Het Land van Hensden en iltena. de Langstraat en de Bommeierwaard.
Rika's Liefde.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
Tentoonstellingen.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
IVo. 32SI. ff7oensdag O Augustus
1913.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Er zullen maar weinigen zijn, die
als zij waarlijk iets belangstellingwek-
kends bezitteD, dit bezit niet gaarne te
aanschouwen geven. De voldoening zijn
medemenschen een genoegen te kunnen
verschaffen en tegelijkertijd daarbij, het
zij direct, hetzij indirect, welverdienden
lof te kunnen inoogsten, zijn de meest
eenvoudige dryfveeren, welke hierbij in
het spel zijn. Ingewikkelder worden de
beweegredenen naar mate nevens het
doel, louter genoegen te schenken, nog
andere oogmerken worden nagestreefd,
terwijl het karakter een gansch ander
wordt, wanneer een aantal belangwek
kende zaken bijeengevoegd worden, niet
door toeval, doch met het duidelijk uit
gesproken oogmerk voor zich zelf nut
en voordeel te trekken uit het tentoon
gespreide. Waar voordeel wordt beoogd
of kans op verkrijging daarvan bestaat,
daar treedt al spoedig het commercieel
inzicht op den voorgrond, en eenmaal
op handelsterrein overgebracht is het
oorspronkelyk uitgangspunt iets gaar
ne anderen te aanschouwen geven om
dat ge het zelf belangwekkend vindt
nagenoeg geheel verdwenen, en hebben
alle overwegingen voor deze berekening
plaats gemaaktiets zoo belangwekkend
mogelijk saam te stellen, ten einde zoo
veel mogelijk medemenschen daar heen
te lokkenen de commercieele, de groote
tentoonstellingen zijn geboren.
Zulke groote tentoonstellingen, waar
aan duizenden hebben gearbeid en die
millioenen kapitaal vereischen, zijn ver
schijnselen van den modernen tijdzij
kwamen óp gelijk met het groote wereld
verkeer, dat sedert de toepassing van
den stoom op de mechanische voortbe
weging, de eertijds reusachtige afstan
den tot allengs kleiner en kleiner wor
dende afmetingen terugbracht. De eerste
groote wereld-tentoonstelling, die als het
ware een revolutie medebracht in de
Europeesche industrie en handel is die,
welke in het midden der vorige eeuw
in de Fransche hoofdstad werd ge
houden. Dé&r voor het eerst traden de
beschaafde volkeren met elkander in
het vreedzaam strijdperk van industrie
en kunst. Het werd als het ware de
wereld-traditie, dat telkens, na een be
paald aantal jaren de cultuur-volken el
kander in dit vredelievend arena ont
moetten. Aanvankelijk toevalligerwijze
LOUISE ROTH.
4)
Plotseling scheen Martin op een gedachte
te komen.
„Mijnheer mijnheer gelooft toch niet,
dat ik" hij brak af, het was immers on
denkbaar.
Een pijnlijke stilte heerschte.
Het geheele dienstpersoneel was toege
sneld.
Rika voelde den innerlijken drang om
te zeggen, dat de jonge baron ook in de
kamer was geweest. Toen Btond haar weder
voor den geest hoe Martin Ida kuste. „Over
een jaar ben je mijn vrouw," hoorde zij
hem zeggen.
„Mijnheer!" herhaalde Martin dringend.
Zijn meester antwoordde niet.
„Mijnheer!"
Weder volgde geen antwoord.
Het zwijgen was de zwaarste aanklacht.
„Je weet hoe de cassette wordt openge
maakt" zei de baron eindelijk.
Martin schoot het bloed in het gezicht.
Met gebalde vuisten sprong hij op zijn heer
los. „Een hondsvot is het, die mij voor dief
uitscheldt!"
Daar suisde de rijzweep door de lucht.
Martin tuimelde tegen den wand. Een bloed-
roode streep liep over zijn gezicht. „Je ver
laat nog in dit uur mijn huis" klonk het
bevelend.
De baron was in zijn kamer gegaan. Rika
stond als verlamd. Ze had een dof, ondui-
delij k gevoel, als had ze Martin kunnen
terugkeerend met een tusschenruimte
van 11 jaar (18551867) werd later
aan dit tijdstip nauwkeurig de hand
gehouden (1878—1889—1900), bij het
inrichten dier wereld-tentoonstellingen
te Parijs. Wel hadden ook in andere
groote steden in Europa en in de
nieuwe wereld diergelijke tentoonstellin
gen plaats, doch wat het reusachtig be
zoek en de inrichting daarvan betreft,
zijn de periodieke tentoonspreidingen
van al wat industrie, kunst, menschelijk
vernuft op een zeker tijdstip vermoch
ten, niet overtroffen geworden. En zoo
hield de Fransche natie aan het denk
beeldig recht vast, dat haar uitsluitend
toekwam op genoemde jaren een wereld
tentoonstelling in te richten, dat toen
keizer Wilhelm er van sprak om in
1912 te Berlijn een groote wereld-ten
toonstelling te organiseeren, Frankrijk
dit als een verkorting zijner rechten,
erger nog, als een beleediging aanmerk
te. En om kwader dingen te voorkomen
heeft de Duitsche keizer toen maar de
wijste partij gekozen.
Doch ziet 1912 is voorbij gegaan en
na een halve eeuw, heeft Frankrijk,
eigener beweging, met de traditie ge
broken en Berlijn, noch Weenen
of Londen hebben zich gehaast haar
op te vatten. Wat was de oorzaak daar
van, dat zoo op eenmaal alle lust er
af was? Deze, dat met den reusachtigen
opbloei van het internationaal verkeer,
ook de eertijds nog groote verschillen
op allerlei gebied van kennis en kunst
door de verschillende natiën, nagenoeg
geheel verdwenen waren. Een Fransche
wereld-tentoonstelling had wonderveel
▼an een in elk ander land, en het
specifieke van hetgeen men er vroeger
zag, was gaandeweg nagenoeg geheel
verdwenen. Wat men déAr nu zag, kon
men feitelijk ook wel in het eigen land
aanschouwen, zoozeer had hot wereld
verkeer alles tot een vrijwel zelfde ni
veau opgevoerd. De eigenlijke oorzake
lijke kern van de reusachtige tentoon
stellingen was daarmede verdwenende
kosten die in de tientallen millioenen
beliepen werden op stukken na niet
meer goedgemaakt, en waar dus het
commercieel voordeel niet alleen geheel
verdween doch in reusachtige verliezen
verkeerde, bleef de animo geheel weg.
Toch zou daarmede niet het tentoon
stellingswezen geheel verdwijnen; in
tegendeel, zoo de omstandigheden het
redden. Daar stortte Ida, die bij den slag
een gil bad gegeven, op Martin toe en trok
zijn hoold aan haar borst. Rika legde de
hand voor de oogen en wendde zich af.
Voor Martin zijn goed inpakte, stond hij
er op dat de rentmeester het doorzocht.
„Ge hadt niet zoo tegen mijnheer den
baron moeten uitvallen" zei deze. Hij hield
Martin niet voor schuldig, maar er was
niemand anders uit- en ingegaan, dus
En zoo spraken ze allen, het geheele dienst
personeel.
„Ja, wie anders had het kunnen doen?"
Altijd en altijd weer hoorde Rika deze vraag
en altijd was het haar, of zij die kon be
antwoorden, wanneer het haar zelf niet zoo
ongelooflijk geschenen had. En sprak er
niet zooveel tegen Martin? Had hij niet
herhaaldelijk van duizend mark gesproken,
die hij hebben moest om iets andera te be
ginnen en had hij niet, nauwelijks een uur
vroeger, tegen Ida gezegd: „over een jaar
ben je mijn vrouw!"
Vergeten werden door zijn heer en door
andere menschen de jaren, die hij trouw
had gediend.
Daar geen onmiddellijke beschuldiging
tegen Martin was uitgesproken, baatte het
hem niet, de zaak bij het gerecht aan te
geven en zoo verliet hij, als een gebrand
merkte, het êlot.
Ida wilde met hem meegaan, maar daar
tegen verzette de j uffrouw zich ten sterkste.
Zoo maar op eens wegloopen! Of ze zich
niet schaamde?
Den volgenden morgen was Ida verd wenen.
„Die soort menschen zijn als de dieren,"
zei de barones.
De kleine Ida daarentegen boezemde voor
de eerste maal Rika ontzag in. Doch haar
hart werd nu nog koeler. Ze had niet aan
Martin's schuld geloofd, maar nu wilde zij
daaraan gelooven. Bij de gedachte dat die
twee vereenigd waren, speet het gebeurde
haar zelfs niet om Martin en ook wanneer
inrichten van bepaalde groote wereld
tentoonstellingen weinig raadzaam meer
maakten, er bleef nog genoeg levens
kracht over voor landelijke en gewes
telijke tentoonstellingen. Immers tal van
landen en gewesten herbergen en pro-
duceeren nog zulke belangwekkende
zaken, dat de aanschouwing door daarbij
betrokkenen en niejt direct betrokkenen
het bezoeken dier tentoonstellingen ten
volle loont; en zoo zien wij inde mees-
ste cultuur-8taten opnieuw het tentoon-
stellingswezen tot bloei geraken, doch
dan meer met een nationaal en minder
internationaal karakter.
Ook ons land heeft deze evolutie op
het tentoonstellings gebied medegemaakt,
zij het ook in verkleinde mate; de enkele
wereld-tentoonstellingen in de hoofdstad
des lands zijn in finantieel oogpunt een
groote mislukking geweest; zij zou het
nu zijn, indien ter gelegenheid onzer
onafhankelij ksheidsfeegten zulk een groo
te tentoonstelling werd ingericht. Im
mers de landzaat alleen kan met zijn
bezoek zulk een tentoonstelling niet loo
nend maken, en de buitenlanders komen
wel gaarne te onzeDt, doch niet om er
zaken te zien, die zy juist zoo goed of
wellicht nog beter te hunnent aanschou
wen kunnen. Waar bovendien één groote
landelijke tentoonstelling grootere be
zwaren medebrengt van inrichting en
wat het bezoeken betreft voor zooveel
mogelijk onzer landgenooten dan ver
schillende kleinere, daar dunkt ons het
houden van een groot aantal geweste
lijke tentoonstellingen nog zoo kwaad
niet gezien. In dezen zomer en dit na
jaar nu zullen er over heel ons land
eenige tientallen gehouden worden waar
bij ook een feestelijk karakter niet
ontbreken zal. Elk gewest is daarbij
aangewezen op het tentoonstellen van
hetgeen als het meest eigenaardige van
zijn zeden en gebruiken uitmaakt.
Inmiddels, gelijk het bekende gezegde
luidt, wanneer twee menschen hetzelfde
doen, is het daarom niet immer hetzelfde.
Zoo ergens, dan wordt de waarheid
dezer woorden bevestigd ten opzichte
van tentoonstellings bezoek. De een zal
daar geheel iets anders meenen te zien,
dan de ander, gene komt louter voor
vermaak, deze weder uitsluitend om zijn
kennis te vermeerderen, een ander weder
om weer andere beweegredenen. Maar
allen dienen voorzien te zyn van een
oogen-paar, dat terdege den kost moet
zij nog iets tot herstel van zijn eer had
kunnen doen, zou ze het niet gedaan hebben.
Eenige weken werd nog over Martin ge
sproken. Dienstboden gingen weg en nieuwe
kwamen in de plaats. De baron had weer
een flinken koetsier gevonden. Het gebeurde
met Martin was vergeten.
Mark kwam voor het eerst met verlof als
officier. Een geheel jaar was hij niet thuis
geweest. Tot leedwezen van zijn moeder
bleef hij niet lang. Hij had iets zenuw
achtigs in zijn wezen en was niet meer zoo
opgewekt als vroeger. Dienst voorwendende
vertrok hij weer. Voor de eerste maal had
de baron geen boos gezicht gedurende Mark's
aanwezigheid gehad. Hij was tevreden over
zijn zoon.
Sedert Mark officier was geworden, schreef
hij zeer dikwijls aan zijn moeder. Zijn brie
ven hadden herhaaldelijk tengevolg, dat de
barones de huishoudster aanspoorde, om de
eieren, kippen en boter, welke het land
goed opleverde, duurder te verkoopen en
om zuiniger te zijn met het eten van de
dienstboden. Soms ook moest Rika aange-
teekende brieven aan baron Mark naar de
post brengen. Als zij terugkeerde, kwam
de barones haar meestal reeds in de vesti
bule tegen, om het ontvangstbewijs aan te
nemen.
Rika had weer veel van haar oude on
verschilligheid aangenomen. Ze was zeer
karig met woorden, sprak met het overige
dienstpersoneel alleen het noodzakelijkste
en nam nooit aan pretjes deel. Haar me
vrouw schatte haar daarom des te hooger.
Daar Rika slechts zelden buiten het slot
kwam, wist ze ook niet wat er buiten ge
beurde. Ze vertrouwde daarom haar oogen
niet, toen ze eens, terwijl ze in het dorp
moest zijn, Ida zag. Met een mand op den
rug kwam deze welgemoed den weg langs.
gegeven worden en den kost ook
verteren kan. Want daarop komt het
aanzyn geest te verrijken, het tentoon-
stelling8bezoek vrucht te doen dragen.
Al te veel zijn, vooral in de laatste jaren,
detentoonstellings-terreinen het karakter
van schier louter vermakelijkheden gaan
aannemen. Zelfs het kermis-karakter is
aan vele dezer inrichtingen niet geheel
vreemd meer. Een tentoonstelling mag
echter ook tot amusement strekken, maar
zij blijve gescheiden van wat haar aard
voor goed bederven zou. En door dit
reeds al te veel uit het oog te hebben
verloren, is het tentoonstellingswezen,
tot schade van hoogere volksbelangen,
naar een lager niveau teruggegaan, dan
waar het rechtens aanspraak op kan
maken.
Buitenland.
Te Londen is een nieuwe vereeniging
voor vrouwenkiesrecht opgericht. Zij
richt zich in de eerste plaats tegen
de strijdlustige kiesrechtvrouwen, wier
manieren zij afkeurt en doet een be
roep op de Engelsche vrouwen om
het groote dogl met wettige middelen
te bereiken.
De liberale leden in het Lagerhuis
die zich tegen vrouwenkiesrecht hebben
verklaard, zal de vereeniging bij den
komenden verkiezingsstrijd niet steunen,
de leden die er vóór zijn des te krach
tiger, door reclame, het ter beschikking
stellen van auto's enz.
De kapitein van het Engelsche schip
Luciline, dat dezer dagen te Philadel
phia is binnengevallen, verklaart, dat
hij, ter hoogte van de Groote Bank van
New Founland, nauwkeurig op de plek,
waar de ramp van de Titanic is geschied,
een wrak heeft opgemerkt, dat een paar
voet boven water uitstak.
Naar men zegt, is het hydrostatisch
bureau van de Vereenigde Staten een
onderzoek naar dat wrak begonnen, in
de veronderstelling, dat het een over
blijfsel van het voorste gedeelte van
de Titanic zou kunnen zijn, dat door
een verborgen klip voor zinken behoed
is. Men weet overigens niets van blinde
klippen in die streek.
De Observer, aan wie dit bericht ont
leend is, oppert de mogelijkheid, dat
de ijsberg, waarop het schip gestooten
is, onder water een uitstaanden rand
had. Het wrak kan dan daarop gerust
hebben en naarmate door het smelten
van het hoogste deel van den ijsberg
Sedert wanneer ze hier woonde en hoe het
met Martin ging vraagde Rika ademloos.
Ze dacht er niet meer aan, dat ze haar
doodsvijandin voor zich hadhaar verlan
gen, iets van Martin te hooren, was te groot.
Ida keek haar verbaasd aan. Of ze dan
niet wist, dat zij al sinds lang weer in het
dorp was Met Martin was het niets meer
geweestdie had er zich niet overheen
kunnen zetten, dat men hem voor een dief
had gehouden en was aan het drinken ge
raakt dagenlang was hij niet nuchter
geworden en dan had hij haar geslagen.
Een geluk, dat ze nog niet getrouwd waren,
dat zij nog van hem weg kon. Nu was zij
met een ander getrouwd, die goed voor
haar was. Zeer treurig was het samenzijn
met Martin geweest.
Op haar ruwen toon vertelde Ida dat
alles en daarbij keek zij Rika trouwhartig
met haar wonderschoone bruine oogen aan.
Heftig schudde Rika de vrouw bij den
arm. Ze wilde weten waar Martin zich op
hield.
„Wat ben je wild gewordenzei Ida en
ze maakte zich met moeite los. Ze wist niet,
waar Martin was. In Hamburg had ze hem
in stilte verlatendat was nu ai lang ge
leden. „Mijn man wil 's avonds op tijd zijn
eten hebben" hoorde Rika nog zeggen,
daarna keerde Ida haar den rug toe en
ging verder.
Rika staarde haar na.
In stilte had ze hem verlatenZe kon
het niet begrijpen. O, wanneer hij haar
had liefgehad zooals deze kleine, domme
vrouw, ze zou hem gevolgd zijn als een
hond en smaad en ellende met hem ge
deeld hebben. En nu dronk hij uit wanhoop,
misschien liet hij het nooit weer. Naar be
neden, altijd verder naar beneden zou het
met hem gaan. Een naamlooze ellende greep
Rika aan, toen zij met zware schreden naar
huis liep en daarbij had ze weer het on
bestemde gevoel, dat zij toen toch iets had
de rest hooger kwam te liggen, mee
naarboven zijn gegaan.
In de kolenmijn Cadder, een 20 K.M.
van Glasgow, is brand in een mijn ge
weest. Een hulpkorps, dat met de groot
ste moeite in de mijn kon afdalen, vond
twintig lijken.
Baron Frans Gerlichi, een lid van het
Hongaarsche Magnatenhuis, heeft een
aanklacht wegens bedrog ingediend te
gen graaf Paul Szapary, die hem naar
hij zegt door leugens een bedrag van
1,000,000 Kr. heeft ontfutseld. De zaak
wekt groot opzien.
Een Duitsch jongmensch, klerk te
Londen, is in hechtenis genomen op de
beschuldiging, dreigbrieven aan lord
Rotschild te hebben geschreven. Hij
eischte niet minder dan 40,000 gulden.
Aan de politie geeft hij op Heinrich
Kremmerskothen te heeten en 20 jaar
oud te zijn.
Het vermogen van John Astor, die
bij 't vergaan van de Titanic is omge
komen, is voor het successierecht op
105 millioen dollar geschat. Het suc
cessierecht bedraagt 3,316,992 dollar.
New-York heeft door verfrissende re
genbuien eenige afkoeling gekregen van
de geweldige hitte, die in het Westen
nog voorduurt. Te Louisville is het 100
graden in de schaduw.
Te New Orleans is op verzoek van
de Mexicaansche regeering de oud-gou
verneur van den Mexicaanschen staat
Campêche, senor Brito, in hechtenis ge-
uomen. Hij schijnt medeplichtig te zijn
aan moord en diefstal. Even te voren
waren twee beambten van het Ameri-
kaansche departement van justitie ge
arresteerd, op de aanklacht, dat zij steek-
pennigen van Brito hadden aangenomen,
om hem te vrijwaren tegen arrest.
In den sneltrein HannoverDort
mund heeft een spoorwegdief in den
nacht van Donderdag op Vrijdag zijn
slag trachten te slaan. Een heer, die al
leen in een coupé sliep merkte, dat
iemand hem betastte. Toen hij wakker
werd, verdween de man. Tien minuten
later hoorde hij uit een aangrenzenden
coupé het hulpgeroep van een dame,
wie terwijl zij sliep een tasch met 100
mk. uit de hand gerukt was. De heer
trok aan de noodrem en zag nog, toen
bij uit 't raam keek, dat een spoorwegbe
ambte langs de treeplanken van den
trein liep. De heer en de dame herken
bunnen doen, om hem van de verschrikke
lijke verdenking te bevrijden.
„Je bent den laatsten tijd opvallend
achteloos geweest Rika. Ik verlang, dat je
weer wat beter oplet" zei de barones eenige
dagen later, toen het niet warm genoeg
was in haar kamer.
De dame leed door de koude herfstdagen.
Ook was zij zenuwachtig, omdat Mark in
zoo langen tijd niet had geschreven.
Maar daar kwam hij waarlijk zelf als
om haar te verrassen
Een rijtuig hield voor de deur stil en
een officier stapte uit. Mark was het echter
niet, maar een vreemde, die dadelijk den
baron wenschte te spreken. Hij werd ook
direct bij hem toegelaten. Zijn bezoek duurde
niet lang.
De baron bracht zijn gast niet, als ge
woonlijk, zelf naar beneden. Hij was in zijn
kamer gebleven. En kort daarna klonk een
gil door het slot, zoo luid, zoo wanhopig!
Hij kwam uit de kamer van de barones.
Toen Rika toesnelde, was de deur gesloten.
Ze hoorde den baron op gedempten toon
spreken. Den volgenden dag was de barones
ziek. Rika schrikte toen zij in het bleeke
gezicht zag, dat jaren verouderd was. Nie
mand mocht bij haar, de dokter werd niet
geroepen en Rika moest haar werk in de
kamer zoo snel mogelijk doen. Alleen de
baron zat bij het bed en hield de hand van
zijn vrouw in de zijne. Zijn gezicht zag er
uit of het van steen was. Den geheelen dag,
ook de volgende dagen en nachten, dat zij
ziek lag, bracht hij zoo door.
Indien Rika's gedachten minder vervuld
waren geweest met Martin, dan zou zij zich
zeker meer met de aangelegenheden van
mijnheer en mevrouw hebben beziggehouden,
nu echter schonk ze er weinig aandacht aan.
Naar het Duitsch
VAN
(Slot volgt.)