Wei Land van Heosden en Altena, de Langstraat en de Boraraelerwaard
De Nederlandsche
Anti-Oorlog Raad.
De vrouw van Den Banneling,
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No, 3411U7 oensdag 11 November.
1914.
FKLILLfcTON.
UNO ^AN
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
f-anco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
mmers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke rege
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
De Nederlandsche Anti-Oorlog Raad
(Secretariaat: Theresiastraat 51, 's-Gra-
v^nhage) heeft een schrijven gericht
tot eenige honderden personen in het
buitenland, waarin hun wordt mede
gedeeld de totstandkoming van deze
centrale Nederlandsche vredesorgani
satie en aangedrongen wordt op de
vorming van Centrale Raden ook in
de andere landen, althans in de on
zijdige Staten.
De Raad wijst in dit schrijven op
de onvoldoende samenwerking, die
vóór den oorlog tusschen de verschil
lende tegenstanders van den oorlog
bestond. Niet alleen bestond er onvol
doende voeling tusschen de personen
van uiteenloopende politieke richting,
maar bovendien werkten de weten
schappelijke en de meer propagandische
lichamen niet krachtig genoeg samen.
„Zal dit gemis aan eenheid blijven
bestaan? Zal de wereld het tragische
schouwspel blijven vertoonen van tal
van verschillende, onderling tegen
strijdige en op zich zelf onmachtige
acties, zullen wij door dezen oorlog
nog niet geleerd hebben van hoe buiten
gewoon gewicht een hechte organisatie,
een krachtige voorbereiding is?
Zoo ooit, dan is het thans de tijd
de handeo ineen te slaan. Immers, van
den toekomstigen vrede zal het af
hangen, of Europa een nieuw tijdperk
van dreigende weerwraak-oorlogen, van
steeds toenemende bewapeningen zal
tegemoet gaan, dan wel een tijd van
bloei en vooruitgang, waarin de vol
keren, bevrijd van den druk der be
wapeningslasten en van den dreigenden
oorlog, in vrijheid met elkander zullen
samenwerken. Zal de toekomstige vrede
den overwonnenen door de overwin
naars worden opgelegd met den geest
van het „Vae Victis", (wee den over
wonnene), of zal de vrede een geza
menlijke daad zijn van alle partijen,
waarbij overwinnaars en overwonnenen,
oorlogvoerenden en onzijdigen gelijke
lijk bevorderen het welzijn der toe
komstige geslachten door het trachten
naar een duurzameu vrede? Voor de
verwezenlijking van dit ideaal kunnen
thans reeds geleerden en propagandisten
voor de vorming eener krachtige open
bare meening werkzaam zijn.
Een poging te doen om deze werk-
zaamheden te bevorderen is het doel
dezer vereeniging. Zij, die zich in
Nederland vereenigd hebben tot een
gemeenschappelijke, centraal-georgani-
seerde actie, zij, die vormen den Cen-
tralen „Nederlandschen Anti-Oorlog
Raad", waarin vereenigd zijn vertegerr--
woordigers van de meest verschillende
richtingen, die tot dusverre zonder vol
doend onderling verband den oorlog
bestreden, zij doen thans een dringend
beroep op de gelijkgezinden in de
andere landen, om gezamenlijk in over
leg te treden met het oog op den vrede,
die eens gesloten moet worden, op een
tijdstip dat ons dan niet onvoorbereid
mag vinden.
Willen allen, die inderdaad wenschen
dat deze oorlog de laatste, althans de
laatste Europeesche oorlog zal zijn,
dit bereiken, dan zal bij het sluiten
van den vrede, op dit psychologisch
moment voor principieele hervormingen,
een goed voorbereid en concreet her
vormingsprogramma moeten gereed
zijn en dan zal dit zeker moeten zijn
van de eendrachtige ondersteuning van
allen.
De onmiddellijke taak van de ver
schillende Centrale Nationale Raden
zal volgens den „Nederlandsche Anti-
Oorlog Raad vijfledig zijn:
a. Onderzoek door bevoegde man
nen en vrouwen omtrent de nood
zakelijke hervormingen in de Euro
peesche Statenverhoudingen.
Als punten, die vooral de aandacht
vereischen, worden genoemdontwa
pening of althans belangrijke vermin
dering van bewapening; een nauwere
Statenaaneensluitinggebiedswijzigin
gen in verband met den wil der be
volking zeggenschap der volksver
tegenwoordiging m de buitenlaodsche
politiekhet streven naar wereldmacht
en landuitbreidingpolitiekvrijhandel,
althans gelijke behandeling van alle
naties in koloniale gebiedenwedijver
der volkeren in verband met afzet
gebieden; onttrekking der wapenfabri-
katie aan het particulier winstbejag;
strafrechtelijke bestrijding van uitingen
van vijandschap tusschen de volkeren
afschaffing van buitrecht ter zee in
verband met marineuitgaveninter
nationale rechtspraak en dwangmaat
regelen tot naleving daarvansamen-
7)
Wat is er aan de hand, Maricat?
Een ernstige zaak, mijnheer Bazouges.
Zijn hart zwol van vreugde.
Een ernstige zaak? herhaalde hij on-
geloovig.
Verschrikkelijk, mijnheer Bazouges;
freule De Marcilles is vermoord.
Wanneer? vroeg de rechter bevend.
Vannacht.
an Bazouges; daar was eindelijk de lang
gewenschte misdaad; wat een toeval!
Gij moet direct den procureur en den
griffier waarschuwen, bracht hij met moeite
uit, haast u wat, Maricat; gauw, Huret.
Hoort, als gij er langs gaat, eens of dokter
Marais thuis is, en bestelt direct een goed
rijtuig. Er is geen oogenblik te verliezen,
dus gauw wat, maar mondje dicht.
De kleine rechter was een en al opge
wondenheid en toen de beide veldwachters
verdwenen waren, wierp hij zich in dear-
men zijner vrouw en riep uit:
Nu heb ik haar eindelijk beet,
Eindelijk zijn „rechtzaak", die hem
bekend moest maken en hem spoedige be
vordering zou brengen.
Wat een werk! Goede hemel, wat zou
hij een aantal feiten, argumenten en bewij
zen bijeenbrengen!
In enkele minuten was hij gekleed in
zwarten rok en witte das met handschoenen,
die lang geleden nieuw geweest waren en
dekte het hoofd met een hoogen zijden
hoed, die zyn eersten glans al lang verloren
had. César Bazouges was gereed tot den
strijd en scherpte zijn hersens intusschen
hoe -de duistere punten uit het getuigen
verhoor te doen verdwijnen en hoe de meest
treffende punten in het juiste licht te
plaatsen.
Toen hij, vervuld van koortsachtig on
geduld en van het volle besef van zijn
grootsche roeping, zijn woning verliet, liep
hij juist den deurwaarder Leriche tegen
het lijf, die met zijn welgedaan lichaam
een geheele tilbury vulde.
Gewoonlijk Verwaardigde de rechter zich
niet tot dezen ondergeschikten ambtenaar
het woord te richten en bepaalde zich tot
een genadigen groet, maar nu hield hij hem
staande, als door een gelukkige ingeving
getroffen, en riep hem.
Leriche! een oogenblikje, als 't u be
lieft.
Tot uwe orders, zeide de deurwaarder
terwijl hij nederig zijn paard inhield; hij
vreesde altijd een verwijt te krijgen voor
zijn xe grooten ijver.
Kunt gij mij ook zeggen, hoe het met
de zaken van den graaf De Marcilles staat
Best, hij verlaat daareven mijn kan
toor; ik moest hem vervolgen voor een
schuld aan Laville, die den wissel wilde
doen protesteeren.
Dat weet ik.
Hij heeft mij aardig verrast.
Hoe zoo?
Door alles te betalen, hoofdsom, in
terest en de kosten.
Met welk geld?
Met mooi goudgeld, prachtige Louis
d'or. Er was niets op aan te merken, hij
moet iemand gevonden hebben, die het
hem geleend heeft. Maar dat kan niet blijven
j duren, tenzij tante d'Orgères betaalt.
Dank ul
i De deurwaarder legde de zweep over de
1 paarden en ging weder andere ongelukkigen
stelling en het op geregelde tijden
houden van Vredesconferenties.
De verschillende Nationale Raden
zullen moeten overwegen, welke dezer
onderwerpen in duidelijk omschreven
voorstellen kunnen worden belichaamd,
voor welke voorstellen dan de macht
der openbare meening moet worden
gewonnen.
b. Voorbereiding, om de openbare
meening ten gunste dezer hervor
mingen te organiseeren.
Als middelen, om de openbare mee
ning zóó te vormen, dat bij het sluiten
van den vrede met kracht op het tot
stand komen van hervormingen wordt
aandrongen, worden genoemd interna
tionaal weekblad, internationaal peti
tionnement, openbare betoogingen in
alle landen, internationaal manifest
met een voor allen duidelijk sprekend
beginselprogramma. Met de voorbe- j
reiding dezer volksactie kan reeds thans
een aanvang worden gemaakt. Want
ongetwijfeld bestaan reeds thans ver
schillende door de tegenstanders van
den oorlog algemeen erkende begin
selen, welke verkondigd kunnen worden
ook zonder dat de studie dier onder
werpen reeds beëindigd is. De studie
ten aanzien dezer punten zal niet zoo
zeer strekken om de wenschelijkheid
dier hervormingen te doen blijken, als
om bepaald uitgewerkte hervormings
voorstellen hieromtrent te ontwerpen. I
c. Handhaving der internationale
samenwerking op allerlei gebied.
De Raden zullen een woord van
waarschuwing doen hooren tegen on-
noodige uitwassen van de vijandige
gevoelens, die in de oorlogvoerende
Staten zich uiten, terwijl zij tegenover
de al te persoonlijke opvattingen in
alle oorlogvoerende Staten een meer
objectief geluid zullen doen hooren uit
de kringen der onzijdige volkeren.
d. Bevordering eener bemiddelings
poging op het gunstige tijdstip.
e. Opkomen voor den eerbied voor
het recht.
De „Nederlandsche Anti-Oorlog
Raad" spreekt in dezen brief het ver
trouwen uit, dat in andere landen
gelijke centrale organisaties zullen tot
stand komen, die dan onderling met j
elkander in overleg zullen treden en
aldus zullen kunnen leiden tot één
eendrachtige, geconcentreerde, interna
tionale actie. De Raad eindigt zijn
met zijn onheilspellende briefjes vervolgen,
maar met het slecht humeur van een hen
gelaar, die juist een prachtigen baars op
gehaald heeft, maar hem weer in 't water
laat vallenen de rechter van instructie
schreef haastig op het eerste blad van zijn
dossier: Terugbetaling van vijftienduizend
francs schuld aan Laville bij Leriche den
zesden October 's morgens vroeg in goud
geld. I
Als graaf Jan dien moord eens gepleegd
had, peinsde hij, wat een beweging zou dat
maken en wat een triumf voor mijeven
later, als een logisch gevolg van zijn over
peinzingen hoopte hij al, dat hij werkelijk
schuldig zou zijn, en toen hij met den pro
cureur en den griffier in de oude berline,
die zeker al van voor de Restauratie dag-
teekende, den weg opreed, had hij al in
zijn binnenste besloten, dat de graaf op de
bank der beschuldigden zou plaats nemen
en dat zfjn schuld bewezen moest worden;
zelfs ging hij met 't plan om, direct een
bevel tot inhechtenisneming tegen hem uit
te vaardigen. Hij werd van dat mooie plan
alleen teruggehouden door de overweging,
dat als de graaf had willen ontvluchten,
hij zich niet dienzelfden morgen in het
hol van den leeuw zou gewaagd hebben
om de vijftien duizend francs aan Leriche
terug te betalenhij stond hem dus in ge
dachten nog uitstel toe, totdat hij nadere
inlichtingen zou gekregen hebben, maar
intusschen had de beschuldiging vasten
grond in zijn geest gekregen.
De procureur van Mayenne, een waardig
magistraat met prettig humeur, beschul
digde niemand; hij wachtte af; innerlijk
had hij een hekel aan het geheele geval,
want het bracht stoornis in zijn gewone
nietsdoen, hij had geen hoogere aspiratie,
en geld genoeg om met zijn betrekking
tevreden te zijn en op ruimen voet in
Mayenne te kunnen leven.
pleidooi voor „concentratie van krach
ten" en „tijdelijke voorbereiding" met
de verklaring, dat niet zonder schroom
het initiatief tot deze reorganisatie der
verschillende vredesstroomingen ge
nomen is. „Maar de vrees, dat ook
thans weder het niet voldoende verband
tusschen de zelfstandig werkende orga
nisatie tengevolge kan hebben, dat
veel minder bereikt wordt dan, gegeven
de talrijke krachten ten goede, mogelijk
en bereikbaar zou zijn bij krachtige
concentratie en tijdige voorbereiding,
noopt ons tot spreken, tot het nemen
van een initiatief dat misschien aan
zeer velen zal welkom zijn. Wij zqn
begonnen, omdat er begonnen moest
worden".
Buitenland.
In Engelsche bladen wordt een le
vendige beschrijving gegeven van een
schitterenden, gecombineerden aanval
gedaan door een afdeeling Marokkanen,
de Fransche koloniale infanterie en In
dische troepen. Zich bevindend tegen
over een doodelijk vuur der Duitschers
brachten de Afrikaners en de Indiërs
hun gewone taktiek in praktijk, door
zich in greppels, achter heggen en der
gelijke natuurlijke hinderpalen te ver
bergen. Na een kwartier lang met groote
hevigheid geschoten te hebben, dacht
de vijand dat hij zijn tegenstanders ver
nietigd had en rukte aanvallend op,
maar toen zij de verborgen Indiërs en
Afrikaners tot op 100 yards genaderd
waren, sprongen dezen op. Plotseling
kraakten geweersalvo's en hoorde men
het geratel der mitrailleurs. Het geheele
Duitsche detachement werd als wegge
maaid en de overigen vluchtten, nagezet
door de geallieerden, die den vijand
voor zich uit dreven en verjoegen uit
de dorpen Hollebeke en Nessines, welke
belangrijke strategische punten vormden
gedurende lezen tegenstand.
Een bataljon van den hertog van Würt-
temberg werd tegen de drassige hellingen
van de Leie gedreven en gaf zich over.
De aanval duurde vijf uur. Men schat
de verliezen der Duitschers op 3000 man
dooden en gewonden. De geallieerden
namen ook vele soldaten krijgsgevangen,
maakten zes kanonnen buit en een ge-
heelen ambulancetrein. De vijand werd
zes mijlen teruggeworpen.
Engeland heeft thans formeel den
oorlog verklaard aan Turkije.
De Turksche gezant heeft gisteren
Londen verlaten en is naar ons land
vertrokken.
Prins Joachim Albert van Pruisen,
die als majoor aan de gevechten in het
Westen deelnam, is door een schot in
den rechtervoet gewond geworden. De
Prins is tot herstel zijner wonde naar
zijn landgoed Strobl (Salzkamgergut)
gegaan.
Volgens een telegram uit Tokio heeft
Tsingtau zich aan de Japanners overge
geven.
De overgave geschiedde na een hevig
bombardement, waarbij het voornaamste
fort viel. Van de bezetting van het fort
werden 200 man gevangen genomen.
De Corriere della Sera verneemt dat
de Turken op twee uur afstand van
Smirna 70.000 man hebben samenge
trokken. De forten op zeven mijlen af
stand vau de kust zijn versterkt.
Wij vernemen dat de Duitschers van
de stad Antwerpen een oorlogsschatting
van 50.000 000 frs. eischen.
Door de Engelschen werd bij Atrecht
een der veelbesproken Duitsche kanon
nen van 42 c.M. veroverd. Tal van wa
gens wartn noodig om het stuk te ver
I voeren. Ook werd een groote hoeveel-
heid projectielen, voor dit mortier be-
stemd, waarvan elke granaat een ton
I weegt, genomen. De ingenieurs van de
fabriek van Krupp, die voor de bedie
ning van dit kanon waren aangewezen,
werden gevangen geuomen.
De correspondent van de „Daily
Chronicie" te Parijs beschrijft het gevel
aldus
Op 30 October kwamen Fransche ver
kenners er achter, dat er een belang
rijke Duitsche troepenconcentratie plaats
vond tusschen Lens en Douai. Ook
werden er Duitsche wielrijders en
Pruisische gardetroepen aangetroffen op
een linie, die vroeger door de Beiersche
landweer bezet was geweest.
De Franschen gaven nu bevel eenige
dorpen ten noorden van Atrecht te ont
ruimen en de cavaleriekantonnementen
te ontbinden, om aldus den schijn te
wekken, als wilden zij Atrecht zelf
loslaten.
Op 31 October kwam er een Taube
boven de voorsteden vliegen, die men
met opzet kalm liet begaan.
Even later kwamen de Duitschers, rnee-
nende dat alles veilig was, en zij Atrecht
in een vloek en een zucht kondeu in
nemen, in twee leger-afdeelingen op
dagen, die zich bij Bailleul vereenigden
en beschikten over een sterk contingent
1 De griffier daarentegen, Athanase Besnou,
de broeder van den notaris die de zaken
der familie De Marcilles behandelde, was
geheel terneergeslagen; zijn vader was in
tendant van het kasteel van Marcilles in
de groote dagen van voorheen geweest en
hij was met hartelijke toewijding aan graaf
Jan gehecht, zoodat de bedekte zinspelingen,
die de rechter van instructie nu en dan
schijnbaar onverschillig maakte, hem ge
ducht hinderden; want Athanase Besnou
was de goedhartigste oude vrijgezel die er
uren in den omtrek te vinden was, en tot
nu toe was het zijn grootste genoegen ge
weest in zijn snipperuren bootjes van papier j
te maken.
Intusschen zette César Bazouges onop-
houdelijk de paarden en den koetsier aan,
joeg de gendarmes vooruit en had den
heelen weg tusschen Mayenne en Montau-
din wel in een oogenblik willen afleggen.
Op het oogenblik dat het rijtuig Orgères
naderde, trad de graaf, nog onbekend met
het vreeselijk uiteinde zijner tante, zijn
woning binnen. De kreet der gravin ont
hulde hem de gansche waarheid en in een
oogenblik doorzag hij den strik, dien men
hem gespannen had en waarin hij ondoor
dacht gevallen was.
Met onverbiddelijke logica regen de feiten
zich aaneen, hier moest de hand van een
machtigen vijand en aartsboosdoener aan
het werk geweest zijn. Maar wie kon dat
zijn? j
Welk schepsel kon den ondergang be
sloten hebben van een familie, die toch al
in groote moeilijkheden was, en zoo door
tegenspoed getroffen was, dat zij den vori-
gen avond, juist toen het complot tot uit
voering moest komen, slechts diep mede
lijden kon inboezemen, daar niemand de
onverwachte verteedering had kunnen voor
zien van dat door egoïsme en gierigheid
I versteend schepsel, dat zich freule De Mar
cilles noemde.
Wien had hij ooit nadeel berokkend?
Met welk doel vervolgde men hein
Dat waren alle vragen welker oplossing
onmogelijk was, en zijn onige hoop be
stond in de ontdekking van den waren
schuldige de onvoorziene edelmoedigheid
van zijn tante speelde in die duistere ge
schiedenis de rol van het toeval, dat de
slimste berekeningen vaak omverwerpt of
steunt.
Nu had dat toeval zich tegen hem ge
keerd, en moest de goedhe d der doode hem
vernietigen.
Het geld, dat zij hem in een lang inge
houden opwelling van teederheid had ge
schonken, zou nu een grond voor zijn ver
oordeeling zijn.
Na een korte aarzeling, terwijl tal van
bittere gedachten zijn ziel doorkruisten,
had hij spoedig zijn zelfbeheersching weer
teruggekregen, en durfde hij. sterk in het
vertrouwen op zijn onschuld, het naderend
gevaar in het aangezicht zien.
't Was nog mogelijk te vluchten, en ge
makkelijk genoeg om onmiddellijk te paard
te stijgen en den trein naar St. Malo te
halen, daar een vieschersschuit te huren en
er mede naar Jersey of Engeland over te
steken, van waar hij licht een veilige
schuilplaats kon bereiken. Zoo zou hij zijn
liefde in veiligheid brengen, want Helena,
die men moeielijk in de misdaad zou kunnen
betrekken, kon zich later bij hem voegen
en zoo zouden zij verborgen kunnen blijven,
tot de opwinding wat bedaard zou zijn, en
hij zich zou kunnen rechtvaardigen en naar
Frankrijk terugkeeren.
Maar vluehten was schuld bekennen, en
zijn eerlijke, opene inborst huiverde voor
die schande terug; neen hij zou het gevaar
trotaeeren en het te gemoet gaan met de
kalmte van een rustig geweten; hij was
ook nog onbekend met a l de beschu'digingen,
Een vreugdeglans verhelderde de oogen
