Hoe moeten wij ons
voeden
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heugden.
No. 3802. Woensdag 21 Augustus. 1918.
FEUILLETON.
IS IS AT ES,
Und van altena
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.05,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 cent. Elke regel
meer 10 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
Een grappige vraag in deze tijden,
nu ons zoo precies voorgeschreven
is wat wij krijgen om ons te voeden.
Zooveel brood, zooveel vet, zooveel
aardappelen krijgen we eiken dag
is het niet een beetje grootdoenerij,
om nu nog te doen of we de keus
hebben uit een keur van spijzen,
als we zoo heel deftig de vraag
overdenken, hoe moeten we ons
voeden
Het lijkt wel zoo, maar inderdaad
is de zaak anders gelegen.
Wij zijn op het oogenblik in het
geval van een arbeidersvrouw, die
van haar man eiken Zaterdagavond
f 10 beurt. Is het een flinke, orde
lijke vrouw, dan denkt ze 't is niet
veel, maar ik moet zien er zooveel
mogelijk nut van te trekken. En
juist zoo is het met ons. We krijgen
niet veel voedingsmiddelen, maar we
kunnen deze voedingsmiddelen zóó
kiezen of behandelen, dat we er een
zoo groot mogelijk voordeel van trek
ken.
'tls een Dr. Lorand, die onder den
titel: „Hoe moeten wij ons voeden*
over deze vraag een dik boek heeft
geschreven. Hij geeft daarin naast
veel geleerdheid ook eenvoudige
wenken, die gewone menschen als
wij zijn ter harte kunnen nemen.
Ten eerste wenken omtrent de
wijze van eten.
Als de mensch aan tafel gaat zit
ten, mag hij door niets bezorgd of
bedrukt zijn. Want het eten is een
soort heilige verrichting, daarvan
hangt de gezondheid van den mensch
af. Zelfs de goedmoedigste hond
knort, wanneer men hem bij het
eten hindert.
Bij het lezen hiervan ontsnapt een
ietwat kregele zucht de borst van
menig vader en moeder. Zè moeten
onder het eten ook hun kinderen
helpen en dan wordt er van hen
geeischt dat ze ongestoord hun maal
tijd zullen gebruiken, 't Is waar dat
is een moeilijk ding. Maar misschien
kunnen de kleintjes wat vooruit
krijgen, en ais de huisvrouw maar
EEN LEVENSBEELD.
23
Cornells had goed gezien 't was Philip
Strijkman, die nu bij den procureur in
het spreekkamertje zat te wachten. Toen
den vorigen dag de kantoorlooper Janus in
de buurt, waar de pandjesbaas woonde,
onderzoek *had gedaan, begreep de slimme
vogel, dat er allicht op de een of andere
wijze een sommetje uit te halen zou zijn.
Hij had daarom met de meeste omzichtig
heid, op de tot hem gerichte vragen ge
antwoord, en vermoedde niet dat Janus
bij juffrouw Ram was geweest. Het kwam
hem hoogst gelegen, dat er 's avonds
iemand in het kantoortje verscheen, die
nieuwsgierig vroeg»Zeg eens, Stick
man, wat deed van morgen die looper van
procureur Verhagen bij jou
zoo, is 't de looper van procureur
Verhagen? ik ken hem niet.®
Hebben ze je nou eindelijk eens bij
de kladden Heb je misschien een pandje
genomen, daar een luchtje aan is
»Neen,« was 't antwoord, 't is een
particuliere zaak, en Strijkman had zich
meteen voorgenomen zoo spoedig mogelijk
naar den procureur te gaan, om te weten
wat er eigenlijk aan de hand was.
zorgt, dat alles op tijd, liefst een
beetje te vroeg klaar is, dan blijft
er meestal nog wel een oogenblikje
over om de kinderen te helpen, zich
zelf een beetje op te knappen, en
het eten netjes op te doen. Dit alles
moet medewerken om het voedsel
goed tot hun recht te doen komen,
want we hebben het immers gehoord,
opgewekt, goedgehumeurd moet men
de spijzen tot zich nemeu, dan gaat
de spijsverteering het best. Want
alleen het zien van smakelijke spij
zen doet den eetlust toenemen en het
zoo noodige speeksel voor bet ver
teeren begint in den mond te komen.
Wanneer men een- hond een worst
laat zien, dan kan men vaak speek
selafscheiding waarnemen. Tevens
wordt ook maagsap in groote hoe
veelheid afgescheiden. Deze afge
scheiden sappen zijn er om het
aankomende voedsel op te nemen en
te verteren. Wanneer een broodje
met zijn droge bruine korst wordt
gegeten, dan moet deze korst goed
worden gekauwdhet kauwen wekt
nog grootere speekselafscheiding op.
En nu komt Dr. Lorand tot iets wat
hij ons niet genoeg kan aanzeggen
om toch vooral goed te kauwen.
Door het kauwen worden niet alleen
de spijzen fijner gemaakt, maar ook
beter vermengd met het speeksel. In
den mond ondergaat door het speek
sel het voedsel een verandering die
maakt dat het later in maag en
darmen beter opgenomen kan wor
den.
En dan werkt het speeksel boven
dien ook bederfwerend op verschil
lende schadelijke stoffen, die met het
voedsel in den mond komen. Dit
kunnen we het makkelijkst bij dieren
zien. Als een hond een wond krijgt
likt hij er steeds aan. Kauwen dus,
kauwen en nog eens kauwen. Neen,
niet nog ééns kauwen, maar nog 30
A -LOraaal kauwen. Want dan eerst
heeft men voldoende zijn best gedaan.
Dit alles kunnen wij dus doen om
het eten behoorlijk tot ons te nemen.
En wat hebben wij dan verder nog
op te merken over het eenvoudige
voedsel dat ons heden ten dage toe
gewezen wordt
In de eerste plaats iets over het
drinkwater.
Toen hij 's avonds alleen in zijn binneu-
kamer zat, kwam hem de dood van den
hondenkoopman voor den geest. Hij zocht
een kistje, waarin hij allerlei papieren en
kleinere voorwerpen van waarde had ge
borgen, en dat hij met zijn opgepotte geld
zorgvuldig in een kleine ijzeren kast, in
het zoogenaamde keldertje, onder zijn
kamer, weggesloten hield. Bij het schijnsel
van de lamp spreidde hij den inhoud voor
zich op tafel uit.
»Ha 1 daar hebben wij de papperassen,®
mompelde hij, terwijl hij de papieren, die
hij eenmaal uit Makko's latafel had geno
men, met oplettendheid bekeek. »Dat is
de trouwacte 't geboortebewijs hm 1
wie weet, wie weetdaar is misschien
een aardig stuivertje aan te verdienen
ik heb zoo'n idéé dat ze dien Makko zoe
ken, omdat er hier of daar van daan dui
ten voor hem losgekomen zijn. Hè, hè,
hè, hij zal er niet veel aan hebben, als
het zoo is. Daar is de brief en het por
tretje ikheb die dingen destijds niet eens
goed bekeken, maar nu zal ik hem lezen,
't is altijd goed om op de hoogte te zijn
en het portretje,hij hield het bij het
licht *nog al een goed gezicht, hij lijkt
wel wat op Makko, waarachtig hij lijkt
er veel opalleen schijnt hij donkerder
van haar te zijn. 't Kan best een broêr
zijn, best.® Hij draaide het portretje om.
ï't Lijstje is geen cent waard. Hè!daar
staat iets achter op 't lijkt wel of het
door een kind is geschreven, 't is ondui-
Is drinken bij den middagmaaltijd
gezond of niet
Dr. Lorand zegtja. Wanneer
iemand bij het eten veel water
drinkt, kan voor een korten tijd wel
het zuurgehalte van het maagsap wor
den verminderd, doch dit herstelt zich
weer spoedig, en een slok water
werkt gunstig op de af te scheiden
sappen Ds darmen kunnen beter
werken, omdat de inhoud der darmen
dan rijker aan water is. Alleen.het
is nog niet hetzelfde welk water men
drinktz.g. hard water, dat kalk-
deelen bevat, is beter om te drinken
dan „zacht water", of regenwater.
Kalk toch hebben we voor den op
bouw van ons lichaam noodig.
Nu iets over de aardappelen.
Dr. Lorand vraagt u, toch a. t b.
uw gewoonte te laten varen van ze
te schillen. Onder de schil zit het
geen juist zoo bijzonder veel voe
dingswaarde heeft. Breng ze, zooals
de Pranschman het noemt, „en robe
de chambre" op tafelof te wel
goed schoongewasschen, maar niet
geschildals iedereen zijn vingers
en een mes gebruikt om even het
huidje er af te halen, is het zoo maar
gebeurd. Vindt ge het een bezwaar
dat ge geen zout er in kunt koken,
wel dan snijdt ge de aardappelen in
de helft en doet toch het zout in het
water
Kaas is vooral goed verteerbaar
als hij met bladgroenten gegeten
wordt. Ook brood met kaas is ge
makkelijker verteerbaar dan b.v.
kaas alleen of brood alleen.
Groenten moeten zoo weinig mo
gelijk afgekookt worden. Met het
water gaat een groot deel van de
eigenlijke voedingswaarde der groen
ten verloren. Moet ge toch wat wa
ter afgieten, probeer dan het te ge
bruiken door er soep van te maken
kook er wat rijst ineen paar uien
en wat selderij. Enfin, wat er van
gemaakt kan worden om het smake
lijk te maken weten de vrouwen on
der ons beter dan ik. En ge hebt
het voldane gevoel dat ge niets hebt
weggedaan dat u voeden kan.
Ik heb toevallig vanmiddag een
soep gegeten op dergelijke wijze
klaargemaakt van het water waarin
slaboontjes gekookt waren, en wat
lekker hoor.
En nu nog iets over peulvruchten.
Op het oogenblik zult ge u niet
druk behoeven te maken over de
bereiding daarvan. Maar als ze in
het najaar weer komen, de erwten
en de boonen, denk er dan vooral
om, ze goed gaar te koken en ze het
liefst eerst fijn te maken voor ge ze
eet. 't Is een uitstekend voedsel,
maarmoeilijk om te verteren.
Dr. Lorand kan ons nog veel meer
goede raad geven, maar laten we
maar eens eerst gaan probeeren in
praktijk te brengen wat hij ons nu
al geleerd heeft.
BÜITENLANDSCH OVERZICHT.
Het eerste wat onze aandacht vraagt,
wanneer wij een blik slaan op het wereld-
tooneel, is altijd weer het gevechtsfront
in het Westen. Daér verwachten wij de
beslissing voorloopig en hopen dus telkens
te zien, dat er verandering komt in den
toestand. Maar telkens te vergeefs. Noch
de geassocieerden, noch de centralen kun
nen er hun tegenstander de baas worden.
Op het oogenblik heeft het er veel van
alsof de'Duitschers weer een houvast heb
ben gekregen. Ze houden ten minste stand
op de linie die voor Roye, Lassigny en
Chaulnes loopt. Ze kunnen hier met voor
deel gebruik maken van de loopgraven,
waarin zy van de herfst 1914 tot aan het
voorjaar 1917 hebben gestreden.
Versche strijdkrachten moeten zy nog
op tijd hebben kunnen aanvoeren, om op
dit hun zoo overbekend terrein een tegen
stand te ontwikkelen, waarmee op zijn minst
voor volledige reorganisatie van hun troepen
tijd gewonnen wordt. Want altijd is het
nog mogelijk, dat de gevechten van de
laatste dagen een langdurig voortgezette
aehterhoedestrijd zullen blyken. In alle
geval, zoolang als de Duitschers de tegen
woordige linie willen houden, zullen zij
hebben te zorgen, dat zij de geallieerden
afhouden van alle belangrijke punten, die
er vlak achter liggen. Want het zou moei
lijk zijn, bijvoorbeeld Roye te houden, als
Chaulnes gevallen was, of andersom. Het
verlies van een van die plaatsen, of van
Lassigny, zou de Duitschers tot een nieu
wen, niet vrijwiliigen terugtocht nopen, die
vooral waar zy met een overgang over
de Somme gepaard zou moeten gaan -
heel wat gevaarlijker zou zijn, dan in 1917,
delijk. O,o oome ja dat staat
er: oome.® Nu eens even den brief na
gekeken.
Met de handen onder het hoofd las hij
met ingespannen aandacht»Klengstown,
14 Mei 1860. Hm Klengstown waar
ligt dat zeker in Amerika. Waarde
broeder 1 Dat is allemaal gezanik daar
ik toch niets van begrijp. Wachtnu
zal het komen 't Is mij voor den wind
gegaan, geld ontbreekt mij niet, ofschoon
ik voor mijn zaken steeds meer noodig
heb Mijn vrouw is ziekelijk, tering
achtig zooals gij weet stierf mijn doch
tertje verleden voorjaar.®
ïHa ik begrijp het al, zeker die vrouw
toen doodgegaan, toen hij zelf doodgegaan
de heele boel dood en nu, als Makko
niet dood was, kwam hij aan het erven-
Wie weet wat een kluit geld zoo'n man
heeft nagelaten
Hij las verder i't Is altijd jammer, dat
je niet meê bent gekomen hier in Ame
rika is nog wel geld te verdienen
Schrijf mij toch eens terug gij hebt mij
ook niet geantwoord op mijn brief, waar
bij ik u vijftig dollars zond. Ik wil je nog
wel eens wat zenden, maar ik ken je zwak
en zeg nogmaals den drank moet je la
ten, anders wordt die je ongeluk Ja
wel, jawel, dat is net zoo uitgekomen.
Wat er verder staat is niet veel bijzonders.
Wacht, hier onderaan® hij leest
»Hoe gaat het met Dorus Geef hem
bijgaand portretdan kan hij zien hoe
zijn oom er uitzietik houd van het ventje,
hij zal zich mij wel niet herinneren, want
hij was maar vijf jaar toen ik hem het
laatst zag. Hm 1 Vijf jaar. Dus
zes jaren lang was hij toen al weg.
Uw broeder Adriaan.®
Strijkman legde het papier op tafel,
vouwde het weer in de plooien en zei in
zich zei ven ide zaak is zoo klaar als een
klontjeer zit een erfenis in Amerika
Makko is dood en niemand anders dan de
»krates® zal er recht op hebben. Jongens
jongens, Strijkmandaar is in allen ge
valle voor jou wat van te halen, als je
het slim overlegt. Had ik hét vooruit
kunnen weten, dan zou ik dien jongen bi
me hebben gehouden. Wat drommel
waar zou hij zitten Op avontuur is hl
dood. Hè, als ik dat eens zeker wist
Hij stond op, slofte met zijn handen in
de zakken het kleine vertrek op en neer
en begon te fluiten Mal broek gaat oor
log varen en hij komt nooit weerom.®
oen alles in de puntjes was voorbereid.
Deze omstandigheid verklaart, waarom de
geallieerden zoo hardnekkig hun aanvallen
voortzetten het wordt hun niet gemak
kelijk gemaakt, maar als zij slagen, kan
iet resultaat groot worden. Maar de tijd
dringt. Want hoe eerder hier succes wordt
jehaald, hoe grooter nadeel den tegenstan
der kan worden toegebracht.
De berichten van het front doen echter
vermoeden, dat Roye, zoo het al valt, het
eerst nog wel eenigen tijd zal kunnen
ïouden.
Voor het overige is er van het front
niets belangrijks te melden.
Na het gevechtsterrein in het Westen,
is het de toestand in het Oosten, die onze
lelangstelling ook nu weer vraagt.
De positie der Sovietsregeering is er in
de laatste dagen niet slechter op geworden.
)e Entente speelt o. i. in Rusland hoog
spel en het zal te bezien staan of zij daar
mee veel zal bereiken. Wij gelooven het
niet want de Tsjecho-Slowaken die op het
oogenblik nog het leeuwendeel van den
strijd tegen de Soviettroepen voor hun
rekening hebben zijn niet zoo bizonder sterk
in aantal. Zij worden tenminste door de
regeeringstroepen op verscheiden punten
teruggedreven. Daarbij komt dat zij bij
de bevolking meestal weinig sympathie
vinden. Ten deele ook al door de houding
der Entente. De Rus toch duldt geen
inmenging van vrienden in zijn binnen-
andsche politiek.
Zoo schryft een hunner van den Rus-
sischen volksgeest in het Berliner Tageblatt
over de interventie der geallieerden in Rus
land. De Entente heeft ingezien zegt
hy dat de sowjetregeering zich nooit
opnieuw tot den oorlog tegen Duitschland
zal laten bewegen. Zy heeft daarom be
sloten die regeering, met steun van haar
tegenstanders, ten val te brengen. In
sowjetkringen vermoedt men dat de Entente
van plan is, de spoorwegen die den vier
hoek Moermansk.SwankaWologda
Wjatka omsluiten, te bezetten en van
Wologda uit over Wjatka en Perm in
aanmerking te komen met de Tsjecho-
Slowaken in Jekaterinburg. Of de Entente
in staat is voor deze reusachtige onder
neming genoeg troepen beschikbaar te
stellen, blijve in het midden. Gesteld echter
dat zij slaagt, dan zal zy haar doel nog
geenszins hebben bereikt. Zij zou dan eerst
het overige gebied van de sowjetrepubliek
moeten bezetten en de sowjetregeering
1849, en skrates® is niemand, hè, hè,
hè, hè, hè.® Hij lachte tot zijn rooae
oogen er van overliepen en wreef zich de
knokkelige vingers, terwijl hij nogmaals
de melodie van Malbroek floot.
^Jongens, jongens, Dorus 1 wat zal je
moeten bloeden om die drie stukjes papier
terug te krijgen, altijd als je nog leeft.
Hoeveel zou zoo'n erfenis wel kunnen be
dragen. Als het eens een ton was, hè
'k Zal morgen dadelijk eens naar dien
procureur gaan, 'k moet er het myne van
hebben, 'k zal het goochem aanleggen om
wat te weten te komen, dat beloof ik je,
en nu eerst die lieve papiertjes weer bij
mekaar gedaan en de boel weer goed ach
ter slot. Tirom tomtommetomtom
De oude pandjesbaas droomde dien nacht
van een groote massa goud, die uit Ame
rika was gekomen.. Tot aan zijn ellebo
gen woelde hij in de dollars en skrates®
stond er bij en kreeg niets niemen
dal
Kwam hij maai- nooit'weerom, dan was de
zaak gezond, maar® hij dacht na
jals de jongen nog leeft, gaat het niet,
maar dan zit er toch nog wat voor je
op, ouwe Philip I® Hy ging naar de ta
fel, trommelde met de vingers op de pa
pieren, neuriede ïtiromtom tomme tom-
tijne, tirom torn tomme torn torn® en zei
in zich zelf: »Hè, hè, hè. Dit is Dorus
Makko, deze twee stukjes papier en deze
brief zijn Theodorus Johan Makko, geboren
te Amsterdam, op den 12den Januari
Den volgenden morgen zocht hij zijn
grijze overjas en een hoed van lage druk
king op, deed, hetgeen voor hem een zeld
zaamheid was, een halfhemdje voor nam,
hoewel het heerlijk droog winterweer was,
een van de in pand gegeven parapluies
onder den arm en begaf zich naar het
kantoor van den procureur Verhagen, waar
we hem hebben zien binnentreden.
NIEUWSBLAD
voir lilt lui ran 'Min si AlteBi Ie Langstraat en Ie Bomselerwaari
Wordt vervolgd.)