Iets over Indië.
Und van altena
Uitgever: L, J. VEERMAN, Heusden.
No. 3750. Woensdag 20 Februari 1918.
FEUILLETON.
EEN KOLONIAAL.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.05,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 cent. Elke regel
meer 10 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
Gaat het u zooals mij, dan gaan
uw gedachten dikwijls de toekomst
inwe zouden zoo graag iets weten
van dat duistere dat ons wacht, we
zoeken in het heden de draden op,
trachten, door deze voorzichtig te
volgen en door elkaar te weven, ons
een denkbeeld te vormen van wat
de toekomst ons brengen zal. Vooral
wat onze kinderen betreft leven we
voortdurend in de toekomst. We fa-
ten onze kinderen leeren, en zetten
ze aan om goed hun best te doen,
hopend dat ze daardoor later een
goede positie zullen kuunen krijgen.
We zien ze aldokter, koopman,
onderwijzer ja, wat niet al. We
zien onze dochters gelukkig getrouwd,
we gaan eens bij ze logeeren, we
genieten van de gezelligheid van
kleinkinderen te hebben. Want na
tuurlijk, al weten we dat onze kin
deren het eigen nestje eenmaal zul
len moeten verlaten, we hopen toch
zoo dat ze niet te ve. weg zullen
vliegen. We willen toch zoo graag
voeliug met hen blijven houden, el
kaar van tijd tot tijd eens zien. Als
een donkere wolk komt dan wel eens
plotseling de gedachte opmaar als
de kinderen nu eens ver weg willen
gaan, naar lndië b.v.
Indiëeen land vol gevaarlijke
ziekten voor den Europeaaneen
land, waar een menigte dieren voor
komen, die den mensch een rilling
over het lijf doen loopenreusachtige
spinnen, muskieten, om van slangen
en tijgers niet te spreken een land,
waar een levendige, vlugge Hollander
vadsig en traag wordt, door de af
mattende warmte. Zouden daar een
van mijn kinderen misschien heen
gaan
Een dezer dagen kreeg ik een brief
van een bloedverwant uit Indië, en
wat hij schreef over dit land staat
eigenlijk zoo lijnrecht tegenover de
gedachten die ik er mij van vormde,
dat mijn denkbeeld over Indië wel
w7at gewijzigd is.
Ik zal hem zelf maar het een en
ander laten vertellen.
Vele menschen in Holland stellen
10
Alles liep te wapen alleen Frentsel
bleef achter om zijn arbeid voort te zetten,
doch de vreesachtige koelie's, die hem
daarbij behulpzaam moesten zijn, hadden
zich in allerijl zoo goed mogelijk verdekt
opgesteld tegen de overal rondvliegende
kogels, zoodat de kok dus geheel alleen
stond.
Het gevecht duurde geruimen tijd, waar
bij wij een doode en een zestal gewonden
bekwamen, doch de vijand tot den aftocht
genoodzaakt werdde kalmte keerde in
het bivak terug, vooral toen de algeme^ne
kluifpartij begon en de werkelijk smake
lijke en voedzame soep genuttigd werd,
daar het tevens bleek dat er groot gevaar
had bestaan dat wij niets gekregen zouden
hebben.
Wat was er gebeurd
Terwijl het gevecht aan den gang was,
vlogen de vijandelijke kogels aan alle kanten
over de primitieve kookplaats, waar de
»Amerikaan« kalm en zonder zich ook
maar eenigzins aan het gefluit en gesis
der projectielen te storen, den grooten lepel
handteeerde" om de keteltjes vol te scheppen.
Eensklaps hoorde hij een slag alsof ie
mand een steen tegen den ketel wierp en
bijna gelijktijdig steeg uit het vuur een
zich Indië nog voor als een soort
hel, ontzettend warm, met allerlei
wilde beesten, als tijgers, slangen en
olifanten, en de inlanders als zwarte
naaktloopende wilden.
Wat de warmte betreft: in de
laagvlakten en aan de kust kan het
er werkelijk ondraaglijk warm zijn,
maar in een beetje hooger gelegen
streken kan het heerlijk zijn Soms
hagelt het hier; het akelige, druile
rige weer van Holand kent men hier
niet. Of hevige regenbuien, of zon
neschijn. In den natten tijd kan het
hier duchtig koud zijn, zoodat je hier
lekke, onder twee dekens slaapt of
de kachel aansteekt.
Tijgers komen om zoo te zeggen
op het dichtbevolkte Java niet meer
voorsoms ziet men een slang, en
dan nog maar meestal een kleintje.
De Europeesche groenten groeien
hier goed. Het best groeiensla,
worteltjes, bieten, aardappelen en
tomaten, maar boontjes, uien, knol
len, kunnen toch ook goed aarden.
De bloemen uit Europa chrysan
ten, dahlia's, viooltjes, anjers, bloeien
hier zoo heerlijk alleen met de Eu
ropeesche vruchten wil het nog niet
te best. Bij Bandoeng echter groeit
nu de tarwe tussehen de rijst, en
grazen de Europeesche koeien rustig
tussehen de karbouwen.
Veel vogels zijn ook dezelfde als
in Hollandgietelingen, musschen,
leeuwerikken, kraaien, kippen, een
den, zwanen, ganzen.
En wat de menschen betreft: de
Soendanees, d. i. de bewoner van de
Soenda-eilanden, is over het alge
meen sterk en mooi gebouwd Hij is
kalm in den omgang en beleefd tegen
ouderen en meerderen. Zijn gelaats
kleur is vrij blank, vooral die van
de Soendaneesche vrouw. Hij is op
geruimd van humeur, en zingt vaak
en heel typisch is het om in beurtzang
elkaar alles te zeggen, hetzij liefde
of haat. Indië is geen land van me
lancholie iemand met eei! klein
beetje vreugde in zijn binnenste kan
hier niet zwartgallig rondloopen
want alles lachtde bloemen en de
vogels, en in de oogen van de inlan
ders ligt vreugde en blijheid.
In Indië wordt driemaal zoo hard
gewerkt door den Europeaan als in
wolk van asch met sissend geluid op, zoo
als dat plaats heeft als men water in een
brandend houtvuur werpt.
Bij nadere beschouwing bleek het onzen
kok, dat een toevallige treffer den wand
van den ketel juist bij den bodem door
boord had, zoodat de veel belovende soep
met een dikken straal naar buiten spoot.
Hier was snel en afdoende handelen
een vereischte, als hij ten minste voor den
troep de onontbeerlijke hartsterking wilde
behouden, en daarom was de eerste be
weging van Fientsel om zijn rechterduim
tegen het gat te houden, doch daarbij
brandde hij zich natuurlijk zoo deerlijk, dat
hij dadelijk de hand terug trok toen wierp
hij zich eenvoudig op den grond en zette
de zool zijner schoen stevig tegen de ope
ning, waardoor wel de vrije wegvloeing
der heerlijke soep voorloopig gestuit werd,
doch op die wijze kon hij de ketel niet
leeg scheppen in de voor de manschappen
bestemde eetketels, en dat was ook eene
vereischte, terwijl hij zoo wachtende, gevaar
liep dat nogmaals een vijandelijke kogel
ergens anders de ketel doorboorde, en dan
was alle kans tot behoud verkeken.
Daar er niemand in de nabijheid was
om hem te helpen en hij op den grond
om zich heen niets zag waarmede hij het
gat kon stoppen, voelde hij in zijne zak
ken, vond daarin een brief, rolde die stevig
op en stopte daarmede op afdoende wijze
het door den kogel gemaakte gat. De
soep was gered 1
het moederland, zonder een enkele
Zondag er tussehen, maar hoe zou
dat kunnen, als alles" niet in opge
wektheid geschiedde
Indië ontwikkelt steeds meer. Scho
len worden gebouwd. In elk dorp
kan men de inlanders 's morgens met
een boek of lei onder den arm achter
een voetballetje sjouwend naar school
zien gaan Sommigen spreken reeds
uitstekend Hollandsch. Bandoeng zal
eerstdaags zijn eigen universiteit
krijgen. Op velerlei gebied is Indië
bezig zich onafhankelijk te maken
van E .ropaer worden hier zelfs al
locomotieven en autobanden gemaakt.
Over éen onderwerp wil ik nog
wat nader uitweiden, n.l. over de
hygiëne in Indië, bij Europeaan en
inlander. Vaak moet ik lachen als
ik denk aan onze veelgeroemde Hol-
landsche zindelijkheidwat is zij,
vergeleken bij die van den inlander.
Wanneer zullen wij, Hollanders, ons
toch eens fatsoenlijk leeren wasschen,
en niet alleen onze handen en ons
gezicht, maar ons geheele lichaam
reinigen. Als wij Hollanders in In
dië komen, is de inlander vies van
ons; ze zeggen dat een Europeaan
pas na een jaar zindelijk begint te
worden Een inlander, waaraan toch
waai lijk heel wat minder eer is te
behalen dan aan ons blanke velletje,
baadt zich minstons tweemaal per
dag, de vrouwen driemaal.
En dan is de witte kleeding hier
zoo goedkoop, dat men er een flinke
voorraad van op kan doen, en men
zo* doende in de gelegenheid is twee
maal per dag geheel van kleeding te
verwisselen. Dan is alles even frisch
en rein een schoon gewasschen pak
over een schoongewasschen lichaam.
De Hollandsehe manier van zich
verfrisschen, d w. z. zich gezichten
handen wasschen en dan de uitge
borstelde kleeren weer aantrekken,
kent men hier niet. Een kleerborstel
is een overbodig ding in Indië
En dan is het hier zoo heerlijk
gezond voor de kinderen dat ver
rukkelijke rondstoeien op bloote voe
ten. zonder knellende kousebanden,
hooge hakken of corsetten, mismaken
bij den inlander de lichaamsvorm
niet, en ze zijn de eeuwen door een
slank, gezond ras gebleven. Dat zij
Toen ik die geschiedenis vernam ging
ik terstond naar de plek waar »de Ame
rikaan» zijne culinaire kennis had ten toon
gespreid en waar hij zoo kloekmoedig ons
middageten verdedigd had, ten einde met
eigen oogen zoo'n wonderlijke toevalstreffer
waar te nemen.
Ik vond Frentsel bij den ketel op den
grond zittende, met alle aandacht een
stukje karton beschouwende en hij was
daarin zoo verdiept, dat ik hem schertsen
de wijze een compliment moest maken
over zijne praktische handelwijze om mij
te doen opmerken, maar toen zag hij mij
met zulk een diep weemoedigen blik aan,
dat ik meende daarin een traan te zien,
wat mij de belangstellende vraag ontlokte,
wat hem deerde.
Zwijgend reikte hij mij het stukje kar
ton, dat blijkbaar gediend had om hel
gat te stoppen en gedeeltelijk gescheurd,
doch tevens geheel met vet doortrokken
wasbij aandachtige beschouwing bleek
mij dat het'n photographie was, waarop
men nog kon zien, dat 'n vrouwelijk wezen
op 'n stoel zat, terwijl 'n klein meisje met
korte rokjes tegen hare knie leundede
gezichten waren echter geheel onkenbaar
geworden.
Niet wetende op welke wijze dit met
zijn verdriet in verband te brengen, zag
ik hem vragend aan.
Dit is 't laatste en 't eenigste portret
dat ik van mijne moeder en mijn kind
bezit 't Zat in de brief die ik in het
gezond zijn spreekt wel het sterkst
hieruit, dat ze uit een minimum
voedsel een massa werkkracht kun
nen putten. Ze eten een beetje rijst
en een beetje visch en werken er
uren op. Wij, Europeanen, eten te
veelwij, noordelijke volken, hebben
natuurlijk wel wat meer voedsel noo-
dig, omdat wij ook de warmte, die
er van ons uitstraalt, moeten kunnen
aanvullen, maar toch nemen wij te
veel voedsel.
Tot hiertoe de opmerkingen over
Indie, die misschien niet aan ieder
bekend zijn. Er klinken aanlokkelijke
wijsjes in, over dat schoone land,
dat zulk een rijk koloniaal bezit
vormt van Nederland, en gelukkig
dat velen, die genoodzaakt zijn er
hun brood te gaan verdienen er zoo
veel aangenaams vinden in plaats
van het vele lieflijks dat zij in het
moederland achterlaten.
Maar toch, (ik durl het baast niet
hardop zeggen) toch hoop ik zoo van
harte, dat ik mijn jongen hier bij
mij in het land raag houden.
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
Waar inoet dat op uitloopen
Zoo zijn wij geneigd te vragen, wanneer
wij letten op den binnenlaudschen toestand
van Rusland. Met huivering zien wij de
toekomst tegen, wanneer de opvattingen
der bolsjewiki gansch Europa mochten
aantasten. Lees slechts wat reizigers,
te Stockholm uit St. Petersburg aangeko
men, meedeelen over wat Rusland nu te
zien geeft. Het is eenvoudig een ver
schrikkelijk leven. Er heerscht algemeene
onveiligheid. Goed gekleede menschen
werden midden op straat gedwongen hun
kleeren af te geven. Belastingen werden
niet (neer betaald, üij de verdeeling van
den grond zal geen boer meer land be
bouwen dan hij voor eigen onderhoud
behoeft, zoodat in de steden hongersnood
onvermijdelijk is. Geestelijken en onder
wijzers leven van bedelarij. In de scho
len wordt niet meer les gegeven. De
bolsjewiki hielden daar toespraken, waarin
ze de kinderen tot ongehoorzaamheid tegen
de ouders opzetten. De omkoop tiert we
liger dan ooit.
Ja, daar moet het wel op uitloopen, als
het volk de leuze is toegedaan »Ni Dieu
ni maitre". Geen God en geen meester
kogelgat stopte Nu heb ik niets
meer van hen!... voegde hij mij op zulk
een droeven en moedeloozen toon toe, als
ik nooit van zoo'n man verwacht zou heb
ben, die gedurende zijn geheele leven alle
tegenspoeden zoo energiek het hoofd ge
boden had.
Een kind jou kind Frentsel had
jij dan een kind riep ik vol verba
zing uit.
Zeker luitenant en 'n lief kind ook
Mijn Daisy
't Dochtertje van mijne eenige onverge
telijke en lafhartig vermoorde vrouw 1
voegde hij mij op droeven toon toe. Ik
heb zeker vroeger in 't vuur van mijne
mededeelingen vergeten om u dat mede te
deelen.
Toen volgde een diep roerend verhaal
waaruit de innigste liefde van dat eerlijke
hart sprak voor die beide wezens die voor
hem alles dierbaars vertegenwoordigden
wat hij op de wereld bezat. In zijn ver
driet scheen het hem eene verlichting zijn
hart te kunnen uitstorten tegenover een
vriend en beider deugden, beider aanhan
kelijkheid en de schoonheid van hart van
grootmoeder en kleindochter te kunnen
schilderen hij gebruikte daarbij zulke
liefkozende, zachte woorden en had daar
bij zulk eene vloeiende, teedere intonatie
in zijne stem, dat de ruwe man zich nu
aan mij weder in een geheel ander karak
ter vertoonde en ik, hoe vermoeid ik ook
was, met genoegen het lange verhaal aan
meer. Ieder zijn eigen baas. Een hoogere
macht erkennen wij niet meer.
Arm volk, dat zich op zulk een dwaal
spoor bevindt, dat noodwendig uitloopt op
algeheelen ondergang. Het is te begrijpen
dat die staten, waar nog orde en regel
maat heerschen, alles doen wat zij kunnen
om den verderfelijker! invloed dezer revo
lutionairen buiten hun grens te houden.
Daar is allereerst de Oekrairie. De bols
jewiki taachten er de huidige regeering te
verjagen en er de lakens uit te deelen.
sedert het begin van Februari worden te
gen hen hevige gevechten geleverd bij
Kief, die zich allengs tot een grooten slag
ontwikkelden. Doch het schijnt dat de
Rada hen de baas zal blijven.
De overmacht der bolsjewiki was aan
vankelijk groot, zoodat liet hun gelukte
Kiëf in te riemen. De bolsjewiksclie troepen
hebben er bar huisgehouden en er een
schrikkelijk bloedbad aangericht. Meer
dan 3000 burgers zijn gesneuveld en velen
zijn terechtgesteld.
Honderden winkels werden opengebroken
en geld en geldswaarde geroofd. Vele
zaken werden op brooddronken wijze ver
nield. Eindelijk na dagen van de zwaarste
beproeving is het de Oekrainsche regeering
gelukt, voldoende troepen van het front
aan te voeren, om een beslissende slag
tegen de bolsjewiki te leveren.
Volgens de beschrijving van ooggetuigen
zijn gepantserde auto's het voornaamste
wapen der bolsjewiki. Zij dringen daar
mee in de dorpen door om te rooven en
te moorden. Branden geven den weg aan,
dien zij nemen. De Oekraïner regeering
hoopt echter voldoende strijdkrachten te
bezitten om deze bende van roovers, moor
denaars en brandstichters baas te worden.
Maar niet alleen de Oekrairie, ook
Duitschland en Oostenrijk zijn niet gediend
van deze dolgeworden volksleiders-. Dat is
dan ook zeker de reden waarom Duitsch
land zegt dat de regeering te Petersburg
door haar optreden feitelijk den wapen
stilstand heeft opgezegd. De Duitsche re-
geeri g zal dus de vrije hand in elke
richting behouden. Officieel wordt dan
ook van Duitsche zijde verzekerd
In zijn bekende verklaring van 10 Fe
bruari heeft' de heer Trotzky weliswaar
voor Rusland het einde van den oorlogs
toestand en de demobilisatie afgekondigd,
doch tegelijkertijd van de onderteekening
van het vredesverdrag afgezien. Hij heeft
geweigerd aan de hem voorgestelde vol-
hoorde.
En toen hij mij eindelijk op smeeken
den toon vroeg om, als 't noodig mocht
zijn, voor zijn kind te willen zorgen en
het te steunen als hij mocht komen te
vallen, kon ik niets anders doen dan den
brave met een hartelijken handdruk te be
loven, zijn wensch te zullen vervullen.
Warm en dankbaar beantwoordde hij
dien handdruk en scheidende bevroedde
ik niet hoe spoedig ik die belofte zou
moeten vervullen, die mij toen een heilige
plicht was geworden en mij, hoe goed ik
die taak ook vervulde, toch altijd nog zijn
schuldenaar zou laten.
Een paar dagen later hadden wij het
hoofddoel van onzen tocht bereiktde vij
and had daar eene bijzonder sterke stelling
ingenomen en zou, zooals de ingekomen
berichten luidden, die positie tot 't uiterste
verdedigen. Reeds bij de verkenning bleek
het, dat de opgedragen taak voor ons
kleine troepje niet gemakkelijk zou zijn en
dat het er warm zoude toegaan, doch bij
niemand ontbrak den lust om eens goed
met den vijand af te rekenen al moesten
er ook vele spaanders vallen, en onze
kommandant, die aller vertrouwen genoot,
voor menig heet vuur had gestaan en wel
moeielijker zaakjes had opgeknapt, twijfel
de niet aan 't succes, mits zijne orders
stipt werden uitgevoerd en de troep met
zijn gewonen moed en 't eigenaardige
krachtige élan optrad en den aanval doorzette.
NIEUWSBLAD
ïoor M Unfi van Min en Aliens, Ie Lanostraat en üe Bom me Ie maait
Wordt vervolgd.)