ARMENIË.
41! iP
23 II
Und van alten*
Uitgever: L, J. VEERMAN, Heusden.
No3812. Woensdag 25 September1918.
FEUILLETON.
KRAT ES,
y
P
u i
SJ p
2 S
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.05,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Voor mij ligt een vrij dik boek (250
bladzijden groot). Maar het is dit
keer eens niet om u aan te raden
het te lezennee, ik zou zeggen
lees het niet. Ik heb het gelukkig
ook niet gelezen, slechts hier en daar
het eens ingekeken. Wat dat voor
boek ishet is een gruwelijk boek.
Een boek uitgegeven door het Ned
Comité tot hulpbetoon aan de nood
lijdende Armeniërs, en het boek is
een aaneenschakeling van het gruwe
lijkste onrecht, de vreeselijkste fol
teringen, het smartelijkste vermoor
den van een geheel volkde Arme
niërs. Als ge een paar bladzijden
gelezen hebt, weet gij de rest. 't Zijn
steeds weer lange treinen gevangenen
die plotseling aan weerskanten onder
vuur genomen worden en zonder aan
leiding doodgeschotenvaders, die
voor hun oogen vrouw en kinderen
zien pijnigen en dooden, gansche drom
men van vrouwen en jonge meisjes
die onteerd en aan allerlei ellende
prijsgegeven worden, slachtingen van
houderden en honderden menschen
tegelijk gansche rivieren die op haar
rug meevoeren hoopen kinderlijkjes,
'tls een boek vol gruwelen, waar ge
koud van wordt, dat u onpasselijk
maakt van walging.
Wie en wat zijn de Armeniërs en
waarmee hebben zij zulk een gruwe
lijk lot verdiend Het Armenische
volk telde voor den oorlog ongeveer
3 millioen zielen, waarvan bijna de
helft in Turkije, de andere in Rusland
en een klein deel in Perzië woonde.
Armenië mist sinds de 14e eeuw zijn
onafhankelijkheid en is in den loop
der tijden aldus verdeeld. Kort voor
den oorlog hadden de Europeesche
mogendheden er op aangedrongen dat
do Armeniërs een beter lot zou te
beurtvallen, maar door den oorlog
vielen al deze plannen in het water
En de Turken namen dezen oorlog
te baat om andere plannen ten uit
voer te brengen nl. die van uitroeien
van het geheele Armenische volk
De Christelijke bevolking werd ont
wapend het Turksche gepeupel daai*
entegen gewapend. Koerden en ben
den ontslagen misdadigers mochten
Advertentiën van 16 regels 60 cent. Elk© regel
meer 10 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
EEN LEVENSBEELD.
33
Het had er iets van alsof men een uit
gehongerd mensch plotseling een rijk maal
had voorgezet, en deze alles op eens trachtte
in te zwelgen.
In korten tijd maakte Dorus groote vor
deringen, hij verslond boeken en noten om
't hardst, maar even als de oliverzadelyke,
die te snel eet en te veel opeens, zich de
maag overlaadt en onpasselijk wordt, zóó
ging het ook hem. Hij zag er bleek, af
gemat zwak uit. Niemand had 'fc even
wel opgemerkt dan juffrouw Barbara, die
niettegenstaande zij dikwijls om allerlei
kleinigheden met Dorus kibbelde, den
knaap toch gaarne mocht lijden, en hem
evengoed, zoo niet beter dan -een der
andere huisgenooten, verpleegde en be
waakte. Zij merkte ook het eerst op, hoe
Dorus begon te hoesten en te kuchen dat
zijn eetlust verdween, en hoe zijn groote
oogen mat van' uitdrukking werden en diep
in de kassen lagen.
»'tls net of de jongen langer en mager
der wordt,® zei ze tot Tournel.
«Hij groeit, Barbara
«Jij laat hem te hard werken, Tournel.
»Ik
ongestraft de christelijke dorpen over- kan er aan de overlevenden nog hulp
vallen en plunderen. jgeboden worden? Het Ned. Comité
In het voorjaar van 1915 kwam
toen het verschrikkelijk bevel dat
alle Armeniërs uit hun woonplaatsen
naar elders zouden vervoerd worden.
Een en een half millioen mannen,
vrouwen en kinderen zouden uit hun feilende,
land gevoerd worden. Watbeteekende
dit. Zouden zij op ordelijke wijze
met hun bezittingen weg mogen trek
ken en zich elders vestigen Neen
dat beteekende, de roof van de ge
heele lnpve van het volk, het ver
moorden van het mannelijk deel der
bevolkinghet wegslepen van de
jonge meisjes en vrouwen naar Turk
sche harems, het verkoopen der kin
deren op slavenmarkten en het over-
dat bovengenoemd boek heeft uitge
geven (Secr.-Penningmeesteresse is
Mej. E. J. v. d Hoop, Kanaalstr. 7
den Haag) zal gaarne gelden in ont
vangst nemen tot lenigen van deze
leveren der overigen aan een lang-
zamen dood door honger en gebrek
Van de 1 500.000 die uit hun land
ontvoerd werden zijn er naar schat
ting 800.000 aan de slachting ont
komen. Deze menschen le ven nu als
een hongerlijdend bedelaarsvolk, in
hoofdzaak bestaando uit grijsaards,
oudere vrouwen en kinderen, aan den
rand van de woestijn van Mesopotamië
waar honger en ziekte hot werk van
de Turksche wapenen voortzetten
Het nog in leven gebleven deel van
de Turksch-Armenische bevolking zal
nog ongeveer 300.000 A 400,000 in
getal zijn. Daarbij komen dan nog
200.000 vrouwen, meisjes en kinderen
die met gewold tot mohamedaanschen
godsdienst gedwongen zijn Hadden
de Armeniërs schuld tegenover do
Turksche regeericgverdienden zij
zulk. een hard lot? De politieke
leiders van het Armenische volk heb
ben zich niet alleen Van elke han
deling tegen het Turksche rijk ont
houden. maar reeds van af de ves
tiging der thans aan het bewind zijnde
jong-Turksche partij, hebben zij deze
gesteund. De beste kenners van
Turksche toestanden zijn er van over
tuigd dat de gruwelijke gebeurtenis
sen, die het Armenische volk zijn
overkomen, hun grond 'vinden in de
zucht om do Mohamedaanschè gods
dienst uit te breiden van de Turk
sche regeering en iu geen enkel op
zicht in afkeuringswaardige hande
lingen van de Armeniërs
Er blijft
nu slechts één vraag over
«Ja, jij je moet zoo'n jongen ook wat
rust gunnen, maar je bent altijd zoo ge
weest men kan nooit genoeg doen naar
jou zin, 't is jagen, jagen, jagen
«O, zoo, heb ik het weer gedaan
pruttelde de musicus.
»Qdacht jij dan soms dat i k dien
jongen zoo aanzette om te studeeren Zet
nu maar zoo'n onnoozel gezicht niet, je
weet heel goed, dat
«Dat jij vandaag weer in kleine terts
ben gestemd, adieu.
«Ja, daarmêe zou jij je wel van alles
willen afmaken, met dat adieu; ik zegje,
Tournel, dat ik den jongen zoo niet langer
in huis wil houden. Ik bedank er voor
orn ziekenoppasser te moeten spelen.
«Maar Barbara, de jongen studeert uit
eigen beweging zooveel, en
Welzeker, veeg jij je pad maar schoon,
nu heeft de stakker 't zelf' gedaan, hé
«Natuurlijk, 'tis zijn eigen wil..,®
«Zet jij hern dan niet eiken dag meer
en meer aan 'k word naar van dat on
ophoudelijk gezaag daarbovenik hoor
tegenwoordig niets anders dan études,
«Mijne goeie Barbara, bemoei jij je nu
asjeblieft met de keuken, en kom weer
in majeur, wil je
»Die flauwe oudbakken aardigheid van
je kan ik missen, begrepen
«Ze gaat over met een dissonant, die zich
niet oplost,pruttelde Tournel, terwijl hij
de deur uitging.
Drink jij dat eens op, Dokus,® zei Bar-
BUITBNLABJDSCH OVERZICHT.
Eindelijk heerscht er stilstand op het
westelijk front en menigeen zal denken
»Hoe jammer. Waren de üuitschers nu
maar terug blijven trekken en hadden de
geallieerden maar kans gezien hen zulk
een opdoffer te verkoopen, dat zij niet meer
konden opstaan.
«Niet erg menschlievend zoo te denken,
maar. oorlog is nooit een filanthropisch
werk geweest. T Gaat er toch maar om,
dat de een den ander er onderbrengt en
hoe eerder dat geschiedt des te eerder is
de misère uit. 't Is nu maar de vraag
wien wij de overwinning moeten toewen-
schen. «Dat-kan me niets schelen,® zeg
gen de menschen, «als ei1 maar gauw een
eind aan komt
Maar er is toch gerechtigheid en ge be
geert toch dat de onschuldige party het
wint. «Onschuldig 't Mocht wat. Ên
geallieerden èn centralen hebben evenveel
op hun kerfstok. Misschien zal het nooit
uitgemaakt worden, wie de aanleiding tot
deze onmenschëlijke worsteling is geweest.
Want er wordt gelogen van beide kanten.
Maar dit zal toch we! niemand tegenspre
ken, dat men al tientallen van jaren dezen
oorlog heeft zien aankomen. Ze hebben
misschien beide evenveel schuld.
Duitschland het wint of Engeland
zal voor ons wel hetzelfde blijven.
Duitschland heeft ons nooit kwaad
terwijl Engeland ons al heel wat narigheid
heeft berokkend in de laatste eeuwen. Doch
wie ook de victorie behaalt hij zal zich
aan het lot van een klein land niet storen,
denk maar aan België en Griekenland.
Konden wij de sluier, welke de toekomst
verbergt, maar eens even oplichten en zien
wat er in liet verschiet ook voor ons is
weggelegd. Doch aan voorspellingen wagen
wij ons niet. Met de wapenen wordt de
beslissing voorloopig niet verkregen, dat
ziet wel ieder. De geallieerden doen er
anders al hun best voor in de laatste weken.
Maar, gelijk wij zeiden, hun opmarsch is
op het oogenblik aan het westelijk front
En als
het
Zeker,
gedaan
bara een half uur daarna, terwijl zij hem
een kop bouillon, waarin zij een ei ge
mengd had, voorhield «je ziet er slapjes
uitje bent toch wel
»U is wel goed, juffrouw Barbara, maar
ik kan het heusch niet drinken, 't staat
me tegen,antwoordde de knaap terwijl
hij moede en mat op een stoel bleef zitten.
Een dag of wat later had Dorus een
lievige koorts, die hem noodzaakte te bed
te blijvende koorts hield aan, en een
zware drukkende hoofdpijn deed hem voort
durend kreunen, terwijl hij nu en dan on
verstaanbare woorden mompelde.
Dokter Abels, aan wien men kennis had
gegeven dat zijn beschermeling ongesteld
was, kwam dadelijk en verklaarde dat de
knaap zich overwerkt had en dringend rust
behoefde.
«Ik zal hem eens een dag of veertien
bij mij buiten nemen, dat zal hem goed
doen.®
Dorus hield rust, en toen de koorts voor
goed verdwenen was, bracht hem het rij
tuig van dokter Abels naar diens villa,
Zwak en zenuwachtig kwam hij er aan,
tot ergernis van den tuinman, die bij zijn
aankomst zei«'k Kan maar niet begrie-
pen, wat den dokter veur oardigheid an
zoo'n jong hèt.®
X.
Op Mon Repos.
Dorus staat voor den spiegel in de lo
geerkamer van dokter Abels' villa «Mon
Repos®. Hij is nu ruim zestien jaar, en
tot staan gebracht.
In Macedonië gaat echter hun offensief
zeer voorspoedig voorwaarts. De Fransch-
Servische legers hebben de Bulgaren tegen
de Wardar teruggedrukt, en zy naderen
de samenvloeiing van Wardar en Tserna.
Tengevolge daarvan is de Oostelijke vleugel
der Bu'garen zoo ver omgebogen, dat zij,
nauwelijks meer verband kan houden met
de Bulgaarsche eenheden verder westelijk,
naar de zijde van Ochrida. Het Bulgaar
sche leger is daardoor min of meer in tweeën
gescheiden, en als de toestand niet spoedig
verandert (bijvoorbeeld door aanvoer van
versche troepen uit het Noorden) krijgen
de geallieerden een goedé kans om in de
richting van Uskub door te breken. Daar
door zou een goed begin gemaakt zijn, met
de bevrijding van Servië en de groote Bal
kanverbinding der centralen zou als be
dreigd kunnen gelden.
Dat zou anders een leelijk ding zijn, want
die weg door den Balkan is het eenige
middel om voeling te houden met den Turk-
schen bondgenoot. En die zal eerstdaags
wel hulp noodig hebben. Immers deze zit
in Palestina erbarmelijk in de knel. Het
is generaal Allenby gelukt door te dringen
tot hoog in het Noorden van het Heilige
Land. Ook Nazareth, het dorp waar Jezus
opgroeide is al in zijn bezit. Het meer
van Tiberias, zoo bekend uit de Evangelie
verhalen, wordt door hem beheerscht. De
Turken zullen van geluk mogen spreken
als zij de overblijfselen van hun troepen
benoorden dit meer in veiligheid zullen
kunnen brengen.
In Duitschland woelt het, misschien zijn
er groote veranderingen op til. Een klein
berichtje dat in dezen heel wat te zeggen
heeft voor wie tusschen de regels weet door
te lezen luidtVice-Admiraal Behnke is
belast met de vervanging van den met ver
lof zijnden staatssecretaris van marine, von
Capelle.® Dat lijkt heel onschuldig Maar
't wordt anders, wanneer men bedenkt dat
dit verlof eerst deze week is ingegaan en
van onbeperkten duur is. Met andere woor
den, von Cappelle is ontslagen en zijn op
volger is Behnke, een man die zich heeft
laten kennen als een tegenstander van den
onbeperkten duikbootoorlog.
Dat heeft wat te zeggen riu er in deze
dagen diplomatische moeilijkheden met
Spanje zijn over duikbootkwesties; zijn
eersto taak zal dus wel zijn er zorg voor
te dragen, dat de duikbcotoorlogvoering
ook
nog
niet dit land bij Duitschlands
pas uit de ziekte, die hem vrij hevig heeft
aangegrepen, hersteld.
Met de handen op de marmeren penant
tafel geleund, ziet hij aandachtig naar zijn
spiegelbeeld.
»'k Ben toch erg leelijk een leelijke
bochel,zegt hij met een zucht, terwijl hij
zich langzaam met de hand over het voor
hoofd strijkt. «Ach ik wou dat ik anders
was Een oogenblik blijft hij nog in
gedachten verzonken naar zijn beeld staren,
glimlacht bitter en wendt zich dan af, ter
wijl hij in zich zeiven herhaalt«Och God
waarom ben ik toch zoo, 'k wou dat
ik anders was.®
'tVenster van de net gemeubileerde ka
mer staat open, en de frissche, gezonde,
geurige lucht dringt er in breede stroomen
naar binnen.
't Is reeds najaarde boomen en hees
ters van den tuin bieden aan het oog een
aangenaam rustpunt door de zachte herfst
kleuren, die het groen schakeeren. De
bloemperken zien er nog meestal kleurig
en frisch uit, en 't gras heeft een fluweel-
achtigen tint. Hij nadert het raam en
buigt zich over de vensterbank als hij be
neden de stern van den tuinman hoort, die
luide roept: «Allo vort! wil de wel moa-
ken da je wegkumt, miseroable hond alloh 1
vort dan
't Is Boppie, die des tuinmans toorn
heeft opgewekt, door in de bloembedden
de aard om te krabben.
Jacob, de huisknecht, staat met dehan-
vijanden voegt, en, als. in die lijn wordt
voortgewerkt, mag men wel niet dadelijk
zoo iets als de opheffing van het versperde
gebied hopen, maar toch wel dat bij de
cijfers van de maandelijks vernietigde han-
delsscheepsruimte, niet meer de gezamen
lijke inhoud zal zijn inbegrepen van de
rampzalige vtssehersscheepjes der neutralen,
waarvan de opvarenden zoo dikwyls de
uitoefening van hun vreedzaam bedrijf met
den dood hebben moeten bekoopen.
Duitschland wil op vrede aanstaren, en
de benoeming van Von Behnke is in zoo
ver een stap in die richting, als zij ge
schikt zijn om nieuwe oorlogsverklaringen
te vermijden. Dit mag niet zoo heel veel
schijnen, maar het duidt toch wel een
groote verandering aan, want men bedenke
dat in 1917 Duitschland zich door den
duikbootoorlog de oorlogsverklaring van
Amerika op den hals heeft gehaald. Wan
neer het nu de onbeperkte handhaving
van dit soort van oorlogvoering niet meer
de moeite waard acht, om er de vijand
schap van Spanje voor in ruil te krijgen,
dan versterkt dit toch aanmerkelijk de
positie van alle neutralen in duikbootkwes
ties. De benoeming van Behnke mag dus
als een naar alle waarschijnlijkheid gunstige
gebeurtenis worden begroet.
Maar er is meer. Steeds krachtiger
klinken in Duitschland de stemmen derge
nen, die een regeering wenschen, welke
overeenstemt met de meerderheid van den
Rijksdag. Deze meerderheid wil ook de
sociaal democraten aan de regeering doen
deelnemen. Maar dan moet ze zich plaat
sen op den grondslag van de bekende
vredesrevolutie, die o. a. van geen annexatie
wil weten.
Gesteld eens, dat er zulk een parlemen
taire meerderheidsregeering in Duitsehland
komt, dan wordt daardoor niet dadelijk de
vrede naderbij gebracht. Maar er is aan toch
kans op dat de Al-Duitschers met hun
overspannen eischen den bons krijgen, het
oorlogsdoel wordt beperkt, en zoo dat
niet tot den vrede leidt het binnen-
laridsch front wordt versterkt. En dat is
voor Duitschland zeer noodig. Den' vijand
verslaan kan het niet meer. Het moet
hem dus zien uit te putten, maar dat zal
niet gelukken, tenzij het Duitsche volk als
één man pal blijft staan op de bedreigde
muren.
De toespraak, waarmee Clemenceau den
Senaat heeft geopend, is tot officieel ant
woord van Frankrijk op de Oostenrijksche
den op den rug bij de veranda, en fluit
schel en aanhoudend, maar te vergeefs
Boppie amuseert zich kostelijk in de rulle
aarde, rolt heen en weder, blaft en keft,
en zet het eerst op een loopen, als Pieter
hem een paar kiezelstee^en uit het pad
achterna gooit.
«Ik kan oe verzèkeren, Joacob, dat ik
best die'n hond nekken kos, als juffer Ai-
bertine niet zooveul op hem gesteld woar.®
't Is stil in den tuin, geen windje be
weegt de bladeren, en duidelijk verstaat
Dorus zelfs de vrij zacht gesproken woor
den van Jacob, als hij tot Pieter zegt
«De juffrouw is net zoo gek op dat,mor
meldier, als die jongen met zijn bochel op
de juffrouw is.
«Wat meen ie, Jacob
«Wel, heb je nog niet gemerkt dat hij
dol op onze Albertientje is
«Wat zeg ie doar vraagt de tuinman
verwonderd terug. «Minsch, minscb, 't is
toch niet woar Hie is nog èn kiend I®
«Heb jij dan nooit gezien hoe hij haar
aankijkt 'k Wil er een daalder onder
verwedden, dat hij smoorlijk van haar is.
«Zij-de gek, Joacob, zoo'n kwoajongen,
kwoalik zestien joar old 't is om oe eiges
'n bult te lachen. Kom 1 de juffer is wel
een joar of vief older, geleuf ik.®
«Dat zou ook wat. Ik verzeker je,
Pieter, dat hij haar aankijkt met een paar
oogen hmmm en juist altijd als
zij niet naar hem kijkt.
Wordt vervolgd.)
MEI WSKLAB
igstraal
orwaari
