el Land van Ifeusdeo en iilena, de Langstraat en de
erwaard.
De macht van het kleine.
J. C/JANSSEN
Comb. PEEK CLOPPEHBURG.
NORFOLK-PAKJES,
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3201Woensdag 28 Mei.
FEUILLETON.
De Geheimen eener
kleine stad.
's-HERTOGEN BOSCH.
1913.
Unb VAN ALTEH^
VOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 77i ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uurungewacht.
Toen het geslacht, wiens kinderen
thans reeds volwassen zijn, zelf nog
in de kinderschoenen stond, waren de
kinder-boeken gansch andere dan thans.
Ook in de kinderlectuur heeft de ont
wikkeling van den modernen tijd nie^
minder dan een revolutie teweeggebracht.
Wat tóén als schier onvolprezen gold,
wordt thans niet meer genoemd zelfs,
en de keur van kunstenaars, die thans
bij het samenstellen van kinderboeken
te pas komt, bleef toendertijd van zulk
een arbeid verre. In heel veel opzichten
is ook hierbij de latere tijd aanmerke
lijk vooruit op den vroegere het denk
beeld, waarvan bij alles wat het kind
geldt, uitgegaan moet worden, dat het
beste juist goed genoeg is, heeft ook
op de kinderkamer een geheele omme
keer teweeg gebracht, een omme
keer echter waarbij niet altijd de juiste
maat gehouden is. Daarover echter wel
licht een andere maal.
In die kinderjaren van vroeger dan,
nam onder de meest verspreide en ook
meest voor kinderen aantrekkelijke boe
ken, een werk van den Engelschen
schrijver Jonathan Swift een bevoor
rechte plaats in. Onder de in verschil
lende talen overgezette vertaling van
zijn Travels of Gulliver", bevond zich
ook een zeer verdienstelijk berijmde
vertaling in het Nederlaudsch. Ook
thans nog zijn „Gullivers Reizen" ver
krijgbaar, dooh ale oorato plaats in do
kinderlectuur is het werkje door zoo
veel anders grootendeels verdrongen.
Swift schreef nl. zijn „Travels', niet
voor kinderen, zoomin als onze Frederik
van Eden zijn Kleine Johannes". Doch
over kleine menschen, aanschouwelijk
van aardige prenten voorzien en berijmd,
was het toen een uniek geliefd kinder
boek, en is het ook nu nog onder de
lectuur der jongeren een gaarne gezien
boekwerk.
Swift was vóór alles een scherp op
merker en philosoofvandaar dat zijn
vertellingen een diepen zin hebben.
Een dezer behelst, dat Gulliver zich in
een onbewaakt oogenblik door de kleine
mannen van Lillipüt zoodanig voelt ge
kneveld, dat hij zich een gevangen man
geworden ziet. Al wie nu even verder
dan de grenzen van het kinderboek
wil zien, zal ontwaren hoe diep de be-
teekenis dezer simpele vertelling is.
(24
De winter had plaats gemaakt voor de
lente, de „bevaarbare" Pose was van haar
ijskorst ontlast en de kolossale houten ijs-
breker was nog 'n eindje meer over stag
gaan liggen. Buiten op de velden bloeide
de tabak en de ziekelijke rozenstruik voor
de burgemeesterswoning had met moeite 'n
paar blaadjes en knopjes uitgebot.
En in den zomer steeg het kwik in den
thermometer en van de badgelegenheid
buiten de poort werd, wat het dames-bassin
betreft, vrij druk gebruik gemaakt. De man
nen wandelden 'n half uur verder langs de
rivier, daar kon men 'n beetje zwemmen
«n behoefde men geen badgeld te betalen.
Wanneer mevrouw Zipfel en Suze de
badinrichting verlieten, dan was „het kind"
altijd zoo verlegen alsof ze niet wist waar
zij haar oogen moest bergen. Net alsof zij
zich schaamde, dat zij de zon 'n kijkje had
gegund op haar intieme bekoorlijkheden.
Dan schaamt 'n meisje zich altijdDe
maan nu jaMaar de dagvorstinne I
En dan nog wel als men het beeld van een
man in het hart draagt 10...
En d&érom schaamde Suze zich zoo
Voor het overige ging het met onze be
kenden 'n kalm gangetje.
Ofschoon dokter Gosse zich bij den burge
meester had gereinigd van de zware ver
denkingen die op hem gerust hadden, en
hij zelfs was bevorderd tot lijfarts van de
burgemeesterlij ke familie en Suze met zeer
veel succes behandelde, ofschoon de heele
Immers het is de druppel die den steen
uithollen kan zoo is ook het kleine,
mits het op het juiste oogenblik zich
doet gelden, maar al te zeer in staat
bet grootere in boeien te slaan en zijn
kracht te verlammen.
Wij zien het in het dagelijksch leven
om ons heen, hoe tal van oogenschiju-
lijk onbeduidende oorzaken een waar
lijk grootsch plan kunnen doen mis
lukken, zoo goed in particuliere zaken,
als in aangelegenheden van algemeen
belang. Juist die kleine, in den aanvang
niet getelde, maar daardoor aangroeiende
moeilijkheidjes en bezwaren, belemme
ren de groeikracht van het grootere.
Wie kan het aantal tellen der bij het
begin toch wel goed en overdacht op
gezette plannen, die ten slotte averechts
zijn uitgekomen, omdat er te weinig
gelet is op kleine, maar ten slotte mach
tig gebleken bijeenkomstighedeu. Hoe
veel menschenlevens zijn niettegen
staande een uitnemenden aanleg mis
lukt, omdat de vele kleine neigingen
ten slotte den baas bleven over de
enkele grootsche eigenschappen; hoe
veel handels- en industrieele zaken zijn
juist daarom niet tot wasdom kunnen
komen.
De macht van het kleine, waar schuilt
zij nietIs niet de allerjongste wereld
geschiedenis wederom getuige van haar
ontzaggelijke uitwerkingen? Sinds zeven
lange maanden is de geheele Euro-
peesche staatkunde verlamd, door een
oorlog die zijn invloed tot in alle ka-
binoHon A/at»
voelen. En niet alleen dódr; ook de
handelswereld van geheel West Europa
heeft reden tot klagenover de belem
mering welke zij uit dien hoofde on
dervindt; de beurzen hebben dagen van
paniek gekend en zijn nog geenszins
van de slagen bekomenhet koerspeil
van tallooze fondsen is aanmerkelijk
lager gedaald, en de finantieele schade
van hen, die met den krijg ginds niets
uit te staan gehad hebben, is aanzien
lijk. Al bloedt West-Europa niet aan
dezelfde wonden als de Balkan, het
heeft in niet geringe mate zijn deel in
het leed. Het Panslavisme, dat den kop
opsteekt, van Noord-Rusland tot aan
de Adriatische Zee toe, noodzaakt
Duitschland zich aan de oostgrens krach
tiger te wapenen en zijn geheele leger
macht te versterken. Frankrijk ziet zich
door dit laatste op zijn beurt gedwon
gen tot een alweder sterkere weermacht
stad nu overtuigd was dat hij een christen
was met 'n fijn gehoor, wilde het vertrouwen
in hem maar niet komen.
Het wantrouwen is gemakkelijker ver
worven dan het vertrouwen. Men had nu
eenmaal van hem geloofd, dat hij 'n jood
was. Dat dit geloof ingang had kunnen
vinden was velen 'n bewijs, dat hij eigen
schappen bezat die deze veronderstelling
wettigden. En men kan nooit te voorzichtig
zijn
Zoo redeneerden de Posemuckler boeren,
En hoewel meester Lawendel 'n knagende
worm iD het hart droeg, daar hij nog steeds
niet kon doordringen in de bedoelingen van
den dokter, namen niet alleen zijn „prak
tijk" en het vertrouwen, dat de burgerij in
hem stelde, in deze acht maanden niet af,
maar vermeerderden zich beide in niet ge
ringe mate.
Meester Lawendel verdiende voor zijn
doen 'n bom duiten. En toch genoot hij
niet met de ware hartevreugd van zijn
financieelen vooruitgang.
Al dampte ook nu, inplaats van den
vroegeren schotel aardappelen, een malsche
ragout op zijn tafel, en Zondag zelfs'n lams
cótelet, zoo waren de gezichten, die om den
disch zaten te smullen, er niet vroolijker
op geworden.
De dikke juffrouw Sabine zat al maar
door stil en in zichzelf gekeerd en kauwde
het lekkere eten zonder erbij te denken.
En Thekla, de domme oudste dochter, ont
wikkelde bij de lamscótelet geen grooteren
eetlust dan vroeger bij de aardappelen met
zout. Voor haar was 't de hoofdzaak dat ze
genoeg kreeg.
Wat meester Lawendel zelf betreft, die
at even vlug en in gedachten verdiept als
vroeger. Als men zijn cótelet ploteeling had
verruild voor een reebout, zou hij 't niet
eens bemerkt hebben.
Hij voelde, zooals gezegd, maar steeds het
over te gaande Donau-monarchie voelt
zich aan de zuid-oostgrens niet meer
veilig en trekt er groote legerscharen
samen, Italië houdt zich voorde komen
de gebeurtenissen gereed. En de geheele
ontzaggelijke constellatie der Euro
peesche rijken en hun machtsverhoudin
gen, schijnt zijn evenwicht te zullen
verliezen; een geheel werelddeel voelt
zich beklemd, gebonden als Gul
liver, door de macht van het kleine.
Inmiddels is al het wachten op den
vrede van Londen, die maar niot komen
wil. Aan al die spanning zou reeds
grootendeels een einde zijn gekomen
als er maar geen koninkje van het rgk
der zwarte bergen, daar ergens in dien
uithoek van Europa was, die eerst met
zijn Skoetari comedie, de groote Euro-
pee8che mogendheden- zeer moeilijke
oogeublikken bezorgde, en die thans
weder te Londen uitstel en vertra
ging der onderhandelingen noodzakelijk
maakt; Europa zou reeds tot een kal
mer opvatting der dingen gekomen zijn,
als met de eensklaps zich zeer gewichtig
voelende Grieken beter te spreken viel
over wat hun deel van den oorlogsbuit
zal zijn; als Serven en Bulgaren, na
tiën waardoor tot vöór een half jaar
Europa zich waarlijk de wet niet liet
voorschrijven, niet als groote kinderen
elkander om elk voordeeltje scheel aan
zien en krakeeleu. Want hoezeer, naar
buiten althans, de schijn van eensge
zindheid bewaard wordt, aan een wer
kelijk vriendschappelijke verhouding
tuaoohea oen creloofi, iemand meer, en
het allerminst de bonagenooien zen.
Toch, zoolang het hèn gelieft de
wereld de zoo noodige rust niet te
gunnen, zoolang ook zal gansch Europa
niet ongelijk aan den man in Swift's
„Travels" zich als een gebondene
voelen. Als gevolg van allerlei op zich
zelf niet zeer belangryke, maar in aan
tal, samenhang en onverpoosden duur
tot een kracht aangegroeide nietigheden,
zal Europa zich in zijn doen en laten
belemmerd blijven voelen door deze
averechtsche macht der kleine Balkao-
staten.
■tuiten la ittl.
Op de tentoonstelling te Gent is Zon
dag een koffiehuis en het Indische pa
viljoen door brand geheel verwoest.
Een ooggetuige schrijft hierover aan
de „N. R. Ct.": Ik was tegen drie uur
in de afdeeling schoons kunsten, toen
wormpje knagen, en dat vergalde de vreugde
van zijn dagen en de rust van zijn nachten.
Waarom had de dokter, die toch alle
redenen had om hem te haten, hem niet
bij den burgemeester aangeklaagd?
Waarom had de dokter zelfs verontschul
digingen voor hem ingeroepen?
Waarom beantwoordde die man steeds
met 'n vriendelijk lachje zijn groet, wanneer
hij, als 'n arme zondaar bijna, den hoed
voor den dokter afnam?
Waarom deed de dokter geen moeite om
hem zijn „praktijk" af te nemen, hem na
deel te berokkenen, wat den wetenschap
pelijk gevormden medicus toch niet moelijk
moest vallen?
Deze vragen, en nog vele andere, door
kruisten en martelden onophoudelijk het
brein van den ongelukkigen Lawendel,
zonder dat hij in staat was er een antwoord
op te vinden.
Lawendel had geen enkelen patiënt" ver
loren; integendeel, zijn „praktijk" nam met
den dag toe. Hij was in elk opzicht de
overwinnaar van den nieuwen dokter ge
worden. Hij had zijn voornemen, zij het
ook met een onbeteekenend échec van zijn
aanvankelijk plan, verwezenlijkt.
En toch en toch
Ofschoon bij zijn vijand niet de geringste
poging merkbaar was, dat deze iets tegen
hem wilde ondernemen, vreesde de zege
vierende barbier den verslagen dokter, beefde
hij voor Gosse.
En wanneer Lawendel, na de hitte en de
vermoeienissen des daags, slaperig en afgemat
huiswaarts was gekeerd, had hij den moed
niet meer om den twijfel en de bezordheden
zijner vrouw te ontzenuwen. Wanneer Sa
bine, nadat zij zich had te goed gedaan aan
regout, gehakt of cótelet, met haar scherpe
stem zeide:
„Ja, da's alles goed en welals ik maar
niet haast alken nacht droomde, dat je
ONTVANGEN de nieuwste modellen in
Model als nevenstaande met 1 Rij en 2 Rij knoopen,
voor den leeftijd van 3 tot 16 jaar.
De kleuren, die we hiervan in voorraad hebben
zijn Blauw, Bruin, beige €>rU§ enz.
In prijzen van:
/f3 - 3.50 - 4 - 4.50 - 5 - 5.50 - 6 - 6.50
7 - 7.50 - 8 - 8.50 - 9 - 9.50 - 10 tot f 16.
De zaak is Zondags geopend van 9—12 uur.
in eens het gerucht liep, dat vlak bij
brand was uitgebarsten. Bewakers, die
voor uitbreiding der vlammen vreesden,
gingen met schilderijen loopen. De zalen
werden onmiddellijk ontruimd. Geluk
kig was slechts het Boiersch bierhuis
Zillerthal aangetast, waarna het Hin-
doesch tempeltje, dat ernaast gelegen
is en waar ebbenhouten olifantjes, In
disch reukwerk en schoon borduurwerk,
waaronder oud en kostbaar, verkocht
worden, vlam vatte en opbrandde als
een doosje lucifers. In het bierhuis, ge-
fe?L4Ai.^°^egmeiL°,kto^as.rooken
Hindoeschen winkel, hetgeen wel aan
leiding tot den brand zal hebben ge
geven. Verleden week wees ik op het
gevaar, dat erin bestond honderden
meesterstukken der kunst, die een ideaal
museum uitmaken, ten toon te stellen
in louter houten gebouwen. Reeds heden
breekt op geen twintig meter afstand
van de afdeeling schoone kunsten deze
brand uit, die, vermits al de gebouwen
met elkander verbonden zijn, nog grooter
uitbreiding had kunnen nemen dan
voor drie jaar te Brussel. Gelukkig is
de Gentsche brandweer vlugger dan
die der hoofdstad, zoodat na drie kwar
tier de brand beperkt bleef tot beide
paviljoenen, al vreesde men een oogen
blik voor de Engelsche afdeeling. Tegen
vijf uur was echter alle gevaar ge
weken. Reeds verscheidene malen zijn
kleine, onmiddellijk gebluschte vuur
haarden in de tentoonstelling ontdekt
geworden.
nachtwacht bent geworden1
dén liet meester Lawendel met 'n
weemoedig zuchtje het hoofd op de borst
z nken en nam hij hoed en jas en verliet
zwijgend het huis.
De vriendschappelijke verhouding van den
dokter tot het burgemeesterlijk gezin had
natuurlijk den altijd kletsenden Posemuck-
lers veel stof gegeven tot allerlei veronder
stellingen.
De meesten waren er ten volle van over
tuigd, dat vandaag of morgen Gosse aanzoek
zou doen om de hand van mejuffrouw Suze
Zipfel, alleen om door den invloed van zijn
schoonvader tot gemeente-geneesheer te
worden benoemd.
En niemand geloofde het eerste deel van
dit vermoeden met stelliger overtuiging dan
Suze zelf.
De terughoudendheid, die de dokter ook
nu nog steeds aan den dag legde, schreef
zij toe aan aangeboren bedeesdheid en, in
nog hoogere mate, aan kiesheid om haar
gezondheid te ontzien, een kieaheid die
zijzelf op z'n zachtst genomen overdreven
vond.
En deze veronderstelling was ten slotte
zóó doorgedrongen tot de Posemuckler be
volking in al haar lagen, dat zelfs Keetje,
de dochter van den gemeente-ontvanger, zóó
vrij van vooroordeelen, dikwijls pruilend
het blondgelokte hoofdje liet hangen, als
de dokter by hen op bezoek kwam en hon
derd-uit vertelde van de familie Zipfel.
Keetje was jaloersch, zonder het te willen,
waarschijnlijk zonder het te weten.
En tegen dergelijke gevoelens staan ver
stand en overleg ten eenenmale machteloos.
Zóó waren de toestanden en verhoudingen
te Posemuckel, nadat acht maanden sinds
Gosse's tweede plichtevisite bij den burge
meester verstreken waren.
Volgens de bladen wordt de door den
brand aangerichte schade op 250 tot
300,000 frank geschat.
Het stoomschip Nevada van de maat
schappij Hadzjidaoel, is toen het de ha
ven van Smirna uitstoomde en wilde
uitwijken voor een Russisch stoomschip
dat de haven binnenvoer, buiten de
vaargeul geraakt en op drie mijnen ge-
loopen. Het schip is tengevolge van de
ontploffing der mijnen gezonken. Vol
gens het scheepvaartkantoor waren 200
passagiers aan boord, waarvan 70 zijn
Bruix zijn opgenomen.
Stilwell, lid van den Senaat in den
staat New York, is schuldig verklaard
wegens poging om geld van een maat
schappij (de New York Banknote Com
pany) los te krijgen, in ruil voor zijn
medewerking bij het tot stand brengen
van een wetswijziging in het belang
dezer maatschappij.
De maximum-straf voor dit feit is
tien jaar gevangenisstraf en een boete
van 5000 dollars.
In het noordoosten van Mexico heb
ben opstandelingen 100 man regeerings-
troepen in een hinderlaag gelokt en in
de pan gehakt.
De Vesuvius vertoont den laatsten
tijd verhoogde werking. Vrijdag wierp
de berg een aschregen op, die gepaard
ging met lichte schoten om den krater.
Laten wij thans deze toestanden in hun
verder verloop volgen.
XVII.
Op een vroegen Augustusmorgen, terwijl
een balsemende koelte over Posemuckel lag
uitgespreid, waren alle vensters van de bur
gemeesterlij ke woning geopend. En wie, met
den ziekelijken rozenstruik, een blik had
kunnen werpen in de huiskamer van den
magistraat, die zou zich verheugd hebben
in een ongewonen aanblik.
Het geheele gezin zat namelijk in vreed
zame eendracht om de koffietafel. Mevrouw
glimlachte met haar vriendelijksteglimlachje
en bedacht haar ega reeds voor de tweede
maal met 'n extra-klontje. Zijn Edelacht
bare zette 'n vroolijk gezicht en wreef ver
genoegd de magere hand onder de tafel,
terwijl Suze, „het kind", in droomerig ge
peins den neus op den negatieven boezem
had laten zinken.
„Neem nog 'n beetje room, beste man,"
zei mevrouw liefdevol, terwijl ze haar man
het kleine kannetje voorschoof. „Geneer je
om ons maar niet; ik belief niet meer en
Suze mag zooveel koffie niet drinken, dat
is nadeelig voor haar teintO, waa de
gelukkige tijd maar al aangebroken, dat
er iets voor den matten teint van het arme
kind gedaan kon worden."
Suze scheen uit 'n zaligen droom te ont
waken.
„Wat bedoelt u, mama?"
„Niets, niets, kindlief... Je moet niet op
alles letten wat ik met je vader bespreek
Je begrijpt er toch niets van en maakt ver
keerde uitleggingen."
„O, ik begrijp het al," zei Suze glim
lachend „O, mama
En ze stak: den neus in den boezem harer
moeder en wendde boven menschelijke po
gingen aan om te blozen van schaamte.
(Wordt vervolgd.)