op haar gegil waren komen
aansnellen, doofden de vlammen. De
vrouw werd in vrijwel hopeloozen toe
stand naar het Israëlietisch Ziekenhuis
overgebracht, waar zij is overleden.
De landbouwer B. S. te Oss heeft den
landbouwer W. v. H. Maandag na een
woordenwisseling over verhuur van een
stuk land in de nabijheid van diens
woning zoodanig met een mes in de
zijde gestoken, dat deze na enkele uren
is overleden. De dader is gevangen ge
nomen en heeft bekend.
Eenige notabelen van Weert hebben,
naar wij in de L. K. lezen, het initiatief
genomen om een gedenkteeken op te
richten voor Jan van der Croon (Jan
van Weert), die, zooals de geschiedenis
vermeldt, als schoenmakersleerling de
stad Weert met eenige wervers verliet
om in dienst te treden en het zoover
wist te brengen, dat hij onderkoning
van Bohemen werd. Het is thans 250
jaren geleden, dat Jan van Weert het
laatste bezoek bracht aan zijn geboor
teplaats.
Een vreemd voorval heeft, volgens
het Friesch Dagblad, de belangstelling
der burgers van IJlst getrokken. Een
paar jaren geleden was daar een dame
begraven, afkomstig uit Amsterdam, die
haar vermogen aan haar getrouwe dienst
meid mej. v. d. S. had vermaakt. Deze
juffrouw had nu gewetenswroeging, om
dat zij haar weldoenster in een kist
van vurenhout had laten begraven. Zij
wenschte deze daad weer goed te maken
door opgraving van de kist en deze in
een eikenhouten kist over te zetten. Dit
is nu geschied. Bij de plechtigheid was,
benevens de burgemeester, een talrijk
publiek tegenwoordig.
Te Finsterwolde (Gron.) heeft de 16-
jarige S. D. de 20-jarige Jantje van der
Laan met een revolver in een been ge
schoten. De dader is na verhoor op vrije
voeten gelaten.
Twee monteurs uit Luik zijn Woens
dag van een hoogte van 15 meter van
een kolensilo op de in aanbouw zijnde
cokesfabriek te Sluiskil gevallen.
De 38-jarige O. was terstond dood, de
25-jarige gehuwde M. is binnen enkele
uren overleden.
Te Breda heeft de artillerist L. Don
derdagmorgen een trap van een paard
in het gelaat gekregen. De man stortte
bewusteloos neder. Nadat een burger-
geneeskundige de eerste hulp had ver
leend, werd hij naar het militair hos
pitaal vervoerd. Zijn toestand is zeer
ernstig. Geestelijke bijstand is hem reeds
verleend.
Woensdagavond omstreeks half zeven
uur is de hulpbesteller der posterijen
L. St. op den Rijksstraatweg te Soest
aangerand door vier onbekende indivi
duen, die hem van zijn rijwiel trokken,
een prop in den mond duwden en hem
beroofden van zijn zilveren horloge
ketting en eenig geld, hem daarna een
trap in de lenden gaven en zijn lantaarn
vernielden. Ondanks het onderzoek der
politie zijn de daders tot heden onbe
kend. Niet onwaarschijnlijk is, dat het
bewoners zijn van in de omgeving ge-
stationneerde woonwagens.
ADVERTENTIEN.
Coöp. Stoomznivelfabriek
„OP HOOP TAN ZEOEH",
denderen.
«OTEIt.
Gerechtigd tot het voeren van het
Riik»l»oteranerk,
(vastgesteld krachtens de Wet van
17 Juni 1905).
Prima Roomboter tot a.s. Woensdag
avond f 1.55 per K.G.
Kaas in verschillende soorten en prijzen.
Postzendingen a rembours door geheel
Nederland.
Gevraagd
f 500 4 pCt. 's Bosch98 pCt.
f1000 3£ pCt. N.-Brab. Mij. voor
Gemeente Crediet90
f1500 aand. Mij. tot Exploit, v.
Bouwterrein 's Bosch 45
2 pCt. obl. Waterschap Groot
Mijdrecht offerte.
3£ pCt. obl. Bommelerwaard boven
den Meidijkofferte.
Aandeelen Katholieke Illustratie offerte.
Aangeboden
f2000 3£ pCt. gem. Zwolle 1893 92
f2000 aand. Alg. Verzekering Mij.
„Adjuto" 40
10 f500 aand. Mij. tot Exploit.
v. Bouwterrein 's Bosch 60
f3000 4 pCt. gem. Vlaardingen 99
9 S, f500 4 pCt. gem. Katwijk 99
f14000 4 pCt. gem. Enschedé 1912 99£
lèfl000 3pct.gem.Dordrechtl895 84
f1000 3pCt. gem. Schiedam 1896 82
f 10000 4 pCt. Prov. Overijssel 99|
f1000 3 pCt. gem. Nijmegen 1895 84
f300 4 pCt. Friesch Gron. Hypo
theekbank 95£
Vragen en aanbiedingen worden KOSTELOOS
geplaatst, slechts bij uitvoering wordt provisie
in rekening gebracht.
Coupons te Amsterdam betaalbaar.
Drietrompetterstraat, Heusden,
heeft ontvangen:
Snijboontjes, Spersieboontjes,
Doperwten. Kropsla, Andijvie,
Spinazie, Worteltjes, Peultjes,
Postelein, Aspersies, enz.
Verder:
Londonderry soep, Schildpadsoep,
Oxtailsoep, Tomatensoep,
Erwtensoep, Bruine Boonensoep.
Boerenjongens, Eelaartine, Advocaat,
Pepermunt, Curagao, Anisette, Persico.
Minzaam aanbevelend.
