el Land van üeusden en Allena, de Langstraat en de Üomraeierwaard,
De vrouw van den Banneling,
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
FEUILLETON.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
No. 3410. W oensdag O December
1914.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke rege
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
teneinde duizenden arbeiders aan nut
tigen, rentegevenden arbeid te helpen.
Nu door den alom in ons werelddeel
heerschenden oorlog duizenden bij dui
zenden tot werkeloosheid zijn gedoemd
en daardoor aan de ellende zijn prijs
gegeven, dewijl trots alle steuncomité's
en liefdadigheid niet voldoende kan
voorzien worden in de behoeften van
zoo velen, trekt ons een ingezonden j
stuk in het Amsterdamsch weekblad,
waarin de Heer Th. van Huut een,
zij 't ook slechts gedeeltelijke en tijde
lijke oplossing voor dezen ramp geeft.
Trouwens is op dit middel al meer
malen gewezen.
Deze zegt o. m.:
Wij hebben in ons klein land nog
533.000 hectaren heidegrond, waarvan
alleen in Drente nog 121.000 hectaren.
Door oppervlakkige grondbewerking,
voor zoover noodig waterafvoer, beploe
ging en omspitting, terreingelijkmaking
en aanwending van kalk, kali, phos-
phorzuur en stikstof houdende mest
stoffen, kan een overgroot deel van
deze landen binnen één of twee jaren
in gras- of weideland omgezet worden
en wordt daardoor geschikt voor vee
teelt.
Voor de beploeging en omspitting
van deze gronden, terreingelijkmaking
en het aanleggen van greppels en
slooten, kunnen dadelijk duizenden
arbeiders aan werk geholpen worden.
Tot dit doel is het slechts noodig,
dat een Vereeniging voor werkver
schaffing (of het Algemeen Steuncomité)
zich in verbinding stelt met grondbe
zitters w.o. verschillende gemeenten,
diverse maatschappijen tot heideont-
ginning en particulieren, om tot een
practische regeling te komen met be
trekking tot het aannemen van arbeids
krachten, het vrij vervoer van de men-
schen naar de aangewezen heidegronden
en de voorwaarden, waarop gewerkt
moet worden.
De Regeering, die het groote belang
inziet van landontginning en zoowel
door rentelooze voorschotten als gratis
advies van het Staats-boschbeheer, haar
medewerking verleent, zal onder de
tegenwoordige omstandigheden, eerder
nog dan anders, haar steun verleenen
bij een exploitatie op grooten schaal,
De senator en de oud-minister J. T.
Cremer, hield verleden jaar een buiten
gewoon belangwekkende redevoering in
de Eerste Kamer, waarbij o. m. ge
wezen werd op het algemeene nut om
onze woestijnen productief te maken
en zoodoende ons bewoonbiar grond
gebied te vergrooten.
De heer Cremer is een man, wiens
leven is een aaneenschakeling van ont
werpen en uitvoeren, van ondernemen
en volbrengen. De belangstelling van
den heer Cremer in het ontginnings-
vraagstuk zal voor velen een aanwij
zing zijn van commercieele levensvat
baarheid en daarom wijzen wij op die
belangstelling.
Er wordt in "ons land veel te veel
kapitaal belegd in hazardspelen w. o.
wij rekenen beleggingen in verre,
vreemde landenin ondernemingen
opgezet en beheerd door buitenlandsche
directeuren, wier beleid en goeder trouw
op een afstand van eenige duizend
mijlen, niet beoordeeld kaD worden.
Naast hoogere successierechten is een
belasting op sommige beursaffaires, op
„gokken", dan ook de meest gerecht
vaardigde, zoowel om economische
redenen, als om het individu tegen zich
zelf in bescherming te nemen.
15)
De aankomst van de stoomboot, die
nieuws uit het moederland medebrengt,
wordt altijd met ongeduld verwacht; geen
wonder dan ook, dat de gouverneur, een
man van hooge geboorte, die in Parijs zijn
fortuin verloren had, en nu door het be-
kleeden van een slecht bezoldigden post,
boeten moest voor een in genot doorgebrachte
jeugd, den adelborst hartelijk welkom heette.
Ga zitten, mijnheer, zeide hij, terwijl
hij zijn bezoeker een rieten fauteuil vlak
naast een tafeltje, waarop keur van inland-
sche likeuren geplaatst was, aanwees. Hebt
gij een goeden overtocht gehad?
Een uitstekende, mijnheer de gouver
neur.
Wat komt gij ons brengen?
Een zestigtal veroordeelden, grooten-
deels Algerijnen.
De gouverneur ontzegelde de stukken,
hij stak een paar geparfumeerde briefjes,
die hem zijn jeugd weer in herinnering
brachten, bij zich; de andere brieven legde
hij terzijde en riep toen:
Raki 1
Een groote man, met een rooden neus
en door de zon gebruind gelaat, dat maar
al te duidelijk de sporen eener losbandige
levenswijze vertoonde, kwam buigende bin
nen; hij was een Malut uit Cayenne, de
permanente secretaris der snel op elkander
volgende verschillende gouverneurs en
daardoor inderdaad het feitelijke hoofd der
kolonie.
Wat is er? vroeg hij.
De belegging van kapitaal in heide
gronden, levert volgens de volgende be
cijfering ongeveer 5 pCt. rente:
Aankoop van 30 hectaren heidegronden,
in de nabijheid van water, spoor,
tram of harde wegen in de provincie
Drente f 450 per heet. f 13.500
Aanlegkosten van 5 hectaren
bouwland a f250= 1.250
Aanlegkosten van 25 hectaren
grasland k f 450 11.250
Huis met stallen6.000
Aanlegkosten van een boerderij
groot 30 hectaren, totaalf 32.000
Gerekend tegen f 50 huur per hectaar
is de opbrengst, met een huurcontract
van 10 jaren 30 X f 50 f 1500
per jaar of plm. 4% pCt.
Na verloop van 10 jaar, is de grond
Zie eens.
De Mulat schonk zich eerst een goed
glas rum in en zette dat aan zijn lippen;
daarop opende hij de officiëele brieven.
Zoo, zeide hij,er zijn twee Franschen bij.
De gouverneur, wiens reukorgaan juist
vriendelijk gestresld werd bij 't lezen van
een der geparfumeerde briefjes, keek van
zijn lectuur op.
En nog wel gevaarlijk, naar't schijnt,
vervolgde Raki.
De adelborst schudde ongeloovig het
hoofd, een beweging, die den oplettenden
Raki niet ontging.
Zoo is de beschrijving ten minste, die
ik van hen krijg. Hoe zien zij er uit?
Zeer fatsoenlijk, verklaarde de jonge
officier.
Bahl
Een der twee heeft zelfs iets zeer ge
distingeerds
En de andere?
De andere? Die lijkt «prekend op een
wachter van mijn moeder, den dappersten
man, die ik ooit ontmoette. Wat een flink
figuur, een echte vertrouwen inboezemende
soldatenkop I
Men schrijft mij, dat zij zoo spoedig
mogelijk moeite zullen doen om te ont
snappen.
Dat is onmogelijk, wierp de gouver
neur, die zijn aangename lectuur hervat
had, hier tusschen.
Raki opende nu een couvert, dat met
het opschrift „vertrouwelijk", persoonlijk
aan hem gericht was; bij het doorloopen
der regels plooide een tevreden lachje zijn
onaangename, valsche trekken.
Dit is een goed zaakje, mompelde hij,
terwijl hij het papier in zijn borstzak ver
borg, en hij hervatte:
Ontsnappen, ach, die ongelukkigen!
Men kan immers uit Cayenne niet ont
snappen. Als men minstens geen driemaster
door goede bemesting en behandeling,
zoodanig in vruchtbaarheid toegenomen,
dat ze f 00 huur per hectaar en per
jaar opbrengt, of ruim 5VS pCt. rente.
Wij hebben met'deze korte bereke
ning willen aanduiden, hoe heideont-
ginning een gezonde, rustige geldbe
legging vormt en behalve werk aan
talrijke arbeiders, tevens commercieele
aantrekkelijkheid oplevert. Deze aan
trekkelijkheid wordt grooter, indien de
kapitalist niet slechts gronden aankoopt
voor ontginning om deze daarna aan
boeren te verhuren, doch zelf het boe
renbedrijf ter hand neemt.
De landbouw heeft behoefte aan
actieve medewerking van ontwikkelde
personen, die het max;mum voordeel
weten te trokken van de wonderlijke
vooruitgang van de chemische weten
schap en van de landbouw-techniek.
Er is geen bedrijf, waar conserva
tisme en routine nadeeliger zijn, dan
in den landbouw, die tot taak heeft
het ruimschoots leveren van goed en
goedkoop voedsel aan de menschheid.
De verwisseling b.v. van een handploeg
voor een autoploeg, moet niet eerst na
jaren van koppig verzet plaats hebben.
Slechts eenige dagen geleden werden
de boeren door de regeering gewaar
schuwd, dat een besparing op mest
stoffen als zuinigheidsmaatregel, nood
lottig is.
Het is treurig, dat deze waarschu
wing noodig was.
In zijn grooten roman „Fécondité",
beschrijft Emile Zola hoe een fabrieks-
teekenaar in Parijs op het denkbeeld
komt uitgestrekte onvruchtbare lande
rijen door oordeelkundige bevloeiïng en
bemesting, voor den landbouw geschikt
te maken en hierin slaagt trots gelde
lijke moeilijkheden en tegenwerking
van boeten, die den stadsman eerst
wantrouwen en hem daarna om zijn
succes benijden.
Dergelijke „stadsmenschen" zijn ook
in Holland hoogst noodig. Doch ook
noodig zijn de krachten van vijftien
duizend werkloozen om de thans nog
onontgonnen helft van de provincie
Drente in vruchtbaren grond te her
scheppen.
ken kunnen het werk niet af, en tel
kens worden er nieuwe machines opge
steld. Een soldaat te velde heeft twee
pakken noodig, en elke maand een
nieuw. Ruim een millioen zijn er al
gekleed en voor een tweede millioen
moet worden gezorgd. Elk pak heeft
drie yards (0.9 M.) khaki noodig, elke
jas evenveel. Er moet dus knaki bij
de millioenen yards worden geweven.
Nacht en dag en zeven dagen in de
week wordt er doorgewerkt. En niet
alleen het Engelsche leger moet voor
zien worden, ook het Belgische, ook
het Fransche en het Russische bestelt
khaki in Engeland.
De maritieme medewerker van de
Corriere della Sera schrijft: Reeds ge-
ruimen tijd is bij de Australische re
geering niets meer bekend geworden
over het slagschip „Australia". Men
vreest, dat het schip in volle zee aan
eene ontploffing ten offer gevallen is.
I Een uit Amerika te Berlijn aange
komen Duitsch-Amerikaan meldt, vol
gens de Korr. Norden dat op slechts
2 a 3 K.M. afstands van de haven van
New-York Engelsche oorlogsschepen
liggen, die alle in- en uitvarende
handelsschepen doorzoeken.
De engelsche admiraliteit maakt be
kend, dat de Berlin, het stoomschip
van de Norddeutsche Lloyd, dat onlang3
te Drontheim is geïnterneerd, in de
val werd gejaagd wegens het leggen
van mijnen. Het schip blijkt nu geen
mijnen aan boord te hebben en zoo
heeft het die waarschijnlijk in volle zee
uitgezaaid. Ingevolge de reeds opge
dane ervaring worden de schepen daar
om voor het ernstige gevaar gewaar
schuwd. De wateren die totnogtoe
wegens de groote diepte als veilig
werden beschouwd, moeten met de
grootste voorzichtigheid worden bevaren.
Professor George Kirchweg van de
universiteit te Columbia, een van de
voornaamste autoriteiten op het gebied
van internationaal recht, heeft, spre
kende voor een gehoor van 2000 men-
schen, gezegd, dat de Vereenigde Sta
ten zouden protesteeren wanneer de
geheiligde grond van België geschon
den zou worden.
Het is niet slechts ons recht, zeide
Kirchweg, maar ook onze plicht, maat
regelen te nemen wanneer die groote
internationale misdaad hegaan zou
worden.
Een telegram uit Lemberg aan de
Messagero meldt, dat de Russen een
aantal zware batterijen op de hoogten
rondom Weiliczka (5 K.M. van de
zuidelijke verdedigingswerken van Kra-
kau) hebben opgesteld, vanwaar zij nu
het bombardement op Krakau geopend
hebben.
Naar de Frankfurter Zeitung uit To
kio verneemt heeft de Russische gene
raal Hermonius met Japansche geschut
gieterijen een kontrakt gesloten voor
de levering van 48 batterijen.
Buitenland.
Voor de khaki-fabrikanten in Enge
land is het een gouden tijd. De fabrie-
of schoener heeft, verdrinkt men op zee
en wordt een prooi der haaien en te land'
komt men, als 't een beetje wil, bij de
gevaarlijkste soort van negers, die nog ge
vaarlijker zijn dan tijgers, schorpioenen of
alle slangen der wereld. Ontsnappen uit
Cayenne! Hemelsche goedheid, hoe komt
men op het denkbeeld?
Wat hebben zij gedaan vroeg de
adelborst.
Een der twee heeft een veldwachter
van baron Raynaud gedood.
De gouverneur zag op en mengde zich
in 't gesprek.
Baron Raynaud, dien heb ik gekend.
Minstens vijfmaal millionair, met een hard
vochtig karakter en een hart van steen.
Zijn vader, baron Jozef Raynaud, was de
alvermogende minister onder de vorige
regeering. Zijn zoon bemoeit zich niet met
de politiek, maar kan door zijn geld doen
wat hij wil, en is machtiger dan al de
leenheeren en baronnen uit de middel
eeuwen te zamen. Met geld kon men de
eer en het leven van anderen koopen, want
voor een paar honderd duizend francs is
er licht iemand te vinden, die een hinder
lijk persoon of een lastig medeminnaar
uit den weg ruimt.
De man die vijf-en-twintig millioen bezit
is prins, die er honderd bezit is koning 1
De Mulat had den gouverneur met een
eigenaardige uitdrukking in de oogen
aangehoord, en de adelborst vroeg opnieuw
En de andere?
De andere heeft zijn tante, een oude
dame, vermoord, om haar te kunnen be
stelen.
Dat is onmogelijk, mompelde de jonge
man.
Levenslange dwangarbeid I Gij ziet,
de gezworenen hadden een andere opinie,
jongmensch! 't Is jammer voor den gedepor
teerdeHij heet graaf De Maicilles.
De Engelsche admiraliteit maakt be
kend, dat van den lOen dezer bij zons
opgang af in het Kanaal en op de
reede van Duins, ten O. van een lijn
van Selsea Bill naar Kaap Barfleur en
ten Z. van 51.20 N.B.,alle vuurschepen
en boeien zonder verdere kennisgeving
opgeheven of verhaald, d9 vuurtoren
en lichtboeien gedoofd en de mistsei-
nen veranderd of weggelaten kunnen
worden. Aan koopvaardijschepen wordt
dus dringend geraden een loods te
nemen.
Waar zullen we hen plaatsen? vroeg
de gouverneur.
Raki dacht even na vóór hij antwoordde
Ik zou u de „I'roserpina" voorstellen
De „Proserpina" was een oud, buiten
dienst gesteld oorlogsschip en een der drij
vende gevangenissen op de reede van
Cayenne, en 't had iets van de schepen,
waarop de Engelschen hun krijgsgevan
genen ten tijde van het Eerste Keizerrijk,
uitkwartierden.
Op de reede bevonden zich drie schepen,
die naar dat model waren ingericht.
Zij heeten: „de Chimère", de „Grondeur"
en de „Proserpina" en dat laatste schip
werd nu door den achtenswaardigen Raki
voorgesteld, voor de gevangenen, die men
in zijn goede zorgen aanbevolen had.
lederen dag gaan de gevangenen onder
geleide van daar aan wal, om te helpen
bij het lossen en laden der gouvernements
schepen, aan de werken in de havens, het
onderhoud der straten en wegen. Klokslag
twaalf komen zij aan boord terug om te
J eten, gaan daarna aan 't werk, om eerst
tegen den nacht hun legerstede op te
zoeken.
Bovendien zijn er aan land en op de
naburige eilanden nog een half dozijn ge
vangenissen, die onder bevel van officieren
der mariniers staan, maar onder opper
toezicht van den gouverneur, in wiens naam
alle bevelen uitgevaardigd worden.
Raki, de Mulat, was dus inderdaad het
i hoofd der strafkolonie, en die man ver
eenigde in zich alle mogelijke ondeugden:
omkoopbaarheid, wreedheid en had de
grootste minachting voor al de wetten der
moraliteit.
Daar vond Hans Straub dus een uit
stekend helper op wien hij kon vertrouwen
dat deze geheel in zijn geest zou han
delen.
De gouverneur was 't niet met den Mulat
Een Reuter-telegram uit Parijs dd.
5 dezer zegt
Het leger-bulletin bevat een lang
overzicht van den oorlog, 't welk van
den aanvang af loopt. Het behelst o. m.,
dat toen Joffre in begin September tot
aanvallend optreden overging, de Duit-
schers nog de hoop koesterden den
linkervleugel van de troepenmacht van
Frensch om te trekken, terwijl de bond-
genooten hoopten den Duitschen rech
tervleugel te kunnen omvatten. Van
daar den wedstrijd naar de zee, die
ontstond, en waarin de Duitschers het
verloren, niettegenstaande zij door de
concentrische ligging van hun front
ten opzichte van het onze, zegt het
legerbulletin, in het voordeel waren.
De bondgenooten waren dan ook in
staat den slagboom aan den Yser op
te werpen en dien voor drie weken te
houden tegen de herhaalde en verwoede
aanvallen van 12 Duitsche legercorpsen
en drie divisies cavalerie.
Het doel van de Duitschers was
Calais te bereiken of de linies der
bondgenoten bij Yperen te doorbreken.
Maar wij weken geen duimbreed, en
wij namen onneembare stellingen in.
Het Duitsche offensief was in de tweede
helft van November gebroken. De slag
bij Yperen kwam den Duitschers op
120,006 man te staan. De strijdmacht
eens, toen deze den naam der Proser
pina noemde. Waarom moesten juist deze
twee veroordeelden zoo streng behandeld
worden? Hij was getroffen door den lof,
waarmede de adelborst van hen sprak;
zouden zij misschien slachtoffers van een in
't geheim werkende wraakzucht zijn?
De officier was opgestaan en vroeg:
Uw bevelen, mijnheer de gouverneur?
Te vijf uur ontscheping van al de
gedeporteerden. De agenten zullen ieders
bestemming aanwijzen. Vraag den comman
dant en den officieren of zij mij de eer willen
doen, bij mij te komen dineeren.
Volgaarne, mijnheer I
Alleen gebleven met zijn secretaris, zag
de gouverneur dezen scherp aan en begen
Hebt gij instructies gekregen?
Dat is te zeggen, particulier.
Van wien?
Van hoogerhand.
't Is een vreemde wereld,vRaki, ik heb
medelijden met die twee mannen.
Ten onrechte!
Ik vermoed dat er een geheim schuilt
achter den haat, waarmede men hen ver
volgt.
Waarom zou men met onbekenden
medelijden hebben en Raki dronk zijn
laatste glas schoon leeg.
Er is op de wereld niets waarachtig
dan het succes, mijnheer, hernam hij, en
niets goeds dan bloemen, vrouwen, een
goed leven en de vrijheid. Hij, die dat
alles verliest is een dwaas, die niet waard
is dat men zich met hem bemoeit. Kom,
laat ons, als gij 't goed vindt, aan 'twerk
gaan, zonder meer aan die ellendelingen
te denken.
De gouverneur stak een vereche, geurige
havanna op, en verdiepte zich in aange
name overpeinzingen; hij vergat de beide
gevangenen voor de geparfumeerde brief
jes, die hem Parijs in herinnering riepen.
«BUI
WerteMi.