ing van Drukwerk
Firma Interman,
INTER
'29-30.
Antoon Remie
Leesboeken
Studieboeken
lomans
Ischriften
Vakbladen
Firma L.J.Veehnan
Belastingen
ELËKAN,
VEERMAN
A n IE
25 gebruikte Orgels en Piano's
•- PHILIPS RADIO -•
VAN WIJK
cheurkalenders
lmanakken.
Kantoor- Agenda*^ Kalenders.
ZAK-AGENsDA'S
KUNSTHUI
OUZO
Consultatie-Bureau voor ZuigeJirrtjen
t© almker:
Pracht "Winter Stalencoliectie
P. BASELAAR "te^Ammerzoden.
Cadeau
X<nr van werk Billijke prijzen.
Firmar TH. VAN WIJCK,
X
Laat, bloemen Uw tolk zijn.
„HET BLOEMÈNHUIS"
H. C. VERHOEVEN ZOON,
ORGELS
RIAN
RADIO
van 3'|» 5 en 6 cel
f 185.
LIJSTEN- EN SPIEQELFAÈtRl^K.
ETSEN - PLATEN - SCHILDERSTUKKEN
Uitsluitend Kleeding naarvJVtaat.
Ingezonden.
Wenscht theen degelijke A
warme Övems, Mantel f
of costuum aan tY schaffen
HEUSDENi
HAKPORGEL^/vanaf f225.—
Huurkoop vanaf pé per maand.
In rufone keuze voorradig
Christelijke eik Humoristische Kalenders.
W a a I w ij k.
Geeft Uw vrienden en kehnissen een
W aardehoudend/Cadeau
voor het geljjefele leven.
De uitgebreidste sdrteering voorradig.
Meubelfabriek en Stoffeerderij K.E.M.I,
Grootstraat 183 Tel. 131
Wij leveren C smaakvol werk tegen
BILLIJK. E. PR IJ ZE V
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
Geachte Redactie.
OBieleefd verzoek ik u, hoewel door U de
(discussie in deze gesloten zijnde1, ;mij
tenminste te vergunnen den heer An-
dries Vos te Aalburg, éénmaal van ant-
[wiciord te dienen en daarvoor ©enig©
plaatsruimte beschikbaar te stellen.
De heer Vos trekt hetl ten zeerste
in twijfel of het van mij wel ernstig
gemeend is, dat mijl de kerkelijke ver
deeldheid |s!mart. Hij' geeft echter niet
den minsten bewijsgrond .cm dien twij-
kelijk instrument waardoor wij Christus
leeren aangrijpen, om wiens t wille alléén
wij! gerechtvaardigd en' geheiligd zijn,' met
terzijde stelling van alle vernieuwing des
levens en geloofswerkzaamheden. „Dé ge
durige werkzaamheid van het zaligma
kend geloof is Christus in geloof aanne
men en telkens weder hij' nieuwe verle
genheid opnieuw aannemen.11' De heexi Vos
onderzceke eens de geloofswerkzaamheden
van een Thamar en een Rachab. Hij,
cnderzoeke of er ooik in ónzen tijd geen
aanleiding is, te vreezen van ©enigszins
cp reis te zijn, van Wittenberg, Ge
neve en Dordt naar Trente. In een der
besluiten van het concilie van Trente
heet het: „Als iemand zegt', dat' de
fel te motiveeren. Hiji zou zulks oo'k (menschen gerechtvaardigd worden enkel
niet kunnen. Wijzen wij1 hem opi het
Svpord van den Heiland.
„Als gij' vast zoo toont! geen droevig
gelaat om van de menschen gezien te
wordeo, maar wasch uw hoofd en zalf
uw aangezicht".
Dat de prediking der gelccfsgerechtig-
behl in den na-Reformatorisohen tijd zeer
is verdonkerd en soms- bijina. geheel uitge-
Muscht scheen te worden, en al meer en
meer den nadruk werd gelegd op het
nieuwe leven en den levenswandel, liet-
Welk ten slotte beschouwd werd ale een
stuk dat er van den kant der geloovigen
"bijgevoegd meest worden, kan de heer
Vos, indien hij. de kerkgeschiedenissen!
uit dien tijd bestudeert, niet ontken
nen. En ook in onzen tijd zijn dergelijke
stroicmingén niet vreemd. Veel gaat door
.yocr hij uitstek gereformeerd in eigen
oog, dat toch iets anders is dan het ge
reformeerde Christendom van de dagen,
yian Luther en Calvijn.
Verleden jaar nog lazen wij: in een
"blad (de heer Vojs Welbekend) ©ene re
de Waarin gesproken werd van een Puri-
t'einsch en een Gereformeerd beginsel,
in dien zin alsof dat zoowat hetzelfde
is. De Puriteinen (een Engelsche sekte)
[waren wel aan de Gereformeerden ver
plant, maar er toch grootel'ijks van onder
scheiden. Het Püriteinsch beginsel met
al zijn gestrengheid op den ui terlij ken"
levenswandel, met al zijn werkzaamhe
den, het ontaardde in een God te die
nen in een wettischen geest. Het was
een terugkeer onder het juk der wet', ter
wijl men meende het Evangelie te heb
ben. De eerste man, (—de wet) was hun
niet gestorven, terwijl zij eens anderen
(Christus) geworden waren.
Nauw daaraan verwant waren de In-
dependenten (onafhankelijkeu) die leer
den dat iedere gemeente een zelfstan
dige kerk uitmaakte, die het regt had
Om overeenkomstig haar geweten God
te vereeren, en alleen hare geestéllijkén
van haar afhankelijk waren. Alle we-
reldpche vreugde, gelijk ook bij de Puri
teinen, was hun zonde, en hunne in
vallen hielden zij voor goddelijke inge
vingen.
De Methodischen, die eene smartelijke
Wedergeboorte voorstonden, en een liefst
met lichamelijk geweld gepaard gaande
tijd van het doorbreken der genade vor
derden, waren bezield met een vurige
Welsprekendheid, vooral ook in het af
schilderen van beelden der hel.
Neg willen wij: noemen de Duitsch©
Piëtisten, eene sekt© waarin iedere waar
achtige wedergeboorte moest vooraf ge
gaan zijn door een zelf uitgedacht© soort
yan boetekramp; alleen een Wéderg'eboren
godgeleerd© kon het heiligdom' besturen.
Een sentimenteel© godsdienst, met, af
schil k voor iedere wereldsche vreugde.
De vroomheid van zeden in het leven
des huisgezins, ontaardde in een soort
jammerende werkdienst van God. Er wer
den a.h.w. registers gehouden van de
zielen, leegloopers kwamen gemakkelijk!
aan den kost, door de nieuwe taal van
bekeering en bezegeling, terwijl ernstige
gemoederen, voor den piligt hunner roe
ping, door twijfeling te gronde gingen.
In al deze sekten, om er maar niet
meer te noemen, waren toch leden van
Gods levendgemaakte kerk, en toch kwam
tij dezulken, de prediking van de recht
vaardiging door het geloof alléén, niet
tot zijn volle recht, en werd de recht©
troost er van gemistj. Velen is die pre
diking te eenvoudig en te eenzijdig, bin
het gewenscht© doel te bereiken. Er moet
iets aan toegevoegd worden, werk en
wil men het niet noemen,, maar toch, hoe
men het ook draaien of keeren wil, wer
ken zijn het, en werken blijven het, die
men aa,n de hand wil houden, om naast
de verkondiging der gerechtigheid Gods,
eene plaats te geven. „De Werken", zegt
Calvijn, „komen in geen rekening met
het geloof. De werken zijn noodig tof de^
gerechtigheid der wet. Tot! de gerechtig
heid des geloofs worden geen werken ver-
eischt." „De goed© werken" zegt Lu
ther „zijn onnoodig voor de zaligheid."
Melanchton deed de noodzakelijkheid der
goede werken uitkomen, zonder er ech
ter verdienste gan tioe te kénnen, terwijl
Ainsderf leerde „de goede wérken zijn
schadelijk voor de zaligheid" uit vrees
van weder in de lijn der werkheiligheid
te vervallen.
Van verwarring gesproken, komt het
miji voor de Vos in plaats van wetti
sche- en geloofswerkzaamheden te ver-
W'arren, deze laatst© niet! recht onder
scheidt van de vruchten des Geestes waar
van Jacohus spreekt. Vruchten des Gees
tes zijn vruchten van den Heiligen Geest!
en dus piet van ons. Het zijn die vruch
ten waarvan de Schrift zegt.: „Uwe vrucht
is uit mij' gevonden," maar zij groeien
nooit of te nimmer op den akker van
den geloicivigen. Het is' toch niét zoo
dat wij door den Heiligen Geest be
kwaam gemaakt worden om de wet to
gaan Vervullen. Ook zijn wij door de
waardigheid van ons geloof Gode niet
aangenaam, maar het geloof, door den
Heiligen Geest gewerkt, is een noodza-
door toerekening der gerechtigheid van
Christus, of enkel door de vergeving van
zonden, met uitsluiting van die genade
en liefde, die door den Heiligen Geest
in de harten gegoten wordt en daarin
klevende blijft die zij vervloekt."
Geloof zonder werken is door mij niet
genoemd, maar het is toch zoo gelijk
Luther zegt: „een Christenmensch heeft
aan het geloof genoeg' en "behoeft geen
werk om vroom te zijn." „Dat is het
eenige geloof, dat geenszins maakt,
dat wij ledig zonden gaan, geen goede
werken voorstaan of kwaad doen, maar
dat wel maakt, 'dat wij' geen werk noo
dig hebben om vroomheid en zaligheid
te verkrijgen." „Het geloof alléén is, en
moet zijn de voor God geldende vroom
heid, zonder geloof zijn alle werken enkel
dwaze en verdoemelijke zonden." „De wer
ken maken iemand Wel boos of vroom,
voor het oog! der menschen, maar dit
alles is naar den schijn en uitwendig,
waardoor vele menschen op! een dwaal
spoor gebracht worden."
„Om des gewetens wil." Het geweten
is toch nog' maar een onbetrouwbare
gids. De apostel Paulus had met een goed
geweten de discipelen des Heeren vér-
volgd en meende zelfs Gode een dienst
te bewijzen. Wanneer een gOed-Room-
sche zijn kerk voorbijgaat zonder zijn
hoofd te ontblootten, dan heeft hij daar
door een beschuldigend geweten, een pro
testant toch zeker niet. Een kannibaal
der Zuid-zee eilanden heeft geen kwaad
geweten 'als hij' zijn. meclemensch slacht
en eet. Ook ons geweten is een zondig
gewéten.
„Te moeten klagen geen schuldenaar
vcor God te kunnen worden."'Als men ge
leerd heeft dat zijn voeten verkeerd en
zijn armen verdraaid staan toitl eenig goed
werk, wat dan? Kan een miensch van zijn
onwil en onmacht leven? Is hij' daardoor
Gode aangenaam Men kan er zich wel
achter verschuilen, of afgoderij' mede be
drijven. Een prediker der gerechtigheid
i n Christus sprak eens„Als dan aan
den disch des Konigis uw stoel staat
in diepten van ellende en op uw
naamkaartje den naam: „de voornaam
ste der zondaren" ziet da,n staan op de
leuning van dien stoel twee namen: Even
wel, en: Nochthans." Als het er niet is
nochthans te g'elooven datj het. er is.
i n Christus voor God rechtvaardig.
De profeet uit het oude verbond, die
door genade schuldenaar voor God was
geworden, (uit zichzelf komt een mensch
daar nooit, toe) die dus de schuld zoo
maar niet verstandelijk beredeneerde,
sluit zich bij' het zondige volk in, geleerd
als hij had niet beter te zijn 'dan de
ergste misdadiger. Hij doet belijdenis ook
van de zonden des volks, bidt yoor het
volk als hij' zegt: „Waarom verstokt, gij
onze harten, dat wiji U niet vreezen?"
Hijl maakt zich dus niet los van het kerk
verband, om onder het oordeel uit te
komen. Dat hebben diegenen gedaan, die,
toen het oordeel der EabijIonische bal
lingschap kwam, in een weg van men-
s'chelijke overdenkingen naar Egypte
vluchtten. Een houten juk verbrekende,
verkregen zij! ©en ijzeren. De toorn des
Heeren die tegen de inwoners van Juda
en Jeruzalem was ontstoken, heeft ooik de
naar Egypte vluchtende, die in hun ei
genwillige vroomheid den koning van Ba-
bel niet wilden dienen; achterhaald.
Omtrent de zelfbeproeving (II Cor. 13
5a.) beveel ik ten zeerste aan eens te. le
zen het geschrift van Dr. Kohlbrugge
„de Ware zelfbeproeving", alsmede diens
getuigenis over Ram. 1714. Wanneer gij
van uwe zelfkennis en zelfbeproeving „een
Werk" maakt, zoo. zult ge het. er niet
ver in brengen. De ware zelfkennis leert
met David zeggen: „Doorgrondt Gij! mij
o God en ken mijn hart, begroef Gij mij."
„Zitplaats van het! geloof in het hoofd
of in het hart." Het hoofd is een zondig
hoofd, enkel melaatschheid, en het ge-
dichtsel van het hart is ten eenemale
boosarglistig is het hart; ja. doodelijk,
van waaruit niet anders voortkomen dan
bcoze bedenkingen. De zitplaatsen deu
gen dus geen van twee. Maar alleen dit
is het oprechte geloof, dat' de Heilige
Geest door de verkondiging van het
Evangelie in het hart van een verbroken
en verslagen zondaar werkt en hetwelk
Gods woord tot eenigen grondslag heeft!
al het andere is dweeperij'.
Altijd de man te willen zijn die het'
weet1, kan ik niet anders kwalificeeren,
dan als een valsch getuigenis.
„Sterke geloovigen." De ware geloo-
vige is dan sterk als hij1 zwak is. „Uit
zwakheid krachten verkregen, in den
krijg' sterk geworden. Op gevaar af van
door den heer Vos weder beschuldigd
te worden van misbruik va.n Gods Woord
wil ik hier nog op wijzen: toen Mozes
voor de Roode zee tot de kinderen Isra-
ëls sprak: „De Egyptenaren die gij' nn
ziet,, zult gij; niet: meer zien in Ger|
eeuwigheid." scheen hij' wel een sterke
gélcovige, maar onmiddelijk volgt daar
op dat de Heere tot Mozes spreekt:
„Wat roept gij' tot, mij?" waaruit wel
voldoende blijkt dat zelfs Mozes niet
zoio'n sterke geloovig© was, als het zich
wel liet aanzien.
Wij' verlangen zeer zeker niet naar
vervolgingen en brandstapels. Nochthans
wordt de Kerk varfChristus door lijden
geheiligd; en dan wordt het wel ©ens
openbaar zooals Luther het eens gezegd|i
heeft, dat diegenen die van zich zei
ven nieenen de ware Christenen te zijn,
het juist niet zijn, maar dat die het
zijn, die niet durven m.eenen het te zijn.
Denk aan den farizeër en den tollenaar.
Hierin ben ik het met den heer Vos
eens, dat allen die met kinderlijke een
voudigheid, door genade in Christus loe
ren gelooven, en God als hun Vader
leeren betrouwen en liefhebben, vervol
gingen en aanvechtingen zullen te door
staan hebben. De goddolooze wereld zal
hen bespotten, 'én de vrome wereld zal
hen tegenkomen metneen, datj moogb gij,
zoo niet gelooven, gij! moet eers,t| dit
of giji moet eerst dat, of gij moest' zoo
zijn. En er zal bij henzelven een voort
durende aanklacht van zichzelvein bijl God
zijn, maar dan pok bij God en niet bij
menschen, (wij! willen hier Jacobus niet
tegenspreken).
„Wie zich zeiven weinig aanklaagt 'bij
God, zal veel klagen bij' de menschen^
maar wie zich zeiven dagelijks aan
klaagt b'ij God, zal bij de menschen
Gods genade roemen, en in d© genade
wassen." (Kohlbrugge).
Ter wille van de plaatsruimte, waar
voor aan de Redactie vriendelijken dank,
willen wijl hiermede eindigen.
JAC, v. d. POL.
Veen, 3 Dec. 1929.
O
Hoewel wiji de discussie over dit on
derwerp gesloten hebben meenden wij) bil
lijkheidshalve den heer v. d. Rol d© ge
legenheid te moeten geven tot ©en anti-
woord aan den heer Vos te Aalburg.
Deze toch is de gelegenheid gegeven
jden heer v. d. Pol te bestrijden, de
rechtvaardigheid eischt, da,t wij. den hr.
v. d. Pol éénmaal de gelegenheid ge
ven zich te verdedigen. Hiermede is dan
onherroepelijk het laatste woord ge
zegd.
DE REDACTIE.
spoedig, net en billijk, door
Vraagt U dan eens de stalen,
aan het onderstaande adres.
PRACHTIGE KEUZE.
BILLIJKE PRIJZEN.
Met en zonderbgleverlngyanstoffen.
Dames- en Heeren Kleermakerij,
BREESTRAAT 78,
ïnz.
baar
adel
enz.
Steeds veria
in den Boeh
HEUSUEN.
Rechtskundig Adviseur
te 's-Bb^rtogenbosch.
Havenstraat 5\(naby het Station.)
ADVIES in\^,lle belasting-
aangelegenbedenylNVULLEN
beschrijvingsbiljetten, opma
ken van BEZWAARSCHRIF
TEN wegens te hoogen inslag
enz.
Bi 11 ij ke Conditiën.
den Boekhandel van
te HEU3DEN,
zyn verkrijgbaar
Wy leveren U als reclame-aanbieding/ een FONKEL
NIEUW ORGEL in prachtige eikenkast, met koppelingen
en Vox-Humana voor slechts
hebben wy altijd in voorraad in pryzen vanaf f85.
Huurkoop vanaf f 2.50 per maand.
Vraagt gratis catalogus en betalingsconditiën.
Verkoophui/ van alle PHILIPS RADIO producten.
PHILIPS yWisselstroomtoestel thans f195.
RADIO IN HUURKOOP f10 PER MAAND.
fet oude vertrouwde adres Opgericht 1880.
LANGENDIJK 167-168 GOR1NCHEM.
'Laat ons Uw orgel schoonmaken en stemmen. Billijk tarief.
Utrechtschfex, Rotterdamsche-
en Noord-Brabahteche Almanakken.
ook in luxe uitvoeril
VERWERSTRAAT 21 TELEFT^ 's-BOSCH.
Steeds voorradig prachtsorteering
Vakkundig werk. r Billijke prijzen.
Het Bureau wordt gehouden e 1 k,én Woensdag
v m. 10 uur door Dr. YAN LOKEREN—CAMPAGNE,
speciale kinderarts te Breda, op bet Raadhuis te Almkerk,
Dr. Van Lokeren Campagp>éf Kinderarts te Breda, is
medisch leider en geeft zijn/adviezen. Deze adviezen zijn
kosteloos, zoodat de M9eraers gratis van het Bureau
kunnen gebruik makei
Eiken Woensdag^rijdt een AUTO over Sleeuwijk,
Woudrichem, Rijswijk, Giessen en Andel.
.oaten heen en weer f 1.
VertrekJ^Sleeuwijk stoep straatweg 8 45; Oudendijk
stoep 8,50; Woudrichem 9 uur; Rijswijk stoep 9.10;
Giessj» stoep 9 15; Andel Landbouwschool 9.25.
Niémand verzuime voor hij een WINTERJAS,
REGENJAS, COSTUUM of DEMISAISON
koopt, e^rst de
aan te vragen bij
Voor solide stoffen, Pasvfom en Prachtige
Afwerking wordt zorg gedragei
By geboorte, bij verjaardag, by verloving, by
huwelyk, bij jubileum, doch ook by rouw
vertolken zy Uwe gevoelens van genegenheid.
Verzendingen naar alle plaatoen.
A a n b e v e 1 ehd
Krnlsbroederstraat 3, Vachterstraat 80a, 's^BOSCH.1
TEL. 564. OPGERICHT 1857.
Diploma Bloembindery
van de Kon.
van Tuinbouw en Plantkunde.
Firma L. J. VEERMAN.
