Eerste Blad Oud-Woudrichem. Uitgave: Firma L. J. VEERMAN, Heusden. No. 4615. Vrijdag 25 Juni 1926, J. H. BOLL. M.v. d. BOGERT. OVERZICHT. Binnenland Int. Telefoon no. 19. Postrekening no. 61525. land VAN ALTENA Dit blad verschijnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en franco per post beschikt f 1.40. Afzonderlijke nummers 6 cent. Advertentiën van 1—6 regels 90 cent. Elke regel meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur «n Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht. Het echtpaar BOLL te Doeveren, dat Dinsdag j.l. zijn Diamanten Huwelijksfeest mocht vieren. De heer Boll is 91 jaar, geniet nog een uitstekende gezondheid en verricht eiken dag nog eenige bezigheden. Zijn echtgenoote is 83 jaar en hoewel nog gezond, niet zoo goed meer te been. De heer Boll was vele jaren Lid van den Gemeenteraad van Drongelen, waartoe Doeveren voor het graven van den Maasmond behoorderuim 30 jaar is hij President-Kerkvoogd geweest van de Nederl. Herv. Gemeente vele jaren Nood- Heemraad van den Hoogen Maasdijk voer het Land van Heusden en Altena 40 jaar Siuismeester van de Gemeenlandsche Sluis en 25 jaar Rijks-waterwaarnemer. Het is te begrijpen, dat alle bewoners van Doeveren dit feest mede vierden en de oudjes kwamen feliciteeren. 's Middags kwamen verschillende hooggeplaatste autoriteiten hunne gelukwenschen aanbieden, terwijl verder van heinde en Ver de felicuatie's in den vorm van telegrammen; kaartjes, enz. toestroomden. Een paar weken geleden verscheen van de 'hand van den hoogst kundigen oud secretaris van Woudrichem J. L. G. King- mans een boekje, getiteld Oud-Woudri chem. Het uiterlijk is keurig verzorgd en de belangrijkheid van den inhoud is daarmede geheel in overeenstemming. Het boekske is voorzien van tal van mooie illustratiën en afbeeldingen,alle betrek king hebbende op het oude stedeke, gele gen bij de samenvloeiing van Maas en Waal. 't Is waarlijk niet te verwonderen dat de Woudrichemmers met de uitgave zijn inge nomen en zeer begrijpelijk is het dan ook dat eenige hunner ons hebben verzocht iets van het boekje in ons blad te willen mededeelen. Aan dat verzoek willen wij volgaarne voldoen en wel eensdeels om het werkje zelf en anderdeels om door ons blad mede de -aandacht van velen te vestigen op het op oudheidkundig gebied mooie, dat Woudrichem den bezoeker biedt. Hoofdzakelijk met het doel het vreem delingenverkeer te Woudrichem te "bevor deren meer speciaal om den velen be zoekers van het slot Loevestein in hun eigen belang te raden den tocht naar het vermaarde kasteel van Gorcum uit met de Woudrichemsche Stoomveerboot over Wou drichem te nemen, heeft de auteur een om gewerkt, meer uitvoerige en meer ver fraaide uitgaaf van zijn boekje „Oüd- Woudrichem, geschiedkundige en plaatse lijke bijzonderheden" het licht doen zien. Hoezeer wij ook het deel van den auteur toejuichen, gelooven wij toch niet, dat zijn uitgaaf het gewenschte resultaat zal hebben. Immers komt het boekje in hoofdzaak in handen van hen, die belang in Woudrichem stellen en Woudrichem reeds kennen en er dus geen extra-reis heen zullen maken. Maar de bedoeling is de aan dacht van hen, die Woudrichem niet ken nen, te vestigen op het oude stedeke en die bedoeling wordt o.i. door de penne- vrucht van den Heer Kingmans aller minst"" bereikt. Wil men succesvolle reclame voor Wou- drichem-Loevestein maken, dan doe men dit in de eerste plaats door met den noo- digen ophef adverteeren in de groote bla den, die in handen komen van duizenden die Woudrichem niet kennen, ja er ternau wernood ooit van hebben gehoord en waarvan men het ten slotte dan toch moet hebben. Maar voor ons is het doel bijzaak en de inhoud van het werkje hoofdzaak en daarom willen we nu eens 't een en ander over den inhoud gaan zeggen. Een paar dagen geleden zei iemand tegen ons: „Och ja, 't werkje van den Heer Kingmans vind ik wel aardig, maar 't is en blijft toch meer compilatie dan nieuwe schepping." ons antwoord daar op was: „Zeker is het dat, maar zulks is het geval met elk historisch werk. En toch is er wel een soort nieuwe schepping in te vinden, want de Heer Kingmans heeft heel wat materiaal uit oude bronnen op gediept, dat tot nog toe onbekend was." Het boekje is zeer overzichtelijk be werkt. De ouderdom van het stadje, de naamsreden, de visscherij, geschiedkundige gebeurtenissen, de Nederduitsche Hervorm de Kerk, de toren, de omwalling, de poor ten en nog heel wat meer, worden achter eenvolgens elk afzonderlijk aan eene be handeling onderworpen, en zulks niet door eene dorre opsomming van feiten en ge beurtenissen, ftaar op een wijze, die hél lezen van het boekje tot een genotvolle verpoozing maakt. Wat de visscherij, de voornaamste bron van inkomsten der ingezetenen betreft, merkt de schrijver op dat in het jaar 1362 door een der Heeren van Altena aan de poorters van Woudrichem een privilege werd geschonken, luidende aldus: Wij Dire Here van Huerne ende van Al thena maken cond ende kenlic allen luden die desen brief sullen sien ofte horen lesen, dat wij ghegeven hebben ende ghe- ven onsen poirteren van Woudrichem ende onsen poirterskinderen gemeenlic op onze visscherien te visschen op horen vijften pen- ninc ende dat elc man houden mach een vierendeel van eene zeghen ende een half vlu ende niet meer. In oirconde des briefs soo hebben wij desen brief open besegeit rnit onsen se- gele. Gegeven int jair ons Heren MCCCLXI1 drie dage in wedemaent. Albrecht van Beijeren, als Graaf van Holland, confirmeerde dit privilege in den jare 1397yaldus: Aelbrecht etc. doen cond allen luden, want -wij onderwijst sijn mit goeden wit- tacht/gen betoghe dat die Here van Huerne ende van Althena in tiden verleden onsen luden ende poirteren ende poirterskinderen van Woudrichem vrihede ghegeven heeft te visschen op onsen stroem en de visscherie voir Woudrichem op ten vijften pen- nine te gheven van allen horen gevanghe tot ons vroens behoef soe hebben wij ge- confirmeert ende bevestiget, confirmeeren en4e vestighen mit desen brieve voir ons ende onsen nacomelingen die vrihede voir- creven na allen ijnhouden ende begripen der brieve die sij van den Here van Huerne voirs dair af hebben, ende gebieden ende bevelen onsen bailiu van den lande van Althena die nu is of namels wespen sal dat hi nyemande en ghedoge te visschen op ten vroen ende visscherie voir Woudri chem dan onse poirteren ende poirterskin deren voirscreven na ijnhouden hoir brie ven ende hantvesten voirs ende dair op sulke boeten sette tot ons behoef sonder enich verdrach dair af ,te doen dat hun des een yegelic hoeden moghe ende des niet en late. In oirconde gegheven in den Hage op onser Vrouwendach assumptio annoXCXII. Eenige jaren later verzochten de poor ters van Woudrichem, op grond dat zij door ongeval van brand hunne privile giën en handvesten verloren hadden, ver-, nieuwing van hunne voorrechten. In het ter inwilliging van hun verzoek door den Leenheer Graaf Willem VI van Holland uitgegeven charter, is ook hun recht op de visscherij opgenomen. Een extract daaruit luidt: Willem etc. doen cond allen luden want onse getruwe stede ende poirteren van Woudrichem bij ongeval van brande ver loeren ende te nyete geworden sijn alle alsulke hantvesten ende privilegiën als si van ons ende van onsen voirvaders Graven te Hollant ende van den Heren van Hoirn Heren wileneer slands van Althena ver- cregen mochten hebben so hebben wij om gunsten ende om oetmoedichs vervolcks wille ende am menigen trouwen dienst wil le di si ons ende onsen voirvaderen voirscr zeliger gedachten tot veel stonden gedaen hebben ende ons ende onsen na comelingen oft God wille noch doen sullen ende om groot verlies scade ende after- wesen diese oim onsen wille in onsen oir- loge tegens den Arkelschen geleden hebben derselver onse getruwe stede voirser ende hueren poirteren weder vernuwet ende ge geven vernuwen ende geven dieselve hant vesten en de privilegiën ewelike durende in alle manyeren als wij die copie dair af bij onsen clerckeni n onser register- boeken clairliken bescreven gevonden heb ben inhoudende van punte te punte ver volgende als hier na gescreven staen Item en sal nyemant onsen zegenworp beleggen of bevisschen dan onse poirters van Woudrichem voirscreven dair si no ter tiit siin off namaels vallen mogen bynnen onsen heerlichhyet slands van Al thena ende dair af sullen wii hebben den vijften penninc ende wairt sake dat si den zegenworp voirscreven niet en be- vischden als ons ende onsen vroenmeester nuttelic en de oirbairlic ware so mogen wii of onse vroenmeester voirnoemt onse werpen doen bevisschen tot onser nuts- cip ende-oirbaer Ende wij onse getruwe stede van Wou drichem ende allen onsen poirteren voir screven die nu siin of namaels wesen sullen alle deze voirs punten ende elcken bisonder gehouden willen hebben voir ons ende voir onse nacomelingen tot ewigen dage vast ende gestade onverbroken so hebben wij in getugenisse der wairheit mit onser rechterwetentheit onsen segel aen desen brieve gehangen. Gegeven in den Hage up ten lesten dach in Januario int jaer ons Heren MCCCC ende negen na den loip van onsen Hove. Op grond vatl dit charter, in verband met meergemelde overdracht, werd na eene gevoerde procedure in hoogste instantie bij arrest van den Hoogen Raad op Ou dejaarsdag 1896 beslist, dat het recht van den 5den penning (vroonrecht) aan de Staten van Holland en daarna aan den tegenwoordigen Staat der Nederlanden is overgegaan. Tusschen den Staat en de gemeente Woudrichem is in het jaar 1900 eene over eenkomst gesloten, waarbij de Staat zich verbindt dit recht niet uit te oefenen zoolang de gemeente jaarlijks eene be paalde som in 's rijks schatkist stort. Uit het vorenstaande blijkt wel dat de Heer Kingmans zijn arbeid met groote accuratesse heeft verricht cn de noodige bronnen heeft weten op te sporen, waar uit hij juist dat, waar het op aan komt, heeft weten te putten. Hoe de Woudri chemmers aan hun vischrecht zijn gekomen, weten we dus. Over den naam Woudrichem zegt de Heer Kingmans, die het echter zelf in twijfel trekt, dat vrij algemeen wordt aan genomen dat Woudrichem komt van Wal- dreicheim Woudrijkheim, dat op een boschrijk oord zou doelen. Deze verkla ring vindt steun in den naam der land streek, waarvan Woudrichem de aloude hoofdplaats was, Altena, dat ook wel Hol- thena of Halthena heette en zooveel als Houtland zou beteekenen. Waar men evenwel bij andere schrijvers in den regel den naam Worcum vindt, met allerlei variatie's van spelling, ook wel Wonderkum en in een charter van 1264 Woldreghem, daar komt het ons voor dat het integendeel twijfelachtig is dat de naam Woudrichem iets met „Woudrijk" zou hebben uit te staan. Waar de naam dan wel van zoude zijn afgeleid kun nen wij niet zeggen. Meerdere onderwerpen uit 's Heeren Kingman's boekje kunnen wij hier niet aanhalen, omdat ons de noodige plaats ruimte ontbreekt. De lezing van het boek je, dat slechts 35 cent kost en behalve bij de uitgeefster de firma Horneer te Gorinchem wie wij voor de bewerking gaarne alle lof brengen te verkrijgen is bij den concierge van het kasteel Loe vestein en bij den conducteur aan boord der Woudrichemsche veerboot, kunnen wij ten zeerste aanbevelen en van harte hopen wij dan ook dat het in veler handen moge komen. Zulks is het ten volle waard. Zondag hee/t het Duitsche volk gestemd over het door de socialisten en communis ten ingediend wetsontwerp, dat de ont- eigening zonder schadeloosstelling beoog de van de vermogens der tot 1918 in Duitschland regeerende vorstenhuizen. De juristen in Duitschland hebben uit gemaakt, dat volgens de Duitsche grond wet, de Staat alleen zonder schadeloos stelling het particulier eigindom van een categorie van menschen mag afnemen, als dit in het algemeen belang is en het op grond van een speciale wet gebeurd. Het begrip „algemeen belang" voor onderstelt echter een zéér bepaald doel in het belang der samenleving. En daarom heeft een wet, die aan de vorsten, zonder speciale doelstelling en zonder tevens de noodzakelijkheid van dit doel te bewijzen, hunne vermogens afneemt, de beteekenis eener wijziging der grondwet. Daarom heeft de Duitsche rijksregee- ring dan ook besloten, dat het referen dum in dit geval alleen kracht van wet heeft, wanneer minstens de helft aller ingeschreven kiezers alzoo minstens in ronde cijfers 19 en een half millioen voor die wet hun stem uitbrengen. Volgens de uitslag hebben i 4,889,703 personen voor het voorstel gestemd, zoo dat het dus verworpen is. De rijksdag heeft thans de baan vrij om opnieuw een oplossing te zoeken van de vraag op welke wijze men het belang des volks met het recht der vorsten kan ver zoenen. Want ontegenzeggelijk hebben de vorsten recht op schadeloosstelling, dit zegt ons inziens het meest elementaire rechts gevoel. „De voormalige vorsten hun bezit af te nemen zoo schreef de Koln. Ztg. den vooravond van den stemmingsdag is niet alleen in strijd met de rechtsbe ginselen ,doch ook met de moreele wet ten. Dat hebben niet alleen de Katholieke bisschoppen en de synode der Evange lische kerken vastgesteld, doch daarover heerscht in de geheele wereld slechts één gevoelen. Alleen voor de Marxisten is ei gendom diefstal; voor een moreel denkend mensch is afneming van bezit, diefstal. Wie van deze schennis der sociale ethiek niet weten wil, die moet ook niets wil len weten van het referendum en -zich van stemming onthouden. Na veel moeite is het Briand tenslotte gelukt een ministerie samen te stellen, z De zetels zijn als volgt verdeeld President en buitenlandsche zaken: Bri and; financiën en vice-presidentschapCail- laux; justitie: Pierre Laval; binnenland- sche zaken: Jean Durand; oorlog: generaal Guillaumat; marine: Georges Leygueson derwijs: Nogarro; handel: Chapsdalopen bare werken: Daniel Vincent; landbouw: Francois Binet; pensioenen: Jourdain; ko loniën: Leon Perier; arbeid: Durafour. Onderstaatssecretarissenpresidentschap Danielou; financiën: Pietrischatkist: Du bois. De man, in dit ministerie, waar op het oogenblik alles om draait, de waarnemer n.l. der portefeuille van Financiën, is de heer Caillaux; die vóór de aanvaarding zij ner functie de belofte heeft geëiEcht, dat hij geen verzet zou ontmoeten bij de le den van het kabinet. Caillaux, geholpen door Pietri, Dubois en Nogars kunnen nu aan het uitwerken hunner plannen komen tot saneering der financiën en tot stabiliseering van den franc. Of die plannen echter bij de huidige situatie veel zullen uithalen valt te betwij felen. De vraag is of de regeering, het noo dige goud zal kunnen vastzetten om den franc op den huidigen koers te stabili- seeren, want daarmede zullen eenige mi'l- lioenen gouds gemoeid zijn. Zooclat \ve voorshands van het optreden der nieuwe regeering nog weinig verbete ring in den wisselkoers verwachten. MACHTSOVERSCHRIJDING DER POLITIE. Te Leiden heeft Zaterdagavond een geval van machtsoverschrijding door de politie plaats gehad, dat eenige overeenkomst vertoont met het geval, dat zich eenigen tijd geleden te 's Gravenhage heeft afge speeld in den winkel van den slager Van der S. De sigarenwinkelier K. aan de Haar lemmerstraat te Leiden had Donderdag avond eenige minuten na sluitingsuur sigaren verkocht. Een agent van politie, die dit constateerde, trad den winkel bin nen om proces-verbaal op te maken. De winkelier wilde toen niet zijn naam op geven. Twee dagen later, Zaterdagavond, is de agent vergezeld van een anderen agent, opnieuw den winkel binnengetreden ten einde den winkelier te arresteeren. Zonder iets te zeggen en onder hevige protesten van den winkelier, wien zelfs werd geweigerd, dat hij zijn hoed opzette, werd hij vastgegrepen en tusschen hen in naar het politiebureau overgebracht. Het geval verwekte uiteraard veel opschudding. Nadat de winkelier op het politiebureel was gebracht, is hij, nadat hij zijn naam had opgegeven, op vrije voeten gesteld. Dadelijk daarna heeft hij telefonisch den waarnemenden burgemeester van het op treden der agenten op de hoogte gesteld, terwijl hij Maandag bij den officier van justitie te 's Gravenhage een aanklacht tegen deze agenten heeft ingediend wegens het wederrechtelijk binnen dringen im mers het was niet een ontdekking van een strafbaar feit op heeterdaad van zijn woning en ter zake van wederrechtelijke vrijheidsberooving. De waarnemende burgemeester heeft reeds een ernstig onderzoek toegezegd. —O vitr let Land m Heusden en Altcii,leLii|striit en in Biiielerwaard FOTO A. OUDKERK, WAALWIJK.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1926 | | pagina 1