Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bonejerwaard. BIOSCOPEN. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. No. 3233Woensdag 19 Februari FEUILLETON. Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75, franco per post zender prijsverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. 1913. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 77j ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag middag 12 uur ingewacht. VOOR Uit Grieksche woorden samengesteld, is de beteekenis van „bioscoop" duide lijk genoeg: „bios" beteekent „leven" en „scopein" is het Grieksche „kijken". Een bioscoop is du* iets waarin het leven te kijk gesteld is. Als kinderen hebben velen onzer zich vermaakt met een eenvoudig be werktuigd speelgoed, doch dat in ge bruik gesteld een verrassend effect op leverde. Op een houten standaard, op tafel nedergezet, was een ronde kar tonnen, draaibare doos geplaatst. In den wand waren verschillende gleuven aangebracht en in de doos kon men dan een aantal kartonnen plaatjes zóó plaatsen, dat wanneer het toestel draaide, men door de gleuven de plaatjes ach tereenvolgens aan het oog voorbij zag gaan. Daar de afbeeldingen er naar gemaakt waren, werd dan een soort „levend" effect verkregenmen zag een ruiter draven, of een molen draaien, of wel een schip voorbij zeilen. Dit instrument nu uit de speelgoed kamer was, hoe gebrekkig ook, de voor- looper van de kinematograafdie in kleine kijkkastjes aanwezige reeks plaat jes, van welke men door snel om te draaien, de illusie van iets „bewegende", iets levends krijgt. Ook „kinematograaf" is bij de oude Grieksche taal geborgd; kinema beteekent immers beweging, en beweging zat er zeer zeker in deze snelle opeenvolgende beelden. Toch was er nog een groote afstand tusschen hetgeen die kijkkastjes ons te zien ga ven, en dat wat de huidige bioscoop vermag. Die afstand nu heeft de groote Edison, met de vervolmaking vau de kinemato- grafie tot bioscopie weten te overkomen. Hetgeen ons thans op het scherm wordt getoond, heeft, afgescheiden van het grond-idee, verder niets gemeen, met dat toch door ons zoo gewaardeerd speelgoedapparaat uit de kinderkamer van weleer. En toch, zooals wij toen rond de tafel geschaard naar de „bewegende plaatjes" keken, met minstens even veel aandacht, zoo niet meer, doen we het nu, als grooten, naar de „levende photografien" op het doek der moderne kien-tops. Omdat omdat in den grond der zaak, hetzelfde dat ons als kleinen aantrok, het ook doet nu wij groot zijn (32 De dag was ternauwernood aangebroken. De tocht door de sneeuw duurde lang; zich vergissend in den weg, wadende door de sneeuw, kwam men eindelijk aan het aangewezen punt. Men was in het woud, men zag de groote rots. „Hier is hetl" riep Youri, „er moet een gat in de rots zijn, laten wij zoeken 1" De spaden werden in beweging gezet ®m den weg naar het gevaarte schoon te maken. Youri liep woedend heen en weer, knarse tandend; de bende werkte somber en zwij gend. Men haatte dien man meer dan ooit, maar in het bijzijn van den vertegenwoor diger der wet legde men den haat het zwijgen op, en men bewaarde voor later de voldoening hem te doen betalen voor het verdriet en de moeite, die hij over het dorp had gebracht. „Wat gaat het ons aan," dachten zij, „dat een man uit het leger is gedeserteerd. Wel, hij is niet de eerste, die de vlucht heeft genomen. De ploeg is minder zwaar dan het geweer; hij wist het wel en het is te be grijpen Toen de rots van de sneeuw was ontdaan, begon de commissaris zijne onderzoekingen. Het was geen gemakkelijke taakde opening van het hol, dat men meende dat bestond, laag en verborgen door de bochten in de rots en de steenen, die Petro er voor had gestapeld, verdween voor de oogen van hen, die deze streken niet kenden. Men zocht overal; Youri, aangevuurd door zijn dui- het leven, de beweging van het levende dat wij zien. En ziedaar tevens de reden genoemd, waarom, als geen enkele andere uitvinding uit de vorige en deze eeuw, de bioscoop is kunnen worden tot de over de geheele wereld het meest verspreide en populairste, meest gewaardeerde schepping van het men- schelijk vernuft. De bioscoop, zij leert ons zien. Zien, wat anderen vóór ons zagen, maar dat wij, nu zelf aanschouwend, in ons kun nen opnemen en verwerken. Dat toch is het groote doel dezer projecties, waarbij het leven om ons, en van onzen tijd over de gebeele aardbol ons wordt getoond in een klein bestek, van enkele vierkante meters oppervlakte. Men be hoeft geen verre reizen te doen, het komt alles tot ons, maar zonder de ongemakken, en gevaren van de reis het wordt ons alles als het ware, keu rig verpakt aan huis bezorgd. Echter, alsof dat alles niet genoeg ware, is de bioscoop andere banen gaan betreden het in beeld brengen van de groote gebeurtenissen van den dag. Kro ningen en teraardbe8tellingen van vor sten en hooge landsdienaren, evenemen ten, die om welke redenen ook de aan dacht trekken, worden, in minder dan geen tijd, op het doek gebracht en vaak kunnen 's avond» reeds of 's ander daags, zij die er niet bij waren, ge tuige zijn in het bioscoop-theater van de plaatsgehad hebbende gebeurtenissen. Dat alles verdient waardeering, al is reclame zucht niet altijd de beste leids vrouw in het beoordeelen, wat wel, wat niet „vereeuwigd" dient te worden. Doch iets geheel anders wordt het, wanneer de bioscoop zich niet meer tot het „leven" richt, doch andersom, het leven zich tot de bioscoop keert. Wij bedoelen dit: wanneer de lens van het opnemings-apparaat zich niet meer daar naar richt, wat ondanks haar gebeurt, doch dat zij op de gevoelige plaat gaat overnemen, wat uitdrukkelpk voor haar wordt in elkaar gezet. Hier toch wordt het terrein der werkelijkheid verlaten en viert het gekunstelde, het opzette lijke hoogtij. Nu ware het minder in dien steeds gekuischte smaak en ver antwoordelijkheidsgevoel vóórzaten bij hen, die van beroepslege geroepen zijn, bioscoop-gebeurlijkheden voor de lens pasklaar te maken. Echter dit is verre van altijd het geval. Integendeel, de bioscoop thea- velsch instinct, spreidde een groote werk- dadigheid en, niettegenstaande zijn gebrek kigheid, eene bewonderenswaardige behen digheid ten toon. Hij nam de sneeuw weg, verplaatste de steenen, hij kroop, hij snuf felde, hij riep de honden te hulp. Eensklaps slaakte hij een vreugdekreet. „Jelui kijken zonder te zien," zei hij tot de boeren. „Ziedaar!" De commissaris kwam aanloopen. Youri verzamelde al zijn krachten en stiet de steenblokken op zij, die den ingang naar de spelonk bedekten. Met schuimenden mond, het oog woest en wreed, wees hij het zwarte en diepe gat. „Wie zal het eerst binnengaan vroeg de ambtenaar der politie. Niemand antwoordde, ieder vreesde een leger te vinden van wolven. „Een kan brandewijn aan hem, die het voorbeeld geeft," moedigde de commissaris aan. „Youri zal dat gevenschreeuwden allen tegelijk. „Uwe Hoogheid," stamelde de rampzalige, verbleekend, „ik ga mank, ik zie niet goed „Hij kan er beter ingaan dan een van ons," gaf de bende ten antwoord. „Hij heeft vrouw noch kind, hij heelt slechte in het gat te gaan." „Ik heb een oude moeder „Ach watOm zijne moeder bekommert hij zich niet." Niemand trad naar voren. Youri, in het nauw gebracht, dacht na hoe hij aan deze marteling zou kunnen ontsnappen. De voorspelling van Domna kwam hem opeens voor den geesthij beefde over het geheele lichaam en de hand van den commissaris kussende, smeekte hij om genade. Maar de boeren dachten er niet aan zich met zoo weinig tevreden te stellen en vier sterke kerels pakten hem bij het hoofd en de beenen, sleepten hem naar de opening terg, vooral in de groote steden van ons land, gaan in den feilen concur rentiestrijd, welke ook in deze branche van bedrijf heerscht, meermalen over de schreef van hetgeen behoorlijk mag heeten. Zij zetten daarbij avond aan avond het kijkgrage publiek een* pro gram voor, dat op enkele nummers na, terecht de verontwaardiging wekt, van hen, die het welmeenen met de volks opvoeding. Dat niet alles even leerrijk behoeft te wezen, zij toegegeven; ook, dat aan humor en den gullen lach een ruime plaats mag worden toegekend in de samenstelling van het gebodene. Doch waar, gelijk in de laatste jaren meer en meer het geval is geworden, de laagste gevoelens der menigte bij het kiezen der onderwerpen worden gevleid, alleen maar terwille van druk bezoek, daar heeft de groote uitvinding van Edison haar opvoedend karakter geheel verloren. Vandaar dat tal van stemmen zijn opgegaan, om het gevaar, dat zij het bioscoop-gevaar noemen, en hetwelk gelegen is in het verwekken van slechte indrukken op vatbare gemoederen, voor al die der jeugd, zooveel mogelijk te keereu. Van overheidswege wil men verboden zien, wat afkeuring verdient; en de keur in deze moet dan komen aan een commissie van opvoedkundigen en artsen. Nog verder gaan zij, die naar de kerkelijk-politieke kleur, de bioscoop- vertooningen wenschen te zien gerang schikt worden, en die bijv. van katho lieke en protestanten bioscoop-theaters willen gaan spreken, waar dus de vol gelingen van de eene partij, de kien- tops van de andere zorgvuldig te ver mijden zouden hebben. Van zulk een schisma wil ons de noodzakelijkheid vooralsnog niet duidelijk zijn. Zoo er naar verbetering van het ge halte der bioscoop-vertooningen gestreefd moet worden, en dat zulks het geval is zeggen luide de besten onder ons, dan moet geen afscheiding, geen „onder- onsje's" dit pogen afbreuk doen. De verbetering zij er dan eene over ons geheele land. De bioscoop staat bij de volksopvoeding nog in haar kinder schoenen, en ongevormd, ongeschoold wordt rijp en groen, goed en slecht den volke voortgezet. In het nationaal on derwijs, niet het minst voor de ouderen, ligt voor bioscopische leermiddelen nog een toekomst open. Zoo ergens dan vau den rots en wierpen hem in den gapen den muil. Deze beweging werd met zulk eene snel heid uitgevoerd, dat de verschrikte lafaard, zonder zelfs den tijd te hebben tot schreeu wen, over den hellenden bodem van de spelonk rolde. Zich omringd ziende door volkomen duisternis, slaakte hij een kreet van ontzetting. „Welnu, wat ia er? Vermoordt Petro je?" vroegen de boeren lachend voor het gat. De kreten verdubbelden. „Wat heb je gevonden „Niets!" „Zoek!" „Helpt, helpt!" „Zeg ons dan wat er is. Wolven?" De commissaris verwaardigde zich ook te lachen; de jacht begon hem te amuseeren. Youri slaakte in de duisternis rauwe kreten en bleef onbeweeglijk, ineengedoken zitten op dezelfde plaats waar zijn val hem had gebracht. De burgemeester herinnerde zich nu, dat hij, denkende wellicht den nacht buiten in de sneeuw te moeten doorbrengen, een toorts in een der sleden had medegebracht. Hij ging haar halen, stak haar aan en daalde er mede in het hol. De mannen, die tot nu toe werkeloos waren geweest, daalden in de geheimzinnige spelonk; de commissaris volgde hen. „Laat eens zien, wat is er?" Youri richtte zich hijgend op, en met den vinger naar de lachende bende wijzende, sprak hij „Uwe Hoogheid, zij hebben mij hier neêr- geworpen, omdat zij verraders van het gou vernement zijn. Zij weten, dat ik trouw ben, zij willen mijn dood!" „Later, later zullen we dat onderzoeken," antwoordde de commissaris van politie. „Laat ons nu zoeken." De troep lachte niet meer; zij werd na kunnen hier nut en vermaak, leering en ontspanning tevens, samengaan. Doch dan dient vóór alles een keurende hand het kaf van het koren te schiften dient zoo noodig de wetgever, deskun dig voorgelicht, de lijnen aan te geven, binnen welke, ruim genomen, de bios cope blijven moet. Het geldt hier een belang waarbij onze welvaart ten nauw ste betrokken is. Waarlijk, de heeren in den Haag hebben hun aandacht, meer dan eens, wel aan onbelangrijker dingen besteed. Kuitenland. k James Purcell, een vakgenoot van den speelhuishouder Rosenthal te New York, heeft getracht zijn vrouw en dochter te vermoorden, omdat zijn vrouw hem altijd verweet dat hij een verklikker was Hij heeft n.l. aan de justitie mee gedeeld, dat hij in de laatste jaren 120,000 gulden aan de politie als steek penningen had betaald. De twaalfjarige dochter is gestorven aan haar verwondingen, de vrouw bleef ongedeerd. Toen haar man op haar schoot, liet zij zich op den grond vallen en hield zich dood. Purcell is in hech tenis. De machinisten en stokers van de sleepbooten op de Spree en de Oder hebben hun reederijen den eisch van voldoende en geregelde nachtrust ge steld. De reederijen verklaren dat in willigen onmogelijk is in verband met de concurrentie der sporen. De werklieden blijven echter bij hun eisch en hebben reeds den dienst op gezegd, zoodat een staking van het be drijf voor de deur staat. Het Federale Hof te New York heeft de beslissing van de immigratiecom missie, die Castro, den voormaligen president van Venezuela, den toegang tot de Ver. Staten wilde ontzeggen, ver nietigd. Castro kan du3 komen en gaan waar hij wil in de V. S. De leiders der machinisten en stokers te Amerika hebben het voorstel van de spoorwegdirecties om de geschillen te doen uitmaken door een scheidsge recht van zes leden, verworpen. Daardoor schijnt de mogelijkheid van een vreedzame oplossing verijdeld. De begrafenis van den vermoorden Oostenrijkschen socialisten-afgevaardig de Schuhmeyer is een grootsche betoo ging geworden; 250.000 menschen namen denkend. Bij het licht van den fakkel ont dekte de commissaris de asch van den haard, het armoedig leg^r, van verdorde bladeren gemaakt, broodkruimels op een steen en een klein houten kruis tegen den wand van het hol bevestigd. Zijne teleurstelling was grievend; hij was er zoo zeker van geweest het dier in zijn hol te vangen! Maar de sporen van den vluchteling waren er, men had ze slechte te volgen. De eer van den ambtenaar was er mede gemoeid, en, tenzij onoverkomelijke moeie- lijkheden zich voordeden, mocht de tocht niet worden opgegeven. Het oog van Youri vlamde somber. „Uwe hoogheid", sprak hij, „gij ziet wel dat ik u niet heb bedrogen! Een verrader moet hem hebben gewaarschuwd, hij is ge vlucht. Dood of levend, gij zult hem krijgen Na elkander traden de boeren uit het hol, en de ware jacht begon. Het woud was eindeloos, de sneeuw dicht. Op de smettelooze witheid van dit kleed zag men geen spooruitgenomen het sombere geruisch der boomen vernam men geen ge luid. De commissaris vloekte, de mannen overladende met scheldnamen; maar de scheldnamen, en de vloeken bleven machte loos: het spoor van den vluchteling was niet terug te vinden. „Uwe Hoogheid," waagde Youri in het midden te brengen, „indien hij gevlucht is, dan kan het pas sinds dezen nacht zijn. Hij was de minnaar van de dochter van Doubeniouk, gisterenavond wa^ het meisje nog thuia. Ik weet het, want ik heb haar gezien. Zij was niet op de bruiloft, zooals men u heeft gezegd; zij wachtte hem." De ambtenaar weDdde zich tot de mannen „Indien de deserteur dezen nacht gevlucht is, dan kan hij niet ver zija. Bij een storm als dien van gisterenavond vlucht men niet, maar men komt om. Laat de honden los." er aan deel, 18 wagens en honderden menschen droegen de 1500 kransen. In België maakt men zich ongerust over de verdwijning van een kist met dynamiet, die, bestemd voor een in dustrieel in de Borinage, daar niet is aangekomen. Men vreest, in verband met de aanstaande algemeene staking, dat de mijnwerkers er beslag op hebben gelegd. Zaterdagochtend is een ontploffing in den winkel van een geweermaker in de Rue Lafavette te Parijs voorgekomen, tengevolge van onvoorzichtigheid van een bediende die rookte, terwijl hij met kruit omging. De bediende is zeer ern stig gewond. Vier andere menschen werden licht gekwetst. Een paard werd op straat gedood. In de groote Belgische steden be raamt de overheid maatregelen tegen de gevolgen van de aangekondigde algemeene staking. De burgemeester van Brussel heeft zijn ambtgenooten uit de voornaamste gemeenten bijeen geroepen om te beraadslagen over de middelen, waardoor een staking in de gemeentebedrijven, die de schromelijk- ste gevolgen kan hebben, zou kunnen worden voorkomen. De Duitsche legeruitbreidingsplannen hebben in Frankrijk op de openbare meening een zeer diepen indruk ge maakt en ernstige bezorgdheid verwekt. De Temps maakt melding van drie be langrijke Fransche wetsonderwerpen, die de volgende week door de Fransche regeering bekend gemaakt zullen worden en die alle betrekking hebben op ver meerdering van de Fransche legermacht. Behoudens een eerste onmiddellijke credietaanvrage van 80 millioen francs en een tweede aanvrage vóór Paschen van ruim 500 millioen, meldt de Temps, dat de regeering er ernstig over denkt den militairen diensttijd, die in 1905 van drie op twee jaar is gebracht, weder te verlengen tot 3 jaar. Het bekend worden van de leger- plannen en van de groote uitgaven die ze medebrengen, had invloed ter beurze en deed de Fransche rente dalen. De Temps verneemt verder, dat de wetsontwerpen beoogen een vermeer dering van manschappen en materieel, uitrusting, forten, munitie, vliegtui gen enz. Om in den kortst mogelijken tijd klaar te zijn, zal de regeering zich wen den tot de particuliere nijverheid. In Zuid-Italië en Sicilië is het buiten- De jachthonden in vrijheid gelaten, holden weg met den neus in den wind, de mannen volgden ze. Zij hadden niet meer te doen, dan zich toe te vertrouwen aan het instinct van de dieren en verder het toeval af te wachten. Uitgeput van vermoeienis, Youri en alle commissarissen van politie vervloekend, hielden de boeren een drijfjacht door het woud. Een flesch brandewijn, zorgvuldig in zijn zak geborgen, troostte den staatstdienaar en wakkerde zijn moed aan. De jacht eindigde niet, de honden ver vulden het woud met snel en langgerekt geblaf. Eensklaps zag men ze stilstaan, daarna verspreidden enkele zich, andere kwamen op hun schreden terug onder kla gend gehuil. „Wolven?" vroeg de commissaris. Niemand antwoordde; de mannen, door schrik bevangen, schenen aan den grond vastgeworteld. „Uwe Hoogheid," zei een heel zacht „er is daar iets „Wat, ik zie niets!" „De honden ruiken en zij zijn bang." „Men moet ze terugroepen. Laat ze zoeken." Het gefluit en de slagen werkten niets uit; de verschrikte dieren gingen steeds weer terug. „Zij ruiken zei de burgemeester. „Er is wolf noch haas, laat ons voortgaan." „Mijnheer, het is meer dan een wolf." Zij naderden een hoop sneeuw, die de storm van den vorigen avond aan den voet van een eik had opgeworpen. De honden, ofschoon met geweld aangespoord, weigerden verder te gaan. Zij legden iich met den bek op den grond in een cirkel rondom den boom, die hun schrik scheen op te wekken. Ruihtewcht Roman. (Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1913 | | pagina 1