Hel Land van
en
a, (ie Laogslraa! en de (iomrne!erwaard.
AAN ONZE ABONNÉs.
H. H. Correspondenten
Nieuwjaars-Annonces
Het Kerstfeest nadert.
Oe vrouw van den Banneling,
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
1\o. 3422. Zaterdag 19 December 1914.
ti
m
VOOR
'ET UNS
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7V» Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Met het oog op de a. s. feest
dagen zullen de eerstvolgende
nummers van ons blad verschijnen
op 22, 24, 29 en 31 dezer.
Gelieven met de toezending hun
ner berichten enz., met boven
staand rekening te houden.
Voor vroegtijdige inzending van
houdt zich beleefd aanbevolen,
DE UITGEVER.
Het wordt eentonig ais de Saidjah-
geschiedenis uit de Max Havelaar, een
tonig en treurig. Duizenden en hon
derdduizenden liggen daar op het oor
logsveld tegenover elkander, allen men-
schen, die den „vijand" geen kwaad
hart kunnen toegedragen, allen wen-
schen dan dat ze de doodende loop
graven konden verlaten, dat ze hun
geweren mochten inleveren, hun ka
nonnen in de arsenalen terugbrengen.
Dood en verderf zaaien ze om zich
heen, met dood en verderf worden ze
bedreigri, elk uur van den dag. En al
meer dan Her maanden heeft het ge
duurd, en nog is het einde niet te
zien, niet te voorspellen.
Als wy rustig in de gezellige huis
kamer zitten, terwijl de gure najaars
wind door de schoorsteen giert en de
koude regen tegen de ruiten klettert,
dan gevoelen we ons gelukkig. Met
droefheid denken we a in die millioenen,
die daar al het leed ondervinden, dat
een menschenvernuft maar uit kan vin
den. Wat zullen ze vaak aan den
huiselijken kring denken, aan ouders,
18)
Heb maar geen zorg! zeide zijn met
gezel, wie zou in ons, planters uit Jamai
ca, Jan De Marcilles en Tomsaint La Brêche
herkennen. We zijn immers dood, vriend,
en men laat de dooden in hun graf rusten,
't zij dat in een hoekje grond van hun
eigen land of op den bodem van verre zeeën
te zoeken is. Ik heb nauwkeurige inlich
tingen.
En als die Engelschman zich eens
bedrogen had? wierp La Brêche tegen.
Dat is onmogelijk! Ik heb zelf het
telegram gezien, Jan De Marcilles en Touis-
saint Vardon dood. de acten van overlijden
zijn gewaarborgd. We zijn dus uit het land
der levenden verdwenen, waarde vriend, en
hebben onze straf ondergaan. Maar stelt u
gerust, wij zullen daarom toch de voor
zichtigheid der Roodhuiden toepassen. Wij
moeten den tijd hebben, om mijn vrouw
en uw bruid te waarschuwen, en als wij
vertrokken zijn, kunnen zij zich bij ons
voegen. Het is niet mogelijk haar anders
in te lichten. Wisten wij maar wat er van
haar geworden is!
De kellner trad binnen en bracht het
verlangde.
Hoe laat vertrekt de trein naar Parijs,
vroeg de graaf.
De sneltrein?
Ja!
Om zes uur veertig, mijnheer.
En wanneer komt hij aan?
Omstreeks middernacht.
Drommels, dat is laat. En de gewone
trein
vrouw en kinderen als de krijgsmu
ziek klinkt, als het volkslied wordt
aangeheven, ja, dan staan ze in de
„positie", dan zingen ze mee, maar.
diep uit hun hart klinkt een jammer
kreet, en tranen komen hen in de
oogen. Arme, arme mannenWij be
klagen uw lot diep, zeer diep.
Een goede regeering is geroepen
voor het welzijn van het volk te zor
gen, niet alleen op stoffelijk, maar ook
op geestelijk gebied. De Duitsche rijks
kanselier zei dezer dagen „Wij denken
eerst aan den keizer, dan aan leger en
vlootwij brengen hulde aan onze
dapperen, die pal staan voor het vader
land" Wij echter, wij denken het eerst
aan die ongelukkigen, die rampzaligen,
die daar plotseling worden weggerukt
in den bloei des levensaan die
anderen, die langzaam wegkwijnen van
kommer en ellendeaan nog anderen,
die, deerlijk verminkt, levenslang een
gesloopt lichaam en een geschokte ge
zondheid zullen behouden; aan nog
anderen, die kermend en jammerend
op het met regen en bloed doorweekte
slagveld liggen, tevergeefs roepende om
hulp, om een enkele dronk water. De
dood is voor hen een uitkomst, en meer
dan eens komen de roofvogels al toe
schieten voordat de ziel het lichaam
heeft verlaten. Wij denken ook aan
die talloozo weduwen, die tevergeefs
wachten op hun mannen, en aan die
kinderen, die schreien om hun vader,
die maar niet komt. Prachtige, eeuwen
oude bouwwerken zijn onherstelbaar
beschadigd of geheel verwoest eertijds
bloeiende streken zijn in woestenijen
herschapengelukkige, welvarende
menschen zijn tot den bedelstaf ge
bracht. Kan daar de mensch een eer
in stellen, de mensch, die geschapen
heet te zijn naar Gods beeld, de mensch
die zich Christen noemt Al les, wat
in jaren van moeizamen arbeid werd
opgebouwd, wat met liefde en zorg
was grootgebracht, wordt in één slag
opzettelijk vernietigd. Is dat een eer?
Kan de mensch 't een eer noemen uit
te blinken in zulk een barbaren werk
Neen, het is een schande, een gruwel
Gezegd wordt dat de keizer goed slaapt,
omdat hij een goed geweten heeft, 't
Kan zijd dat hy zelf beslist meent
dat hij een goede zaak voorstaat en
dat hij het recht aan zijn zijde heeft.
En 't kan ook zijn dat zijn tegenstan
ders de overtuiging hebben dat zij het
Dat weet ik niet, mijnheer, iedereen
heeft in H&vre haast, en reist met den
sneltrein, dat gaat gauwer.
Goed.
Toen de beide mannen alleen gebleven
waren, zagen zij elkander vragend aan;
hun beurs was slecht voorzien, en er moest
gerekend worden. Zij hadden nauwelijks
genoeg om de reis heen en terug te betalen
en daar 't verblijf in Frankrijk niet vol
komen veilig voor hen was, was het noodig
zich zoo spoedig mogelijk weer in te schepen.
Op gevaar af van hun duur gekochte vrij
heid weer te verliezen, waren zij overeen
gekomen om de twee vrouwen te halen,
die met brandend verlangen op hen zou
den wachten, en die in 't geheim gewaar
schuwd en o verreed moesten worden, om
met hen te vluchten, ver van het vaderland,
waar de grond onder hun voeten scheen
te branden, naar die vrije landen, van waar
zij kwamen en waar zij hun fortuin hoop
ten te maken.
Zij hadden kunnen schrijven, maar zou
den daardoor het geheim van hun bestaan
verraden, en de toekomst bedorven hebben
en 't zou hun ook te veel tijd gekost heb
ben, want met brandend verlangen smacht
ten zij naar de vereeniging met de geliefde
vrouwen, zonder wie de vrijheid geen waarde
voor hen had, en wier gemis hen soms wan
hopend maakte.
Zij waren dus gekomen en hadden alles
in de waagschaal gesteld, met een stout
moedigheid, die zij gekregen hadden door
het gevaar menigmaal onder de oogen te
zien, en met een brandend verlangen, dat
niet langer te bedwingen was geweest; want
verliefden zijn in staat elk gevaar om het
bezit der beminde vrouw te trotseeren
Hun geschiedenis is in weinig woorden
te vertellen, want men had hen juist gered,
toen men hen in 't verderf meende te
recht aan hun zijde hebben. Maar als
die gekroonde en ongekroonde hoofden,
die raadgevers en bevelhebbers, die
soldaten en verkenners, als die allen
des avonds op hun leger van dons of
stroo, gedekt met de fijnste dekens jof
slechts door den blauwen of met regen
wolken bedekten hemel, nederliggen en
de oogen sluiten ons dunkt, dan
moeten er oogenblikken komen dat ze
denken aan al het leed, dat zij met
elkander over meer dan de halve aarde
hebben gebracht. Zij mogen meenen
dat hun zaak rechtvaardig is goed
maar zouden ze nooit eens vragen
Is onze zaak wel zooveel ellende waard
Ais straks de vrede is gesleten en de
vreemde machthebbers gaan in t dan
niet meer vijandelijke land reizen, dan
zullen ze al die verwoeste dorpen en j
steden, die vernielde velden en huizen,
die verminkte mannen en jongelingen,
die troosteloozc weduwen en weezen
zien, dan zullen ze armoede en rouw
en droefheid vinden, waar eertijds wel
vaart en vreugde en geluk vroonden,
en dan zullen ze moeten zeggen dat
is ons werk
Het Kerstfeest nadert. Straks zullen
de scharen opgaan naar kerken van
'allerlei soort en dan zal men zingen
het „Vrede op aarde Vrede op aarde
Och, dat het zoo wareDat nog dit
jaar deze gruwelijke krijg een einde
mocht nemen, dat onze mannen naar
de hunnen mochten terugkeerenDan
zou er gejubeld en gedankt worden.
Dat zou een heerlijk Kerstfeest zijn.
Al onze soldaten hunkeren naar het
uur dat zij weer huiswaarts mogen
keeren, en hoeveel meer nog zullen die
anderen dat doen, die nu al sinds Au
gustus in den strijd zijn en een leven
vol ontbering en gevaren hebben geleid.
Wat zouden we dan van ganscher harte
mede instemmen: Vrede op aarde! Wij
hopen het vurig, maar onze vrees is
groot dat het niet zoo komt. De teeke
nen ziju nog niet gunstig. Er is nog
te veel haai, veel te weinig liefde en
erbarming in de harten der menschen.
Ook zij zullen het Kerstfeest vieren
en met een gerust geweten. Eer en
geweten, Christendom en beschaving,
schoone wooden, maar ook holle
klanken in dezen treurigen tijd
Buitenland.
storten. Zij waren als 't ware aangemoedigd
tot hun gemakkelijke ontsnapping door de
middelen die men daartoe onder hun bereik
had gebracht, een list, die door den valschen
Raki beraamd, en maar al te wel gelukt
was. Hun sloep, een oude schuit met één
mast en vierkant zeil, was meer dan eens
op 't punt te stranden op een der vele
klippen waartusschen zij door moest varen
zij vermeden zorgvuldig het licht der vuur
torens, die de gevaarlijkste plaatsen aan
duiden en zoo ten prooi van wind en golven,
bijna zonder kleedingstukken aan 't lijf,
werden zij eindelijk door den vloed op een
eenzaam strand, vijftig mijlen ten Zuiden
van Cayenne, geworpen. Hun notedop had
aan zeeën en klippen weerstand geboden.
Maar aan die onherbergzame kusten, met
ondoordringbare wouden omzoomd, waarin
wilde dieren, slangen en de ergste van alle
kwalen, de honger hen wachtten, was hun
leven ver van veilig en nu kwam beiden
hun zeemanschap goed te stade. De oude
marine-soldaat had lang genoeg in den mast
geklommen en ook graaf Jan was genoeg
bekend met de behandeling van een schip
om zich op zee te kunnen wagen. Acht lange
dagen zeilden zij dus tusschen de klippen
door, en leden ongeloofelijk gebrek, zonder
ander voedsel dan ©en paar visschen en
schaaldieren, totdat zij ten laatste door een
hevige strooming medegesleept, naar het
ruime sop dreven, en zij met het ondergaan
der zon de laatste schijn van land voor hun
oogen zagen verdwijnen. De vluchtelingen
brachten een vreeselijken nacht door, uit
geput van vermoeienis en gebrek dreven
zij rond met den helderen sterrenhemel
boven hun hoofd, zonder eenig begrip van
jichting of koers, terwijl de wrakke boot
lek stootte en meer en meer water inliet.
Eindelijk, na twee nachten en een dag van
onduldbaar lijden, zagen de zwervelingen
bij het aanbreken van den dag een drie-
Het groote Berlijnsche hoofdkwartier
deelde Donderdag mede, dat de Russen
in Polen en Galicië geheel verslagen
en tot den terugtocht gedwongen waren.
De gevolgen van deze overwinning zijn
nog niet te overzienin ieder geval
zullen de Russen het oostelijk oorlogs-
tooneel geheel moeten ontruimen en
waarschijnlijk wel de eerste weken zich
alleen tot verdediging moeten bepalen.
De Lokal-Anzeiger schrijft naar aan
leiding van deze overwinning.
Nog nooit sedert deze oude aarde
een geschiedenis heeft, is zulk een reus
achtig© slag, als thans in Polen, vol-
streden. Nauwelijks ééns in den tijd
van eeuwen zijn beslissingen van zoo
groot gewicht gevallen. Deze historische
slag is er een van den eersten rang.
Hij kan in één adem worden genoemd
met de slagen van Salamis, op de Kata-
launische velden en bij Leipzig. Dat
hij in ons voordeel uitviel, hebben
wij te danken aan bet genie van Von
Hindenburg en aan de doodsverachting
zijner troepen, die onder de roemrijke
vanen van Duitschland en Oostenrijk-
Hongarije hebben gevochten.
Woensdag verschenen op de Engelsche
kust eenigo Duitsche kruisers en slag
schepen, die aanstonds het vuur openden
op een viertal Engelsche torpedobooten,
waarvan een tot zinken werd gebracht,
en een andere beschadigd werd, zoo dat
zij zich aan den strijd moest ont
trekken.
Onmiddellijk richtten de Duitschers
hun vuur op de kust, en werden Hartle
pool, Scarborough en Whitbey gebom
bardeerd.
In die plaatsen ontstond daardoor
een vreeselijke paniek, en een groot
gedeelte der bevolking nam de vlucht.
Een 20 tal dooden en vele gekwetsten
was hiervan het gevolg.
De Duitsche oorlogsschepen konden
daarna zonder aanmerkelijke verliezen,
in de Duitsche havens terugkeeren.
Deze beschieting heeft in Engeland
groote verontwaardiging gewekt.
Wat Hartlepool betreft, daar valt
niets op te zeggen, daar deze stad een
fort bezit, doch de beschieting van
onversterkte plaatsen wordt als een lage
misdaad tegen de menschelijkheid en
de internationale wetten beschouwd.
Opnieuw doet zich de vraag voor of
de onzijdige staten die de Haagsche
Conventie hebben geteekend, het met
hun gevoel van plicht en eer overeen
kunnen brengen zich te spenen van
master, die met volle zeilen op hen toe-
stevende. Een gevoel van vreugde, maar
ook van angst, maakte zich van hen meester.
Zou dat schip leven of dood brengen?
Als de Fransche driekleur wapperde,
zouden zij opgenomen, maar aan de auto
riteiten overgeleverd en opnieuw in het
bagno opgesloten worden. Dan nog liever
de dood!
Dc graaf keek met onderzoekenden blik
naar het schip en riep eindelijk juicheud
uit't Is een groot Spaansch koopvaar
dijschip. Hij had gelijk; 't was de „San
Pedro", die, uit Cadix met bestemming naar
La Plata vertrokken, door een orkaan uit
haar koers gt slagen was. De kapitein, een
welwillend en goedhartig man, had de
vluchtelingen spoedig opgemerkt en haastte
zich nu hen ter hulp te komen, zij werden
liefderijk opgenomen, zonder veel vragen
verpleegd en van nieuwe kleederen voorzien
en hoorden tot hun verwondering, dat zij
in den geweldigen stroo n van de Amazone
rivier gekomen waren, en zoo in de nabij
heid van het door stormen en windstilten
beurtelings uit zijn vaarwater geraakte
schip. Overigens konden de geredden en
de bemanning elkander niet verstaandaar
de kapitein genoeg Fransch begreep om
zich verstaanbaar te kunnen maken, en de
anderen daarmede volslagen onbekend wa
ren.
Gelukkig had de graaf zijn kostbaren
schat van twee duizend francs, hem, zooals
wij weten door den notaris te Mayenne ter
hand gesteld, voor de onderzoekende blik
ken der wachters weten te verbergen, en
die kwam hem nu uitnemend te stade om
de ontvangen diensten te betalen.
Twee lange maanden had de San Pedro
noodig om den afstand tusschen Guyana
en La Plata af te leggen en dien tijd maak
ten graaf Jan en zijn metgezel zich ten
nutte om de Spaansche taal te leeren, die
elk protest, terwijl het Duitsche bar
barisme alle internationale wetten als
scheurpapier beschouwt.
De bladen doen uitkomen dat Duitsch
land inderdaad de onzijdige landen
heeft bewezen, dat als het wint en het
noodig mocht achten een van die landen
schrik aan te jagen, geen steden of
dorpen aan de kust, waarvan de inwoners
onbeschermd zijn, voor een bombarde
ment gespaard zullen blij"ven.
De bladen zijn van oordeel, dat de
aanval een tweeledig doel had: le de
neerslachtige stemming in Duitschland
op te monteren en 2e een paniek in
Engeland te veroorzaken.
In een particulier telegram uit Lon
den aan de „N. R. Ct." lezen wij
Te Scarborough is nagenoeg in elke
straat schade aangericht. Op vele plaat
sen kost het moeite heen te komen
door de groote puinhoopen die op straat
liggen. Honderden ingezetenen zijn de
stad uitgetrokken, maar honderden ko
men met den trein van buiten, om de
gehavende badplaats te bezien.
Een vrouw is in haar winkjl achter
de toonbank gedoodop straat werden
een vrouw en een meisje gedood; in
een huis een man en twee kinderen
een jonge vrouw en haar zuigeling wer
den do/delijk gewond door een granaat
die in de slaapkamer barstte.
Twee Anglikaansche en een Katho
lieke kerk zijn ernstig beschadigd. Het
hospitaal werd ook geraakt, maar ge
lukkig werd niemand gewond. Ook de
ziekeninrichting van de badplaats leed
aanmerkelijke schade, maar de patiën
ten, onder wie een aantal Belgische
soldaten, kregen geen letsel.
In een huis werden vier menschen
op slag gedood door een granaat, die
in hun midden barstte. In een ander
huis trof drie menschen hetzelfde lot.
Een vrederechter werd bij het aanklee-
den door een granaatscherf gedood. Een
oogenblik later werd zijn kleinkind dood
gevonden. Een brievenbesteller werd
gedood, terwijl hij brieven bestelde.
Da menschen vluchtten in den kel
der. Er zijn huizen met den grond ge
lijk gemaakt. In andere werden gaten
geslagen groot genoeg om er met een
trein door te rijden.
Te Hartlepool werd een vrouw ge
dood, terwijl zij zich op den stoep van
een hotel bevond. De ramingen van
het totaal aantal dood«n loopen uit den
aard der zaak uiteen; maar alle stem
men hierin overeen, dat de doodenlijst
lang is. Het ziekenhuis van Hartlepool
ligt vol gekwetsten en in de Masonie
Hall zijn zeventien menschen onder
met uitsluiting van bijna iedere andere
vrij algemeen in geheel Zuid-Amerika ge
sproken wordt, en zoo goed had hij van
die gelegenheid gebruik gemaakt, dat hij,
bij aankomst te Buenos-Ay res, den kapitein
in zijn eigen taal kon aanspreken, toen hy
den prijs van den overtocht betalen moest.
De kapitein stelde zich tevreden met de
luttele som van vijf honderd francs en was
tevens zoo beleefd hen aan te bevelen aan
een een schatrijken edelman, van Madrid
afkomstig, maar die nu ruim veertig jaar
geleden, zijn vaderland, om een bloedig
liefdesavontuur, dat geheel Europa in op
schudding had gebracht, had moeten ver
laten.
Don José Cavero, marki s d'Anguilas, was
nu een oud man, met een mager, scherp
gesneden gelaat en een trotsche, fiere hou
ding, die aan zijn voorvaderen, de hildal-
go's, herinnerde. De ruwe wijze, waarop hij
de beide Franschen ontving, beloofde niet
V; el goedstoch nam hij beiden als op
zichters in zijn dienst op een zijner plan
tages in de buurt van BuenosAyres. Zulk
een plantage is niets anders dan wat wij
een hoeve zouden noemen, maar een hoeve,
zoo enorm groot, en waartoe zulke talrijke
kudden en uitgestrekte weidelanden be-
hooren, dat het Hollandsche woord, een
slecht denkbeeld van den eigenlijken aard
der bezitting geeft.
Door een bijzonder gelukkig toeval, plaat
ste de rentmeester van den markies beide
vrienden op een landgoed in de onmiddel
lijke nabijheid der stad, dat de grijze eige
naar bijna iedere week bezocht.
Wordt vervolgd.)
