voar kit Land us HehsIci en AltsiifeLaiistrnt me Biiitltriurl
Pil «user Maat oil 2 Hiaden.
DE LENTEFEE
Uitgave: Firma L, J. VEERMAN,
No. 4881. Woensdag 16 Januari
Heusden,
I'lil JILLETOS
Rheumatiek
llisiteïilaml.
liiiiiieiilaiuS
^AND VAN AlTE^
Dit blad verschgnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt f 1.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
lat. Teieloon no. Iff. Postrekening
1929,
no. 61525
Advertentiën van 1 6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
Onderwijstoestanden op het
laatst der 18e eeuw.
DOOR
JULES MARY.
De pijn is te verzachten,
het lijden te verminderen!
Wacht niet tot de kwaal ver
ergert, masseer direct met
KLOOSTERBALSEM
Schijndood et) bijna begraven.
Te Szegedin was een 35-jarige vrouw
door een beroerte getruffai De dooda was
gekist en zou worden begraven. Kort voor
het sluiten van de kist sloeg de vrouw de
oogen op en vroeg waar zij was. Zij kan
geheel herstellen.
Een giftmoordenaar gevat.
Onlangs werd de arrestatie gemeld van
dr. Richter, onder verdenking van een vrouw
te h"hben vergiftigd. Thans is gebleken,
dat bij de vrouw niet alleen met strofantioe
heeft vergiftigd, doch ook nog in andere
gevallen aan giftmoord en andere delicten
zich heeft schuldig gemaakt.
Voor den eersten keer sedert 60 jaren
zij'i in de Zweedsche provincie Telemarken
wolven waargenomen, 's Nachts hoort men
de dieren huilen en de sporen zijn al in
ie sneeuw gevonden.
De moord in het Giiinewald.
Het jonge meisje in het Giüoewald hij
Berlijn op Nieuwjaarsdag dood gevonden,
is inderdaad vermoord. Een 22 jarige ar
beider niet wier. zij wekenlang dakloos
door Berlijn had rondgezworven, had haar
gewurgd.
Papieren melkflssschen.
Te New York zijn de glazen melbflesschen
uit den omloop verdwenen en vervangen
door stevige papieren fRsschen. Men heeft
bevonden, dat glazer. flesschen, die moeten
worden omgewassen, duurde»- zijn en minder
hygiënisch dan de thans in gebruik gestelde
flesschen.
Koude ook te Weenen.
Ook heerscht in Oostenrijk groote koude.
De thermometer te Weenen stond 14 graden
onder nul en in Opper Stiermarken is de
temperatuur zelfs tot 30 graden gedaald.
Te Oberv ölz wees de thermometer 33 graden
aan, te Tamsweg 32 graden. In de bergen
is het naar verhouding minder koud en het
station van den Rax-spocrweg meldde gister
ochtend 0 graden.
Groote oplichtingen te Brussel.
Een Poolsehe Jood is te Brussel er in
geslaagd oplichterijen te plegen tot een
bedrag van 2 millioen francs. Hij had bij
verschillende leveranciers kleeren en linnen
goed besteld, dat hij over 3 maanden zou
betalen. Toen de 3 maanden waren ver
streken, was de Pool verdwenen. De
goederen waren naar adressen in Neder
land, Polen en Duitschland gezonden. De
Pool bad in de Mérodestraat te Brussel
een confectiezaak ingericht met 6 bedienden
teneinde vertrouwen te wekken.
Hooiberg in brand.
Te Voorschoten werd brand ontdekt in
een hooiberg van den landbouwer L. J.
v. d. Kley aan den Leidscheweg.
Het vuur greep snel om zich heen en
tastte ook de nabijgelegen woning aan.
Door het spoedig optreden der brandweer
wist deze het vuur tot het dak van het
woonhuis te beperken, Een 30-tai koeien
en eenig klein vee konden tydig uit den
aangrenzenden stal in veiligheid worden
gehracht. De geheele hooiberg, ongeveer
30.000 K.G. hooi, is in de ascb gelegd.
Daar de berg aan "ier kanten tegelyk
brandde, wordt aan kwaadwiligheid gedacht.
Verzekering dekt de schade.
Zijn zuster gedood.
Een droevig familiedrama heeft zich af
gespeeld in de woning van den heer EL
aan den Rijksweg Zuid te Geleen. De
mijnwerker Josef van Els heeft tijdens een
twist zjjn zuster Elis met een broodmes
in den rug gestoken. De dood trad spoedig
in. Da dader is gearresteerd.
Inbrekers aangehouden.
Dezer dagen trachtte een man in te
breken op de boerderij van den heer Spierts
te Onder-Spekholz Keikrade. De opzet werd
evenwel opgemerkt en de inhreker werd
verjaagd met een schot hagel, dat de zoon
van Spierts hem nazond.
Na het gebeurde vervoegde zich nu een
man aan het ziekenhuis te Kerkrade, die
niet minder dan 90 hagelkorrels in zijn
zitvlak had. Een en ander werd direct
met bovengenoemde inbraakpoging in ver
band gebracht eu het resultaat van het
onderzoek was, dat is gebleken, dat de
betrokkene inderdaad de schuldige was.
De man wordt nu van andere inbraken,
in den laatsten tyd onder Kerkrad© ge
pleegd, verdacht. Hij is ter beschikking
van de politie te Kerkrade gesteld.
Groot Rotterdam.
De gemeenteraed van Rotterdam heeft
een door B. en W. ingediend annexatieplan
aangenomen. Dit voorstel houdt in, dat
aan Ged. Staten medewerking zal worden
gevraagd voor de bevordering van de ge
heele annexatie van de gemeenten Schie
dam, Vlaardingen, Pernis, Hoogvliet, IJs-
selmonde, Hillegersberg, Schiebroek en
Overschie en de gedeeltelijke annexatie van
Poortugaal, Rhoon, Barendrecht, Krimpen
aan de Lek, Krimpen aan den IJssel, Ca-
pelle aan den IJssel, Kethel en Vlaardinger-
Ambacht. Volgens dit voorstel zal aan
de gemeente Rotterdam worden toegevoegd
een grondgebied van ruim 13,000 H.A.,
zoodat de tegenwoordige oppervlakte van
6246 H.A. zal worden gebracht op 49.342
H.A., terwijl de bevolking met meer dan
100.000 inwoners zou toenemen.
Gift van f 40.000.
Het Bestuur der Vereeriiging voor Chr.
Gezondheids- en Vacaritiekolonies in Neder
land ontving voor den arbeid ten behoeve
van het zwakke kind e«D gift van f 10.000
van iemand, wiens naam onbekend moet
blgven.
(Wordt vervolgd).
■SliLl LL ,.Uj
j 1
In den jaargang 1904 van „Taxandria",
tijd-cLrift voor Noordbrabantsche Ge-
sfchieionis en Volkskunde komt van de
'hand van den heer J. L. G. Kingmans,
destijds Secretaris der gemeente Wou-
tlrichem. een bijdrage voor, getiteld .,E©n
-Orangistisch, .schoolmeester en een Baiaaf-
teche Instructie", waaraan wij hét volg in
de oiitleenen, hetgeen één kijkje gééft
op de enderwijstanden van ruim een eéuw
geleden
„Het was der Munucipaliteit van Woa-
Idrichera ter oore gekomen, dat Martinus
Reijerkerk, schoolmeester sn voorzangér
te dezer stede, aan zijne scholieren .prén.
ten verkocht, die betrekking hadden op
het „vernietigt Oranjeliuijs".
Teneinde dienaangaande zékérhéid te
'hebben, werden in de vergadering van 3
Augustus 1795 de leden Pi et er van Sprang,
'Fredirik van Weelden en Marinus de
Joodo afgevaardigd om in de school van
meester Reijerkerk te ondérzoékén „wél-
ik© prenten door hem aan da Jeugd wier-
den verkogt en gedebiteert".
D© commissie trof echter geen verboden
waar aan en kon derhalve geen over
treding constateerenq
Meester Reijerkerk vnklaardé intus-
ischen hij ongeluk of uit onvoorzichtig
heid een gewraakte prent verkocht té
•hebben en „zoo ras hem sulks was ken.
pel ijk geworden zijn overige prenten had
aangezien cn die gesuijvert had".
De| Mnnicipalifceit, hiervan door de Com.
missie rapport gedaan zijnde, was met de.
ze verklaring niet tevreden maar gelastté
den gerechtsbode IJsbrand Cornelisz. de
Jood© om van meester Reijerkérk dé door
hem naar zijn voorgeven." uitgeschoten
of gesorteerdeprenten" op te éischén. Dan
de bode kwam terug met een bundel prén-
iten, die niet ter zake dienendé warén
cn daarom aanstonds aan meester wer.
den teruggezonden.
D© man schijnt daarna niet langer heb.
■ben te willen veinzen, want „op den 5
Augustus, en dus twee dagen later, is
iMr. Reyerkerk op liet onverwachtst en
«wanneer de Regeering in besognés was
«des voormiddags ten elf uren binnen g n
tieeden cn heeft ©én géhéélén bundél
prenten betrekkelijk het vernietigt Oran
jeliuijs aan de Regering overhandigt".
Deze daad kostte hem, zooals te vree-
zen was, zijne betrekking.
Het bewijs voor zijn misdrijf was ge.
leverd -en zijn vonnis werd geformuleerd in
de volgend© Resolutie:
„De Minicipaliteit,: ziende de verkleéfd-
fheid van Mr. Reijerkerk aan het ver
nietigt Oranjeliuijs, en in overweging© ne
mend© d. handel wijze door Mr. Reijer
kerk t© vooren gehouden en nu opnieuws
door liet, verkopen van hatelijke pren-
Een ongeduldige beweging van Bertig.
nollss deed zijn philosophic staken.
Ik wist van een kameraad van me,
idie kamerdienaar bij den lieer Lucien
Meiilerot is, de gelukkige speelgenoot van
'den graaf de Soulaimes, dat deze op de
voorgeschreven termijnen van eer niet vér-
f-chenen was, om zich van zijn schuil
te kwijten. i
Teen ik dat wist, kon ik handelen....
Des morgens om vier uur was ik reeds
op mijn post. De partijen waren later ge.
fcindigd dan gewoonlijk. In plaats van
the en te gaan, wat ik had kunnen dien,
«daar mijn dienst niet weer voor 6 uur
's avonds begon, verborg ik mij en bleef
idus in de club. Toen de opzichter voor.
bij was gegaan, zonder iets van mijn
aanwezigheid te bemeTken ik zat in
eengedoken onder een klein spééitaféltjé,
waarover een kleed lag, dat tot op den
gri nd reikte stond ik op en ging
naar *t midden van de zaal, waar ik te
lgen 't behangsel een biljet hing. waarop
ik 't volgende geschreven had
Ingevolge 't besluit van 't Comité is
Graaf LAURENS DE SOULAIMES
uit de club verbannen,
omdat hij zijn speelschulden niet betaald
heeft
Zoo hadden wij 't immers afgesproken,
ten aan de Jeugt hervat, het voors, ge
val in deliberatie nemende ©n daaruit
zliende daden strijdende tegens- dé pla-
caten van den lande en welk; niet dan
schadelijke gevolgen in deze dagen aan
de opvoeding der Jeugt zouden kunnen
geven
Zoo is het dat de Regeering der Steédé
Woudricliem bij deze intrekt de aan hem
Mr. Reijerkerk gegeven commissidézélvé
dooiende en vernietigende, bij dézé hém
gt lustende zig voortaan van kerk en
school diensten te onthouden alsmede van
het ontfangen van ©enig traetement of
emolument en dus hem gehe el rémovéérén-
,do bij dezen en zal extract dezes gé-
geven worden aan Mr. Reijerkerk om zig
Hiernaar te gedragen.
Actum den 6 (Augustus 1795, het eer.
st© jaar der Bataafsche Vrijheid.
T?r ordonnantie van de Regering,
P. v. d. Hart, Secr."
Voor men tot de benoeming van een
nieuwen titularis overging, werden bij In
structie zijne verplichtingen, in overeen
stemming met de nieuws crclo van zaken,
omse'.reven. Zij luidde:
„Instructie voor den Schoolmeester,
V' rlezer en Voorzanger d©r stesdé YV ou-
d richt m. i
Art. 1. De schoolmeester, Voorlezer en
V oorzanger moet zijn nugteeren eu b ■-
Ikwaum, van een goed gedrag, goeden
inborst cn rekkelijk van humeur.
Art. 2. Zal dagelijks iu persoon moe
ten schoolhouden, 's-morgens van negen
tot twaalf uren en smiddags van een
tot vier uuren uijtgesondert swoendags
en saturdagsmiddugs en vooral een huiven
dag in de week stellen om dj J éugt té
leuren spellen.
Art. 3. Vermag geen boeken of boek
jes tot onderwijs gebruijken die tegrirs dé
1-er van het Evangelie strijden, nog t é-
•grns de regten van den menscli ©n bur
ger, nog tevens de su ijver© waar vadér-
landsliefde.
Art. 4. Maar zal integendeel alle zijn
vttimoogens aanwenden om dc Jeugt in
alle christelijk© en vadjrlandsche deug
den te onderwijzen opdat ze nutte Leé-
den der maatschappij worden.
Art. 5. Zal aan Commissarissen dooi
de Munucipaliteit over 't schoolwezen to
stellen toegang tot zijn school en vi
sie (van, de boeken die hij gebruijkt moeten
geven.
Art. 6. Moet zorg dragen, dat zijne
■ccfrrectién of straffen aan de jeugt niet
Sn liet wreede of ba,rbaarsche vallen en
(ilaarom tragten over zijn driften te heer-
sclien om uijt wraak, of toorn te straffen.
Art. 7. Zal bij liet aangaan of uijtgaan
/der school een Psalm of een vers of wat
met de kinderen moeten zingen.
Art. 8. Vermag zich niet te absenteeren
of uijt; de stad te begeven clan na alvorens
vdaartoe consent van den president der
Minicipab'teit bekomen te hebben.
Art. 9. Moet den kerkendienst bestaan,
de in voorlezen en zingen, op de uuren
daartoe gesteld behoorlijk waarnemen ©n
tWel met het lezen van Gods Wqjird be
niet waar?
Heel goed. En wat gebeurde er toén?
O, mijnheer, dat was een opschud,
ding! Ik slaagde er in, mij weer te verber
gen en boorde nog de uitroepingen dei
deurwaarders en van allen, die hunne
qogen niet gelooven konden. Wis liad
(den graaf de Soulaimes aan den kaak
gesteld Niemand wist er iets va.n, dat
*t comité den vorigen dag bijeengekomen
was, om een dergelijk, ernstig besluit te
nemen. Iedereen wilde één uitlegging én
verklaring geven, maar 't werd weldra
finders, toen de leden der club zelf kwa.
jncn Zij bleven doodsbleek voor die uit
spraak staan, fluisterden, gingen voorbij
en stonden weldra met elkaar in alle
hoeken te praten.
Men verwittigde er den president én
don leden der club va.n. Men rukte het
aanplakbiljet los en ondervroeg iederéén
te vergeefs. Aanvankelijk had men de gé-
beele zaak willen smoren: de gehéélé
club gevoelde zich beleedigcl door den
smaad van een barer leden. Men be
schouwde echter die openlijke bsléédiging
weldra als oen particuliere wraak. Zij
zouden 't zeker te weten gekomén zijn,
als gij er niet voor gewaakt had, want
Volgens niw naad, snelde ik zoo gauw
mogelijk naaf 't telegraafbureau en sein-
d© de gebeurtenis aan alls bladen.
Ik heb die berichten gelezen.
Vroegen zij u (geen rekenschap van de.
zie zaak?
Allen, zonder uitzondering.
Ik geloof dus, dat ik geslaagd ben
in de zending, die ge mij toevertrouwd
hebt.
Goed geslaagd, Balmadou.
Graaf de Soulaimes zal moeite genoeg
hebben, om er weer boven op te komén
Hij zal er niet meer bovenop komen,
zeide Bert ignolies zorgeloos.
ginnen een quartier uur voor het opluij-
>len.
Art. lO.Zal bij ziekte of absentie moe
ten zorgen dat den kerkendienst in 'het
vorige artieul gemeld behoorlijk door
imand worde waargenomen.
Art. 11. Zal verpligt zijn den kerken-
dienst waarnemende in "t zwart gekleed
te zijn.
Aldus gearresteert bij de Munucipali.
ieit van Woudrichem den 12 Januari
1796, het 2o jaar der Bataafsche Vrij
heid.
Negen dagen later, den 21 Januari 1796,
♦werd tot opvolger van meester Reijer
kerk aangesteld de 23-jarige Jacobus van
Loven, evenals zijne voorgangers op oen
tractenxent van 200 gulden en 30 tonnen
I uri 's pars, boven en behalve de maan.
delijksche schoolgelden. Hiervan moest hij
fchter ten zijnen koste een woning bu
ien.
Toen hij anderhalf jaar, gelijk hij van
zich zelf getuigde, „ais een goéd school,
meester en voorzanger betaamt" zijne
function had vervuld, verzocht hij, op
gtrond dat zijn betrekking slechts „een
sober bestaan" opleverde, hem in het
genot te stellen van vrij© woning sub
sidiair vergoeding daarvoor of eene jaar-
lïjksche gratificatie.
Zijn verzoek wérd afgewezen, doch voor
het ondeiwijs aan de kinderen der armen,
waarvoor hij tot heden niets had geno
ten, werden hem jaarlijks 25 tonnen turf
extra toegezegd I"
W. v. B.
-
AKKER's
verzacht verrassend^
snel.
.Geen goaé
200 goed."
Mijnheer haat dien braven jongen toch
zeker erg, want 't is een uitnemend jongé.
ling en door zijn vrienden zeer geacht
Hij) bezit wel een weinig te verhit gémoéd
maar heeft toch, wat men noemt;
een slecht lioofd maar een go:d hart.
Ik haat hem niet, Balmadou, z.'idc
Bi.vtignolles op zachten toon.
Daar de jongeling hem verbaasd en
met geopenden mond aanstaarde, voeg.
dc Bertignollea er bij
Martel je hersens maar niet af. Je
hoeft 't niet te begi-ijpeni
Dan blijft er niets andei's over, mijn.
.lieer, zeide Balmadou, dan....
Dat is waar ook.
En Bertigaolles haalde langzaam, als-
rif hij aan i©ts anders dacht, een kleine
sleutelbos uit zijn zak en opende sï-n
lade.
Ik ©oef je zeker niet nogmaals de
grootste voorzichtigheid aan te raden,
want
O. mijnheer kan mij geheel vertrouwen
i Wij hadden geloof ik, 20.000 francs
afgesproken, nietwaar?
Z om iei maar een spier te vertreékkén
zeide Balmadou stout:
..En ik meen, dat u mij 30.000 francs
lieloofd hebt, om mijn fortuin in Amerika
te gaan beproeven.
Goed, zeide Bertignolles.
En hij grabbelde met zijn hand in
een hoop bankbiljetten.
Balmadou vertrok nu wel zijn gelaat
Hij scheen van iets berouw te bebbsn.
Terwijl Bertignolles telde, zeide hij dan
ook:
Ja, in Amerika, en ik ben er zeker va.n,
•daar te zullen slagen... ik ben nog zoo
dom nietWat mij tot nog toe ont
brak, was 't geldmaar nu ikten
gevolge van de goedheid van mijnheer
«weldra een som.... van 50.000 francs be.
Ook in Zweden wolver.
.--JJüügL.
zótten zal...
bertignolles hield; eensklaps op met t©l-
Jien en do oud.veefokker wierp op dén
(knecht van. de club een wreedaardigen
blik. i
Balmadou boog zijn hoofd. Hij vreesde,
te veel gezegd te hebbn.
Mijnheer Balmadou, gij zijt ©en bemin
nelijke schooier
Balmadou boog nog dieper en zeide:
Ik ben verheugd, dat ik de goedkeuring
vian een man als u weg kan dragen.
Bertignolles haalde zijn schouders op
cn wierj? liem ©en bundeltje blauwé bank.
biljetten toe.
Vijftig! zeide de jongeling verheugd,
na ze geteld te hebben, 't Is toch eén
waar genoegen voor iemand als u zak©n t e
doen.... en als mijnheer, voordat ik mijn
vaderland verlaat, mij nog noodig mocht
hebben
Bertignolles wees mjt zijn vinger lang
zaam naar de deur.
VqaTwel, mijnheer, vaarwel!... of lie.
ver.... tot weerziens
Terwijl hij wegging, mompelde hij nog:
Ik geloof, dat ik met dien duivel niet
lang meer' gekheid had kunnen maken.
Hij kijkt je met zijn oogen aan, alsof.,
birrrrrijrr.r
Nadaa Balmadou weg was, stond Bertig
nolles op en begaf zich naar de eerst©
xltidiepiug, waar hij zeker was, Jenny
te zullen ontmoeten.
Marie-Rose was juist- weggegaan en Jen
(ny, uitgestrekt op de canapé, droomde
•wakend, terwijl haa.r lippen den zachte
inaam van hem fluisterden, wiens bééld
haar niet verliet:
Laurens 1 mijn Laurensbemint gij mij
De verschrikkelijke oogen van Bertig.
nol les v -.stigden zich met stomme aan
bidding op dat lieVe meisje.
Jenny hield zeer veel van Iiaax vad©r,
O—
o
•wiens ruwheid nooit verminderde dan om
•.der de liefkoozingen van zijn kind. Hij
zou zonder twijfel zijn geheele, reusachtige
vermoge op geofferd hebben, om haai' één
enkelen traan te besparen ©n hij zou'
zonder morren, 't gereedschap uit vroé*
giert tijdgen van ellende wéér opgévaö
ihtLben, toen liijl onder ds virzongéndó
zonnestralen ©enig© stuivers voor zijn le-j
vuns onder houd verdiend©.
Hij ging op zijn knieën bij zijn doch.4
ter liggen en fluisterde haar zachtjes toé^
waardoor zij uit haar droom opgeschrikt)
weirdi
Bemin je hem dus?
Zij opende haar oogen, bemerkte haai;
vader en sloeg liaar armen om zijn hals.
Of ik hem bemin? O, vadertje-lief..^
ik sterf, als ik hem niet krijg.
En als een meisje dat gewoon is al
hajre onmogelijkste droomen v.rweaéntlijkt
en de dwaaste grillen uitgevoerd te zién,
smeekte zijj
Geef hem mij, vader, geef hem mij',
anijn Laurens, dien ik lief heb!
Je zult hem huwen, ik verzeker 'fc
je. i
Tocli waar, vader; is dat waar?
Ik heb twee redenen, om jé dit té bé^
looven, twee redenen om dit huwelijk tq
laten geschieden.
Twee redenen, vader?
De eerste is, dat ik je zoo lief héb én
je niet ongelukkig kan zien. Ik heb afj
tijd laanj al je wenschen gehoor g-jgevén én
ik zal ook aan deze gehoor gevendq
•tweede reden is
1 -A.j