voor Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de liommelcrwaard.
LIESJE1 DEN LOMPENMOLEN.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden,
/Vo. 3301. Woensdag 22 September 1013.
FEUILLETON.
Unb
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke rege
meer 71/* ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag^
middag 12 uur ingewacht.
De wereldoorlog, die op eenmaal
aan zoovele verhoudingen in het leven
der volken een gansch ander aanschijn
schonk, en die zooveel wat recht stond
onderstboven keerde, heeft ook in
economisch opzicht een geweldigen
omkeer in den staat van z iken ge
bracht.
Terwijl aan den eenen kant het
geheele bedrijfsleven van tal van rij
ken stilstaat of grootendeels belemmerd
wordt, waardoor de economische draag
kracht zich aanzienlijk ziet inkrimpen,
hebben de financieele eischen, door de
oorlogsuitgaven gesteld, een reusachti-
gen druk op datzelfde verzwakte draag
vermogen der naties gelegd.
Het is deze wanverhouding tusschen
„kunnen" en „moeten" in het econo
misch leven der verschillende landen,
die tot uitdrukking komt in het aan
merkelijk verlaagd crediet dier landen,
hetgeen op zijn beurt met het sterk
verlaagde koerspeil der betrokken staats
fondsen aan den dag treedt.
Waar blijkens de jongste opgaven
de oorlog aan de Engelsche schatkist
per dag een uitgave van 42 millioen
gulden, van de schatkist van Duitsch-
land in dezelfde 24 uur 40 millioen
gulden vordert, terwijl de oorlogson-
kosten der andere oorlogvoerende lan
den alle naar verhouding zijn, daar
spreekt het vanzelf dat het normale
evenwicht tusschen de ontvangsten en
de uitgaven van al die rijken gan-
schelijk verstoord is. Slechts door het
aangaan van milliarden-leeningen kan
aan dien van dag tot dag hooger stij
genden geldnood, althans voor het
oogenblik, tegemoet gekomen worden,
terwijl aan later tijd de zorg wordt
overgelaten, hoe uit dien ontzaggely-
ken schuldenlast te geraken.
Het is alleszins begrijpelijk, dat te
midden dier reusachtige verwoesting
van wereld kapitaal, ook de economi
sche gesteldheid der onzijdig gebleven
landen den weerslag in meerdere of
mindere mate ondervindt der alom in
getreden verlaging van den volkswel
vaart.
Ook ons land heeft al aanstonds bij
het uitbreken van het wereldconflict,
zijn deel in de algemeene teruggang
der welvaart ernstig ondervonden naar
mate de oorlog zich in voortgang had
zien toenemen. De uitgaven ten behoe
ve van het Rijk zijn ontzettend ge
stegen tengevolge van den langdurigen
mobilisatie-toestand, welke uitgaven
deels rechtstreeks dienen voor militaire
doeleinden, anderdeels worden aange
wen! ter bestrijding van de maat
schappelijke gevolgen uit den mobili
satie-toestand voortvloeiend.
Wordt door het ministerie van oor
log op reusachtige bedragen uit 's lands
middelen beslag gelegd voor het te
velde en op voet van oorlog houden
dier honderdduizenden manschappen,
ook door het ministerie van landbouw
handel en nijverheid wordt aanspraak
gemaakt op millioenen ter bestrijding
van den druk, waaronder de bevolking
voor een zeer groot deel zucht als
gevolg van de groote economische
crisis, tweeling-zuster van den Euro-
peeschen oorlog.
Onze regeering tracht daarbij het
economiche leven in ons land zooveel
mogelijk in rechte banen te voeren of
te houden, en steunt in velerlei op
zicht den handel en de industrie.
Daarnevens wordt zoo goed als mo
gelijk is te gernoet te gekomen in de
reusachtige stijging van tal van levens
behoeften, terwijl ook de omvangrijke
moeilijkheden uit een wijd om zich
heen grijpende werkloosheid bestreden
worden en hare gevolgen worden ver
zacht.
Dat alles gaat gepaard met reus
achtige uitgaven, die, naar mate de
ellendige toestand, in de geheele we
reld thans ingetreden, voortduurt, eer
toe- dan afnemen zullen. Dat aan de
schatkist daardoor zeer zware eischen
worden gesteld, ligt voor de hand, en
hoe betreurenswaard dat alles ook
moge zijn, wij hebben er ons, noodge
drongen bij neder te leggen, beden-
kende hoe wij, tot dusver, aan nog
veel zwaardere rampen zijn mogen
ontkomen.
Teneinde den staat der rijksinkom
sten in overeenstemming te brengen
met dien der rijksuitgaven, kan het
niet anders of de eerste moeten aan-
zienlijk toenemen, en daarvoor is slechts
een uitkomst mogelijk: belas;iug-ver-
'nooging. Ook hiertegen kan rederlij-
kerwijze weinig ingebracht worden.
Alleen hebben wij recht daarop, dat
door de gestelde machten de nieuwe,
19)
Dan zou ik genoodzaakt geweest zijn,
zonder die toestemming te huwen, ant
woordde hij koel. In zulke dingen schertst
men niet. Zij heeft mij haar woord ge
geven en ook haar ouders zouden hoogst
waarschijnlijk zich er niet tegen verzet heb-
hen, indien zij niet wilden verhinderen,
dat hun kind zou moeten verblijf houden
in het huis waar hun oude vijandin troont
en die zijt gij, grootmama!
Ik? I
De barones sprong driftig op.
Bespottelijk! Mij waren die lieden
totaal onverschillig tot op heden.
U hebt de kleine nooit mogen lijden,
hield hij vol.
Neen, omdat ik het niet passend vond,
dat zij met Nelly omging, als ware deze
hsars gelijke.
Een oogenblik bleef het stil in het vertrek.
'De hertog zal mij niet vergeten heb
ben, Army, sprak de oude dame.
Ik hecht geen geloof aan zijn bereid
willigheid, antwoordde Army, maar in het
gunstigste geval zou het nog slechts een
droppel water op een gloeien den steen zijn
Mij blijft geen andere uitweg over dan
Amerika.
Eensklaps voelde hij plotseling, dat een
hand op zijn schouders gelegd werd.
Army, klonk de zachte stem zijner
moeder, wat zegt ge? Wil je weg... weg?
Hij schrikte en trachtte haar gerust te
stellen, dooh de roodgeweende oogen zagen
hem uitvorschend aan toen sloeg hij de
de zijne neder en wendde zich af.
Cornelia, je weet dat ik dat zachte,
onhoorbare binnensluipen niet verdragen
kan, berispte haar schoonmoeder, doch
Cornelia lette er niet op. Haar hart stond
stil bij dat enkele woord: Amerika.
Almachtige God, is er dan niemand,
lie ons helpen kan? Ik sterf als je ons
verlaat. Dat is het laatste, het zwaarste!
Ween niet, mama, beangstig u niet,
zeide Army, zonder haar aan te zien. Ik
blijf
Neen, neen, ik weet wat je doen wilt.
Je zult heimelijk heengaan, zonder afscheid
te nemen. Eens zal ik 's ochtends ontwaken
en geen zoon meer hebben. Kan je dat van
je verkrijgen, Army, waar je weet, dat je
mij nooit zult wederzien? Is er dan geen
uitweg meer?
Mijn hemelriep Army uit, maak
zoo goed mogelijk over allen verdeeld
wordt. Daar zijn toch ontelbaar velen
die waarlijk geen stijver aandraaien
van de belastingschroef meer zouden
kunnen verdragen, zonder zich ernstig
in hun bestaansvoorwaarden bedreigd te
zien. Bij tienduizenden immers zijn ze
te tellen, die tengevolge der mobilisatie
en de heerschende werkloosheid, reeds
zeer in hun economisch weerstands
vermogen geschokt zijn. Reeds zullen
tal van dezen in gebreke moeten blij
ven aan hun gewone verplichtingen
jegens den staatdoor die verplichtin
gen nog grooter te maken zou de staat
en zichzelf en hen bovendien niet an
ders dan een kwaden dienst bereiden.
Het zal daarom een vraagstuk van
omvattende en verre strekking zijn,
dat opgelost dient te worden, wil de
nieuwe belastingdruk naar behooren
over de schouders verdeeld worden van
hen, die daartoe het best in staat zijn.
Een belasting derhalve naar draag
kracht en toepassing met een groote
omzichtigheid en kennis van zaken, zij
de leuze, wil men de crisis niet nog
meerdere slachtoffers zien maken.
Zonder nu in bijzonderheden om
trent het vaststellen der verschillende
categorien te willen afdalen, zouden
wij nochtans reeds omtrent een tweetal
categorien burgers bepaalde voorschrif
ten willen zien vastgelegd: eenerzijds
zij, die behooren tot de gemobiliseer-
den, anderzijds zy, die van de huidige
omstandigheden uitermate profiteerden,
en nog profiteeren.
De eerste categorie dunkt ons reeds
zoo zwaar belast te zijn, door den stil
stand van zaken, het opgeven eener
betrekking, het teniet gaan van be-
staansvooruitzichten enz., dat het on
billijk zou zijn, hen nog meer te tref
fen door een nieuwen belastingdruk.
De gemobiliseerden derhalve zouden
wij gaarne van nieuwe verplichtingen
ontheven zien, doch des te meer eischt
de billijkheid, dat zij, die vaak grove,
ja reusachtige winsten uit den oorlogs- j
toestand weten te halen, winsten,
waarvan zij in normale tijden zelfs
niet gedroomd zouden hebben, ten- j
minste een deel daarvan aan den staat s
uit keeren, teneinde de lasten hunner
andere medeburgers naar vermogen te
verlichten.
Of hierbij sprake moet zijn van een
periodieke heffing, dan wel van een
heffing in eens, laten wij aan de be-
meer. Zij had haar vader immers zoo ge
willig gehoorzaamd, toen deze haar had
voor oogen gehouden, hoe ongelukkig zij
aan zijn zijde zou worden. Haar vader had
haar er natuurlijk op gewezen, dat hij, Ar
my, haar slechts om haar geld wilde trou
wen. En dan de tweede oorzaak, Baron
Frits enjLisetteMaar wat kwam 't er eigen
lijk op aan? Weldra zal in zijn garnizoens
plaats het volgende praatje rondgaan:
„Heb je 't gehoord? Luitenant von Deren-
berg is er van door, tot over z'n ooren in
de schulden 1 Dat ligt zoo in de familie,
zijn vader heeft zich ook doodgeschoten..."
Zoo iets gebeurt dagelijks, nauwelijks de
moeite waard er over te spreken.
Het bleeke gelaat zijner moeder, de
lieflijke oogen zijner zuster, kwamen hem
voor den geest. Eenmaal in den vreemde,
zou hij een brief ontvangen, die hem de
tijding zou brengen van het overlijden zijner
trokken regeerings-autoriteiten over
zij toch zullen en kunnen nagaan, zij
het dan ook niet in alle gevallen, hoe
groot de omvang der bedoelde oorlogs
winsten is.
Zijn zij vastgesteld, dan dient de
staat onverwijld en onverbiddelijk tot
aanslag over te gaan.
Wanneer ment weet, dat de oorlogs
winst in ons land door ondernemingen
en particulieren behaald, rond geschat
een milliard gulden bedraagt, dan
dunkt ons, is er gereede aanleiding om
van deze duizend-millioen gulden extra
winst, de geheele gemeenschap te laten
mede-profiteeren, en vooral de zooveel
economisch zwakkere medeburgers den
druk der tijden te helpen verlichten.
Het spreekt vanzelf, dat het vraag
stuk van evenredige draagkracht nog
tal van moeilijkheden oplevert, zoo wat
aangaat het belasten van particulier
kapitaal dat niet door den crisis ge
leden heeft, alsmede van de groote
inkomsten.
Wij willen echter met het boven
staande volstaan, om te doen zien, hoe
voor alles de billijkheid by den nieu
wen druk, die ons ongetwijfeld zal
worden opgelegd, niet uit het oog mag
worden verloren. Wij hebben daarbij
genoegzaam vertrouwen in het beleid
en de wijsheid onzer regeering, dat zij
eenerzyds de zwakken zal weten te
sparen, anderzijds de sterkeren zich
niet te laten ontsnappen, ten einde te
verkrijgen, waartoe wij overigens allen
willen en moeten medewerkeneen
gezonden staat onzer Rijksfinanciën.
Yl. Ct.
ltuitevilaud.
Mr. Bonck White, eeu Amerikaan-
sche journalist, die zoo juist in Lon
den aangekomen, na een reis van vier
maanden door de oorlogvoerende lan
den en verschillende andere Staten,
als vertegenwoordiger van het groote
Amerikaansche „Sunday Newspaper" -
Syndicat, heeft aan een vertegenwoor
diger van de Daily Chronicle" het vol
gende verklaard
Ik keer naar Amerika terug om aan
de Amerikanen te zeggen, dat de oor
log onbeslist zal moeten eindigen. Ik
ben overtuigd, dat de Britsche vloot
onoverwinlijk is, maar ik ben evenzeer
overtuigd van de onoverwinnelijkheid
van het Duitsche leger.
Ik zou niet weten, hoe Duitschland
ter zee zou kunnen overwinnen, maar
evenmin hoe Engeland de overwinning
te land zou behalen en zonder dat
zoowel te land als ter zee door dezelfde
partij de overwinning wordt behaald,
zal zeker geen der mogendheden den
vrede kunnen dicteeren.
In zeker opzicht zal deze oorlog
worden vergeleken bij de pogingen
van een walvisch om een stier te be
strijden.
Mr. White heeft een bezoek ge
bracht aan Konstantinopel en gereisd
door Griekenland, Bulgarije, Roemenie,
Oostenrijk-Hongarije, Duitschland en
Frankrijk.
Zijn meening is, dat de toestand van
Turkije veel gunstiger voor de gealli
eerden is dan het Engelsche publiek
over het algemeen aanneemt.
Er dreigt nl. in Turkije een belang
rijke sociale omwenteling. Duitschland
dat in werkelijkheid Turkije geheel
in zijn macht heeft, doet al het moge
lijke om den heiligen oorlog aan te
wakkeren, waardoor het echter juist
het zwaard tegen zich zelf keert. Zoo
heeft de Duitsche regeering de laatste
slachting der Armeniërs, die door het
nageslacht het grootste bloedbad zal
worden genoemd, dat de geschiedenis
kent, zooveel mogelijk aangemoedigd.
Ook is de toestand met het oog op
de Christenbevolking in Turkije van
zeer ernstigen aard. Tal van Grieken,
ongeveer het derde deel van de geheele
Grieksche bevolking, maken zich ge
reed om te vluchten. In Konstantino
pel zelf heerscht groot gebrek aan
kolen nu de kolenaanvoer belet wordt
door de Russische vloot in de Zwarte
Zee.
In Duitschland zeide mr White
begint een groot deel van het volk
er aan te wanhopen of wel eenige de
finitieve beslissing ten gunste van
Duitschland zal worden verkregen en
velen voelen, min of meer bewust, dat
ieder menschenleven en iedere mark,
die nog aan den oorlog worden geof
ferd, volkomen verspild worden.
D. Ct.
Volgens een telegram aan Engelsche
bladen wordt in Washington officieel
te kennen gegeven, dat ingeval de
Duitsche nota over de „Arabic"-geschil
onbevredigend mocht blijken, een
scherpere nota door Amerika zal wor
den gezonden.
Deze nota zou praktisch gelijk staan
met een ultimatum.
mijn strijd niet nog heviger door uw klach-moeder. Hij had niet aan haar sterfbed
ten. Er is geen uitweg. Met nieuwjaar komt
het tot een uitbarstig, er zijn wisselschul-
gestaan, niet haar laatsten blik opgevangen.
Hij sprong heftig op. Daar vielen zijn
den onder, de gijzeling wacht mij, ik kan oogen op de plek, waar de beeltenis van
geen officier blijven, wat blijft mij dan Agnes Mathilda, dat hij van de familiezaal
over? Denkt u, dat ik mij er prettig naar zijn kamer had doen overbrengen,
onder gevoel? Het moet nu eenmaal. 'omdat het zoo op haar geleek, gehangen
Hij verliet met haastige schreden het had. Toen zij haar woord jegens hem brak,
vertrek. Een oogenblik aarzelde hij, want had hij het afgenomen en op den vloer
hij verbeelde zich een gil zijner moeder te gezet met den beschilderden kant tegen den
hooren, toen ging hij verder en haalde eenmuur. Zoo stond het er nog.
brief uit den binnenzak van zijn uniformHij draaide het om en hing het weer op
te voorschijn en opende hem. j de vroegere plaats. Hoe zagen de treurige
Juist, de dans begint 1 fluisterde hij oogen hem onweerstaanbaar aan 1 Een naam-
bij 't doorlezen. loos verlangen maakte zich van hem mees-
Dezen morgen had hij nog hoop gekoes- ter.
terd. Liesjes belofte had hem als een vrede- Neen, weg met die herinneringen!
boodschap in het oor geklonken. Het waren Alle vrouwen zijn gelijk. Is er één zonder
zulke kinderlijke oprechte woorden, voort
gekomen nit een onbedorven, rein meisjes-
hart, dat voor hem klopte vol ware, innige,
ongeveinsde liefde.
Ware liefde? Neen die bestond niet
nukken Geen enkele, niet één
l i gedachten verdiept hoorde hij niet,
hoe de kamerdeur zacht en onhoorbaar
werd geopend, hoe een bleek meisjesgelaat
bedeesd naar binnen keek, hoe een slanke
gestalte aarzelend naar hem toetrad. Mid
den in het vertrek stond zij stil; haaroogen
vestigden zich op het goudgelokt vrouwen
hoofd op de schilderij en reeds maakte zij
een onwillekeurige beweging, als wilde zij
heenvlieden, toen hij zich omwendde.
Liesje, stamelde hij, Liesje, jij hier?
Zoek je Nelly?
Zij keek hem met verhgen blikken aan.
Neen, antwoordde zij, ik kom om
jou de angst dreef mij hierheen. Je
moeder was bij ons en vertelde, datje van
plan waart O, ga niet heen, Army,
ga niet heen Ik zou het niet overleven 1
De laatste woorden klonken als een nood
kreet.
Hedenochtend heb je mij laten gaan
en thans
-- Ach, het smartte mij zoo, toen je
wegging, doch nog duizendmaal heviger is
mijn smart, omdat ik weet, dat je mij niet
lief hebt, dat je mij slecht begeert ter wille
van
Dat heeft je vader je gezegd, Liesje.
JaEn is het dan niet waar, Army
Ofschoon ik aanvankelijk nog twijfelde,
werd het mij duidelijk toen je moeder bij
ons kwam om hulp, ten einde te verhoeden
dat je ver weg zoudt gaan, toen moest ik
wel gelooven, waartegen mijn hart zich ge
welddadig trachtte te verzetten.
Zij heeft bij je vader voor mij gebe
deld Dat is te veel
Zij heeft je zoo lief, Army, en wist
niet, dat je mij dat mijn vader
ach, ga niet heen! Ik ben hierheen gesneld,
toen je moeder dat verschrikkelijke woord
„Amerika" uitsprak, om je nog eens te
smeeken, in naam van allen, die je lief
hebben ga niet heen
Sidderend vouwde zij de handen en zoo
stond zij daar, als de verpersoonlijking van
de alles overwinnende liefde van een vrou
wenhart, waaraan hy zooeven nog getwij
feld had.
Wees niet trotsch, Armyvervolgde
zij en met moeite kwamen de woorden
haar over de lippen terwille van je
moeder en vaD mij. Ik zou mijn leven
lang rampzalig zijn door het bewustzijn je
niet te hebben gered. Laten wij kameraden
zijn, Army, oude kameraden als voorheen.
Een lange pauze volgde. Hij hield zijn
gelaat afgewend en zag voor zich, de armen
stijf over de borst gekruist. Zij zag hem
smeekend aan, terwijl een pijnlijk gevoel
van schaamte haar benauwde.;
Eensklaps hoorde zij voetstappen en haas
tige, welbekende schreden.
Tante Mie, fluisterde zij. Zij komt
mij halen!
Doch op hetzelfde oogenlr ik stond Army
naast haar en trok haar beschermend aan
zijn borst. Verleg n en angstig zonk haar
hoofdje tegen zijn schouder aan. Zij dacht,
dat hij het luide kloppen van haar hart
moest kunnen hooren.
Daar werd de deur geopend en onwille
keurig drukte zij zich dichter tegen hem
aan, ieder oogenblik verwachtend een wel
bekende stem dreigend en verwijtend tot
haar te zullen hooren spreken.
Doch neen, alles bleef stil. De oude
vrouw op den drempel bleef roerloos staan,
de oogen rustten met een smartelijke uit
drukking op het tafereel, dat zij aanschouw
de. Daér, in het hooge, halfdonkere ver
trek, juist onder den uit herthoorn ver
vaardigden luchter, stond een jong paar.
Hij had zijn arm om haar slanke leest ge
slagen en drukte haar vast tegen zich aan.
Met sombere blikken keek hij de oude
vrouw aan, als was hij vertoornd op haar,
die hun beider samenzijn stoorde.
Zoo stond het jonge paar als een beeld
van rein geluk.
Dus tocuDus tochTegen de liefde
en den dood is geen kruid gewassen!
Vertaald door B.