Romances Tan de woeste Zee.
Und van alten*
üuiteiilandscli Overzicht
FEUILLETON.
Uitgave: Firma L. J. VEEEMAN, Heusden,
No. 4592 Woensdag 7 April 1926
Int. Telefoon no. 19. Postrekening no. 61525.
lliimeiiland
Dit blad verschijnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt 1.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Advertentiën van 1 6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Qroote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag i uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
ln het Fransche ministerie van buiten-
landsche zaken heeft een conferentie plaats
gehad tusschen minister-president Briand,
den minister van oorlog Painlevé, den gou
verneur-generaal van Marokko Steeg en
maarschalk Petain. Volgens de Petit Pa-
risien zijn bij deze besprekingen de mo
gelijkheden om vrede met Abd-el-Krim te
sluiten onderzocht. De algemeene opvat
ting was dat een wapenstilstand niet kan
worden gesloten, zoo lang Abd-el-Krim
geen vaste waarborgen geeft dat hij zich
onderwerpt aan de voorwaarden, vastge
steld in de overeenkomst van Madrid.
Aan de Matin wordt uit Londen gemeld,
dat zich op het oogenblik drie onderhan
delaars van Abd-el-Krim met de Fran
sche overheidspersonen in verbinding heb
ben gesteld en wel een te Melilla, een in
de gevechtszone en een neef van Abd-el-
Krim te Tanger.
Zij moeten door de Spaansche en Fran
sche overheid reeds als officieele verte
genwoordigers van Abd-el-Krim zijn er
kend. Volgens de Engelsche berichten zou
den de besprekingen tot nu toe een guns
tig verloop hebben gehad. Ook de vredes
onderhandelingen met verschillende Marolc-
kaansche stammen maken goede vorde
ringen. De Fransche regeering zou den
uitslag van laatstbedoelde onderhandelin
gen willen afwachten alvorens te beslissen
tusschen officieele vredesonderhandelingen
en het beginnen van een nieuw offensief.
Naar aanleiding van het besluit der
Duitsche regeering om zich te laten ver
tegenwoordigen in de commissie ter be
spreking van de reorganisatie van den Vol
kenbondsraad, schrijft de Kolnische Ztg.
Eén ding is onder alle omstandigheden ver-
eischt, dat wij reeds in deze commissie een
welomschreven politiek hebben en deze
ook doorzetten. De Duitsche vertegen
woordiger, die deelneemt aan de beraad
slagingen moet een duidelijke instructie
van de regeering hebben, welke rekening
houdt met de principieele Duitsche opvat
tingen. Eene volkomene wijziging van den
Volkenbondsraad, zooals de afschaffing der
vereiscljte éénstemmigheid bij de beslui
ten zou meebx-engen, zal voor ons steeds
even onduldbaar zijn als de oprichting
van den opzettelijk geschapen Poolschen
zetel, die slechts een verdachtmaking van
Duitschland beteekent.
Indien er permanente zetels behouden
blijven (en het schijnt wel, dat dit voor
recht der groote mogendheden in stand
Een serie boeiende artikelen van onver
melde kruistochten en beroemde schepen
door
F. J. CHAMBERS.
(Oud Officier der Britsche marine.)
Nadruk verboden.
OP ZOEK NAAR ELDORADO.
De eeuwenoude overlevering van El
dorado, het vermaarde land in Zuid-Ame-
rika, waar volgens zeggen het water der
rivieren stroomt over beddingen van puur
goud, heeft mogelijk meer hebzucht ver
wekt en meer bloed doen vergieten dan
eenige andere legende van verborgen schat
ten in de geschiedenis der wereld.
De oorsprong van Eldorado en van
de goudstad Manaos en van Raleigh's
Parimameer, ligt ongetwijfeld verscholen
in de geschiedenis van een hoofd der
Guavita Indianen, die de gewoonte had,
eenmaal in het jaar, zijn geheele lichaam
met terpentijn te besmeren en daarna met
goudstof, om dan met booten een pro
cessie naar het naastbijzijnde meer te on
dernemen, alwaar men offers van goud,
smaragd en ander edelgesteente aan den
meergod brengen ging.
Dit meer ligt slechts op korten afstand
van Bogota, in Peru, en verscheidene po
gingen zijn reeds in het werk gesteld om
het te dempen, echter steeds tevergeefs.
Enkele gouden ornamenten zijn in den loop
der jaren wel ontdekt, maar niet de hoe
veelheden van het glanzende metaal of
de schitterende edelgesteenten, welke men
er verwachtte. Er bestaat echter geen twij
fel, dat groote natuurschatten op den bo
dem van dit modderige meer verborgen
liggen, wachtend op iemand, die de juiste
wijze van ontginnen ontdekt.
Toen de Spanjaarden eenmaal de be
schaafde stammen op de plateaux van Mex
ico en Peru hadden verslagen en geplun-
gehouden zal Worden) dan moeten 'zij
uitsluitend voor de groote mogendheden
gereserveerd worden, zonder welke eene
internationale beslissing geen waarde heeft;
doch dan ook aan alle groote mogendhe
den toegewezen worden. Wij zullen ook
verder naar de grootst mogelijke univer
saliteit van den Bond moeten streven, en
dus de toetreding van de Vereenigde Sta
ten en ook van Rusland trachten te ver
krijgen. Voor de niet-permanente zetels
zal ons streven evenwijdig moeten loopen
met dat van den Volkenbond zelf, d.i.
ook wij zullen moeten opkomen voor een
werkelijke wisseling in de zetels, dus voor
een bepaalden duur van het mandaat en
een termijn voor de herkiezing. Wij
hebben er een speciaal belang bij om de
particuliere bonden uit den Volkenbond
te weren, opdat ook de buiten deze groe
pen, b.v. de Kleine Entente, staande lan
den in de gelegenheid komen :in den
Raad vertegenwoordigd te zijn.
Het „clique"-wezen schijnt den Vol
kenbond inderdaad te ondermijnen.
Gouden jubileum ran Noord-Brabants
Waterstaat
Donderdag bestond de Provinciale Wa
terstaat in Noord Brabant een halve eeuw.
Deze gedenkdag is door het personeel ge
vierd.
De hoofd-ingenieur, den heer J. Kerse-
raaekers, werd een fraai bloemstuk aan
geboden. Het bloemstuk bevatte de zin
nebeelden van de groote werken, waaraan
de Waterstaat thans arbeidtde ophooging
der Maasdijken en de reconstructie van de
provinciale wegen.
Ir. J. P. v. Noorden schetste daarby
de oprichting van den Waterstaat.
Vervolgens begaven allen zich r.aar huize
Lohengrin te 's Bosch, waar zij geza
menlijk het noenmaal gebruikten.
In den namiddag werd een tocht ge
maakt naar den IJzeren Man en naar
Oisterwijk. Tijdens den tocht werden de
belangryke verbeteringen aan den Ryksweg
Vian 's Hertogenbosch naar Tilburg en aan
d en van Eindhoven naar 's Hertogenboschl
bezichtigd.
Ook van buitenstaanders werden veel
gelukwenschen ontvangen.
derd, begonnen zij om te zien naar nieuwe
middelen om het rampzalige goud te vin
den. De minste geruchten werden geloofd
en iedere eenzame Indiaan, die ook maar
even het woord .„goud" uitsprak, werd
opgesloten en ondervraagd. Het wordt ook
nu nog dikwijls verteld, dat de indertijd
te Vera Cruz ingestelde „Inquisitie" verlof
had tot „ondervragen" van iedereen, die
ook maar eenigszins onder verdenking
kwam, meer te weten van het fabelachtige
Eldorado.
Deze eigenaardige manieren van „recht
spreken" gaven tenslotte gereede aanlei
ding tot een steeds stijgende verontwaar
diging van rechtschapen zeevaarders als
Hawkins en Frobisher en veroorzaakten
de heugelijke wapenfeiten van Drake, die
Vera Cruz belegerde en van wien nu nog
verteld wordt dat hij den baard van den
koning van Spanje liet verschroeien.
De eerste goed georganiseerde ontdek
kingsreis naar Eldorado was een gemengde
expeditie van Duitschers en Spanjaarden,
welke uit Spanje vertrok in 1528 en twee
jaren later de binnenhaven introk bij Co-
ro, in Venezuela. Na eerst vele ongerecht
vaardigde en dikwijls gruwelijke wreedhe
den op de Indianen bedreven te hebben,
moest deze expeditie tengevolge van onop-
-oq uoguuaq^uo uo uaSiqsuoSo} aqhiopnoq:
zwijken én slechts een klein getal over
levenden vond den weg naar Coro terug,
zonder iets anders te hebben Ontdekt dan
de gouden ornamenten om de halzen hun
ner ongelukkige slachtoffers en gevange
nen.
GEDOEMD TOT DEN ONDERGANG
Vele andere expedities volgden, maar
geen enkele met meer succes. En toch,
in spijt van al deze ondervindingen scheen
het geloof in het bestaan van Eldorado
eer toe dan af te nemen. In 1559 zette
een groote en sterk uitgeruste expeditie
onder Don Pedro D'Ursua, voet aan land
aan de westzijde der Andes, in Peru, met
het plan den loop van de Amazone-ri
vier te volgen en Eldorado te ontdek
ken, waarvan men de ligging veronder
stelde ter hoogte van het tegenwoordige
Manaos, bij het kruispunt der Amazone
De dubbele meord te Culemborg
De Commissaris van politie gearresteerd.
In verband met den dubbelen moord te
Culemborg in December 1923 gepleegd,
zijn reeds tal van personen gearresteerd.
Onlangs deelden wij mede, dat de Centrale
Recherche van de hoofdstad op verzoek
van de justitie nog altijd in het onderzoek
gemengd was, zulks in verband o.a. met
de politiekwestie te Culemborg.
Het is ook reeds eenigen tijd geleden,
dat de oud-politiebeambte Haveman ge
arresteerd werd, als verdacht van meer
van deze lugubere zaak af te weten. Er
werden huiszoekingen in zijn woning ver
richt, doch men kon niets vinden. Na
eenige dagen pleegde Haveman zelfmoord.
Doch eensklaps werd de vrouw van
Haveman door twee Amsterdamsche recher
cheurs gearresteerd. Zij werd naar Tiel
overgebracht.
De correspondent van de Tel. te Tiel
meldt vervolgens, dat aldaar Vrijdag den
geheelen dag instructie gehouden is met
de verdachten in de moordzaak.
De weduwe Haveman werd aan een
langdurig verhoor onderworpen.
Naar het schijnt heeft de vrouw belang
ryke verklaringen afgelegd.
De commissaris van politie uit Cuiem-
borg, de heer Blok, die mede in verhoor
genomen werd, is na langdurige onder
vraging om half zes 's middags eveneens
in het Huis van Bewaring ingesloten.
De weduwe Haveman is voorloopig in
vryheid gesteld.
Nog is Vrydagavond gevankelijk te Tiel
binnengebracht de 30-jarige S. uit Tricht,
die eveneens, na een verhoor, naar het
Huis van Bewaring gebracht is.
Zoo bevinden zich thans in verband met
deze zaak, die al zooveel onrust en beroe
ring in deze streek heeft gebracht, niet
minder dan vier personen in voorloopige
bewaring, te weten Zweris, Vroege, Blok
en Smalling.
Met spanning wordt de ontknooping van
het drama in de garische streek om Tiel
en Culemborg tegemoet gezien.
en de Rio Negro.
De expeditie scheen van het eerste oo
genblik af tot den ondergang gedoemd,
en men begon reeds dadelijk met bloed
vergieten, afpersingen en meer domme
streken. Pedro d'Ursua dacht zich op ge
makkelijke wijze populair te maken, maar
hij was een zwakkeling en zeer onvoor
zichtig; bovendien sloeg hij alle raadge
vingen van ervaren reizigers in den wind.
De expeditie was samengesteld uit avon
turiers en bannelingen van elk allooi, die
in de onderneming niets meer zagen dan
een gelegenheid om zichzelve tot in het
fabelachtige te verrijken, maar geen
grijntje gevoel voor ,$licipline en orga
nisatie bezaten.
Reeds bij de afvaart was Pedro D'Ursua
gewaarschuwd voor zekere leden van de
expeditie, onder meer voor de beruchte
Lope D'Aguirre, maar hij schonk ook hier
geen aandacht aan en beging bovendien een
ongehoorde fout, om een vrouw mede te
nemen, met name Dona Inez de Atienza,
de beeldschoone weduwe van een koop
man uit Lima, waarmedei h ijlater wenschte
te huwen.
Het schijnt dat hij voor het bijeenbren
gen van het benoodigde kapitaal voor
de expeditie groote moeilijkheden heeft
ondervonden en eerst na een jaar lang
overal te zijn teleurgesteld, de laatste som
ontving uit handen van Pedro Portillo,
een priester, die echter de gunst bedong,
dat h ijde expeditie als vicaris zou ver
gezellen, in ruil voor zijn deelname aan de
gevaarlijke speculatie, waartoe men hem
min of meer gedwongen had.
■ANNEXATIES IN ONBEKEND GEBIED.
Eindelijk, na langdurige vertraging bij
het bouwen van sloepen en platte booten,
welke de expeditie verder moest voeren,
jen terwijl na vele verkenningstochten de
hoop reeds opgegeven was of het voor
naamste doel wel ooit zou worden bereikt,
kwam men bij de kruising tusschen de
Ucayalia rivier met de Amazone. Pedro
d'Ursua riep daar zichzelve uit tot gou
verneur der nieuwe provincie Eldorado
(welke men echter nog met gevonden
had) en liet de expeditie daarna eigenlijk
De moordzaak opgelost.
Nader vernemen wy nog dat de moord-
puzzle opgelost is en het vast staat door
wien de moord gedaan is. Ofschoon de
namen van de daders wel bekend zyn,
kunnen deze door omstandigheden nog niet
worden medegedeeld.
De heer O. de Beus, de schryver van
de geruchtmakende artikelen tegen den
Commissaris van Politie, is Zaterdag jl.
tegen half elf te Tiel voorgeroepen. Vast
staat dat hij voor een groot deel medege
werkt heeft tot oplossing van de moord-
puzzle.
o—
Nieuwe klewangorerral in West-Atjeh.
Maandag 5 April had een nieuwe kle-
wangoverval plaats op de patrouille onder
den kapitein der infanterie J. Paris, naby
kampong Sape, Boven-Kandang, in hei iand-
schap Kloeët, onderafdeelmg Tapatoean,
W.-kust van Aijeh. Gesneuveld zijn kapitein
Paris en vijf maréchaussées zwaar gewond
werden vijf maiéchausées, een ziekenver
pleger en twee dwangarbeiders. De vyand
had negentien dooden.
o—
Bosch- eu heidebranden in N.-Brabnnt
Onder de gemeente Maasheeze heeft een
felle bosch- en heidebrand gewoed. Een
groote oppervlakte bosch en heide, grooten-
deels toebehoorende aan de gemeente Maas
heeze, is kaai gebrand.
Ook is een bosschage, toebehoorend aan
de N.V. Philips Gloeilampenfabriek ter
grootte van ongeveer 1 H.A, totaal afge
brand.
o
Begin tui brand in het Leidsche Ziekenhuis.
Zaterdagavond ontsto.d in de kinderzie-
kenzaal op de tweede verdieping van het
Academisch Ziekenhuis te Leiden een begin
van brand, die aankwam in den schoorsteen.
Hoewei de brandweer was aangerukt,
behoefden zij geen dienst te doen, omdat
het personeel den brand reeds met eigen
materiaal had gebluscht.
o—
Verroer dienstplichtigen per autobus
De Minister van Oorlog heeft bepaald,
dat voor het vervoer van dienstplichtigen
eerst goed een begin maken met het af
zakken der Amazone. Een heugelijke reis.
Lope D'Aguirre, voor wien men D'Ursua
gewaarschuwd had, wist nu geheel on
verwacht een complot te smeden. Hij
bleek al van het begin qt getwijfeld te
hebben aan de mogelijkheid om Eldorado
te ontdekken en het was er hem veel
meer om te doen, zich tegen de woning
van Spanje te keeren en aan het hoofd
van een goed gewapende bende Peru bin
nen te vallen.
Hij beraamde allerlei laffe beschuldi
gingen om de gemoederen tegen D'Ursua
op te hitsen, waardoor de stemming al
spoedig haar toppunt bereikte. Zij ein
digde in een ontzettende moordpartij op
den „gouverneur" en zijn vrienden, juist
toen de expeditie de kruising bij Rio
Jutay bereikte.
Aguirre plaatste nu een slappe, ver
waande Hidalgo, Don Fernando de Guz
man, aan het hoofd der expeditie en
spoedig volgde ieder lid der onderneming
de bevelen van dezen op. Het plan was
nu, de open zee door den mond der
Amazone te bereiken, de Margarita-eilan-
den te plunderen en dan met den buit
omvaren naar het Noord-Westen, om van
dat punt uit in Peru te landen.
Aguirre heeft met ijzeren hand in wer
kelijkheid de expeditie geleid en hij blijkt
over het geheel zeer bloeddorstig te zijn
geweest. Meedoogenloos bracht hij een
ieder, die hem ook maar voor het geringste
in den weg trad, om het leven. Hij
vermoorade Inez de Atienza en vestigde
een soort terreurregeering, welke de ge
heele expeditie tot een lange bloed- en
moerdhistorie stempelde.
HET EINDE VAN AGUIRRE.
Aguirre bereikte de kust met een klein
geta» overblijvenden der expeditie in 1563,
maar het was voor hem niet weggelegd,
zelt de kwade vruchten van zijn samen
zweringen en slachtpartijen te plukken.
Na een verwoeden strijd om het bezit
van Panama werd hij door sluipmoord om
gebracht door leden van zijn eigen bende.
Zijn hoofd en handen zond men naar den
Gouverneur van Peru met de boodschap,
bij opkomst in werkelijken dienst enz.
voor Ryks rekening gebruik mag worden
gemaakt van autobussen, die besterad zijn
om geregeld langs een bepaalden weg de
personen, die zich daartoe aanmelden
te vervoeren, en dus zyn te be
schouwen als openbaar middel van ver
voer. Indien de ondernemers het vervoer
alleen wenschen tegen dadelijke betaling
der kosten, dan kunnen de burgemeesters
de kosten by voorschot voldoen en aan
het Depaitement bij declaratie in rekening
brengen.
o—
Brand op de Hilrersumsche heide
Zaterdag ontstond, vermoedelijk door het
wegwerpen van een brandende sigaar, op
de Hilversumsche heide brand, die slechts
met groote moeite door politie, brandweer
en een aantal burgers werd bedwongen.
Ongeveer 600 M3 brandde af.
o—
Tragisch slot ran een rniie
Maandagavond 5 April is tusschen het
echtpaar Hork, dat liep te wandelen in de
Huygenstraat te Rotterdam, hoogloopende
ruzie ontstaan.
Ter hoogte van de P. C. Hooftstraat
kwam toen een motorwagen van lyn 15
in voile vaart aanryden, op weg naar het
eindpunt van die iyn in Spangen. Plotse
ling is de vrouw toen voor de motorwagen
gesprongen. De man wilde haar nog terug
trekken, doch kwam met de vrouw onder
de tram. De vrouw was onmiddellijk dood,
terwyl de man met ernstige kneuzingen
naar het ziekenhuis aan den Coolsingel
werd vervoerd.
Het echtpaar woonde in de Spiegelstraat
nr. 14, en heeft zeven kinderen.
De man heefi nog verklaard dat den
bestuurder absoluut geen schuld treft.
Nadat de tram was opgevyzeid en de
beide slachtoffers er onder vandaan waren
gehaald bleek de bestuurder echter nergens
te vinden. Deze was blykbaar onder den
indruk van het ongeval van zijn wagen
gevlucht. De conducteur heeft toen den
wagen langzaam naar het eindpunt gereden',
o—
dat deze lichaamsdeelen afkomstig waren
van den man, die in opstand was geko
men tegen aller meester, koning Philip
van Spanje en zijn vertrouweling, den
Gouverneur van Peru.
Het vreeselijke einde van D'Ursua's ex
peditie was ook nog niet in staat om den
dorst naar goud bij de Spanjaarden te
stillen, nog minder om hun geloof in het
bestaan van Eldorado te vernietigen. Twee
of drie halt-officieele expedities volgden
nog, maar alle zonder eenig succes en
met hetzelfde resultaat. De ontevreden
heid maakte zich al dadelijk van de be
manning meester, afgunst tierde welig en
het einde kwam altijd met den dood van
enkelen en het falen van allen.
En nog in deze dagen, in vreemde ha
ven of op het scheepsdek, hoort men
fluisteren over de beroemde geschiedenis
der Incas en een van hun gouden pa
leizen ligt nog te wachten tot het ge
vonden wordt; maar deze generatie is ge
lukkig al tevreden met een kleine vondst
van smaragd ot wat meer pf minder wasch-
goud.
Er bestaat echter geen twijfel dat kort
na de invasie van Cortez, de Spanjaarden
in het bezit kwamen van uitgestrekte goud
velden en terreinen, waar edelgesteente ge
vonden werd; alles ontroofd aan de Indi
anen. Een deel dezer natuurschatten vond
zijn weg naar de Engelsche schatkist door
de hulp van Engelsche ontdekkingsreizi
gers, die gelukkig zoo verstandig waren,
elkaar niet te vermoorden uit niets dan
lage hebzucht. Maar met dit al werden
de droomen over Eldorado nimmer ver
wezenlijkt.
De expedities naar het goudland zijn
echter toch niet zonder waarde gebleven
want, evenals de alchemisten onbewust
de basis legden voor de moderne chemie,
hebben de oude Spanjaarden onbewust
de gesteldheid van Zuid-Amerika ontdekt
en bekend gemaakt. Zij zijn dan ook inder
daad de stichters der moderne republieken
van Brazilië, Argentinië, Chili en Peru,
Volgend nummer:
i I
EEN RAADSEL VAN DE GOLVEN
NIEUWSBLAD
nor liet Lud van Htislti en AltmjiiLangstraat en U fioiiëlerwaarii
