Uitgever: L. J. YEERMAN, Heusden. IWILLETOJV No. 3*618, Woensdag 8 November 1916. Und van altena Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden 0.90, franco per post zonder prijs ver hooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regels 50 cent. Elke rege meer 71/, cent. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag 4 uur ingewacht. We willen vandaag eens een preekje gaan houden over de koffieen ho pen dat het geen koffiepraatje, d w.z. een hoogst onbelangrijk praatje zal worden. We nemen de zaken die wij in het dagelijksche leven gebruiken tot ons, we genieten ze, zien ze alsof het zoo hoort dat ze er zijn en maar heel enkel komen wij plotseling voor de vraag te staanWaar komen al die kleine of groote gaven die wij noodig hebben om te leven, of die ons leven veraangenamen vandaan. En toch is het zoo goed om eens een oogenblik stil te staanWant is het nietkennis brengt waardeering en waardeering brengt blijdschap. Daar is nu zulk een zaak alsde koffie, lederen dag, door haast iedereen on der ons 1 maal soms 2 maal, mis schien nog wel meer malen genoten wat weten we er weinig van, de kennis van de meeste onzer over de koffie gaat niet verder, dan dat men ze gemalen en niet gemalen in den winkel koopen kan en hoeveel ze per pond kost. Maar misschien als ge weet wélk een reis de koffie al gemaakt heeft voor ze bij U op tafel komt en wat haar geschiedenis is, drinkt gij uw koffie met twee keer zooveel smaak. De koffie is de naam voor de zaden van altijd groene boo- men of heesters die in tropisch Azië en Afrika voorkomen. Als de koffie- boom niet getopt wordt, d.w.z. de top er uit genomen, kan hij een hoogte bereiken van 9 M. Maar in den laatsten tijd is het toppen der boomen algemeen geworden, de boom wordt dan niet hooger dan .1,80 M.Wat voor het oogsten veel makkelijker is. De eivormige, somtijds ronde vrucht, is laf zoet en bevat twee of één zaadje de vruchten worden kunstmatig of in de zon gedroogd, door stampen of malen wordt de schil verwijderd en de zaden er uit gezocht en gesorteerd. De koffieboonen worden dan in stevige jutte zakken gepakt en dikwijls jaren lang in schuren bewaard. De goede eigenschappen van de koffie worden daardoor versterktmaar er wordt I M I. door A. DE VISSER. 37) Mimi, die boven was geweest, kwam nu beneden, en ge kunt u het gelukkige, verraste gezicht van haar voorstellen, toen ze Lize zag. Nog altyd datzelfde prettige, flinke gelaat, die zelfde hartelijke handdruk, waarmee ze Mimi de hand schudde en zei «Getrouw tot in den dood, dat weet je »Ja«, antwoordde Mimi voor 't eerst weer met een gelukkigen lach op't gelaat, terwyl een traan haar in de oogen parel de, «dat weet ik I maar dat wist ik ook al lang «Laat ze nu haar hart maar eens uit storten*, zei de Dokter, toen hy Mimi, door Lize daartoe aangezocht, eenewandeling zag gaan doen. «Ik heb in myn gansche apotheek niet zulke goede medicijn voor haar.* En of er de gelegenheid was om haar hart uit te storten Wie 't niet gelooven wou, wel, die had maar eens met die twee moeten gaan wandelen. «Vertel my nu eens alles*, zei Lize. En toen Mimi alles zoo haarfijn, zóo uitvoerig had verteld, dat voor Lize niets meer te vragen overbleef, toen zei Mimi «Ik heb wat vaak my uwe woorden veel aan gewicht verloren. Naar bodem, klimaat en, soort der koffie, planten worden in den handel een groot aantal koffiesoorten onderschei den. Een geoefend proever Jsan goed het verschil aangeven. De voor naamste soorten zijn, Arabische koffie (Mokka koffie) Oost-Indische soorten, W est-Indische soorten, Amerikaansche soorten. Ieder jaar wordt 'ongeveer 800900 millioen K.G. koffie ver bouwd. Daar kan menig kopje van gedronken worden. Maar stel u nu niet voor dat het kopje „troost" dat gij dagelijks nuttigt niets anders is dan de gemalen boonen der koffie- boom, die geroosterd, u tot genotmid del strekken. Och wij weten maar al te we\ dat er met koffie net als met al onze levensmiddelen erg ge knoeid wordt. Daarom koop vooral koffieboonen en geen gemalen koffie. En dan nog, zijt gij niet zeker van uw zaak wantde koffieboonen ge brande koffieboonen worden nage maakt van meel,klei, zand, cichorei De gemalen koffie worpt vervalscht door toevoeging van koffiedik, bieten, wortels, erwten, eikels, granen, maïs. En tegen deze vervalsching kunnen we niet op onze hoede zijn. Is de koffie al lang bekend? Nog niet zoo heel lang. Het is algemeen bekend, dat de koffie bij de volken onbekend was. De Grieken en Romeiuen hadden er dan ook geen woord voor in hunne taal. Het verhaal, hoe de koffie liet eerst in gebruik kwam, is vrij legen darisch, en dus niet veel te vertrou wen. In onze bezittingen werd de plant eerst gebracht door den Am- sterdamschen burgemeester Wiesel, tegen het einde van de zeventiende eeuw, dus nu ongeveer twee honderd jaar geleden. Vandaar kwam zij naar den botanischen tuin in Amsterdam en in 1714 uit Amsterdam naar den Plantentuin te Parijs. Van Parijs uit werd werd de plant gebracht naar Martinique en zoo is het gekomen, dat het eiland Java in Oost-Indië en het eiland Martinique in West-Indië de voornaamste plaatsen werden, waar koffie in het groot werd aangekweekt. Toen eenmaal de eerste koffiehuizen in Europa waren, werd het gebruik spoedig zeer algemeen, zoo algemeen, herinnerd, weet je nög wel, den eersten avond, dat ik op de kostschool was, je zei toen «Je moet je nooit veel van het le ven voorstellenhet is niets anders dan het eene nare na het andere.* «Ja, maar stil eens wat zei Lize, «dat zei ik, toen ik nog een onervaren kind was, dat heel hooge eischen aan 't leven stel de, maar sinds dien tijd ben ik wijzer ge worden, en dat zeg ik, nu ik het leven beter heb leeren begrijpen, ook niet meer. Zie je, er is veel naars, veel onpleizierigs in het leven, maar hoe je 't ook bekijkt, het goede overtreft toch altyd het kwade.* Maar vertel my nu toch eens*, vroeg ze, terwijl ze weer eens op de wandeling waren, «wat zyn nu je plannen voor de toekomst «Plannen vroeg Mimi, «ja ik heb eigenlijk nog geen plannen. Somtyds denk ik er over naar de Oost te gaan, waar nie mand my kent.* „Ver, ver over zee naar het Ooatersche land, Waar niem anduken t en de zon u verbrandt reciteerde Lize pathetisch. «Gy hebt ge lijk heel verstandig zou het zyn. En wie zou je daar in al je ellende en kommer troosten «Och, ge steekt er den gek mee 1* schertste Mimi. «Als ge 't dan weten wilt, ik heb nog volstrekt geen plannen, maar een ding staat by my vast, alsgou- zelfs dat de koffie een volksdrank en eene volksbehoefte werd. Toen Frederik de Groote een belasting op de koffie legde en niemand meer dan eene bepaalde hoeveelheid in huis mocht hebben, stonden de koffie- ruikers het meest aan den volks haat bloot. Koffieruikers werden de mannen genoemd, die onderzoeken moesten of iemand zich schuldig maak te aan het overtreden van 's Konings geboden. Waar koffie gebrand werd, roken zij de overtreding, vandaar de naam. Welk eene opschudding het in ons land gafj toen door het continentaal stelsel in den Franschen-tijd de in voer van koffie zoo goed als onmo gelijk werd, is ons allen bekend, en uit den ijver, waarmede naar surro gaten gezocht werd, kunnen wij af leiden, boe de behoefte aan koffie eene volksbehoefte was geworden. Toen wij na 1815 onze O. I. be zittingen terugkregen, werd de kof- fie-cultuur van gouvernementswege krachtig voortgezet en de .opbrengst, der koffie werd een groote bron van inkomsten voor ons land, zoo groot zelfs, dat een aanzienlijk gedeelte van onze nationale schuld is kunnen ge amortiseerd worden en de grootste spoorwegwerken konden worden aan gelegd, zonder dat er behoefde ge leend te worden. Maar dat is ver anderd. In 1877 kon er nog een voordeelig saldo worden geïnd van 55 millioen guldennadat de andere inkomsten zijn gestegen en de uit gaven zijn verminderd en er bij 1877 vergeleken, 20 millioen' over moest zijn, is er een te kort van 9>i millioen, dat maakt een verschil van bijna 30 millioen gulden. Dat groote verschil, die gaping wordt alleen ver oorzaakt door de lage koffieprijzen. Tusschen 1818 en 1823 wisselden de koffieprijzen af tusschen 60 en 90 cents per half kilogram. Na dien tijd begon eene daling in de prijzen tot meestal beneden de 30 etsin 1848 zelfs 17 en 18 ets. In 1849 begon weer een rijzing, hoewel in de volgende 10 jaar slechts zelden boven de 30 ets. betaald werd Maar in 1859 begon een goede tijd voor de schatkist, en de prijzen bereikten, op enkele uitzonderingen na, hetcij vernante ga ik niet weer, dat doe ik nooit, wel op een kostschoolzie je, als ik plan nen had, dan zou er dat toe behooren.« «Zoo, zoo*, liet Lize in gedachten er op volgen. «Maar wat ik wel graag allereerst zou willen doen*, vervolgde Mimi, «als rt niet gek was aan Freule Ernestine schrijven.* «Wel, waarom zou je 't laten?* vroeg Lize»'t zou lomp zyn, als ge 't niet deedtmaar ik zou kort en heel beleefd zyn in mijn schrijven. En terwijl Mimi den volgenden morgen haar briefje voor Freule Ernestine gereed maakte bracht Klaar voor Juffrouw Lize een brief binnen. «Dat is zoo hier bezorgd*, zei de ge dienstige Klaar, het briefje by een tipje vasthoudende, omdat ze natte handen had. Asteblieft, Juffers «Wat is dat?* vroeg Lize verwonderd, toen ze het episteltje doorgelezen had. «Een briefje van Willemien?luistereens, Mimi!* Lieve Lize Sinds een paar dagen, hoor ik, zijt ge weer hier. Ik zou u zoo gaarne eens spre ken. Bij Dokter Beels aan huis komen, wil ik liever nietik heb daar myn be paalde redenen voor, die ik u wel monde ling doch niet schriftelyk wil meedeelen. Ik bid u, sta mij een onderhoud toe. Ge zult daarmede heel veel pleizier doen aan Uwe U toegeyegen Willemien. fer van 59. In 1878 was de middel- prijs weer even over de 50, en sè- dert dien tijd is hij weer aan het dalen gegaan. Zijn dat geen prijzen om van te watertanden, huismoeders Want is het niet, gij geeft uw man als hij van zijn werk thuis komt graag een lekker kopje koffie. Men noemt een bakje koffie wel eens een bakje troostEn werkelijk het geeft troostd.w.z. voor hem die moe en zonder lust neer zit geeft een goed kop koffie een opwekking, het geeft hem andere gedachten. Een sterke kop koffie versnelt de hartslag, en doet daardoor moeheid verdwijnen koffie doet, wat alcohol ook doet, maar zonder diens schadelijke ge volgen, het is een opwekking. Verpleegsters die 's nachts moeten waken, drinken graag een sterke kop koffie dat houdt de slaap uit de oogen. Een prikkel is het dus maar daarom o, huismoeders, waar het koffiepotje altijd op de kachel staat, wacht u voor te veel koffie. Want onschuldig is koffie, juist omdat het een prikkel voor het hart is, niet. Maar laten we eindigen met een woord van lof voor dit heerlijke vocht. Hoe geurig kan de damp, uit zoo'n warm kopje koffie in onze neusgaten, opstijgen. Maar geurig móet ze zijn. Niet alle sterke koffie is geurig. Hoe maakt men een kopje geurige koffie. Huis moeders hoe kunt gij het beste deze gave tot haar recht brengen. De heeren der schepping moesten deze laatste regelen eigenlijk niet lezen, want als men weet hoe iets lekkers bereid wordt, is het halve genot er af. Maar eiliveik zie geen kans deze regelen alleen onder de oogen van mijne vrouwelijke lezers te bren gen en daarom vooruit maar Hebt gij een koffiekan met filter, liefst een filter die niet al, te wijd is Maak die filter warmen vul hem met koffie even van te voren ge malen. Schenk dan het fiink kokend water op, telkens een klein beetje, zoodat het water kokend de koffie bereikt. Vindt het niet te veel moeite om op die wijze de koffie 10 al was het 15 maal op te schenken. Steek een propje papier in den tuit van de kan; dit alles is noodig om «Wat moet dat dwaze .kind?« vroeg Lize lachend. «Dat weet ik niet*, zei Mimi, «maar op zoo'n biddend schrijven kunt ge toch niet laten haar een onderhoud toe te staan.* «Zou je dat denken?* vroeg Lize. «We zullen er eens over praten Toen ze onder het koffiedrinken binnen waren, kwam natuurlyk de brief van Wille mien ter sprake. Dokter Beels, die den brief ook hoorde lezen, zat zooals men dat noemt, in zijn vuistje te lachen. «O, ho,zei Lize. «Dokter weet er meer van «Dokter weet er alles van*, liet Dokter Beels er luid lachende op volgen, «'t is niet, dat ze hier liever niet wil komen, maar ze durft dat nieten weet ge, wat daar de reden van is Ik heb haar voor een paar dagen eens duchtig onder han den genomen, dat inpertinente ding! Ik zag haar 's morgens juist voor 't raam zit ten, en toen dacht ik Kabeljauwtje, met je scherpe tanden, jou moet ik precies hebben nou en toen ik binnenkwam, was ze, o, zoo lief en aardig Ik kwam zeker eens vertellen, hoe het Mimi maakteen toen heb ik haar alles eens verteld. Ik ben zeker dat het indruk op haar gemaakt heeft.* «Oc, zei Lize, «zit daar de kneep misschien wil ze dan haar hart wel eens aan my uitstorten.* «Welnu*, zei de Dokter*, «ze heeft de heerlije geur te bewaren. Een klein beetje keukenzout op de koffie gelegd, verhoogt de smaak.'t Vordert een beetje tijd; maar men hoeft ook niet koffie te zetten niet te wachten tot het laatste oogenblik. En dan na de bereiding van de koffie vlug wat melk aan de kook gebracht, het kop je met beide gevuld en dan geen pen vermag verder de verukte ge zichten te beschrijven bij de eerste teug van uw drank genomen. BUITENLANDSCH OVERZICHT. Er is dit keer belangrijk nieuws genoeg. Nemen we het voornaamste Polen is tot zelfstandig koninkrijk ver klaard. Zoo luidt toch het manifest Za terdag te Warschau uitgevaardigd Aan de bewoners van het gouver nement-generaal Warschau Z. M. de Duitsche keizer, Z. M, de keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije, vast vertrouwend op de uiteindelijke overwinning hunner wapenen en bezield door denwensch, den door hun dappere legers met zware offers aan de Russische heer schappij ontrukten Poolschen gebieden een gelukkige toekomst te bereiden, zijn overeengekomen uit deze gebieden een zelfstandigen staat met een erfe lijke monarchie en een constitutioneele wetgeving te vormen. De nadere bepaling der grenzen van het koninkrijk Polen blijft voorbehouden. Hiermede is een brandende wensch van het Poolsche volk vervuld. Naar men weet was eens dat rijk een der machtigste sta ten van Oost-Europa. In 1572 besloeg het een oppervlakte van 10400 vierkante K.M. met 27 millioen inwoners. Doch door binnenlandschen twist werd het zoozeer verzwakt dat het tegen zijn vijanden niet meer opgewassen was. De inwendige ver warring steeg tot zulk een hoogte, dat den 5den Augustus 1772 door een verdrag tusschen Rusland, Pruisen en Oostenrijk de eerste verdeeling plaats vond, waardoor aan genoemde mogendheden groote gedeel ten werden afgestaan. Den 17den Juli 1793 kwam de tweede verdeeling tot stand. En den 24en October 1795 de derde verdeeling waardoor Polen voorgoed uit de rij der Europeesche staten verdween. Wel stonden de inwoners voortdurend op mogelijk berouw, ga er eens heen, dan kunt ge hooren, wat zy te zeggen heeft." «Ja," zei Lize, «ik geloof, dat dè.t het best zal zijn En Lize schelde dienzelfden middag bij den Notaris aan. Willemien had haar al gezien en kwam haar met iets geagiteerds in haar houding te gemoet. «Dag, Lize 1 Dag, lieve Lize zei ze, haar hand met hare beide handen omklem mend. «Dat vind ik reeht aardig en lief van je, dat ge zoo aanstonds aan mijn verzoek voldoet. Toe, ga even met mij naar mijn kamer, want ik moet je eerst even alleen spreken." En toen ze haar gejaagd was voorge gaan, haar een stoel toegeschoven en zelve op een anderen tegenover haar plaats ge nomen had, begon ze«Ge hebt het ze ker heel mal en heel lomp van me ge vonden, dat ik je geen visite heb gemaakt, maar zooals ik schreef, daar had ik myn reden voor. Dokter Beels (en ze begon half te schreien) heeft my van de week zoo geducht onder handen genomen en hy heeft me zoo alles durven zeggen, dat ik er nog geheel van streek over ben. Ik geloof, dat hy ,het my wyt, dat Mimi uit haar betrekking by den Baron van Walstein ontslagen is^; hy heeft het my verweten, o, hatelijk, schrikkelijk Wordt vervolgd/. EUWSBLAD voor Het Land van neusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Koffie.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1916 | | pagina 1