Uitgever: L. J. YEERMAN, Heusden.
IWILLETOJV
No. 3*618, Woensdag 8 November 1916.
Und van altena
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 0.90,
franco per post zonder prijs ver hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 cent. Elke rege
meer 71/, cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
We willen vandaag eens een preekje
gaan houden over de koffieen ho
pen dat het geen koffiepraatje, d w.z.
een hoogst onbelangrijk praatje zal
worden. We nemen de zaken die wij
in het dagelijksche leven gebruiken
tot ons, we genieten ze, zien ze alsof
het zoo hoort dat ze er zijn en maar
heel enkel komen wij plotseling voor
de vraag te staanWaar komen al
die kleine of groote gaven die wij
noodig hebben om te leven, of die
ons leven veraangenamen vandaan.
En toch is het zoo goed om eens een
oogenblik stil te staanWant is het
nietkennis brengt waardeering en
waardeering brengt blijdschap. Daar
is nu zulk een zaak alsde koffie,
lederen dag, door haast iedereen on
der ons 1 maal soms 2 maal, mis
schien nog wel meer malen genoten
wat weten we er weinig van, de
kennis van de meeste onzer over de
koffie gaat niet verder, dan dat men
ze gemalen en niet gemalen in den
winkel koopen kan en hoeveel ze
per pond kost. Maar misschien als
ge weet wélk een reis de koffie al
gemaakt heeft voor ze bij U op tafel
komt en wat haar geschiedenis is,
drinkt gij uw koffie met twee keer
zooveel smaak. De koffie is de naam
voor de zaden van altijd groene boo-
men of heesters die in tropisch Azië
en Afrika voorkomen. Als de koffie-
boom niet getopt wordt, d.w.z. de top
er uit genomen, kan hij een hoogte
bereiken van 9 M. Maar in den
laatsten tijd is het toppen der boomen
algemeen geworden, de boom wordt
dan niet hooger dan .1,80 M.Wat
voor het oogsten veel makkelijker is.
De eivormige, somtijds ronde vrucht,
is laf zoet en bevat twee of één zaadje
de vruchten worden kunstmatig of
in de zon gedroogd, door stampen of
malen wordt de schil verwijderd en
de zaden er uit gezocht en gesorteerd.
De koffieboonen worden dan in stevige
jutte zakken gepakt en dikwijls jaren
lang in schuren bewaard. De goede
eigenschappen van de koffie worden
daardoor versterktmaar er wordt
I M I.
door A. DE VISSER.
37)
Mimi, die boven was geweest, kwam
nu beneden, en ge kunt u het gelukkige,
verraste gezicht van haar voorstellen, toen
ze Lize zag. Nog altyd datzelfde prettige,
flinke gelaat, die zelfde hartelijke handdruk,
waarmee ze Mimi de hand schudde en zei
«Getrouw tot in den dood, dat weet je
»Ja«, antwoordde Mimi voor 't eerst
weer met een gelukkigen lach op't gelaat,
terwyl een traan haar in de oogen parel
de, «dat weet ik I maar dat wist ik ook
al lang
«Laat ze nu haar hart maar eens uit
storten*, zei de Dokter, toen hy Mimi, door
Lize daartoe aangezocht, eenewandeling
zag gaan doen. «Ik heb in myn gansche
apotheek niet zulke goede medicijn voor
haar.*
En of er de gelegenheid was om haar
hart uit te storten
Wie 't niet gelooven wou, wel, die had
maar eens met die twee moeten gaan
wandelen.
«Vertel my nu eens alles*, zei Lize.
En toen Mimi alles zoo haarfijn, zóo
uitvoerig had verteld, dat voor Lize niets
meer te vragen overbleef, toen zei Mimi
«Ik heb wat vaak my uwe woorden
veel aan gewicht verloren. Naar
bodem, klimaat en, soort der koffie,
planten worden in den handel een
groot aantal koffiesoorten onderschei
den. Een geoefend proever Jsan goed
het verschil aangeven. De voor
naamste soorten zijn, Arabische koffie
(Mokka koffie) Oost-Indische soorten,
W est-Indische soorten, Amerikaansche
soorten. Ieder jaar wordt 'ongeveer
800900 millioen K.G. koffie ver
bouwd. Daar kan menig kopje van
gedronken worden. Maar stel u nu
niet voor dat het kopje „troost" dat
gij dagelijks nuttigt niets anders is
dan de gemalen boonen der koffie-
boom, die geroosterd, u tot genotmid
del strekken. Och wij weten maar
al te we\ dat er met koffie net als
met al onze levensmiddelen erg ge
knoeid wordt. Daarom koop vooral
koffieboonen en geen gemalen koffie.
En dan nog, zijt gij niet zeker van
uw zaak wantde koffieboonen ge
brande koffieboonen worden nage
maakt van meel,klei, zand, cichorei
De gemalen koffie worpt vervalscht
door toevoeging van koffiedik, bieten,
wortels, erwten, eikels, granen, maïs.
En tegen deze vervalsching kunnen
we niet op onze hoede zijn. Is de
koffie al lang bekend? Nog niet zoo
heel lang.
Het is algemeen bekend, dat de
koffie bij de volken onbekend was.
De Grieken en Romeiuen hadden er
dan ook geen woord voor in hunne
taal. Het verhaal, hoe de koffie liet
eerst in gebruik kwam, is vrij legen
darisch, en dus niet veel te vertrou
wen. In onze bezittingen werd de
plant eerst gebracht door den Am-
sterdamschen burgemeester Wiesel,
tegen het einde van de zeventiende
eeuw, dus nu ongeveer twee honderd
jaar geleden. Vandaar kwam zij naar
den botanischen tuin in Amsterdam
en in 1714 uit Amsterdam naar den
Plantentuin te Parijs. Van Parijs uit
werd werd de plant gebracht naar
Martinique en zoo is het gekomen,
dat het eiland Java in Oost-Indië en
het eiland Martinique in West-Indië
de voornaamste plaatsen werden, waar
koffie in het groot werd aangekweekt.
Toen eenmaal de eerste koffiehuizen
in Europa waren, werd het gebruik
spoedig zeer algemeen, zoo algemeen,
herinnerd, weet je nög wel, den eersten
avond, dat ik op de kostschool was, je zei
toen «Je moet je nooit veel van het le
ven voorstellenhet is niets anders dan
het eene nare na het andere.*
«Ja, maar stil eens wat zei Lize, «dat
zei ik, toen ik nog een onervaren kind was,
dat heel hooge eischen aan 't leven stel
de, maar sinds dien tijd ben ik wijzer ge
worden, en dat zeg ik, nu ik het leven
beter heb leeren begrijpen, ook niet meer.
Zie je, er is veel naars, veel onpleizierigs
in het leven, maar hoe je 't ook bekijkt,
het goede overtreft toch altyd het kwade.*
Maar vertel my nu toch eens*, vroeg
ze, terwijl ze weer eens op de wandeling
waren, «wat zyn nu je plannen voor de
toekomst
«Plannen vroeg Mimi, «ja ik heb
eigenlijk nog geen plannen. Somtyds denk
ik er over naar de Oost te gaan, waar nie
mand my kent.*
„Ver, ver over zee naar het Ooatersche
land,
Waar niem anduken t en de zon u verbrandt
reciteerde Lize pathetisch. «Gy hebt ge
lijk heel verstandig zou het zyn. En wie
zou je daar in al je ellende en kommer
troosten
«Och, ge steekt er den gek mee 1*
schertste Mimi. «Als ge 't dan weten
wilt, ik heb nog volstrekt geen plannen,
maar een ding staat by my vast, alsgou-
zelfs dat de koffie een volksdrank
en eene volksbehoefte werd. Toen
Frederik de Groote een belasting op
de koffie legde en niemand meer dan
eene bepaalde hoeveelheid in huis
mocht hebben, stonden de koffie-
ruikers het meest aan den volks
haat bloot. Koffieruikers werden
de mannen genoemd, die onderzoeken
moesten of iemand zich schuldig maak
te aan het overtreden van 's Konings
geboden. Waar koffie gebrand werd,
roken zij de overtreding, vandaar de
naam.
Welk eene opschudding het in ons
land gafj toen door het continentaal
stelsel in den Franschen-tijd de in
voer van koffie zoo goed als onmo
gelijk werd, is ons allen bekend, en
uit den ijver, waarmede naar surro
gaten gezocht werd, kunnen wij af
leiden, boe de behoefte aan koffie
eene volksbehoefte was geworden.
Toen wij na 1815 onze O. I. be
zittingen terugkregen, werd de kof-
fie-cultuur van gouvernementswege
krachtig voortgezet en de .opbrengst,
der koffie werd een groote bron van
inkomsten voor ons land, zoo groot
zelfs, dat een aanzienlijk gedeelte van
onze nationale schuld is kunnen ge
amortiseerd worden en de grootste
spoorwegwerken konden worden aan
gelegd, zonder dat er behoefde ge
leend te worden. Maar dat is ver
anderd. In 1877 kon er nog een
voordeelig saldo worden geïnd van
55 millioen guldennadat de andere
inkomsten zijn gestegen en de uit
gaven zijn verminderd en er bij
1877 vergeleken, 20 millioen' over
moest zijn, is er een te kort van 9>i
millioen, dat maakt een verschil van
bijna 30 millioen gulden. Dat groote
verschil, die gaping wordt alleen ver
oorzaakt door de lage koffieprijzen.
Tusschen 1818 en 1823 wisselden
de koffieprijzen af tusschen 60 en 90
cents per half kilogram. Na dien
tijd begon eene daling in de prijzen
tot meestal beneden de 30 etsin
1848 zelfs 17 en 18 ets. In 1849
begon weer een rijzing, hoewel in
de volgende 10 jaar slechts zelden
boven de 30 ets. betaald werd Maar
in 1859 begon een goede tijd voor
de schatkist, en de prijzen bereikten,
op enkele uitzonderingen na, hetcij
vernante ga ik niet weer, dat doe ik nooit,
wel op een kostschoolzie je, als ik plan
nen had, dan zou er dat toe behooren.«
«Zoo, zoo*, liet Lize in gedachten er op
volgen.
«Maar wat ik wel graag allereerst zou
willen doen*, vervolgde Mimi, «als rt niet
gek was aan Freule Ernestine schrijven.*
«Wel, waarom zou je 't laten?* vroeg
Lize»'t zou lomp zyn, als ge 't niet
deedtmaar ik zou kort en heel beleefd
zyn in mijn schrijven.
En terwijl Mimi den volgenden morgen
haar briefje voor Freule Ernestine gereed
maakte bracht Klaar voor Juffrouw Lize
een brief binnen.
«Dat is zoo hier bezorgd*, zei de ge
dienstige Klaar, het briefje by een tipje
vasthoudende, omdat ze natte handen had.
Asteblieft, Juffers
«Wat is dat?* vroeg Lize verwonderd,
toen ze het episteltje doorgelezen had. «Een
briefje van Willemien?luistereens, Mimi!*
Lieve Lize
Sinds een paar dagen, hoor ik, zijt ge
weer hier. Ik zou u zoo gaarne eens spre
ken. Bij Dokter Beels aan huis komen,
wil ik liever nietik heb daar myn be
paalde redenen voor, die ik u wel monde
ling doch niet schriftelyk wil meedeelen.
Ik bid u, sta mij een onderhoud toe. Ge
zult daarmede heel veel pleizier doen aan
Uwe U toegeyegen
Willemien.
fer van 59. In 1878 was de middel-
prijs weer even over de 50, en sè-
dert dien tijd is hij weer aan het
dalen gegaan. Zijn dat geen prijzen
om van te watertanden, huismoeders
Want is het niet, gij geeft uw man
als hij van zijn werk thuis komt
graag een lekker kopje koffie. Men
noemt een bakje koffie wel eens een
bakje troostEn werkelijk het geeft
troostd.w.z. voor hem die moe en
zonder lust neer zit geeft een goed
kop koffie een opwekking, het geeft
hem andere gedachten. Een sterke
kop koffie versnelt de hartslag, en
doet daardoor moeheid verdwijnen
koffie doet, wat alcohol ook doet,
maar zonder diens schadelijke ge
volgen, het is een opwekking.
Verpleegsters die 's nachts moeten
waken, drinken graag een sterke kop
koffie dat houdt de slaap uit de oogen.
Een prikkel is het dus maar daarom
o, huismoeders, waar het koffiepotje
altijd op de kachel staat, wacht u
voor te veel koffie. Want onschuldig
is koffie, juist omdat het een prikkel
voor het hart is, niet.
Maar laten we eindigen met een
woord van lof voor dit heerlijke vocht.
Hoe geurig kan de damp, uit zoo'n
warm kopje koffie in onze neusgaten,
opstijgen.
Maar geurig móet ze zijn. Niet alle
sterke koffie is geurig. Hoe maakt
men een kopje geurige koffie. Huis
moeders hoe kunt gij het beste deze
gave tot haar recht brengen. De
heeren der schepping moesten deze
laatste regelen eigenlijk niet lezen,
want als men weet hoe iets lekkers
bereid wordt, is het halve genot er
af. Maar eiliveik zie geen kans
deze regelen alleen onder de oogen
van mijne vrouwelijke lezers te bren
gen en daarom vooruit maar
Hebt gij een koffiekan met filter,
liefst een filter die niet al, te wijd
is Maak die filter warmen vul
hem met koffie even van te voren ge
malen. Schenk dan het fiink kokend
water op, telkens een klein beetje,
zoodat het water kokend de koffie
bereikt. Vindt het niet te veel moeite
om op die wijze de koffie 10 al
was het 15 maal op te schenken.
Steek een propje papier in den tuit
van de kan; dit alles is noodig om
«Wat moet dat dwaze .kind?« vroeg
Lize lachend.
«Dat weet ik niet*, zei Mimi, «maar
op zoo'n biddend schrijven kunt ge toch
niet laten haar een onderhoud toe te staan.*
«Zou je dat denken?* vroeg Lize. «We
zullen er eens over praten
Toen ze onder het koffiedrinken binnen
waren, kwam natuurlyk de brief van Wille
mien ter sprake.
Dokter Beels, die den brief ook hoorde
lezen, zat zooals men dat noemt, in zijn
vuistje te lachen.
«O, ho,zei Lize. «Dokter weet er
meer van
«Dokter weet er alles van*, liet Dokter
Beels er luid lachende op volgen, «'t is
niet, dat ze hier liever niet wil komen,
maar ze durft dat nieten weet ge, wat
daar de reden van is Ik heb haar voor
een paar dagen eens duchtig onder han
den genomen, dat inpertinente ding! Ik
zag haar 's morgens juist voor 't raam zit
ten, en toen dacht ik Kabeljauwtje, met
je scherpe tanden, jou moet ik precies
hebben nou en toen ik binnenkwam, was
ze, o, zoo lief en aardig Ik kwam zeker
eens vertellen, hoe het Mimi maakteen
toen heb ik haar alles eens verteld. Ik
ben zeker dat het indruk op haar gemaakt
heeft.*
«Oc, zei Lize, «zit daar de kneep
misschien wil ze dan haar hart wel eens
aan my uitstorten.*
«Welnu*, zei de Dokter*, «ze heeft
de heerlije geur te bewaren. Een
klein beetje keukenzout op de koffie
gelegd, verhoogt de smaak.'t Vordert
een beetje tijd; maar men hoeft ook
niet koffie te zetten niet te wachten
tot het laatste oogenblik. En dan na
de bereiding van de koffie vlug wat
melk aan de kook gebracht, het kop
je met beide gevuld en dan geen
pen vermag verder de verukte ge
zichten te beschrijven bij de eerste
teug van uw drank genomen.
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
Er is dit keer belangrijk nieuws genoeg.
Nemen we het voornaamste
Polen is tot zelfstandig koninkrijk ver
klaard. Zoo luidt toch het manifest Za
terdag te Warschau uitgevaardigd
Aan de bewoners van het gouver
nement-generaal Warschau
Z. M. de Duitsche keizer, Z. M,
de keizer van Oostenrijk en koning
van Hongarije, vast vertrouwend op
de uiteindelijke overwinning hunner
wapenen en bezield door denwensch,
den door hun dappere legers met
zware offers aan de Russische heer
schappij ontrukten Poolschen gebieden
een gelukkige toekomst te bereiden,
zijn overeengekomen uit deze gebieden
een zelfstandigen staat met een erfe
lijke monarchie en een constitutioneele
wetgeving te vormen.
De nadere bepaling der grenzen
van het koninkrijk Polen
blijft voorbehouden.
Hiermede is een brandende wensch van
het Poolsche volk vervuld. Naar men weet
was eens dat rijk een der machtigste sta
ten van Oost-Europa. In 1572 besloeg
het een oppervlakte van 10400 vierkante
K.M. met 27 millioen inwoners. Doch door
binnenlandschen twist werd het zoozeer
verzwakt dat het tegen zijn vijanden niet
meer opgewassen was. De inwendige ver
warring steeg tot zulk een hoogte, dat den
5den Augustus 1772 door een verdrag
tusschen Rusland, Pruisen en Oostenrijk
de eerste verdeeling plaats vond, waardoor
aan genoemde mogendheden groote gedeel
ten werden afgestaan. Den 17den Juli
1793 kwam de tweede verdeeling tot
stand. En den 24en October 1795 de
derde verdeeling waardoor Polen voorgoed
uit de rij der Europeesche staten verdween.
Wel stonden de inwoners voortdurend op
mogelijk berouw, ga er eens heen, dan
kunt ge hooren, wat zy te zeggen heeft."
«Ja," zei Lize, «ik geloof, dat dè.t het
best zal zijn
En Lize schelde dienzelfden middag bij
den Notaris aan. Willemien had haar al
gezien en kwam haar met iets geagiteerds
in haar houding te gemoet.
«Dag, Lize 1 Dag, lieve Lize zei ze,
haar hand met hare beide handen omklem
mend. «Dat vind ik reeht aardig en
lief van je, dat ge zoo aanstonds aan mijn
verzoek voldoet. Toe, ga even met mij
naar mijn kamer, want ik moet je eerst
even alleen spreken."
En toen ze haar gejaagd was voorge
gaan, haar een stoel toegeschoven en zelve
op een anderen tegenover haar plaats ge
nomen had, begon ze«Ge hebt het ze
ker heel mal en heel lomp van me ge
vonden, dat ik je geen visite heb gemaakt,
maar zooals ik schreef, daar had ik myn
reden voor. Dokter Beels (en ze begon
half te schreien) heeft my van de week
zoo geducht onder handen genomen en
hy heeft me zoo alles durven zeggen, dat
ik er nog geheel van streek over ben.
Ik geloof, dat hy ,het my wyt, dat
Mimi uit haar betrekking by den Baron
van Walstein ontslagen is^; hy heeft het
my verweten, o, hatelijk, schrikkelijk
Wordt vervolgd/.
EUWSBLAD
voor Het Land van neusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Koffie.