et Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Sommeierwaard. Teruggekeerd. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. No32SO. Zaterdag 23 Augustus. FEUILLETON. 1913. Enkele cijfers over sterfte. LANB VAN ALTEN/-- VOOR Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75, franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 77i ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag middag 12 uur ingewacht. De directeur van het Centraal Bureau voor de Statistiek, mr. H. W. Methorst, publiceert in het „Tijdschrift voor So ciale Hygiëne" het eerste gedeelte eener studie over „Volksvoeding". Naar mr. Methorst betoogt, beschik ken we omtrent het ziek worden en het overlijden van volwassenen, als ge volg van onvoldoende of verkeerde voe ding en in het algemeen van den in vloed hiervan op volwassenen, niet over voldoende betrouwbare gegevens. Wèl is de invloed van den welstand waarmede de voeding nauw verband houdt en van de voeding zélf na gegaan met betrekking tot de zeer jeug digen. De vroegere Centi mmissie voor de Statistiek heeft eei rzoek gedaan naar het verband jhen welstand, geboorte en sterfte van kinderen be neden het jaar en van kinderen van 1 tot 4 jaar. De commissie heeft voor Dordrecht, een gemeente die een bevolking bezit welke niet aan groote afwisseling onder hevig is, en voor Rotterdam, een onzer grootste gemeenten, en voor een 40 tal plattelandsgemeenten da nataliteit na gegaan van alle echtparen die in de jaren 1877 tot en met 1881 gehuwd zijn, benevens het aantal kinderen die beneden het jaar en van 1 tot 4 jaar gestorven zijn gedurende het tijdperk tot en met 1897. Yoor Dordrecht konden 786, voor Rotterdam 3972 en voor de 40 plat telandsgemeenten 4685 gezinnen in het onderzoek betrokken worden. De gezinnen werden verdeeld in 4 klassen naar den aanslag wegens huur waarde in de persooeele belasting: de laagste (le) klasse omvatte alle gezin nen wonende in huizen met een huur waarde (voor Den Haag), van niet meer dan f 112,50 in het jaar, of wel ruim f 2,per week, terwijl als daaropvol gende (2e) klasse werd genomen een huurwaarde van f 112.50f 225, of wel van ruim f 2,— tot ruim f 4, per week, als 3e klasse van f 225, f 500,per jaar, en als hoogste of 4e klasse een huurwaarde van f 500, en daarboven. Het aantal overledenen beneden het jaar, per 100 levend geborenen, was voor Dordrecht in de le klasse 18.11, in de 2e klasse 17.39, in de 3e klasse 14.05 en in de 4e klasse 7.37, voor Rotterdam waren de cijfers 16.44, 15.01, P. DUISENBERG. (3 „Gekheid is gekheid maar Johan komt toch immers vanavond weer terug?" „Wel ja, zeker... Maar denkelijk eerst met den laatsten trein. Wat wou je dan „Met den laatsten trein, een latertje. Ik wou hem tegemoet wandelen, zie je Nu, 't is lichte maan Zuster en moeder zagen Dirk gelijktijdig aan. „Ben je mal, jongensprak Kleefman. „Geen sprake van 1 Nog mooier „Waarom niet, vader Bij mooi weer en lichte maan ,,'t Gebeurt niet, al was het weer nog hondermaal mooier en de maan honderd maal lichter." „Hahaha! Hoor vader eens 1" „Zeker in 't holle van den nacht als iedereen te bed ligt „Nu, dan blijf ik thuis. Wie komt daaraan Allen zagen naar buiten. Men zag nog juist even iets zwarts van iemand, die het paadje naar de deur opge komen was. „Tingelingeling I" klonk het terstond daarop in de gang. „Een heer, geloof ik," zeide Dirk. Na eenige seconden hoorde men de meid door de gang loopen. 13.85 en 10.07 en voor de plattelands gemeenten 11.24, 10.68 en voor de 3e en 4e klasse 9.40, terwijl het aantal overledenen van 14 jaar per 100 levend geborenen, na aftrek der beneden het jaar gestorvenen, was voor Dor drecht in de le klasse 12.53, in de 2e klasse 10.42, in de 3e klasse 9.21 en in de 4e klasse 5.53, terwijl deze cijfers voor Rotterdam waren 11.34, 10.22, 9.21 en 5.07 en voor de plattelands gemeenten 7.05, 6.42, 5.21 en 2.75. En in Dordrecht, èn in Rotterdam, èn in de 40 plattelandsgemeenten gaat dus, zooals men ziet, met klimmenden welstand een daling van het sterfte cijfer gepaard, zoowel voor kinderen beneden het jaar als voor kinderen van L4 jaar. Laten wij hier nog even aan toevoe gen dat de cijfers voor de plattelands gemeenten een zeer gunstig verschil opleveren met die van de steden Dord recht en Rotterdam, dat die van de le klasse voor het platteland maar een heel weinigje hooger zijn dan die van de 4e klasse voor Dordrecht en Rotterdam, althans een heel stuk lager zijn dan die van de 3e klasse voor die steden. Wij vragenzou „het gezonder wonen op het platteland" niet de oorzaak zijn dat de cijfers hiervan zooveel gunstiger zijn dan die van de steden We gelooven het. De eijfers in de vier klassen spreken echter evenèèns duidelijk uit dat öök tu8schen de welstand en de kindersterfte verband bestaat. Toename van den welstand zal dus het sterftecijfer bij kinderen doen da len, wat ook heel wel te begrijpen is als bedacht wordt dat bij meerderen welstand aan het kind een betere ver zorging gegeven khn worden, wat wel de eerste vereischte genoemd mag wor den om het kind in leven te houden. Natuurlijk zal meerdere welstand, hetgeen betere voeding, betere huis vesting enz. beteekent, ook het sterfte cijfer van oudere kinderen en volwas senen doen dalen Echter meerdere welstand kku wat de zuigelingen betreft, betere en doelmatiger voeding en verzorging ge ven maar ze gèèft die niet altijd. Onderzoekingen toch hebben aan het licht gebracht dat er bij gegoeden eo welgestelden vele wanbegrippen ten opzichte van kindervoeding en -ver zorging bestaan, even goed als* bij de minder-gegoeden, ja, bij de eersten nog wèl zooveel als bij laatstgenoemden. Allen luisterden. „Goeden dag, meisje 1" zeide iemand. „Goeden dag... mijnheer I" „Woont hier niet Kleefman?" „Ja juist." „Mooi, dan ben ik terecht." Wie wat moet „Neen laat mij maar door, meisje." 't Volgend oogenblik ging de kamerdeur open en trad een eenvoudig, bijna armoe dig gekleed man bij de familie binnen, de deur achter zich toedoend. Hij bleef dicht bij de deur staan. Zijn gelaat scheen door de zon gebruind. Hij droeg een fraaien zwarten knevel en had een ouden stroohoed op een een- voudigen stok in de hand. Hij moest tusschen de vijf en dertig en veertig jaar oud zijn. Zijn helder bruin oog gleed vluchtig over het viertal. „Goeden dag I" zeide hij toen glimlachend. „Goeden dag!..." zeiden Dirk en zijne zuster, hem beiden met ietwat verwonde rende oogen aanstarend. Maar de ouders bewaarden het stilzwijgen. Ze zaten beiden van verbazing als met stomheid geslagen en als in beelden her schapen, terwijl zij hunne oogen niet sche nen te kunnen gelooven. „Je broeder Bernard," sprak de man bij de deur. „Herken jelui mij niet meer?" „Almachtige Godhoe is 't moge lijk!..." riep Kleefman nu, opstaande. „Welhoe is 't mogelijkriep nu ook zijne vrouw, eveneens opstaande. Zij sloeg de handen in elkaar. Haar naai werk was op den grond gegleden. Broeder en zuster waren nu ook een en al verbazing en zaten sprakeloos te kijken. „Bernard Iriep Kleefman weer, nog niet van zijne verbazing bekomen. Immers, worden de zuigelingen ran de minder-gegoeden niet bijna steeds met de meedermelk gevoed en worden de zui gelingen van vele welgestelden niet vaak „met de flesch" gevoed En dr. Sterneberg, in leven arts te Nijmegen, is na onderzoek tot de conclusie ge komen dat het sterfie-cijfer van knost- matig gevoede zuigelingen bijna zeven maal zoo hoog is als dat van de natuur lijk gevoede zuigelingen. Buitenland. Alle schuldeischers van Deperdussin, den gefailleerden Franscnen vliegtuigen- fabrikaDt, hebben, met uitzondering van het Comtoir industriel et colonial besloten om zich te verzetten tegen de failliet-verklaring van Deperdussin. Men meldt uit Parijs: Volgens de bladen is de vlieger Pegoult op het vliegveld van Chateaufort Dins dag geslaagd in een proefneming met een parachute van een vliegtuig uit. De vlieger en de machine kwamen zonder ongeval neer, op 1500 meter afstands van elkaar. Donderdagochtend vroeg kwamen te Wilhelmsburg (Hamburg), twee man nen in een auto aan de gemeentelijke spaarbank. Zij bedreigden de twee ambte naren, die zich daar bevonden, met re volvers, kwetsten den kassier Bethke zwaar, maakten zich van 210 mark meester en probeerden vervolgens do brandkast open te breken. Dit mislukte. De bandieten ontkwamen vervolgens in de auto. Men gelooft in den eenen ban diet een kelner herkend te hebben, die vroeger daar in betrekking is geweest. De Pall Mall Gazette publiceert een merkwaardigen brief van Bebelaan Lind, waarin hij stellig ontkent, dat de nieuwe bewapening van Duitschland tegen Frankrijk is gericht. De Keizer leerde uit de geschiedenis van den Balkanoorlog dat het Duitsche leger achteruit was gegaan. De wapenen van Fransch maak sel hielpen de Bulgaren en Serviërs bij het overwinnen der Turken. Als de Franschen, zoo schrijft Bebel, van de militaire minderheid van Duitsch land op de hoogte waren geweest, zou den zij er licht door verleid ziju ge worden om het onverwijld aan te tasten. Duitschland is thans ten eenenmale ongenegen Frankrijk aan te pakken, maar wenscht rust, tot de nieuwe be wapeningen haar beslag zullen hebben gekregen. In Roemenië bestaat gevaar voor een „Ja, Bernard. Als uit den dood op gestaan, nietwaar „Jaals uit den dood opgestaan herhaalde Kleefman. Bernard trad nu op zijn broeder toe en reikte hem de hand, vervolgens aan zijne vrouw. Dan zich tot zuster en broeder wen dend „Zoon en dochter, niet waar „Ja zeiden Dirk en Henderika. „Ik ben jelui oom, jelui oom Bernard. Wel eens van gehoord, aiet?" „Ja antwoordden ze. Plotseling sprong Dirk op en plaatste fluks nog een stoel aan de tafel, tusschen den zijnen en dien van zijn vader in. „Gaat u zitten, oom," zeide hij. „Geef mij uw hoed en stok maar." Hij verliet er haastig de kamer mee. „Ja, ga zitten, herhaalde de vader, zijn broeder van onder tot boven opnemend. Deze gaf nu aan die uitnoodiging gevolg, waarna ook hij zelf weer plaats nam. „Ik ben natuurlijk van S. hierheen komen loopen," zeide Bernard. „Ik trof daar toe vallig een oude bekende aan, een vroegeren dorpsgenoot. Die heeft mij het een en ander verteld hoe de zaken hier stonden. Dus, jelui woont nu hier, hebt de boerderij verkocht wegens gezondheidsredenen, hoorde ik." „Javader is al jaren sukkelende, en ook met mij wil 't niet recht. Vader wilde op 't laatst maar liever van de boerderij af vooral op aanraden van den dokter, hebben we toen den boel maar verkocht en zijn hier gaan wonen." „En jelui leeft nu stil ,,'t Moet welzie je." ,,'t Is jelui dus goed gegaan, Hans." „Jamet hard werken en ploeteren altijd zie je 't Gaat nu zoo wat Hans zag met een ietwat zuur gezicht cholera-epidemie. De ziekte is uit Bul garije gekomen. Er zijn tot nog toe 50 gevallen voorgekomen, de helft met doodelijken afloop. Dezer dagen is in een voorstad van Kopenhagen een bijbank door twee man nen van 7000 kronen beroofd. Zij traden de bank binnen tegen sluitingstijd, hiel den de twee beambten, die nog op het kantoor waren, met revolvers in be dwang, bonden ze, plunderden de kas en verdwenen. De beambten wisten zich los te maken en sloegen alarm. De roo- vers zijn nog zoek, maar Politiken laat tusschen de regels door lezen, dat ver moedelijk de twee beambten zelf de dieven zijn en het verhaal van den over val verzonnen is. Een bloedig gevecht ontstond dezer dagen in Syrië tusschen Russisch-jood- sche kolonisten en boeren in de buurt van Jaffa. Eenige boeren uit Tsernoeka trachtten uit de naburige wijnbergen van Rechoboth druiven te stelen. De Russische veldwachter, die, hen snapte, werd overmand, en ontwapend. Hij snel de naar de kolonie om hulp te halen. De dieven, die zich uit de voeten maak ten, ontmoetten onderweg een eenzaam, van niets wetend scholier, leerling van de Joodsche kunstnijverheidschool Bet- salel in Jerusalem. Hij werd door de woedende dieven eenvoudig geslacht. Daarop stormden de moordenaars naar hun dorp en vertelden daar, dat de Jo den gewapend kwamen aantrekken om het nest te overvallen. De fanatieke dorpsbewoners wapenden zich, hoewel de „Muchtar" tot kalmte aanmaande. Deze werd door den grootsten oproerkraaier, die tot den heiligen oorlog tegen de Jo den, welke allen geslacht moesten wor den, opriep, overschreeuwd. Zwaar gewapend trokken nu ongeveer 50 boeren, te voet en te paard, de Jo den, die ongeveer 30 man sterk waren, tegemoet. Het kwam tot een botsing, waarbij de Joden volgens hun zeggen aanvankelijk in de lucht schoten. Eerst toen drie hunner gewond waren, traden ook zij met scherp in het vuur. Zij wond den daarbij drie inboorlingen, van wie één drie dagen later stierf. Deze bedenkelijke gebeurtenis, die een droevig licht werpt op den onzekeren toestand in Syrië, had nog een betreurens waardig naspel. Toen namelijk eenige dagen daarna een jong, eerst 20 dagen getrouwd, kolonist van het stadje Ram- leh rustig naar Rechoboth wandelde, werd hij door eenige boeren die op hem geloerd hadden, uit wraak om het leven gebracht. Te Bedford hebben kiesrechtvrouwen brand gesticht in een opslagplaats van naar zijne vrouw. Deze vestigde juist met een vriendelijken glimlach het oog op haar zwager. Dit deed onmiddellijk Hans' gezicht nog zuurder worden. Hij wierp een snellen blik op zijns broeders eenvoudige en alles behalve nieuwe plunje. Dit ontging dezen geenszins, doch hij hield zich, alsof hij het niet opmerkte. „Jan en Hendrine zijn dood vertelde men mij," zeide hij. „Ja dood sprak Hans Kleefman somber. „Al jaren dood, Bernard," voegde zijne vrouw er ernstig aan toe. „Al jaren Het spijt me Een oogenblik van stilzwijgen volgde. „Maar waar is vader?" vroeg Bernard toen plotseling. „Grootvader ligt te bed, oom,"antwoordde Dirk, die ook zijne plaats weeringenomen had. „Grootvader sliep zoo even." „Zoo beste jongen." „Och dat ik daar niet eerder aan dacht," zeide juffrouw Kleefman. „Haal gauw even een kop en schoteltje voor je oom, Rika." „O ja moeder Henderika haastte zich aan dat verzoek te voldoen. „Wat zal vader ophooren en wat zal hij blij zijn!" hernam ze. „Hij heeft het dikwerf over u en verlangt ontzettend naar je Maar we durven hem niet wakker te maken, want vader slaapt zeer weinig J uffrouw Kleefman zag nu haar man aan en zweeg plotseling, de oogen neerslaand. „Vader zal aanstonds wel wakker worden," zeide hij kort. „Bernard zal zoo'n haast niet hebben „Bijzondere haastneen," verklaarde deze droogjesMaar ik verlang toch erg vader eens wéér te zien 't Was of een énkel oogenblikje zijne stem hout. De brandweer blusehte het vuur, maar er was toen al voor 200 pond sterling schade gedaan. Op een papier dat men vond stond o.a.: „Geen vrede voor wij kiesrecht hebben." Te Lianberis, aan den voet van den Snowdon, is in een oude Anglikaan- sche kerk een fraai altaarkleed door gescheurd. Men verdenkt kiesrechtvrou- wen. Hertzog heeft te Johannesburg voor een geestdriftige vergadering van drie duizend personen van beide rassen en uit alle partijen in een scherpe rede Botha ervan beschuldigd, dat hij zich verbonden had aan de cosmopolitaan- sche financiers en de imperialisten, tot schade van de nationale belangen van Zuid-Afrika. Voor de ware burgers der unie, zoo zeide hij, is de tijd gekomen een krach tige waarschuwing te doen hooren en de pogingen te verijdelen van een intri geerenden speculant om de politiek, het geld en de weermacht van den staat tot uitbreiding van het veld zijner par ticuliere geldbeleggingen te misbruiken. De noodzakelijkheid van financieele hervorming is der regeering gebleken door de openbare gewelddadigheden, maar de hervorming wordt slechts uit gevoerd voor zoover de geldmagnaten het toelaten. In verband met de staking zeide hij De eenige plicht van de regeering is het leven en het eigendom te bescher men en de orde te handhaven. De re geering had zich echter officieus tus schen arbeid eu kapitaal geplaatst, met het gevolg dat het land nu 47,500 pond moet betalen zonder er iets voor te krijgen. Volgens een telegram aan de Temps uit Berlijn zijn de Koning en de Konin gin van Roemenië op een autotochtje in de buurt van Sinaia door bandieten overvallen. Dezen gelastten den chauf feur te stoppen, en toen hij daartoe geen aanstalten bleek te maken, be dreigden zij hem met een revolver. De chauffeur tufte evenwel met volle vaart door. De bandieten wierpen steenen tegen de auto, waardoor het koninklijk paar echter niet werd getroffen. De Parijsche recherche heeft een tien voudige arrestatie volbracht. Het betreft een uitgebreide insluipersbende, die zoo wel de stad als het platteland onveilig maakte. Het gedrag der troep was de recherche bijzonder opgevallenoverdag liep men als fatsoenlijke menschen, en was men mooi gekleed, met lakschoenen en hooge zijden hoeden, 's Nachts maak ten die luxe kleedingstukken plaats voor pet en sloffen. Vaak had men ze in taxi's gezien. Toen in hun kamer des nachts getrild had Dirk presenteerde zijn oom eene cigarette. „Ik zou liever eene sigaar hebben, beste jongen." „O ik zal ze halen." Dirk was in een wip de deur uit en 't volgend oogenblik met een vollen standerd met sigaren terug. Hij zette ze vóór zijn oom op de tafel. Deze stak er een van op. „Wij dachten allen, dat u dood was, oom al lang dood," zeide Hendasika. „Zoo nicht, dacht jelui?... Ja... dat verwondert mij niet." „Waar bent u toch al die jaren eigenlijk geweest, als ik dat vragen mag?" „In verre landenIk heb gereisd en gezworven, de heele wereld door." „Voor uw pleizier, oompje?" vroeg Dirk. „Neen... voor mijn pleizier eigenlijk niet, ofschoon ik het gaarne deedIk reisde met een heer en op diens kosten natuurlijk." „Dusals bediende of zoo iets." „Juist." „Zóó zeide Dirk, zijn oom met be stelling aanstarend. „Met een rijk heer dus." „Precies, neefje!" „Weldat is prachtig! Daar zou 'k ook wel idee in hebbenZoo altijd maar reizen..." Oom Bernard lachte even. „Zou je?" „Nu öf ikEn reist die heer nu niet meer 1" „Hij is dood." Dood „Ja." „Dat is jammer." Het spijt me werkelijk zéér." Hans Kleefman zag zijn broeder vluchtig van terzijde aan met een blik die zeide: „Want nu zit je natuurlijk op lager wal." Oorspronkelijke Novelle VAN Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1913 | | pagina 1