Hel Land van Heusden en 4ltena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Spelen met vuur.
De vrouw van den Banneling.
Uitgever: L. J. VEERMAN,- Heusden.
J\o. 3475. Woensdag 23 Juni 1915
FEUILLETON.
^Uni
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 77i ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Er is in den laatsten tijd een on
miskenbare strooming in een deel der
Nederlandsche openbare meening merk
baar, die aanstuurt op, althans blijk
geeft van sympathie met een mogelyk
andere houding van ons vaderland,
dan tot dusver aangenomen tegenover
het groote Europeesche conflict. Deze
wijziging onzer houding zou dan vol
gens die nieuwe zienswijze hierin moe
ten bestaan, dat wij onze neutrale
houding moeten laten varen en ons
daadwerkelijk in den bruisenden oor-
logsstroom moeten werpen. Aan wel
ken oever van dien stroom, dat geven
zij zeer duidelijk te verstaan, al wordt
het niet met evenzoovele woorden ge
zegd. Zy willen dat Nederland onver-
wijlt partij kiest en het zoo langen
tijd in rust gelaten zwaard uit de
scheede trekt, om de balans der kan
sen van dezen wereldoorlog te doen
doorslaan. Hun meening, die nochtans
die is van, naar wij vertrouwen, een
besliste minderheid onzer medeburgers,
vindt ijverig propaganda in een deel
der organen van onze vaderlandsche
openbare meening, en meer dan éen
blad geeft aan deze meer oorlogszuch
tige zienswijze uiting, hetgeen vooral
in den laatsten tijd dan ook niet na
gelaten heeft in het buitenland bijzon
dere aandacht te trekken. Zelfs is men
over onze grenzen reeds tot de stil
zwijgende conclusie gekomen, dat de
uitbre.ding der maatregelen van defen
sieven aard door onze regeering aan
hangig gemaakt, wellicht rechtstreeks
verband kunnen houden met een oor
logszuchtige stemming van een overi
gens klein deel der bevolking.
Wij achten dat alles in hooge mate
afkeurenswaardig. Immers, het kan
niet zijn, dat het prijsgeven eener neu
trale houding, hoe moeilijk deze ook
overigens moge zijn, aan een land ten
goede komt, wanneer daar geen alles
overwegende redenen toe nopen; deze
redenen kunnen voortspruiten uit het
krenken van 's lands rechten, uit het
tekort doen aan 's lands eer, uit het
in gevaar brengen of benadeelen van
'slands levensbelangen. En, hoe ern
stig de tijden ook zijn, hoe zeer ook
Nederland, gelijk de andere neutraal
71)
Een besteller bracht een telegram voor
den griffier Athanase Besnou binnen, en
bij het doorlezen daarvan, verspreidde zich
zulk een uitdrukking van inwendige vreugde
en voldoening over 't gelaat van den braven
man, dat al de leden van 't gerechtshof er
door getroffen werden, en een naast hem
zittend advocaat, Petitbon, zich tot hem
vooroverboog en fluisterend vroeg:
Wat voor nieuws?
Besnou knipte guitig met de oogen, gaf
een toestemmend teeken met het hoofd en
antwoordde zacht:.
Vanavond pas!
Petitbon wierp een steelschen blik op
den president, wiens mager, tanig gelaat
een scherp contrast vormde, met al de
blozende welgedane koppen rondom hem.
Die blik was zoo spottend, dat Bazouges,
die volstrekt niet van gebrek aan respect
of van critiek hield, den advocaat bij zich
riep, die met zijn baret in de handnader-
kwam.
Ben ik de oorzaak van uw vroolijk-
heid, mijnheer Petitbon? vroeg hij met zijn
scherpe, onaangename stem:
Maar, mijnheer de president!
Ik meende op te merken
Wat dan toch, mijnheer de president.
Een zekere vroolijkheid.
Ik ben inderdaad heel opgewekt.
Ik zal niet zoo onbescheiden zijn om
u naar de oorzaak daarvan te vragen.
Zij gaat u toch aan, mijnheer de
president.
gebleven landen, vaak uiterst moeilijke
oogenblikken doorgemaakt heeft en
nog doormaakt, van een opzettelijke
krenking onzer eer, levensbelangen of
rechten, in dien zin, dat wij daarvoor
vergelding mogen en moeten eischen
met het zwaard uit de scheede, daar-
vaD kan, de zaken helder beschouwend
en nuchter beoordeelend, moeilijk sprake
zijn. Het wil ons dan ook voorkomen,
dat zij, die Nederland roekeloos in den
oorlog zouden willen storten, hoe war
me vaderlanders zy zich overigens ook
mogen heeten, te zeer hun zelfbeheer-
sching, zoo noodig voor ieder onzer in
deze tijden van opwinding, uit het oog
verloren hebben.
Hebben dezulken, is men geneigd
zich ernstig af te vragen, dan geheel
vergeten, wat het beteekent zijn land
in het groote wereldconflict te betrek
ken, zonder dat daar alles overwegende
dwangredenen voor aanwezig zijn
Deze redenen, zoo zij al bestaan moch
ten, te kennen, behoort immers niet
tot hun bevoegdheid, doch is het uit
sluitend eigendom der regeering, die
meer dan een onzer volkomen op de
hoogte is van de verschillende om
standigheden in de buitenlandsche re-
geeringskringen, die ten deze op onze
houding van beslisten invloed moeten
zijn. Aan haar, onze regeering, aan
onze koningin, staat een weteuschap
ter beschikking, die noodzakelijkerwijze
niemand meer deelachtig kan zijn.
Welnu, daar, waar men dus den
internationalen toestand in het alge
meen, en de positie van ons vaderland
zeer in het bijzonder beoordeelen kan,
is van een oorlogszuchtige tendenz niet
alleen in de verste verte geen sprake,
maar wordt integendeel omtrent» de
door Nederland te volgen politiek
niemand, ook maar éen oogenblik, in
het onzekere gelaten. „Nederland,"
aldus luidden nog dezer dagen de
woorden van onzen eerste-minister,
„Nederland wil den vrede". En dat
het dezen kan willen, daarvoor heeft
het zich ten oorlog voorbereid en ge
troost zich de grootste offers, juist om
dat het zoo krachtig mogelijk wd zijn,
ten einde te kunnen blijven, wat het
isvrij en zelfstandig.
Die vrijheid en zelfstandigheid is
ons hoogste goed, dat wij niet beter
kunnen dienen, dan gelijk wij nu
reeds vanaf het begin van den wereld
brand deden, waakzaam te zijn en
ons sterk te maken. En zulks niet om
aan oorlogszuchtige neigingen, zoo deze
waarlijk bij enkelen onzer aanwezig
mochten zijn, voedsel te geven, doch
om den vrede willende in de onge
twijfeld zeer moeilijke tijden, die nog
wachtende zijn, aan alle omstandighe
den het hoofd te kunnen bieden.
Die omstandigheden, zij zullen vooral
naar mate de tijd vordert en, gelijk
eenmaal immers moet geschieden de
vrede naakt, uiterst moeilijk voor ons
zijn.
j immers, er kunnen, zoowel vooi het
geval dat de overwinning aan de ge
allieerde toevalt, als indien deze door
hunne tegenstanders behaald wordt,
belangen in het spel komen, die in elk
geval met de Nederlandsche belangen
in lijnrechte tegenspraak zijn. Wan
neer dan dat oogenblik ons niet vol
komen waakzaam, niet volkomen voor
bereid mocht vinden, dan lijdt het
geen twijfel of aan ons volksbestaan,
aan onze rechten, aan onze eer, zou
een onherstelbare krenking toegebracht
kunnen worden, die te voorkomen
waard is dat elk rechtgeaard vader
lander, elk naar de mate zijner krach
ten, zich de grootste opofferingen daar
voor getroost. Mocht echter blijken,
dat ten slotte alle vredelievende po
gingen schipbreuk zouden lijden, wel
nu laat dan, doch eerst dan, ons volk
toonen, zich van zijn rechten zoo be
wust te zijn, zijn eer zoo hoog te wil
len houden, dat het niet aarzelt naar
het voorbeeld der vaderen te handelen
en zijn belagers van het lijf en uit zijn
erf te houden.
Mogelijk, gelijk een ieder onzer
vurig zal hopen, bphoeft dat alles niet
te geschieden de onberekenbare kan
sen van dezen wereldoorlog, de niet te
onderkennen wisselvalligheden ook in
het moderne krijgsbedrijf, de onna-
speurlijkheden eener altoos werkzame
diplomatie, dat alles baant den weg
voor wellicht nog geheel andere uit
komsten, dan die van te voren kun
nen overzien worden, en waarbij de
kansen, dat wij niet daadwerkelijk in
het wereldconflict medegesleurd wor
den, waarlijk niet gering behoeven te
zijn.
Daarom is het verwekken in ons
land van een oorlogssteraming, gelijk
thans hier en daar maar al te zeer
blijkt, in zoo groote mate afkeurens
waardig. Immers, door deze stemming
Mij?
Ja, u.
Hoe dan?
Met uw sterk gevoel van rechtvaar
digheid zal het u zeker genoegen doen te
vernemen, dat er een rechterlijke dwaling
begaan is... die hersteld zal worden.
Een dwaling?
Een zeer groote zelfs.
Gij zegt?
Een zeer groote dwaling.
En in welk land, als ik u vragen mag?
In Frankrijk.
Kort geleden?
Ja, en neen, ongeveer zeven jaar.
De president richtte zich verbaasd over
eind.
Gelukkig, vervolgde de advocaat, dat
de waarheid aan het licht gekomen en ge
constateerd is.
Bazouges herademde, dan kon het ook
de zaak van Marcilles niet betreffen, want
dan zou de herstelling te laat komen, daar
graaf Jan een prooi der haaien op de reede
van Cayenne geworden was, en vriendelijk
vroeg hij
Wilt ge vanavond onze gast zijn,
mijnheer Petitbon, mevrouw Bazouges zal
verheugd zijn u ten harent te zien.
Ik neem met genoegen haar vriende
lijke uitnoodiging aan, mijnheer de presi
dent.
Mag ik hopen, dat gij mij dan zult
mededeelen, welke groote ongerechtigheid
er ontd -kt is, en hoe dit hersteld kan
worden?
Zooals gij verkiest, mijnheer de pre
sident; en de advocaat nam met een be
leefde buiging afscheid, en bepleitte even
later met weinig overtuiging een twistzaak
over een scheidingsmuur. De president
hoorde afgetrokken toe; zijn gedachten
waren elders. Het blauwe papier van het
telegram ging van hand tot hand en telkens
aan te wakkeren, moet ook het oor
logsgevaar vermeerderen. "Wij zagen
nog onlangs hoe het opwekken eener
oorlogsstemming bij de Italianen, de
oorlogskansen verhaast en een strijd
doet uitbreken, die wellicht achterwege
had kunnen blijven. Zulk een stem
ming ook bij ons aan te wakkeren,
staat gelijk met en moet in zijn mo
gelijke gevolgen even gevaarlijk ge
acht worden als het spelen met vuur.
Daarvan behoort elk burger, die zijn
land liefheeft, en het niet wil prijs
geven aan de ontzettende gevolgen,
zich niet alleen te onthouden, doch hij
moet ook degenen, die blijk geven de
in dezen tyd ons allen opgelegde zelf-
beheersching te hebben verloren, kracht
dadig tot de orde roepen, voor aleer
het te laat mocht zijn.
Yl. Ct.
Ouitenland.
Het voornaamste slagveld van Euro
pa blijft nog altijd Galicië. De reus
achtige veldslag voor de poorten van
Lemberg wordt met weergalooze ver
bittering gevoerd. Het is de tweede
slag bij Lemberg; de eerste in Septem
ber vorig jaar, liep zeer ongelukkig
voor de Oostenrijkers af. Toen stonden
zij alleen tegenover de Russen, die de
overmacht hadden, thans zijn er ver
moedelijk meer Duitsche troepen dan
Oosteurijksche, die de Russen van het
Oostenrijksche gebied willen verdrijven.
Volgens het Oostenrijksche communiqué
hebben de Oostenrijkers het westelijk
deel van Grodek veroverd. Volgens
Duitsche berichten hebben de Russen
tusschen Grodek en Lemberg sterke
verschansingen opgeworpen. Het slag
front loopt nu van de Tanew-rivier in
zuid-Polen, via Grodek naar den
Dnjester. De hoofdaanval op Lemberg
geschiedt van het westen uit door
Mackensen; de Duitsch-Oostenrijksche
legerkorpsen voor den Dnjestr, (Zuid-
Oost Galicië) doen meer dienst als drij
vers en opjagers van het Russische
wild.
Daar Oostenrijk gedreigd heeft de
kathedralen van Milaan en Venetië
door een luchteskader te laten bom
bardeeren, heeft, volgens de Roma, de
Paus een forschen brief aan Keizer
Frans Jozef geschreven, waarin hij hem
en de heele keizerlijke familie met de
ergste vergeldingsmaatregelen dreigt,
in geval deze eerbiedwaardige gebouwen
van het katholicisme niet zouden wor
den ontzien. De Paus is, volgens ge-
als een der advocaten of der rechters den
inhoud gelezen had, slaakte deze een kreet
van verbazing en sloeg een medelijdenden
blijj op den armen Bazouges.
Toen eindelijk de beurt aan den procu
reur, wien de promotie van den president
de hoop op bevordering den bodem had
ingeslagen, gekomen was, verspreidde zich
een glans van levendige voldoening over
diens eerlijk, open gelaat, dat de president
zich spijtig op de lippen beet.
Zeven jaren! van dien tijd af dateerde
de zaak Marcilles, de misdaad van Orgères,
waarover hij later zoo vaak had nagedacht,
want niettegenstaande het voorzichtig stil
zwijgen der heeren Besnou, en de geheim
zinnigheid, waarmede zij hun nasporingen
in 't werk stelden, wist de president heel
goed, dat er gewerkt werd, om een her
ziening van het vonnis ten voordeele van
den veroordeelde van Laval te krijgen; en
zou nu die gerechtelijke dwaling in een
landstreek waar groote misdaden zoo zelden
voorkomen, geen betrekking kunnen hebben
op de misdaad te Orgères?
Hoe langer hij er over nadacht, hoe vas
ter het denkbeeld in zijn ziel wortel schoot!
Hij had al meer dan eens gelegenheid ge
had om op te merken, hij weinig hij bemind
was, en nu kwam de zichtbire voldoening
der advocaten, die hij vaak zoo lomp be
handelde, en de glans van victorie op het
gelaat van den procureur, van wien hij
wist, dat hij zijn persoonlijke vijand was,
deed zijn gevoel van onrust nog vermeer
deren. Hij had wel twee tientjes willen
geven, al was hij anders ook zeer vasthou
dend om dat blauwe papier, dat zooveel
vreugde onder de heeren opwekte, en dat
de oplossing van het raadsel moest bevatten,
eens ooder zijn oogen te hebben, maar nie
mand bood het hem aan, en zijn waardig
heid liet niet toe, er om te vragen.
Intusschen ging de zitting voort; de
kwestie van den scheidingsmuur liet hem
koud; hij was ongerust en niet op zijn
gemak, en kon een drukkend voorgevoel
niet van zich afschudden.
En juist dien avond moest er groote
receptie bij den president zijn.
Tweemaal in het jaar opende mevrouw
Claire Athénais Bazouges, geboren Pitoche,
haar salons, die men veilig kon aannemen,
dat niet voor rekening van den staat ge
meubeld waren, zooals de gebouwen van
de onderprefectuur, voor de wereld van
Mayenne.
Da Bazouges waren nooit rijk geweest, en
hadden zich nooit ruim kunnen bewegeD,
zoodat de kleine woning van den president
bijna armoedig ingericht was Ongelukki
gerwijze wist Claire Athénais dit gebrek aan
luxe niet door aangeboden lieftalligheid te
vergoedenzij wist altijd wat azijn door
haar vriendelijkheid te mengen, en gaf ook
niet al te veel geld uit voor haar partijen,
want al was zij trotsch als een pauw en
praatziek als een papegaai, zij was tevens
hoogst zuinig en 't is waarlijk geen wonder,
dat al die onaangename eigenschappen het
aantal harer vrienden niet vermeerderd
hadden, of dat de ijverzuchtigen haar ooit
de onrechtvaardige promotie hadden kunnen
vergeven. De president wist dat zeer goed,
maar zoolang de zaken goed gingen, was
hij onverschillig voor de ijverzucht en den
haat, die zijn despotisch karakter en zijn
benoeming tot president hem op den hals
hadden gehaald; nu echter vreesde hij, dat
mocht hij ten val komen, allen zich ten
zijnen koste zouden vroolijk maken. Hij
zat als op heete kolen, en kon het aan het
slot der zitting niet langer volhouden, maar
wendde zich tot den griffier, die zich juist
van toga en baret ontdeed, met de woorden:
Een enkel woord, als 't u belieft.
Besnou boog.
Ik ben tot uw beschikking.
noemd blad, besloten, ook voor de
stengste maatregelen niet terug te dein
zen.
Volgens de Köln. Ztg. verklaart de
Romeinsehe Tribuna, dat men te Kairo
een belangrijk verraad van militaire
geheimen ontdekt heeft. Het krijgsplan
van de onderneming tegen de Darda-
nellen is door een hooggeplaatst Grieksch
personage, die officieel van het plan
kennis droeg, aan Turkije medegedeeld.
Daardoor was de militaire overheid in
gelicht aangaande de troepenlandingen
van de Engelschen en de Franschen
en was het mogelijk, steeds op de juiste
plaats met een overmacht op te treden.
Te Kaïro neemt de verbittering tegen
de Grieken toe. Een uitzetting van
Grieken op groote schaal is op til.
Te Alexandrië zijn al onlusten tegen
de daar gevestigde Grieken voorgevallen.
In de grensplaats Bocholt is men
druk in de weer om binnenkort munitie
voor 't Duitsche leger te kunnen maken.
De benoodigde machines, in 't begin
van den oorlog te Lodz, in Russiscb-
Polen, in beslag genomen door de
Duitschers, zijn al geplaatst. Geïnter-
terneerde Russische burgers, die vroeger
in de munitiefabrieken te Lodz en
andere plaatsen gewerkt hebben, zijn
reeds aangekomen en moeten deze ma
chines bedienen.
Het Russische ministerie van finan
ciën heeft, naar de „Temps" meldt,
voorgesteld een koffie-monopolie in te
voeren, dat jaarlijks netto twintig mil-
lioen roebel in de schatkist zou doen
vloeien.
Over de spanning tusschen Grieken
land en Engeland wordt gemeld, dat
onlangs ernstige Grieksche onlusten
op het eiland Lemnos zijn uitgebroken,
naar aanleiding van het hijschen der
Engelsche vlag, hetgeen door de Grie
ken voor een bewijs van annexatie werd
gehouden. De opstand werd op bloedi
ge wijze onderdrukt.
De ijzerkooplieden Robert Hethering-
ton en Henry Arnold Wilson, leden
van de firma William Jacks Co., zijn
Vrijdag te Edinburg tot zes maanden
gevangenisstraf en een boete van 2000
pond sterling veroordeeld. Men weet,
dat hun ten laste gelegd was, dat zij
ijzererts, dat te Rotterdam was aange
bracht, na het uitbreken van den oor
log aan Krupp en andere Duitsche firma's
hadden laten afleveren.
Bewijs mij een dienst als 't u belieft.
Gaarne.
Zonder onbescheiden te zijn, welk
nieuwtje deed daareven de ronde onder u?
Waarlijk, ik durf het u niet zeggen.
Zeg het gerust.
Het betreft, zeide Besnou, terwijl hij
zijn toga aan den kapstok hiDg, een van
uw slachtoffers.
Slachtoffers? riep Bazouges, hij nam
den schijn aan zijn geheugen ter hulp te
roepen, maar was inwendig al vast over
tuigd, van wat hij te hooren zou krijgen.
Ja, herinnert gij u
Ik geloof niet, dat ik iemand's beul
ben geweest.
Jawel.
Inderdaad?
Moet ik uw geheugen ter hulp ko
men
Ja gaarne.
In de groote zaak van Orgères, bij
voorbeeld
Orgères?
Uw groote triomf.
De graaf De Marcilles?
Ja juist.
Hij is dood.
Gelooft gij dat?
Al heel lang, antwoordde de presi
dent, die moeite had om zijn kalmte te
bewaren.
Ik heb het ook geloofd, zoo goed als
gij-
En nu?
Geloof ik het niet meer.
Zoo!
Ik ben even zoo zeker dat hij leeft,
als ik vroeger zeker was van zijn onschuld.
En wat bracht u op die gedachte?
Lees dit, zeide Besnou, terwijl hij hem
het blauwe papier overreikte.
Cesar Bazouges doorliep den inhoud
zijn gelaatskleur werd van rood, bleek, en
IBL4D