Eerste Blad
S. D. LANKHÜYZEN Co's BANK
Hekserij en tooverij.
RAAMSDONKSVEER.
Een pot
Kloosterhalsem
in huis is een
groot gemak
Uitgave: Firma L* J. VEERMAN, Heusden.
No. 4436 Vrijdag 26 September 1924
Drogisterij
Int. Telefoon no, 19. Postrekening no. 61525.
Und van altena
Dit blad verschijnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt f 1.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Advertentiën van 1 6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
1
HEUSDEN.
Chemisch bereid TAFELWATER,
VICTORIAWATER - DRACHENQUELLE.
Het is wel opvallend dat we tegen
woordig in onze bladen van vaderland-
schen bodem weer meer dan eenige jaren
geleden lezen van heksen en tooveren.
En even opvallend is het dat het geloof
aan heksen en tooveren voornamelijk
eigen is aan sommige landsgedeelten
Zoo vinden die twee zaken hier in de
buurt vooral een vruchtbaren bodem in
het Westelijk gedeelte van den Bom-
melerwaard, terwijl ook het land van Alte
na zoo nu en dan heksen en toovenaars
schijnt te huisvesten. Verhalen als zouden
veeren van een zwarte kip in een hoofdkus
sen zekere kwalen veroorzaken of dat in 't
middernachtelijk uur een veulen met
een loshangenden ijzeren ketting, die
flink geraas maakt, rondwaart, zijn geen
zeldzaamheden. En wat heksen betreft
hooren we soms de gekste dingen. Menige
oude vrouw wordt beticht iemand een
ongeluk te kunnen aandoen, zonder dat
ze er in werkelijkheid natuurlijk part
of deel aan heeft, terwijl menig ander
lid van de vrouwelijke sexe den naam
heeft dat ze kan heksen door een buiten
natuurlijke kracht. En zoo zouden we
verder kunnen gaan.
Laten we eens nagaan waar de oor
sprong van het geloof aan heksen is
gelegen.
De oude Germanen geloofden aan
„wijze vrouwen", wie men vele boven
natuurlijke krachten toeschreef. Zoo
b.v. wisten deze vrouwen een drank te
bereiden, waarmede zij haat en liefde,
kwijnende ziekten, storm en onweer,
maar ook genezing van allerlei kwalen
bewerkten. Toen nu na verloop van
tijden het volk haar goede eigenschappen
vergat en haar uitsluitend van booze
daden verdacht, was daarmede de kiem
gelegd van het geloof aan heksen, dat
zulk eene donkere bladzijde vormt in
de geschiedenis der beschaving. Hoe
treurig het ook is, het kan niet ont
kend worden dat de invoering van het
Christendom tot dat verschrikkelijk bij
geloof heeft meegewerkt. De kerkvaders
toch verwezen de oude heidensche goden
als werkelijk bestaande wezens naar het
rijk der duivels; de legenden verhalen
van den strijd der heiligen tegen de
duivelen en de verbeeldingskracht der
monniken schildert uitvoerig de macht
der hellevorsten over de menschen.
Steeds vaster wortelde het geloof aan
verbintenissen met den booze, doch eerst
in de 15e eeuw werden de heksen van
omgang met den duivel verdacht. De
eerste heksen, omstreeks 1235 te Trier
genoemd, beschuldigde men, dat zij zich
in padden hadden veranderd. Te Toulouse
vond in 1275 de eerste door oorkonden
geboekstaafde verbranding plaats en wel
van eene 60-jarige vrouw, die met den
duivel omgang zou hebben gehad. Van
Frankrijk verspreidde zich dat vreese-
lijk bijgeloof ook naar andere landen
het eerst naar Zwitserland, waarin het
begin der 15e eeuw de heksenverbran
dingen uitgevoerd werden.
Voor het eerst werd bij den bul van
Paus Innocentius VIII van 1484 het
onderzoek naar tooverij en duivelskunsten
voor den rechter gelijk gesteld met dat
naar moord en diefstal. Tevens stelde
de Paus twee kettermeesters aan, die
algeheele volmacht kregen om de schul
digen te straffen aan lijf en goed. Eén
hunner, Sprenger genaamd, schreef een
boek, waarin hij het heksenproces voor
droeg als een «hoogst belangrijke zaak
voor de christenheid, ja voor het Heilig
Opperwezen zelf. In dit boek worden
AG ENTSCHAP VAN DE AMSTERDAMSCHE BANK A'DAM
Telefoon No. 15. Kantooruren van 9-4. Zaterdags van 9 - 12.
Juni, Juli en Augustus Zaterdags gesloten wegens beursvacantie.
Handels- en Landbouwcredieten Rekening-Courant Deposito's Effecten
(uitsluitend solide belegging) Coupons Vreemd geld Inschrijvingen
Grootboek Assurantiën Reiscredietbrieven op 3600 betaalkantoren
Administratie van vermogens.
SAFE-DEP0SIT-INRICHT1NG (Gegarandeerd Brand-, Smelt- en lnbraakvr(je Lipsklnis).
Prijzen naar grootte der kastjes ZÉÉR SCHERPE CONDITIES.
Indien gewenscht bediening aan huis.
SPAARBANK. &BT Spaarbankboekjes worden bij 1ste storting gratis verstrekt.
Nadere inlichtingen verschaft gaarne
DE DIRECTIE
H. J ABBINK.
alle werken des duivels en der heksen
nagegaan, tot de onzinnigste eri meest
onkiesche dingen toe. Ten slotte geeft
de schrijver in bijzonderheden aan, hoe
men een heksenproces zal inrichten alle
soorten van folteringen op de pijnbank,
benevens onthoofden, worgen, verdrinken
en verbranden worden aanbevolen.
Domheid en onbarmhartigheid komen
op elke bladzijde van dit vreeselijk
boek voorde minst mogelijke zaken
worden hierbij voorgedragen als onom-
stootelijke waarbeden en met zulk een
ernst en zulk een gemoedelijken toon
van overtuiging en gezag, alsof er geen
twijfel kan worden aangevoerd tegen de
dolste en domste verzekeringen. Spren-
ger's boek, Heksenkamer getiteld en in
1489 verschenen, is in zijn gevolgen het
verschrikkelijkste werk geweest, dat ooit
is uitgegeven het was de grondslag der
zoozeer beruchte en wreede heksenver
volgingen tot in de 18e eeuw toe.
Belangwekkend zou het zijn om het
verloop van een heksenproces eens na
te gaan, doch onze plaatsruimte laat
zulks niet toe. Verreweg de meeste
heksenprocessen eindigden met een dood
vonnis. Op de ijselijkste wijze het leven
te verliezen door water, vuur, strop of
zwaard was alzoo het lot van velen, die
van de beschuldigingen niet het minste
begrip hadden. Zóó verachtelijk werden
de heksen beschouwd, dat de beul haar
niet mocht aanroeren en haar derhalve
met haken en tangen naar de gerichts-
plaats sleepte
Talloos waren de slachtoffers, die dit
vreeselijk bijgeloof eischte. Zoo werden
tijdens de regeering van Frans I in
Frankrijk meer dan 100.000 doodvon
nissen voltrokken. In ons land waren
de doodvonnissen belangrijk minder in
aantal dan in andere landen. Misschien
is dit voor een groot deel te danken aan
de heksenwaag te Oudewater. Het was
n.l. soms ook gewoonte de heksen te
wegen zij die dan zwaarder of lichter
werden bevonden dan een bepaald ge
wicht, moesten ongetwijfeld heksen zijn
en waren derhalve des doods schuldig
Door eene milde bepaling van Karei V
die de kans om gedood te worden aan
merkelijk verminderde, werd er vooral
in latere jaren van de heksenwaag te
Oudewater een druk gebruik gemaakt.
In ons land begonnen zich het eerst
stemmen tegen de heksenprocessen te
verheffen en wel 1500 door Erasmus,
die ze erg belachelijk maakt. O.a. wees
hij op het zotte ervan dat b.v. eene
vrouw zich in een kat veranderde, want
waar bleven dan haar vleesch, hare
kleeren enz. Ongetwijfeld was het van
Erasmus een stoute, ja gewaagde stap
om in die tijden van bijgeloof zijn stam
te verheffen ten gunste van de zoozeer
verachte vrouwen. In ons land had het
laatste doodvonnis wegens hekserij in
1597 te Schoonhoven plaats, waar de
heks eerst geworgd en daarna tot asch
verbrand werd. Wel zien wij in 1610
nog heksenprocessen aanhangig gemaakt
te Goeree en te Schiedam, maar zij
eindigden met volledige vrijspraak.
„En ziet nadat het Hof dit vonnis
[had gegeven,
Scheen alle tooverij als uit het land
[verdwenen",
zegt Vader Cats, die te Goeree de vrij
spraak had weten te bepleiten. En heeft
Vader Cats gelijk gehad Hélaas neen,
want het bijgeloof, dat zoo diepe wortels
had geschoten, is nimmer verdwenen en
dagelijks zien of hooren we er nog voor
beelden van Ja, terwijl we dit artikel
schrijven lezen we een bericht uit een
Noordbrabantsch dorp, waaruit blijkt
dat hekserij bij het volk nog steeds op
geld doet. Eene vrouw n.l. werd er van
verdacht een ziek kind van een buurman
betooverd te hebben, waarvan niet slechts
de ziekte van het kind het gevolg was,
maar ook het niet-genezen van het kind.
De gevolgen dezer verdenking waren
voor de vrouw, die van den prins geen
kwaad wist, allesbehalve aangenaam,
want haar geheele buurt meed haar
zorgvuldig uit angst ook betooverd te
zullen worden en 't werd de vrouw ten
slotte zóó onaangenaam gemaakt, dat zij
gedwongen was naar eene andere ge
meente te gaan verhuizen. Zijn zulke
gevallen in onzen tegenwoordigen tijd
van ontwikkeling en beschaving niet
meer dan bedroevend? Zeker, het geloof
aan hekserij en tooverij is gelukkig heel
wat minder dan b.v. een honderd jaar
geitden, maar zulks neemt toch niet weg
dat er nog maar al te velen zijn, die er
een betreurenswaardig bijgeloof op na
houden, waarvan anderen de dupe kun
nen worden.
ÖUITENLANDSCH OVERZICHT
Dinsdag heeft, het Duitsche rijkskabinet
de aangekondigde bijeenkomst gehouden,
doch tot een definitieve beslissing, inzake
de toetreding tot den Volkenbond is het
niet gekomen. Alleen heeft het kabinet
zich in beginsel bereid verklaard tot toe
treding en te kennen gegeven dat het
alleszins wenschelijk is dat Duitschland zoo
spoedig mogelijk lid wordt.
De Duitsche regeering heeft zich bij het
innemen van dit standpunt laten leiden
door de overweging, dat alleen, wanneer
het Duitsche rijk eveneens bondslid wordt,
tal van belangrijke aangelegenheden, waar
mee de Volkenbond zich bezig houdt, op
bevredigende wijze kunnen worden geregeld.
In dit verband worden de volgende kwesties
genoemdde regeling der positie van 't
Saargebied, de bescherming van de minder
heden, de militaire contióle, de algemeene
ontwapening en verdere problemen, die de
vredelievende samenwerking der volkeren
betreffen. Ook in het officieele communiqué,
dat de Duitsche regeering naar aanleiding
van een ministerraad heeft openbaar ge
maakt, laat zij niet onvermeld, dat het
lidmaatschap van Duitschland de behande
ling als groote mogendheid met gelijke
rechten als de andere moet insluiten. Met
een minderwaardige positie in den Ge-
neefschen Bond wil Duitschland dus geen
genoegen nemen en ook overigens blijkt,
dat Duitschland niet over één nacht ijs
gaat. Het moet bij de regeering eerst
volkomen vaststaan, dat Duitschland zoowel
op een permanenten zetel in den Volken
bondsraad kan rekenen, als staat kan
maken op waarborgen, dat een verzoek
om toelating bij de andere mogendheden
in goede aarde valt.
Uit deze feiten blijkt dus, dat het re
sultaat van den te Berlijn gehouden ka
binetsraad alleen hierin bestaat, dat een
priiicipieele bereidverklaring is afgelegd en
dat pas over een tijd, die nog niet is
vastgesteld en die afhangt van het ver
krijgen der door Duitschland gewenschte
waarborgen, de aanvrage om een lidmaat
schap van den Bond zal worden ingediend.
Ter huidige Volkenbondszitting, waarvan
men den afloop in de eerste dagen van
October tegemoet ziet, kan dus Duitsch
lands verzoek om toegelaten te worden,
niet meer in behandeling komen. Wel
is het begrijpelijk, dat Duitschland garanties
verlangt, maar aan een uitstel der aan
vrage zit anderzijds ook weer het nadeel
vast, dat inmiddels allerlei politieke ge
beurtenissen kunnen plaats vinden, waar
door Duitschland uit den Bond, waar het
met vrij open armen zou worden ontvangen,
zou kunnen worden geweerd. Immers
men neemt aan, dat, aangezien een on
middellijke toelating van Duitschland op
Het is zoo prettig goed te
kunnen helpen als iemand
zich verwondt. Akker's
Kloosterbalsem zal de pijn
stillen en U snel genezen.
het oogenblik zoo goed als uitgesloten is,
het best einde Januari kan worden, voor
en aleer op een bizondere bijeenkomst der
Volkenbondsvergadering de toelatingsaan
vrage van Berlijn kan worden behandeld.
Er behoeft slechts een crisis in Engeland,
Frankrijk of Duitschland zelf, die de na
tionalisten weer op het kussen brengt, te
ontstaan om de kans, dat Duitschland te
Genève in de naaste toekomst zal zijn
vertegenwoordigd, te verminderen.
Uit Boekarest wordt draadloos gemeld,
dat volgens ingekomen berichten bolsje
wistische soldaten met mitrailleurs en on
der bevel van sovjetofficieren in uniform
invallen dsden in Bessarabische dorpen.
De Roemeensche troepen rekenden afdoende
met hen af, doodden 300 man en namen
vele Russen gevangen, die in het bezit
bleken van belangrijke documenten.
De Engelsche, Amerikaansche en Ja-
pansche autoriteiten te JSianghai hebben
openljjk doen weten, dat zij geen plan
hebben in den burgeroorlog in China
tusschenbeiden te komen. Dit is de over
eenstemming met de opvatting te Londen,
waar men meent, dat een dergelijk optre
den in de tegenwoordige omstandigheden
erger dan nutteloos zou zijn, omdat de
stappen met het oog op bemiddeling on
getwijfeld zouden worden afgewezen en
in het licht van vroegere ervaringen kunnen
leiden tot misverstand en aanleiding geven
tot het in gevaar komen van de veiligheid
en het welzijn van de buitenlandsche ko
loniën in China. Voor het oogenblik be
paalt zich het optreden van de groote
mogendheden, die belangen in China hebben
noodzakelijkerwijs tot de bescherming van
het leven en het eigendom van de buiten
landers in dat land.
BUITENLAND.
Gedead daer 127 rolt
Ter waarschuwing aan degenen, die een
electrischen stroom van 100 tot 200 volt
ongevaarlijk achten reeds herhaaldelijk
is er op gewezen, dat de spanning waar
onder onze electrische huisleidingen staan,
onder bepaalde omstandigheden doodelijk
voor den mensch kan z(jn moge het
volgende dienen
Twee soldaten, in garnizoen te Aix-en-
Province (Frankrijk) waren in een kamer
van hun kazerne bezig aan de electrische
lichtleiding.
Plotseling ging de stroom hun door het
lichaam en, ofschoon deze slechts een span
ning had van 127 volt, werden de twee
militairen op slag gedood.
De storm boren Engeland
Over den storm die Zaterdag en Zondag
j.l. boven Engeland heeft gewoed, wordt
nog nader gemeld, dat hij een snelheid
bereikte van 84 mijlen per uur. De meeste
schade is aangericht op de Westkust, waar
vooral de kleine scheepvaart veel heeft
geleden. Menschenlevens zijn gelukkig niet
verloren gegaan. Een schip van de Cu-
nard Lijn kon te Queenstown de passagiers
niet aan land zetten. Een naar Ierland
onderweg zijnd stoomschip moest naar
Heysham terugkeeren. Andere schepen
hebben op Man een toevlucht gezocht. De
»Cambiia« werd by den overtocht naar
Holyhead door zware zeeën geteisterd.
Vele passagiers kregen lichte verwondingen.
Op het land is de schade in Lancashire,
Yorkshire, Wales en Ierland groot. De
meeste telegraaflijnen zjjn vernield,
Uerriot aan den dood ontsnapt
Toen Dinsdag Herriot den Franschen
ministerraad te Ramboirillet verliet, heeft,
naar de Tel. uit Parijs verneemt, een
vrouw, die ten prooi scheen aan hevige op
winding, zich aangemeld aan den politie
post van het kasteel, v
Zij liet uit haar samengeknepen hand
een revolver vallen, welke geladen bleek
met vijf kogels. Het wapen werd in beslag
genomen.
Bij het verhoor heeft de onbekende
vrouw verklaard, dat zij naar Rambouillet
was gegaan met het plan, den premier te
dooden, maar dat zij er op het laatste
oogenblik den moed toe had gemist, Men
kon geen bijzonderheden vernemen over
de motieven van haar handelwijze,
De gisting in Bulgarije
Het Bulgaarsche gezantschap te Berlijn
spreekt de geruchten tegen over een moord
aanslag op Koning Boris,
Italiaansche bladen vernemen uit Sofia,
dat er in geheel Bulgarije buitengewone
spanning heerscht en dat de stad Sofia
er uitziet als een vesting. In de provincie
duurt de kleine oorloge voort.
De aardbeving in Armenië
Volgens berichten uit Angora, zijn ten
gevolge van de aardbeving 10.000 men
schen dakloos. De regeering heeft besloten
een bedrag van 350.000 Turksche ponden
voor eerste hulp voor de noodlijdenden
ter beschikking te stellen.
Ovmtrooming ie St. Petersburg
Dinsdagmiddag heeft te St. Petersburg
oen geweldige overstrooming plaats gehad.
Door den storm, die sinds enkele dagen
onafgebroken woedde, steeg de Newa tien
voet boven den gewonen stand en over
stroomde de binnenstad. Overal werd
onmiddellijk het reddingswerk ter hand
voor het Land van Heusden en Altena,leLangstraat en de Boiimielerwaard
A.
Akker's Klooster
balsem is door zijn
bijzondere eigen
schappen onover
troffen bij ontvel
lingen, schrammen
brandblaren, puis
ten, wonden, zwe
ren, insectenbeten,
wintervoeten.Ook
bij spierverrekkin-
gen, spit, spier
pijnen, rheumatiek
Groote pot van 20 gram 50 cent. Alom verkrijgbaar.
Potten v: 50 gr. f 1.100 gr. f 1.75, nog voordeellger.