voor Hel Land van Heusden en AItena, de Langstraat en de üoramelerwaard
Herfstmaand.
HESJE M OEN LOMPENMOLEN.
Uitgever: L. J. VEEHMAIV, Heusden.
j\o. 3497. Woensdag 8 September 1913
FEUILLETON.
UKaJwroti
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke reg<
meer 7% ct. Qroote lettere naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Met Herfstmaand in het land wordt
voor een groot gedeelte van ons volk
een spanne tijds van vacantie en ge
noegens, van rust en zorgeloosheid
geslotenvooral is dit voor Jong-
Nederland het geval en voor die
breede schare zijner leermeesters en
opvoeders. Voor mannen van zaken,
voor onze industrieelen, voor de nij
vere middenstanders en de tallooze
neringdoenden is van een eigenlijken
vacantietyd 's zomers noch 's winters
veel sprake.
Dag aan dag, maand aan maand,
jaar aan jaar doen zij onverpoosd hun
arbeid en vinden meestal slechts rust
en verpoozing in de enkele uren daags,
die hun van een langen werktijd over
blijven.
Doch ook al dezen hebben eenmaal
in den tijd hunner jeugd, de vreugde
der vacantie-weken kunnen smaken,
en de dankbare herdenking daaraan
doet hen weder medeleven met den
zorgeloozen tyd der vacanties van hun
kinderen.
Aldus wisselen gestadig de genietin
gen der elkander opvolgende generaties
en zoo zal de jeugd van thans ook
zich later weder herkennen in het ge
slacht, dat na haar opgroeit en vreugde
schept in de dingen des levens, der
jongelingschap geschonken.
Inmiddels, de groote beroeringen
dezer tijden hebben ook in ruime
mate hun schaduwen geworpen op
dezen vacantietyd al mag aanstonds
met nadruk worden vastgesteld dat
het nog zooveel erger had kunnen
zijn.
Wanneer wij Oogstmaand van ver
leden jaar in onze herinnering terug
roepen, dan ontwaren wij slechts dagen
van angstige spanning, van verbijste
rende droefheid en van een kwellende
ons aller rust verterende onzekerheid
wanneer wij bedenken welke ooriogs-
verschrikkmgen Herfstmaand daarop
volgen liet en ook de maanden die
daarna kwamen, dan leven wij thans
in een betrekkelijkerwijze kalmen, ja
veiligen tijd.
Niet dat het oorlogsgedonder heeft
opgehouden te klinken of ook maar
tot bedaren is gekomen, niet dat de
verwoesting van duizenden bloeiende
14)
Zal jij ooit het beeld van je bruid
vergeten? vroeg zij, terwijl haar donkere
oogen stralen schoten. Welnu, evenmin zal
de hertog van R Leonore von Deren-
berg vergeten, want hij heeft mij bemind,
Army, van af het oogenblik dat hij mij
voor het eerst zijns levens zag. Hij was
destijds nog erfprins. Mijn man stelde mij
aan het hof voor, ter gelegenheid van een
feest, waarvan ik de aanleiding ben ver
geten. Toen ik door de bonte menigte, die
de schitterend verlichte zalen vulde, aan
den arm van uw grootvader mij een weg
baande, daar het hertogelijk paar mij
wenachte te begroeten, en rechts en links
de gasten terzijde weken en de vreemdelinge,
de Italiaansche, met bewonderende blikken
aanschouwden, toen ik een diepe buiging
voor het hooge echtpaar maakte, werd mijn
oor getroffen door een zwakk n uitroep
van bewondering, en toen ik mijn oogen
opsloeg, ontmoetten zij die van een jongen,
schoonen man, die met een gloed van be
wondering op mij gevestigd bleven. Ik was
zeventien jaar, Army, en wat is er, dat een
vrouw meer bedwelmt dan het bewustzijn,
bewonderd te worden, en
Voorbij, voorbijl fluisterde zij. Waar
toe het verleden in de herinnering terug
te roepen?
Én vroeg de jonge man.
En vervolgde zij, zonder hem in
het hoogrood gekleurde gelaat te zien, hij
kwam dikwyls naar Deren berg en was mijn
menschenleveus door het moorddadig
vuur een einde nam, niet dat nog
eiken dag, een dag van wereldwee,
van menschonteerende verdelging van
geluk en welvaart der volkeren is, m
maar het schynt of ons aanpassings
vermogen, of onze geest de felheid
dier gewaarwordingen van nauwelijks
een jaar geleden het ft overwonnen of
verzacht.
Wanneer thans de berichten van de
verschillende gevechtslinies nog spre
ken van duizenden in een enkele slag
aan verminkten, dooden en vermisten,
vun opgehoopte stapels lijken, van in
genomen vestingen, veroverde steden,
platgebrande streken en doodelijk ver
schrikt vluchtende bevolkingen, dan
lezen wij dat alles thans in veel kal
mere gemoedsstemming dan eertijds,
en het lijkt wel of wy aan al die
ontzetting meer gewend geraakt zijn.
Welk een verschil tusschen de he
vige ontroeringen waarvan Herfstmaand
van verleden jaar getuige was, en de
kalmere berusting waarin wij thans
verkeeren
Herfstmaand, noe placht zij in
gewone tijden een nieuwe periode van
opgewekten arbeid na een tijdperk van
rust en aangename verpoozing te
openen, in alle beschaafde landen der
wereld; hoe stelde zij in uitzicht de
nadering van vredige najaarsstemmin
gen van koesterende winteravond
vreugden, van een allerwege diepere
verinniging van het vreedzame huise
lijke geluk in de warme binnenkamer,
wanneer daarbuiten de natuur haar
grimmig gewaad aantrekt.
Thans echter opent Herfstmaand een
nieuwe periode van drukkende zorgen
in alle landen zij toch voorspelt thans
de nadering van een nieuwen winter-
veldtocht met al de ontzaggelijke ont
beringen, met al de ellende, al het
wee daaraan verbonden voor millioe-
nen en millioenen dier te velde staande
manschappen.
Want meen niet, dat gelijk in vroe
ger eeuwen het geval was, de winter
kwartieren ook thans verblijven van
wiuterrust na zomerstrijd zullen kun
nen zijn.
Integendeel, de vijanden zullen nog
waakzamer elkander beloeren of zij
van een 'tijdelijke uitputting, van een
neerslachtigheid bij den tegenstander
gerezen, gebruik zullen kunnen maken
om met des te meer kracht hun slag
cavalier op ieder feest, totdat hij een verre
reis ondernam Die goede ouders, zij
waren bezorgd over hem, en mijn echtge
noot speelde de rol van Othello, zoo be
lachelijk als niemand ter wereld ooit ge
zien hadHij haatte den levenslustigen
prins, omdat mijn lippen lachten als hij
sprak, mijn oogen schitterden ale ik hem
zagiets, dat zij anders bijna verleerd
zouden hebben. Droeg niet alles, wat mij
omgaf, den stempel eener grenzelooze ver
veling, tot zelfs de feesten, die mijn echt
genoot gaf? Hij, heimelijk gesteund door
de vorstelijke ouders, verwijderde den
vlinder, die zoo onstuimig om het heldere
licht fladderde zoo klein-burgerlijk, als
alles hier te lande. Ik wist, dat mijn echt
genoot argwaan koesterde, wist, wie hem
achter die geheel onschuldige verhouding
het ergste deed vermoeden. O, hoe haatte
ik hem, mijn zwager, dien
GrootmoederEn dien man wilt u
schrijven? Bij hem bedelen, omdat hij u
in uwe jeugd bewonderde? Hem, dien mijn
grootvader haatte?
Ik ben thans een oude vrouw geworden,
mijn kind, antwoordde zij trotsch, het nog
altijd schoone gelaat in den nek werpende,
en ik alleen ben verantwoordelijk voor
mijne daden. Toen, twintig jaar geleden,
de armoede plotseling bij ons voor de deur
stond, schreef hij mij, dat hij de vrouw
niet vergeten was, die eens zijn jong hart
bekoord had, doch toen wist ik, wat ik
mij zelve en den naam Derenberg verschul
digd was Denkt gij, dat het schrijven
mij licht zal vallen Doch ik doe het alleen
om uwentwil, Army, wiens hand reeds
verlamd is door de eerste slagen van het
noodlot. Ik zal in uw plaats handelen.
Zij ging hem voorbij en verdween inde
naastbijgelegen kamer, Army in diep ge
peins achterlatende.
Army! riep een zachte stem, en tus-
te slaan.
Als koude en regens op het weste-
lijk front de legers komen teisteren,
als vorst en sneeuw het front in Rus
land en Galicie tot een gebied, van
kwellingen eu ontberingen hebben ge
maakt, als ijskoude stormwinden en
eindelooze sneeuwjachten de hooge
bergstreken op de Oostenryksch-Itali-
aansche grenzen in waarlijk onherberg
zame oorden geschapen hebben, dan
zal te midden van deze verschrikkin
gen de haat jegens den vijand toch
onverminderd blijven voortgloeien, zal
verdelgingslust en vernieling onver
poosd, elk uur van dag en nacht, ge
reed staan, om, mocht ergens een ver
zwakking in het uithoudingsvermogen
van den tegenstander worden vermoed,
opnieuw den dood te zaaien in de ge
lederen van zijn troepen.
Dat is de voorspelling waarvan deze
Herfstmaand maar al te duidelijk blijk
geeft.
Geldt dit voor de krijgers te velde,
niet minder droevig kondigt zich het
naderend kwaad getij aan voor de
thuisgeblevenen, voor de achtergelaten
betrekkingen dier ontzaggelijke leger
scharen. Overal heerscht zorg en kom
mer, neemt van maand tot miand de
duurte der levensmiddelen toe en nie
mand die er het einde van kan voor
zien de hand des oorlogs ligt zwaar
op alle landen.
Niet het minst ook op de nog on
zijdig geblevenendaarvan kunnen
ook vele kringen in ons vaderland ge
wagen. Voorzeker, wij bleven en ho
pen te blijven gespaard voor de bloe
dige verschrikkingen van dozen wereld-
krijg, maar kan iemand ontkennen,
dat niet ook binnen onze grenzen de
reusachtige verlaging van het geluks-
peil der volken, voelbaar is, bij velen
aan den lijve, bij andere in meer idieële
zaken des levens
De toekomst van hoe velen onzer zal
er gansch anders uit gaau zien, dan
zij, voor den oorlog uitbrak, hoopten
en verwachten Het bestaan van zoo
velen, de studietijd van dezen, de ont
wikkeling der jonge koopmanszaken
vau genen, dat en nog zooveel meer
heeft een wellicht onherstelbaren stoot
gekregen, die zich nog jaren lang zal
doen gelden.
Wederom ging een zomer heen
wederom staat met Herfstmaand een
nieuw tijdperk in de natuur en in der
schen de plooien der port.ère kwam het
blondje hoofdje zijner zuster te voorschijn.
Army, kom gauw naar benedenMama
stuurt mij Weet je wat ik geloof?
fluisterde zij, nadat zij de kamer ingeslo
pen was. Mama heeft een kerstboom in
haar kamer geplaatst, vermoed ik, tusschen
de reten van de deur schijnt zulk eenj
helder licht Gauw, Army, Grootmama
komt toch niet mede.
j Zij houdt niet van die Duitsche Kerst-
boomen, dat weet je wel.
i Ja, ik kom, Nellyzeide hij.
Hoe vastberaden kionk de toon zijner
stem
Den arm om zijn :usje heenslaande, ver
liet hij ijlings met haar de kamer zijner
grootmoeder.
XIII.
De schemering begon reeds te vallen, toen
Liesje, boven op haar klein kamertje, een
sierlijk mandje met lekkernijen vulde. Tel
kens voegde zij er nog iets heerlijks bij,
totdat zij het eindelijk sloot.
Ziezoo, nu is het vol marsepein en
chocolade daar houdt zij het meeste
van!
Daarop zette zij haar mutsje op het hoofd,
deed haar pelsmanteltje om, nam haar mof
en het mandje onder haar arm, wierp
lachend een vluchtigen blik in den spiegel
en vloog de trap af.
Ik ga naar Nelly! riep zij, terwijl zij de
deur van de huiskamer even open deed.
Kom op tijd weer thuis, Liesje 1 ver
maande haar moeder, anders raakt de do-,
minee uit zijn humeur en worden de kin
deren ongeduldig. Je weet precies, om zeven
uur wordt de Kerstboom aangestoken.
Ja, ja, zeker moe! riep Liesje.
Weg was zij.
Tante Mie keek haar na, toen zij het
molenpad langs liep.
men8chen samenleving te beginnen.
Maar de vreugde der thans geëindigde
licht- en zonrijke maanden werd maar
al te zeer getemperd door gerechtvaar
digde zorg over hetgeen wij om ons
heen aanschouwden.
En nn, met Herfstmaand in het
land, die tot dusver ons slechts regen
dagen bracht, gevoelen wy dat deze
versombering in de natuur maar al te
zeer een weerspiegeling is van wat
daar in de menschenmaatschappij voor
onze oogen zich ontrolteen de adel
der menschheid onteerend beeld van
den broedermoord der volkerenEn
wieDS hart bidt niet, dat het einde
aan dat alles toch spoedig nake
Yl. Ct.
Buitenland.
Een onlangs te Stockholm uit Fin
land aangekomen persoon heeft aan
Aftonposten medegedeeld, dat de spoor
brug over de Pajovikken bij Ekenaes
een havenstad aan den ingang van een
diep fjord aan den noordelijken oever
van de Finsche Golf, die sedert het
begin van den oorlog ondermijnd was,
door een bliksemslag, die de mijnen
deed ontploffen, vernield ls.
De ontploffing was vreeselijk. De
wachtpost werd onmiddellijk gedood.
Groote brokken steenen werden tol in
de stad geslingerd. De brug was 300
M. lang.
Het Belgische leger is, volgens de
officieele rapporten uit Havre, nog in
een bewonderenswaardigen staat van
verdediging, en niettegenstaande het
heel wat te lijden heeft gehad is de
geest voortreffelijk.
Alle Belgen tot 25 jarigen leeftijd,
die in Engeland en Frankrijk waren,1
zijn opgeroepen, en het voornemen be-1
staat, ook later de ouderen, tot 30 ofj
35 jaar toe, te doen opkomen.
Alle troepenafdeelingen zijn thans
voorzien van wapenen en munitie en
van nieuwe khaki uniformen. Het
leger is in goede conditie en gereed
tot alles.
De wijkende vijand wordt achter
volgd.
Over Weenen wordt aan het „Berl.
Tageblatt gemeld, dat volgens een be
richt in de Rjetsch, met de inneming
van Kofno het lot van de Oostzeepro-
vincien beslist is, aangezien het ver
dere Duitsche plan van offensief opge
steld is met Kofno als basis, en de
operatien in Koerland in het nauwste
verband stonden met die om Kofno.
De aanval op Riga zal met de grootste
kracht uitgevoerd worden en waar
schijnlijk onweerstaanbaar zijn.
Het verschijnen van een zeer groot
Duitsch eskader voor en tal van Zep
pelins boven Riga, wordt beschouwd
dat de DuitsGhers vast besloten zijn,
om deze stad tot eiken prijs te nemen
en van daar uit nog verborgen gehou
den acties te leiden.
De spionnenvrees in de Oostzeepro-
vincien en vooral te Riga, neemt on
gekende afmetingen aan, dagelijks
vinden inhechtenisnemingen bij mas
sa's plaats.
In Zwitserland is het plotseling erg
koud geworden. Op de Alpen valt tot
op 1600 M. hoogte voortdurend sneeuw;
op de St. Gotthard, Rigi en Pilatus
ligt de sneeuw boven die grens ruim
25 cM. hoog en het vriest er verschei
dene graden.
Volgens te Dede Agatsj ontvangen
berichten uit goede bron zouden de
Turken in de laatste gevechten op
Gallipolie moer dan 20.000 man aan
dooden hebben verloren. Eindelooze
transporten gewonden zijn naar Kon-
stantinopel gezonden.
Op de Vredesgeruchten, die de Duit-
schers in Amerika verspreiden, wordt
in Frankrijk geen acht geslagen. Het
Fransche volk is besloten den oorlog
door de zetten tot een volkomen over
winning is bevochten.
Het leger van Von Hindenburg is
er in geslaagd de Njemen over te ste
ken en daarna de vesting Grodno te
nemen.
Een later bericht luidt
Bij den val van Grodno, met alle
omliggende forten, zijn zes zware stuk
ken geschut en 2500 gevangenen in
onze handen achtergebleven.
Lieve hemel, dacht de oude vrouw,
hoe zal het er op het slot uitzien? Daar
zullen de kerstgeschenken ook wel niet te
kostbaar zijn uitgevallen En nu komt
ons engeltje met haar lachend gezichtje
leven en zonneschijn brengen in die som
bere vertrekken.
De oogen der oud) vrouw blikten smee-
kend naar omhoog!
Ach, Goede God, fluisterde zij met
gevouwen handen, laat mij de vreugde nog
beleven, dat ik haar als een gelukkige
vrouw aan de zijd0 van haar man mag aan
schouwen. Nog één kerstavond, waarop
Liesje haar kind door de oude kamer draagt,
en de kleine handjes zich in verrukking
naar de vroolijke kaarsjes aan den boom
uitstrekken. Laat mij dat nog aanschouwen,
Hemelsche Vader! Dan heb ik genoeg ge
leefd, genoeg geluk gesmaakt!
Intusschen zaten Liesje met Nelly bij
den haard gezellig te praten. Tegenover
haar zat Army in een leunstoel, hij was in
diep gepeins verzonken en luisterde slechts,
wanneer een der beide meisjes hem met
een vroolijken lach uit zijn mijmeringen
deed opschrikken.
En moeder kreeg van van vader
een pillendoos, vertelde Liesje, waarop ge
schreven stond„de beste medicijn" en
daarin lag het benoodigde geld voor een
reis naar Italië. Je weet immers, Nelly, dat
de dokter verklaard heeft, dat zij den win
ter hier niet mag doorbrengen. Moeder had
zich er steeds tegen verzet, doch thans heeft
zij half en half toegegeven.
Zij gaat toch niet alleen? vroeg Nelly.
Neen, in ieder geval gaat vader mede,
en
Nu, en?
Ik, voegde Liesje er aarzelend bij.
En doet je dat dan geen g*noegen?
O, naar Italië, hoe schoon moet het daar zijn
Lloyds meldt dat het Engelsche
stoomschip Whitefield" getorpedeerd
is. De bemanning is geland. Ook het
Britsche stoomschip „Roumanie" is
tot zinken gebracht. De opvarenden
zijn gered.
Het aantal Eugelsche koopvaardij
schepen, tot heden door de Duitschers
tot zinken gebracht, bedraagt 141,
messt kleine en oude vaartuigen, die
geen groote snelheid konden ontwik
kelen.
Bij Lloyds zijn ingeschreven 11328
Engelsehe vaartuigen, dus tot zinken
gebracht is slechts één percent der
Neen, ik blijf liever hier bij tante Mie.
Ik ben zoo gezond als een vischje en
schooner, dan het hier is, zal het daar wel
niet zijn.
O, Liesje, wat ben je toch onverstan
dig!
i Neen, jij moet me niet voor onver
standig houden, Nelly. Ik heb er nog andere
reden voor, maar jij moet me niet verraden
want ik heb er vader nog niets van gezegd.
Zie je, Bertha van onzen boekhouder lijdt
ook aan een borstkwaal. Zij is er veel erger
aan toe dan moeder, en nu had ik graag
dat Bertha in mijn plaats ging. Ik ben nog
jong en zal wel eens in de gelegenheid
komen, om la bella Italia, zooals je groot
mama zegt, te bewonderen.
Army stond plotseling op.
Dat was dus nog altijd de goedhartige
Liesje van eertijds, die haar boterham en
haar zakgeld met de arme kinderen van 't
dorp deelde. Zij schudde nog op dezelfde
wijze als toen, halt stijfhoofdig, half be
schaamd, het hoofdje, als zij daarom be
knord werd.
En toen rees een ander beeld voor zijn
oogen op, een slanke, aristocratische gestaite
met goudblond haar, die met diepe ver-'
achting jegens bedelaars vervuld was. Dat
„canaille" werd steeds onbarmhartig de
deur gewezen, en zij trok met een uitdruk
king van afgrijzen op het gelaat haar man
tel dichter om zich heen, als een kreupele
zijn hand smeekend naar haar uitstrekte
„Geef hem niets, Armyhad zij gezegd, ik
wordt er misselijk van, kom Tante draagl
overvloedig bij in de armenkas." En dan
haastte zij zich, om dien rampzalige voorbr
te komen, terwijl zij haar geparfumeerden
kanten zakdoek voor den neus hield.
Toen liet hij zijn blikken weiden ove
het besneeuwde park. Ginds, in de verte
schitterden de verlichte ramen van he
woonhuis van den papierfabrikant. Dat oudt
Vertaald door B.