Uitgave: Firma L. J. VEERMAN, Heusden. No. 4734 Woensdag 17 Augustus 1927. Waterleiding voor het l*and van Keusden en ftltena. UND VAN alten# Dit blad verschijnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en franco per post beschikt fl.40. Afzonderlijke nummers 6 cent. Int. Telefoon no. 1». Postrekening no. 61525. Adverientiën van 16 regels 90 cent. Elke regel meer 15 ceni. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht. Een dergelijk ideaal is voor onze streek althans zeker nog de eerste 1 O-tallen van jaren een onmogelijk heid, zal menigeen met ons gedacht hebben toen hij hoorde van de ver gadering, die voor dit doel zou wor den gehouden, doch met ons, zul len zij, die deze vergadering bijwoon den, moeten erkennen, dat naar aan leiding van de gehouden bespreking dit ideaal voor ons niet geheel onbe reikbaar is. Met goeden wil en me dewerking van de zijde der bevol king en overheid is een waterleiding ook voor onze streek geen onmoge lijkheid. Zeker, een waterleiding zal er maar zoo niet zonder slag of stoot zijn, tal van moeilijkheden zijn nog te overwinnen, dat men evenwei een plan voor een waterleiding niet terstond van de hand behoeft te wij zen, moge blijken uit het verslag der vergadering die Vrijdag 12 Augustus n.m. half vier te Woudrichem in ca fé restaurant Bellevue is gehouden, waarin de groote beteekenis werd be sproken die drinkwatervoorziening door middel eener waterleiding heeft voor de volksgezondheid en de wel vaart en tevens onder het oog werd gezien, de wijze waarop zulk een wa terleiding voor een landelijke streek tot stand kan komen, en hoe dit voor het Land van Z/eusden en* Altena mogelijk is en welk verslag wij hier laten volgen. Bat men ook in onze streek het groote belang van goed drinkwater gevoeld, bleek uit het groot aantal personen dat aan de uit- noodiging tot bijwoning dezer ver gadering had gevolg gegeven. Zoo was aanwezig den W.Ed.Gestr. Heer Wagenaar, Griffier van de Pro vinciale Staten, als vertegenwoordi ger van Ged. St., de heeren Mr. van Ommeren, v. d. Schans, Gulden en de Waard, leden der Prov. Staten, de Gezondheidscommissie gezeteld te Heusden, met zijn Voorzitter en ver schillende leden. De geneèsheeren Dr. Mijnlieff uit Werkendam, Giesberts uit Woudrichem, de Vries uit Alm- kerk, Otto uit Heusden, terwijl de gemeenten Almkerk, Andel, Gies- sen en Rijswijk, (Dussen, Eethen, Heusden, Woudrichem, Wijk, de Werken en Sleeuwijk door hunne Bur gemeesters, Secretarissen of Wethou ders waren vertegenwoordigd. Verder was tegenwoordig de heer A. H. v. d. Velde, Inspecteur voor de Volks gezondheid te Bzeda, die als Voor zitter fungeerde en de heer Krul, di recteur van het Rijksbureau voor drinkwatervoorziening te 's_Graven— hage, die de financiëele en technische zijde van de zaak toelichtte. De heer v. d. Velde begon met zijn genoegen uit te spreken, dat zoo- velen aan de uitnoodiging tot bijwo ning dezer vergadering hadden ge volg gegeven, hij heette de aanwezi gen welkom in liet bijzonder de heer Wagenaar, Griffier der Prov. Staten, waardoor getuigenis werd afgelegd, dat ook Ged. Staten het groote be lang eener waterleiding voor deze streek zien. Spr. verzocht den heer Wagenaar, Ged. St. daarvoor wel zijn dank te willen overbrengen. Hij dankte voorts de leden der Prov. St., de Gezondheidscommissie, de genees kundigen en de verdere aanwezigen voor hunne tegenwoordigheid en deel de mede, dat bericht van verhinde ring wwas ontvangen van dhren Bo- gers te Werkendam, lid der Prov. Staten, Rietra te Dussen en Stal té Heusden, waarbij werd kennis gege ven, dat zij zeer sympathiseerden met het doel dezer vergadering. Spreker deelde mede, dat het doel der vei- gadering uit de oproeping aan de aanwezigen bekend is en dat de heer Krul, directeur van het Rijksbureau voor watervoorziening bereid is ge weest deze vergadering bij te wonen, om voorlichting te geven over de technische en financieele zijde. Spr. zal daarom slechts in een kleine in leiding de beteekenis uit eenzetten van centrale drinkwatervoorziening. Het spreekwoord zegt terechttin- bekend maakt onbemind, al heeft men direct alle mogelijke sympathie voor een dergelijk plan. De bedoe ling dezer vergadering is hoofdzake lijk de belangstelling, wakker de roe pen voor betere watervoorziening. Met genoegen heeft hij kennis genomen van een artikel in het 'Nieuwsblad van TT.md» mnnMiyj r)AhA /v reeds werd opgewekt en waaruit bleek dat de watervoorziening in het gehee- le Land van Heusden en Altena te wenschen overlaat. De bevolking moet zich voor drink water vaak behelpen met slootwater en water uit vlieten waaraan groote bezwaren zijn verbonden en vaak ziek ten zijn voortgekomen, wat niet an ders kan als men weet dat vaak mest putten en allerlei vuil daarop wordt afgevoerd. Behalve slootwater wordt ook wel regenwater gebruikt, dat in zijn reis naar de aarde allerlei onge rechtigheden heeft opgenomen, daar bij wordt dit in bakken vergaard, waarin het niet altijd goed blijft, ter wijl "bij droge tijden als deze bakken leeg zijn, men gebruik moet maken van slootwater. Ook welwater deugt niet altijd, omdat het als het aan de opper vlakte komt vuil opneemt uit een om geving die vervuild is. Dieper wa ter bevat steeds ijzer, waardoor het minder genietbaar is of onbruikbaar gemaakt voor verschillende doelein den. Met een waterleiding heeft men steeds goed water in onbeperkte hoe veelheid. Beter drinkwater bevordert de gezondheid, het is genoeg be kend dat door slecht drinkwater vaak typhus epidemiën ontstaan. Behalve voor drinkwater wordt water nog ge bruikt voor het bereiden, van spijzen en dranken en voor het wasschen. Goed zuiver water komt niet alleen ten goede aan den mensch, doch ook aan het vee, dat thans vaak slecht en verontreinigd water krijgt. In stre ken waar het vee goed drinkwater krijgt, gaat de gezondheidstoestand vooruit, wordt de melkgift verhoogd en de samenstelling der melk van be ter gehalte, dit zijn voordeelen die voor den landbouw en veeteelt niet gering zijn. Zindelijke melkwinning is een vraagstuk dat door de uitvoe ring der warenwet steeds meer aan de orde komt. De warenwet werkt thans nog steeds met zachten drang doch het is te voorzien, dat deze wet ook op .dit gebied met beslistheid doorwerkt om betere toestanden te krijgen. Ten slotte is goed zindelijk water een genot voor de huisvrouw, zoodat de voorziening daarvan een zaak is die waard is van alle kanten te worden bekeken. Nu is het natuur lijk een feit dat het water niet ca deau wordt gegeven, men zal daar wat voor moeten betalen, doch dit is ook niet erg, omdat goed water ook wat waard is, heeft men nu de waarde en voordeelen er van leeren kennen, dan zal men er ook graag wat voor willen betalen. Waar spr. thans tot het financiëele gedeelte is genaderd, meent hij beter het woorcl te kunnen geven aan den heer Krul, directeur van het Rijksbureau voor watervoorziening, die voor dit gedeel te eenige toelichting zal geven. Al vorens deze hiertoe echter over gaat, verkrijgt eerst de heer Wagenaar het woord, die zegt dat Ged. Staten graag hebben gevolg gegeven aan de uit noodiging om iemand naar deze ver gadering te zenden, omdat zij ten volle overtuigd zijn van het groote belang van goed drinkwater voor de volksgezondheid. Zooals bekend is hebben Ged. St. het niet bij een pia- tomsche liefdesbe uigmg gelaten, voor waterleiding hebben zij allen mogelij ken steun verleend, de Waterleiding West-Noordbrabant geeft daar getui genis van. Spreker hoopt en heeft het volle vertrouwen, al heeft hij geen opdracht een verklaring in dezen zin at te leggen, dat Ged. St. het niet bij een platonische liefdesbetuiging zullen laten, als van deze streek uit gaat hetzelfde energieke streven naar waterleiding, zooals dit voor West- Noordbrabant heeft plaats gehad. Ged. Staten zullen dan ook zeer ze ker voor deze streek hun steun niet onthouden. Ook aan de Waterleiding- Maatschappij West-Brabant is door Ged. Staten steun toegezegd, doch de provincie heeft tot lieden niets be hoeven te geven, omdat het bedrijf zich zelf bedruipt. Spr. hoopt dat de ze vergadering er toe moge leiden, dat ook voor deze streek dit belang rijke werk ter hand wordt genomen en dat Ged. St. daarin aanleiding mo gen vinden hem, al is de reis naar Woudrichem dan ook niet zoo gemakkelijk, af te vaardigen, om bij de opening der Waterleiding voor dit gedeelte aer provincie tegen woordig te zijn. De Voorzitter dankt den heer Wa genaar voor zijn woorden en gehou den voorspiegeling en hoopt aat de ni nnpr\t«/\lr^n in v#>rvnllin<X moge komen. Spreker geeft hierna het woord aan den heer Krul, direc teur van het Rijksbureau voor water voorziening. Deze begint met dank te zeggen voor de uitnoodiging tot bijwoning dezer vergadering, aan wel ke uitnoodiging hij gaarne gevolg heeft gegeven, omdat drinkwatervoor ziening de volle belangstelling van zijn bureau heeft. Het aangenaamste gedeelte is reeds behandeld. Spreker heeft thans het minder aangename onder de oogen te zien n.l. de dub beltjeskwestie, die den doorslag geeft. De tijd dat men van waterleiding niet wilde hooren, is wei voorbij, de menschen voelen er thans wei voor, doch meestal zal men beginnen me de vraag te stellen wat kost het ons. Spr. gelooft dat ook in deze streek nie mand meer is die niet overtuigd is van het groote nut eener waterleiding, de dubbeltjeskwestie is hier evenwel zeer moeilijk. Als men de kaart be schouwt, bemerkt men dat het., wel vaartspeil voor deze streek niet hoog is en er verschillende gebieden in ons land zijn, die er in dit opzicht gun stiger voorstaan. Of men daarom tot de conclusie moet komen, dat er van waterleiding voor deze streek geen sprake kan zijn, meent spr. dat men daarmede te ver zou gaan, hij acht dit zeer wei mogelijk. In 1853 werd in ons land de eerste waterleiding geo pend te Amsterdam, een plaats met een groot bevolkingscompiex, dit be drijf was al gauw winstgevend. In verschillende plaatsen zijn nadien wa terleidingen opgericht, totdat men on geveer in 1900 reeds kon afdalen om gemeenten van 20 duizend ziei'en van waterleiding te voorzien. Gebrek aan eetlust Daarna' kwam omstreeks 1913 de de centrale samenwwerking van ver schillende gemeenten. Het bleek toen heel goeci mogelijk dat met steun van hoog,er hand een geheele streek van goed drinkwater kon worden voor zien. In Zuid-Beveland zijn daarmede goede resultaten verkregen, niette genstaande waterlevering moest ge schieden door een 30 K.M. lange lei ding, waaraan op groote afstanden geen woningen zijn gelegen, zoodat menigeen dan ook van te voren zei: dat kan niet rendeeren. Het is ge bleken dat de zwartkijkers ongelijk hebben gehad, niettegenstaande het bedzijl in de moeilijke jaren is tot stand gekomen, heeft het nooit een be lastingcent aan de ingezetenen ge kost en kan met dragelijke prijzen een rendabel bedrijf ook voor het platte land tot stand worden gebracht. Zuid-Eevelancl heeft steun gekregen van het rijk voor een reservefonds en het verstrekken van rentelooze voorschotten, doch toen kwam men van alle zijden om aanvragen bij het rijk en is daarom toen het Rijksbu reau voor watervoorziening in het le ven geroepen. Door dit bureau zijn na. 1920 verschillende plannen ontworpen en vooral in de laatste 7 jaren is er een enorme vooruitgang te bespeuren. Men heeft bijv. in Noord-Holland een waterleiding ge kregen, die alle gemeenten op één na, dit is 104 van goed drinkwater voorziet zonder dat het een cent be lastinggeld kost. In Zuid-Iiolland is een bedrijf in aanbouw dat 10 ge meenten van drinkwater voorziet, ter wijl voor verschillende andere streken plannen in bewerking zijn. In de pro vincie Utrecht zijn het twee groote maatschappijen, clie voor' watervoor ziening zorgen, in Friesland is reeds een groote groepswaterleiding, die het grootste gedeelte der provincie van drinkwater voorziet. In Zeeland is in aanbouw een waterleiding voor het eiland Tholen en is een plan ontwor pen voor Schouwen en Duiveland, in Zuid-Limburg wordt de geheele mijn streek, dit zijn 18 gemeenten door een central waterleidingbedrijf be diend. In be onmiddellijke nabijheid heeft men het waterleidingbedrijf .West-Brabant dat reeds 23 gemeen ten m Noord-Brabant van drinkwatei voorziet. Bij de gemeenten die dooi middel eener waterleiding van drink water worden voorzien zijn er van 206 en 300 inwoners. Waar er sprake was van de oprichting van zoo'n bednjl, is niet alleen het rijk, doch ook de provincie niet achtergebleven. Ook in Noord-Brabant heeft het rijk steun toegezegd, die evenwel niet verleend behoefde te worden. Thans is in over leg met de provincie een rapport sa mengesteld, voor die gemeenten die nog geen waterleiding bezitten, om de mogelijkheid daarvan onder de oo gen te zien. Voor dit doel is een kaart samengesteld, waarbij de verschillen de gemeenten in groepen zijn gecom bineerd waarvan het Land van Heus den en Altena een groep uitmaakt. Voor dit gedeelte is reeds eemg voor bereidend werk gedaan en hoewel men moet toegeven dat dit gebied niet het gunstigste was, acht men de oprichting van een bedrijf wei moge lijk. Een voorloopig plan is gepro jecteerd, waarbij men zich te Aalburg of Genderen een pompstation voor grondwater heeft gedacht. Óf dit mo gelijk zat blijken, moet later door grondboringen evenwel nog blijken. Als dan zal tevens worden onderzocht of "het water misschien van bestaande waterleidingen kan worden betrok ken. Dit is alles echter een kwestie voor later, dan zal men hebben te onderzoeken op welke wijze door sa menwerking van de verschillende ge meenten de streek van drinkwater is te voorzien en op welken grondslag dit zal geschieden. Dit kan geschie den door een Naaml. Venn, welk idee ook de bedoeling is voor bet voorlo j- pige plan dat is uitgewerkt of volgens art. 121 der Gemeentewet, deze laat ste vorm verdient evenwel niet de voorkeur. Wordt een dergelijke N. V. behoor lijk opgezet, dan zal een aanleg- en stichtingsnkapitaai door de aangeslo ten gemeenten moeten worden ver strekt, waarvan rente en aflossing be taald moeten worden. Men heeft dit zoo te verstaan dat de gemeenten geen geld te, zien krijgen en ook geen rente ontvangen of behoeven te beta len. De N. V. betaalt de.rente, zorgt voor de aflossing en leent het geld op naam der gemeente. Zouden de gemeenten dit ieder voor zich afzon derlijk moeten leenen dan zouden er waarschijnlijk bij zijn, die heel moei lijk het bedrag zouden krijgen of in ieder geval er een zeer hooge rente voor zouden moeten betalen. Wordt het geleend door een N. V. waarach ter de aangesloten gemeenten en daarachter' provincie en rijk staan, zal men voor een veel lagere rente klaar komen. In Zuid-Limburg b.v. heeft men het kunnen krijgen tegen 46 pCt., in Zeeuwsch Vlaanderen tegen 45/g pCt. van de Rijksverzekering— bank. Een andere gunstige factor is aat voor dergelijke leeningen een alios- singstermijn neemt van 60 jaren en dat men eerst met afl. begint na het 10e jaar van oprichting. Men voelt wel dat daardoor de financieele last der onderneming zeer wordt verminderd. Waar men zeer waarschijnlijk de eer ste jaren ten gevolge van weinig aan sluitingen niet aan te korten zal kun nen ontkomen, tracht men een tarief samen te stellen, dat geldig is voor 30 of 35 jaren, waardoor het tekort over de eerste jaren op de volgende kan worden ingehaald. Om de te kor ten der eerste jaren niet ten laste der gemeente te doen komen, wordt bij het. bouwkapitaai ook een reserveka- pitaai geleend, dat zoo groot wordt genomen, dat de mogelijke tekorten daaruit zijn te betalen waardoor bereikt wordt dat het bedrijf zich in de toe komst gaat bedruipen. Doch als nu blijken mocht dat door een fout in de berekening, want zaï men zeggen, het kan heel mooi op papier gesteld worden, maar wij hebben meer ge zien dat het anders uitkomt, wat ge beurt er dan als het reservefonds uit geput is, zitten de gemeenten dan voor den strop Mocht zoo'n reservefonds ook uit geput raken, dan zeggen rijk en pro vincie als ons een goed plan wordt voorgelegd en het reservefonds is uit geput, dan zijn wij bereid het ont brekende bij te spijkeren. Eerst be hoort men zelf alles te probeeren, doch mocht de berekening mis loo- pen, dan staan wij achter Uj. Dit, al dus spr., is in het kort de wijze waar op men zich een waterleiding heeft te denken. Nu rest nog de vraag, is het m>oj?elnk rlwp itnt ppn dergelijken opzet te komen. Volgens de voorloopige berekening is men tot de conclusie gekomen, dat men hier met een gemiddelde be taling van 25 gulden per jaar per perceel tot een rendabel bedrijf zou kunnen komen. In vergelijking met West-Brabant is dat wat hoog geno men, daar bedraagt dit 20, a'21 gul den per perceel, het bedrag van 25 gulden komt ongeveer overeen met het object voor Schouwen en Duive land. Door een gemiddelde van f 25 heeft men te verstaan, dat voor kleine» woningen f 8 a f 9 per jaar zal moeten worden betaald, terwijl de hoogste klasse dus voor de grootste woningen dit f 50 k f 60 per jaar zaï worden. Hoe het hier moet, kan spreker niet zeggen, dit zal later door een com missie nader moeten uitgewerkt, hij heeft alleen de cijfers gegeven zooals men die elders heeft gesteld. Mis schien dat hier beter klinkt als men zegt dat men 15 ct. per week be taalt voor de laagste klasse, doch eerst moet een plan worden gemaakt, als men daar voor voelt. De Voorzitter dankt den heer Krui voor zijn toelichting en stelt voor alvorens verder van gedachten te wis selen eerst even een kleine pauze te houden. Na heropening krijgt de heer Prin sen, Voorzitter van de Gezondheids commissie te Heusden het eerst het woord. Deze spreker begint met to verklaren dat hij met genoegen de inleiding heeft gehoord. Als Voorz. der Gezondheidscommissie heeft hij met dit college reeds 25 jaar gewerkt voor verbetering van drinkwatervoor ziening, iets wat in deze streek zoo» dringend noodig is. Alle pogingen om hiertoe te komen, verdienen zeer zeker allen steun en waardeering, spr. wil dan ook gaarne zijn dank bren gen aan hen die het initiatief voor de ze vergadering hebben genomen en aan hen die hierheen zijn gekomen om van voorlichting te dienen. Toen spreker de uitnoodiging kreeg heeft hij zich jaf gevraagd of ook al be kend was dat vanwege de Gezond heidscommissie reeds pogingen wer den gedaan om de groep van ge meenten Heusden, Oudheusden, Dru- nen, Nieuwkuik, Vlijmen, Hedikhuizen en Herpt van drinkwa' er te voorzien en dat door dit college voor dit doel reeds een voorloopig» rapport is sa mengesteld, voor een voorziening van uit Waalwijk of 's Hertogenbosch, dit rapport heeft hij hier bij zich en zal hij gaarne ter inzage verstrekken. Met clit rapport kan dan rekening worden gehouden. Het moet spreker even van het hart, dat liet hem pijnlijk heeft getroffen, dat zijn Commissie met op de hoogte is ge steld van dit plan. Het zal wei alge meen bekepd zijn, dat hier in de streek herhaaldelijk groote epidemiën hebben plaats gehad, o.a.. in Woudri chem, Heusden, Almkerk en Dussen. Men zit hier in een streek die drin gend behoefte heeft aan een water leiding. De Gezondheidscommissie die het beste op de hoogte is met de toe standen in zijn gebied, zal dan ook' gaarne zijn vollen steun verieenen, wanneer pogingen in het werk wor den gesteld voor verbetering van drinkwatervoorziening. De Voorzitter wil den heer Prin sen in de eerste plaats dank1 zeggen voor hetgeen door dezen naar voren i.s gebracht. Spr. verklaart het op prijs te stellen dat de Gezondheids commissie bereid is zijn medewer king te verieenen en merkt op, dat vol strekt de bedoeling niet heeft voorge zeten de Gezondheidscommissie in de- zen te passeeren. Alleen achtte men het voorbarig, waar alles nog in zijn eerste stadium verkeert |en er dus feitelijk nog geen plan is, de Ge zondheidscommissie reeds te kennen. De heer Krul zegt dat zijn bureau in 1924 van de provincie reeds op^ dracht heeft gekregen om na te gaan, hoe op de meest economische wijze verschillende streken der provincie van goed drinkwater zouden zijn te voorzien. Naar aanleiding daarvan is een rapport samengesteld waarin het Land van Heusden en Altena als een mogelijk rendabel geheel is aangege ven. Zouden nu b.v. Almkerk en Dus sen gezamentlijk een waterleiding wil len ontwerpen en daarvoor bij Ged. Staten om steun willen aankloppen, dan zullen deze genoemde gemeente besturen verwijzen naar het centrale plan. Spreker heeft het vorig jaar wei uit courantenberichten vernomen Alom slechte spijsvertering, schele hoofdpijn, prikkelbaarheid, ver- stopping, maagpijn en hartwater, genezen spoedig na gebruik van Foster's Maag- {>illen, het tonische axeermiddel. ster's Maagpillen verkrijgbaar f 0.65 per flacon.»

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1927 | | pagina 1