Bet Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de BoneEerwaard. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. No. 3238. Zaterdag 8 Haart. FEUILLETON. De Geheimen eener kleine stad. li 1913. Bevolkingsstatistiek 1912. VOOR Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75, franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag middag 12 uur ingewacht. Dezer dagen verscheen in de Staats courant de statistiek van geboorte en sterfte in ons land over 1912, welke statistiek zooveel belangrijks bevat, dat het de moeite loont er hier in ons blad een en ander uit aan te halen. Er zullen er misschien onder onze lezers zijn, die cijfer-opsommingen „vervelen de, droge kost" noemen, maar we zijn er van overtuigd dat zij déze cijfer- opsommingen met belaugstelling zullen lezen. Het geboorte-cijfer was voor het rijk in 1912 per 1000 zielen 28,1 en het sterfte-cijfer 12,3. Men ziet hieruit dat het geboorte-cijfer hier te land heel wat hooger, zelfs ruim ééns zoo hoog is dan het sterfte-cijfer. Voor daling van het bevolkingscijfer behoeven we dus niet bevreesd te zijn voorloopig. Voorlóópig, zeggen we. Het geboorte cijfer is nu nog wel ruim ééns zoo hoog als het sterfte cijfer, maar zal dat zoo blijven? Een feit is het, dat het geboorte-cijfer in 1908 29,9 was, in 1909 29,3, in 1910 28,7, in 1911 27,8 en in 1912 28,1. Behalve in 1912, had er dus in alle 5 voor gaande jaren een daling in het ge boorte-cijfer plaats. Misschien dat het cijfer in de komende jaren nü wel weer zal stijgen, zooals het ook in 1912 met 0,3 steeg, maar misschien daalt het ook wel weer. Bemoedigend mogen we het voor de toekomst noemen, dat in al de jaren van 1908 af, op 1911 na, óók het sterfte-cijfer gedaald is. We laten ze hier volgen1908 15,1, 1909 13,8, 1910 13,6, 1911 14,5 en 1912 12 3. Dat het sterftecijfer in 1911 steeg, moet waarschijnlijk worden toegeschreven aan de groote zuigelingen sterfte in den drogen, warmen zomer van dat jaar. We schreven dat het bemoedigend voor de toekomst mocht heeten, dat, al had ook in 1912 een daling in het geboorte-cijfer plaats en al zou dit cijfer ook in de komende jaren dalen, dat in de jaren van 1908 af, op het buiten gewone jaar 1911 na, óok steeds een daling in het sterfte-cijfer had plaats gehad. Maar is dat wel werkelijk zoo bemoedigend voor de toekomst? Is het eigenlijk niet juist ontmoedigend Men begrijpe ons goedhet doet ons ge noegen te kunnen constateeren dat het sterfte-cijfer steeds kleiner wordt (i i. Wij willen onze lezers terug-verplaatsen naar den goeden ouden tijd der diligences, toen er nog een goede verstandhouding be stond tu8schen de verschillende lagen der burgerij, vooral in de kleine steden, toen de magistraat nog „hoog-edelachtbaar" en alle raadsleden wijs werden geprezen, de namen aristocraat en democraat niet werden gehoord, men te Polkwitz kon niezen zonder dat het een uur later te Berlijn werd ge- bulletineerd, de luitenants konden trouwen zonder twaalfduizend thaler cautie te stel len kortom, van den tijd vóór 1848, het jaar dat met zijn inderdaad noodzakelijk geworden hervormingen alle poëzie uit het dagelijksch leven deed verdwijnen. In dien goeden ouden tijd brouwde iedere kleine stad haar eigen bier, dat men echter alleen in de naastbijgelegen plaatsen ten volle kon genieten, omdat het brouwsel slechts d&n het hoogtepunt zijner heerlijk heid bereikte als het eenige mijlen per as had afgelegd. Vandaar de instelling der „bierreizen", waaraan thans niemand meer denkt, sinds men te Parijs Münchener Hof- brau kan drinken 'n paar dagen nadat het de Beiersche hoofdstad heeft verlaten, óók per as, maar door het stoompaard door elkaar geklotst, wat het waarlijk niet drink- b&arder maakt. We zijn te haastig gebakerd, tegenwoordig; alles gaat te vlug ia. onzen modernen tijd, de gebeurtenissen volgen elkaar op met wien zou dit géén genoegen doen maar, vragen we, stijgt het geboorte cijfer niet te snelImmers, blijft de bevolking van ons land zich ontwik kelen als in de genoemde jaren, n.l. met een aanwas ieder jaar van 15 per 1000, dan zal verdubbeling der bevol king in ongeveer 46 jaar plaats heb ben. Let welverdubbeling der bevol king in slechts 46 jaren Als de be volking van ons land van thans op 6 millioen zielen wordt gerekend, dan zou de bevolking, aangenomen dat ze zich aldus blijft ontwikkelen, in 1958 tot 12 millioen zijn geklommen, 2004 tot 24 millioen, enz. enz. We geven onzen lezers hier óók de geboorte- en aterfte-cijfers per 1000 zielen over de jaren 1911 en 1912 van iedere provincie afzonderlijk. Wij doen hierbij opmerken dat in de cijfers, nóch in die van de geboorte, nóch in die van de sterfgevallen, de levenloos geboorten opgenomen zijn. geboren gestorven per 1000 zielen 1911 1912 1911 1912 N.-Brabant 31,80 32,70 19,91 14,57 Gelderland 27,93 28,29 15,25 12,77 Z.-Holland 28,48 28,49 12,82 11,38 N.-Holland 23,80 24,54 12,68 11,30 Zeeland 27,61 26,33 15,11 11,94 Utrecht 27,18 27,55 13,99 12,39 Friesland 25,01 25,28 12,64 11,66 Overijsel 28,32 28,15 13,82 12,82 Groningen 26,69 26,88 14,24 11,57 Drente 32,17 32,10 16,10 12,49 Limburg 33,06 32,86 18,36 15,42 h a o 03 T— CD O Oï O CM O GD -o CÖ CD O (M OO^ CO_ CD_ o" O" l> co_ cT cd" oo lO co co O >1 a I-I O a 08 35 O c8 O bc f-i o cc i-5 s a "a 3 Q 08 O O hc O a O O M SS a O O c3 0 e8 bc h O c— t— co t-" t— CD co co" co" oo r— co C* 0 .2 R 04 bc a I—* a o bc o O Hierboven geven wij enkele cy angstwekkende snelheid. De menschen heb ben geen tijd en loopen elkaar onder den voet. Wie niet rap genoeg is wordt van de baan geknikkerd Gelukkige oude tijd Het stadje Posemuckel had eigenlijk een zeer gunstige geografische ligging, want er liep een straatweg doorheen en er stroomde een riviertje voorbij, en bovendien lag het in deu noordelijk-gematigden gordel. De straatweg was aangelegd door het district, den Kreis, heette dus Kreis-straat- weg, maar werd in den omtrek spottend de Kruisweg genoemd, omdat het inderdaad een kruis was hem te berijden. De omwonende landeigenaren hadden na melijk, om hun oogst spoediger te kunnen vervoeren, een zijtak laten aanleggen naar den Rijksweg, doch daar niet de geheele Kreis had meegedaan doch alleen de meest van nabij betrokkenen, bleven de middelen onvoldoende. Ofschoon de aanleg flink was aangepakt, werd de weg allengs slechter, zoodat men eerst op een werkelijk gladden straatweg, dan op een steenen pad en ein delijk op moerassige kiezel en leem reed. Wie de stad binnenkwam, zuchtte diep en smartelijk, of hij haalde verlicht adem, al naarmate de poort, door welke hij Pose muckel had betreden. Ofschoon bedoelde verbindingsweg niet bijzonder druk werd bereden, leverde hij het stadje wel eenige voordeelen op, daar de wagens, die bij de invallende duisternis van den goeden kant kwamen, het zelden aandurfden om verder te rijden, doch in de meeste gevallen in een der logementen ge stald werden en zoodoende niet alleen geld, doch ook nieuws in de stad brachten. En aan nieuws was de bevolking Dog armer dan aan den mammon des levens. Van bijna even groot gewicht als de Kreis- weg was voor onze stad het langs een aantal fers betreffende de sterfte, met onder scheiding naar de doodsoorzaken, met betrekking tot welk# wij, naast de ab solute cijfers voor 1912, ook de ver- houdingscijfers voor dat jaar en het jaar 1911 geven. Bij het geven van dit lijstje maken wij geen aanspreak op uitvoerigheid. We zouden dan méér moeten geven. We moeten echter kort zijn en heb ben daarom slechts de voornaamste doodsoorzaken bepaald. Wij kannen hier evenwel nog mee- deelen, dat het jaar 1912, wat de be smettelijke ziekte betreft (typhus, ma zelen, influenza en tuberculose) een gunstig jaar geweest is, vergeleken bij 1911. Daarentegen waren voor rood vonk, kinkhoest en diphterie de cijfers een weinig hooger dan in 1911. Buitenland. De Engelsche kiesrechtvrouw, die Maandag van de vorige week gevangen genomen is op het All-England lawn- tennisveld, waar zij bezig was brand te stichten, is Dinsdag veroordeeld tot twee maanden gevangenisstraf. Men weet nog steeds niet hoe de dame heet, zij weigert volstandig haar naam te noemen. De politie te Hamburg heeft eenige leden van een smokkelaarsbende aan gehouden, die daar uit Berlijn waren aangekomen, om gesmokkelde saccha rine aan den man te brengen. Deze saccharine was te Zurich gekocht en door twee Zwitsers in vesten, die ermee opgevuld werden en die zij op bun bloote lichaam droegen, naar Amster dam gebracht. Van daar hadden een paar meisjes de saccharine in dezelfde vesten over de Duitscbe grens en naar Berlijn gebracht, waar de smokkelaars hun opslagplaats hadden. Het gold dit maal een hoeveelheid van 80 KG. sac charine. Als vermoedelijke bedrijvers van den aanslag op de auto van den Berlijnschen juwelier Plunz heeft de burgemeester van Velten twee arbeiders uit Marwitz in hechtenis laten nemen. Er rust om allerlei redenen zware verdenking op dit tweetal. Over een geheim verdrag tusschen Engeland en Tibet deelt de Agence d'extrême Orient mede dat Engeland daarin Tibet erkent als zelfstandigen, onafhankelijken staat onder souvereini- teit van den Dalai Lama. schuren stroomende riviertje, want ofschoon wijlen Cannabich, in zijn groot aardrijks kundig werk, zich vergist als hij de Pose tot Posemuckel toe bevaarbaar verklaart, werd door deze autoriteit de beteekenis der stad beduidend verhoogd, en wanneer de Posemucklers een brief schreven -1— wat niet te dikwijls gebeurde dan begonnen zij altijd: „Posemuckel, aan de bevaarbare Pose, den ste 18 In Cannabich'8 tijden kon misschien de Pose dieper zijn geweest dan thans, nu een turf- of puinschuit buiten staat is om het houten bolwerk te bereiken, als ze niet door eenige mannen met moeite wordt voort getrokken, maar de brave Posemucklers wildeu den grooten geograaf niet tegen spreken en zij deden hun uiterste best om „de bevaarbare Pose" tot een snelvlietenden stroom te verheffen. Daarom had men, ofschoon de ijsgang van de Pose zoo zachtmoedig mogelijk was, bij de poort een reusachtigen ijsbrekergebouwd, wiens palen echter reeds half vermolmd wa ren. Eu bovendien waren op verschillende plaatsen beschoeiingen aangebracht en voorts hooge borden opgesteld, waarop met ellen lange, zwarte letters geschreven stond: „Het baden en het zwemmen van paarden is hier, wegens de diepte van het water, verboden op straffe van tien silbergrosschen, subs, drie dagen hechtenis. Van ambtswege, Het Gemeentebestuur. Posemuckel, aan de bevaarbare Pose, den ste 18 Alleen voor de Molenpoort, waar mooie groene weiden liggen en ook in lateren tijd een klein badhuis werd gebouwd, stond een ander bord met het opschrift: Engeland krijgt belangrijke voor deelen. Het mag post- en telegraafkan toren oprichten, mag troepen zenden ter onderdrukking van woelingen, zal een Tibetaansch leger organiseeren, kan in. geval van nood geld leenen enz. China behoudt slechts in naamsuze- reiniteit over Tibet. Te Doncaster is Dinsdag het lijk ge schouwd van een achttienjari'gen werk man Thrustle. De moeder verklaarde, dat hij zelfmoord in zijn slaap had ge pleegd. Hij was een fiksche jongeman en volkomen gezond. Zijn eenige kwaal was, dat hij aan slaapwandelen leed. Maandag vond men hem dood aan een dwarse staaf van zijn ledikant hangen. Zijn moeder zeide, dat hij een levens lustige jongen was geweest, die nooit aan zelfmoord gedacht had. Het kon dus niet anders dan dat hij de daad zonder bewustzijn gepleegd had. Op zekeren nacht had hij, zonder van iets te weten, zijn waschtafel de trap afge dragen. De geneeskundige lijkschouwer zeide dat hij nog nooit met een geval van zelfmoord in slaap te doen had gehad, maar dat hij weieens van zulke gevallen gelezen had. Iemand die slaapwandelde, was, naar zijn meening, tot alles in staat. Nu kwam de moeielijkheid voor de gezworenen. Men weet, dat bij zelf moord de vaste bevinding in Engeland luidt, dat de geschouwde zelfmoord ge pleegd heeft, terwijl hij tijdelijk krank zinnig was. Ditmaal verklaarden echter de gezworenen, dat Thrustle zelfmoord gepleegd had, zonder dat uit iets bleek, hoe op dat oogenblik de staat van zijn geeetvermogens geweest was. Bij lleiligensee, in de buurt van Hen- ningsdorf, is een telefoondraad over den weg gespannen, blijkbaar om automobi listen hetzelfde lot te bereiden als den juwelier Plunz en zijn vrouw. Een koet sier ontdekte de draad en verwijderde die, voor er ongelukken waren aange richt. Pintoe de vorst van Oost-Mongolië is vermoord, waarschijnlijk op last van den minister van oorlog, die Pintoe om zijn meegaan met China haatte. De Engeljsche stemrechtvrouw Ella Stevenson is wegens het bederven van brieven in een brievenbus in Richmond door den rechter van Old Bailey tot negen maanden gevangenisstraf ver oordeeld. Voor den rechter beklaagde zij zich bitter, dat er geen vrouwen in de rechts zaal toegelaten werden. „Eenig geautoriseerde badgelegenheid. Des voormiddags voor vrouwen, des namiddags voor mannen. Kinderen beneden de zestien jaren mogen zich slechts onder toezicht hunner ouders of familieleden, of onder dat van de door het gemeentebestuur aange stelde toezicht te water begeven. Van ambtswege, Het Gemeentebestuur. Posemuckel, aan de bevaarbare Pose, den ste 18 Wat de geografische ligging in den noor delijk-gematigden gordel betreft, konden de Posemucklers hun voorouders niet dankbaar genoeg zijn, dat deze juist hier hun eerste hutten hadden gebouwd. Er woei namelijk in en bij Posemuckel voortdurend een scherpe Westewind en het regende er veel meer dan eenige mijlen noord- of zuidwaarts.- Eu dit was een groot voordeel voor de bewoners, die zich hoofd zakelijk toelegden op de teelt van een goed- koope soort tabak, welke onder deze tempe- ratuurs-toestanden uitmuntend gedijt. Posemuckel mocht ook nog op andere voortreffelijkheden bogen. De naaste omgeving van de stad was echter allesbehalve fraai. Het plaatsje lag geheel kaal op het veld; de boomgaarden en moestuinen lagen tusschen de uiterste huizenrijen en den ouden, half vervallen stadsmuur. Wie van buiten kwam zag geen ander groen dan de toppen der vruchtboo- men, die slechts even boven de wallen uit zagen als een krans van woekerend onkruid, dat zich tusschen de verweerde steenen had genesteld. Openbare parken waren er niet te vinden iu de geheele stad prijkten slechts twee boomen, namelijk een oude, kromgegroeide linde voor het hotel „het Blauwe Hert" en een hoog opgeschoten maar ziekelijke rozen- Het Belgische comité voor algemeen kiesrecht heeft na een onderhoud met de burgemeesters der groote steden de volgende motie aangenomen: Het comité, overwegende de stappen der burgemeesters van de groote steden en hun verklaring, dat zij niets zullen nalaten om van de regeering te ver krijgen dat grondwetsherziening in stu die wordt genomen, verklaart zich bereid, mede te werken tot een vreedzame oplossing, schorst de beraadslaging en trekt het besluit tot afkondiging der algemeene staking op 14 April in. In alle steden van Rusland is op schitterende feest gevierd ter herdenking van den dag, waarop 300 jaar geleden Michail Fedorowitsj, de eerste Romanof, den troon besteeg. Overal waren feestvoorstellingen, volks vermaken, illuminaties, enz. Bijzonder schitterend waren de feesten te Moskou, Kief, Teflis en Riga. Een keizerlijke oekase aan den Senaat, beveelt, naar aanleiding van 't jubileum van 't Huis Romanof, maatregelen ter verzorging van weezen der plattelands bevolking, 't storten van 10 millioen roebel voor wederzijdsche ondersteuning, in het adelsfonds, van vijftig millioen in het akkerbouwfonds, vrijdom Van belastingen en boeten, gunstige bepa lingen voor staatsambtenaren, amnestie voor persdelicten, wedertoelating van weggezonden studenten. De ter dood en tot 20 jaar dwangarbeid veroordeelden zijn begenadigd, het politietoezicht ver kort. Voor Finland zijn tien millioen voor ziekenhuizen bestemd. Korte gevangenisstraffen zijn vrij ge scholden, overtredingen van ambtsbe voegdheden eveneens. Twee Parijsche postbeambten, zijn in hechtenis genomen, verdacht van het sedert jaren plegen van belangrijke ver duisteringen ten nadeele van de post. Ze maakten hun werk van het ontvreem den van internationale postwissels. Bij hunne aanhouding werd de een in het bezit van zulk een wissel gevonden, ter waarde van 20,000 frank. De aangehou denen stonden bij hunne meerderen uitstekend aangeschreven. In Cambridgeshire is het geheele gehucht Swavesey, aan de grens van het graafscnap gelegen, in de asch gelegd. De vlammen sloegen van het eene dak op het andere over. Vijfentwintig gezin nen hebben geen onderkomen. Een paar met pannen en leien gedekte huizen zijn alleen gespaard gebleven. struik voor het huis van den burgemeester. Evenmin bezat Posemuckel een wandel weg. Wie 'n wandeling wilde maken, moest zóó lang om de markt heen en weer loopen tot hij duizelig werd, of den goeden kant van den Kreisweg inslaan, tot aan de steenen brug, waar de berg begint. Daar gaf het althans eenige afwisseling. Soms kwam er een zware vrachtwagen aan gehobbeld, waarop de onvermoeibare voer- mans-fox al maar door kefte en blafte; of twee reizende handwerkslieden liepen den weg op die de stijf-voortschrijdende burger eerbiedig groettendan weer vloog een ooie vaar boven de weide, bij wiens aanblik de dikke burgerjuffrouw haar ega met smach tend verlangen den arm drukte, waarbij de ega een angstig verlegen gezicht trok, en af en toe kwam de gele, met drie knollen bespannen diligence aanrollen en knalde en blies de postiljon dat het een lust was. Daarom gingen de luitjes 't liefst langs het goede eind van den staatweg wandelen. De vreemdelingen, die te hooi en te gras naar Posemuckel kwamen, beweerden altijd, dat de geheele omtrek vlak en vervelend was, maar wanneer de redacteur van het „Posemuckler Weekblad" een geleerde die de geheele encyclopaedic in z'n hoofd had dat hoorde, dan trok hij zijn hoog denkersvoorhoofd in diepe, ernstige plooien en zeide, dat juist het eentonige en verve lende het kenmerk was van het klassieke, en het klassieke was de uitdrukking van het volmaakte schoone en edele. Hierover verheugden zich de goede burgers van Posemuckel niet weinig. Maar wanneer het kleine, pittige vrouwtje van den geleerden redacteur erbij was, dan zei ze altijd, dat haar man óók klassiek was; er was heelemaal niets meer met hem aan te vangen. Ufcö VAN ALTEN/ t—i o) CM O 1-1 O r-H co CD CM OO GO CO H CO co co cm co lo ic i—i -o t- bc r-* 08 ■JU» 08 0 0 M -O bp s-> ae -<* o JO bc a b. o 04 jas t Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1913 | | pagina 1