LETTERS ARTIKELEN
U ITSLAG
Het belang van zuiver water voor veehouders-
en zuivelbedrijf.
RAVENSWAAY's
Naast het groote belang, dat een goede drinkwatervoorziening heeft
voor de gezondheid van volwassenen en kinderen, het gemak, dat de
waterleiding in de huishouding geeft en het nut voor het vlug blusschen
van brand, mag ook wel gewezen worden op de groote beteekenis van
zuiver water voor het boerenbedrijf. Deze geldt niet alleen voor het drink
water voor het vee, maar ook voor het bedrijfswater op de boerderij en
op de zuivelfabriek.
Be bloei van het veehoudersbedrijf is voor het grootste deel af
hankelijk van de gezondheid van het vee. Evengoed, als de gezondheid
van de menschen niet alleen door medicijnen wordt behouden, maar goed
drinkwater, zindelijkheid, verstandige voeding, enz. van groot belang
zijn, zijn ook de koeien gevoelig voor slecht water, slecht voer, bedompte
lucht en onzindelijkheid. De Rijkszuivelconsulent Dr. Schey schrijft:
„Er bestaat stellig verband tusschen den gezondheidstoestand van
„het vee en de kwaliteit van het drinkwater. Wanneer de gezondheid en
„de voedingstoestand een nadeeligen invloed ondergaan, ondervindt de
„veehouder schade, doordat de koeien niet zooveel melk geven als zij
„kunnen. Wanneer het water heel slecht is, kunnen de gevolgen nog
„veel erger zijn. Het water kan dan ook overbrenger zijn van smetstoffen
„van zieke op gezonde dieren".
In vele streken van ons land wordt het drinkwater voor het vee
onttrokken aan de put op^het erf der boerderij. Meestal zijn deze putten
van geringe diepte en bevatten zij water uit de bovenste lagen van den
bodem. Hoewel schijnbaar goed, omdat het helder ziet, is dit water meestal
verontreinigd met de stoffen van de mesthoop of de sterfput, die met
het regenwater in den bodem zakken. Herhaalde onderzoekingen van
water uit zulke putten hebben dit bewezen.
Elders pompt men het water voor het vee uit de sloot, dezelfde
sloot waarin ook het privaat uitmondt en waar het vuile water van de
straat of het erf in vloeit. Op andere plaatsen heeft men poelen of vijvers,
die eveneens op tal van wijzen verontreinigd worden.
Dat het vee dit water drinkt is verklaarbaar, daar het niet anders
krijgt. Doch wanneer de koeien goed water uit de leiding krijgen, blijkt
het dat zij het verschil wel degelijk opmerken en aan leidingwater den
voorkeur geven. Dit is de ervaring in Zuid-Beveland, Tholen, Noord-
Holland, Friesland e. a. streken.
Hieraan is wel eens het argument ontleend, dat koeien, die 's win
ters op stal leidingwater krijgen, daarmede des zomers in de weide
moeten worden nageloopen. Dit is geheel onjuist, zooals de Heer De Vink
schrijft in het Algemeen Nederlandsch Landbouwblad van 7 Maart 1923.
Bijna overal is in den zomer voldoende zoet polderwater voor het vee
aanwezig. In enkele streken van ons land wordt het polderwater in droge
zomers brak; in dit geval is de behoefte aan zoet water zóó groot, dat
men blij is uit de waterleiding dit te kunnen krijgen.
Bij alle streekwaterleidingen neemt het aantal aangesloten veehou-
dersbedrijven geregeld toe, hetgeen niet zou geschieden als dit geen
voordeel meebracht.
In het verslag van de Vereeniging tot bevordering van den Land
bouw in Hollands-Noorderkwartier wordt er nadrukkelijk de aandacht
op gevestigd, dat ten gevolge van het gebruik van onzuiver water, de
melkgift merkbaar achteruit gaat. Ook wordt vermeld, dat het aan meer
dere veehouders in Noord-Holland overtuigend is gebleken, dat de aan
sluiting hunner boerderijen aan het waterleidingnet een zoo gunstigen
invloed had op den gezondheidstoestand van het vee, dat de aangeslotenen
de kosten van het leidingwater ruimschoots vergoed vinden in den
beteren staat van het vee en de hoogere melkopbrengst. In hetzelfde
verslag wordt opgemerkt, dat de vermindering in de melkgift reeds
optreedt, voordat uiterlijke verschijnselen van digestiestoornissen zijn waar
te nemen; het kan dus zijn dat het vee zich aanpast aan het drinken
van onzuiver water zonder zichtbaar nadeel, doch dat dit gepaard gaat
met een vermindering van de melkgift.
Ook de zuivelconsulent voor Friesland, wijlen de Heer Mesdag,
heeft in tal van jaarverslagen verbetering van de drinkwatervoorziening
op de boerderij bepleit. B.v. schreef hij in 1916:
„De schade die veel veehouders ondervinden door slecht drink -
„water zonder het te weten of ook maar te vermoeden, is niet te bere-
„kenen. Daarom acht ik het van veel belang voor onze provincie, dat
„van overheidswege pogingen worden aangewend om de drinkwater
voorziening te verbeteren. Deze poging kan tot grooten zegen worden
„voor de veeteelt en de zuivelbereiding, wanneer de belanghebbenden
„nu hun belang begrijpen en krachtig mee aanpakken om de zaak tot
stand te doen komen, de kosten zijn bijzaak".
Nadat de schrijver er zijn teleurstelling over heeft uitgesproken,
dat zoovele veehouders en zuivelfabrikanten zoo weinig belangstelling
toonen (het was in 1916) vervolgt hij:
„Ik had dat anders verwacht, omdat ik overtuigd ben, dat een
„waterleiding aan de veehouderij in Friesland een voordeel zal opleveren
„zoo reusachtig groot, dat de kosten geheel buiten beschouwing kunnen
„blijven, want wat heeft het te beteekenen, dat een koe in het winter
halfjaar voor f2,water opdrinkt (180 dagen a 60 L. per koe is
„10 M3. X20 ct. f2,
Wat voor Friesland geldt, is evenzeer van toepassing op andere
streken. Sedert is daar de intercommunale waterleiding gekomen en
naar de Heer Veenbaas, Directeur van den Gezondheidsdienst voor vee
in Friesland mededeelt, zijn hem verschillende gevallen bekend, waarin
verbetering van de drinkwatervoorziening ook verbetering van de melk
gift meebracht.
De Directeur van de waterleiding te Tholen schreef mij, dat de
landbouwers, die er toe overgingen hunne stallen van leidingwater te
voorzien daarover uitstekend tevreden zijn. In het algemeen zijn dat
degenen, die dicht bij een weg met een hoofdbuis wonen, doch ook
enkele verderaf gelegenen hebben zich, ondanks de hooge kosten, aan
gesloten. Zelf vernam ik van een landbouwer op Philipsland, die zijn
groote paardenstal had aangesloten en van automatische drinkbakjes had
voorzien, dat hij daarover zeer tevreden was. Ook het meerdere gemak
en de tijdsbesparing noemde deze als voordeelen.
Uit de aanhalingen van verscheidene deskundigen en mannen van de
praktijk blijkt dus, dat goed drinkwater, zooals de waterleiding dit ver
schaft, van belang is voor de gezondheid van het vee en voor de melk
opbrengst en dus ten voordeele strekt van den melkveehouder.
Ook voor het gebruik als boenwater voor het melkgereedschap
op de boerderij is goed water van niet minder belang. Het verontréi
nigde putwater of slootwater brengt bacteriën in de kannen en bussen,
die daarna in de melk overgaan. Behalve, dat daardoor ziekten als
typhus en dysenterie kunnen worden overgebracht, kunnen bederf van
de melk, zooals dik-worden, en gebreken van de daaruit bereide boter,
kaas en andere producten eerder optreden.
„De langdurige ervaring", schrijft Dr. Schey, Rijkszuivelconsulent
in Noord-Holland, „heeft mij geleerd, dat er nauw verband bestaat
„tusschen de kwaliteit van het boenwater op de boerderijen en de zuivel
fabrieken en het optreden van zuivelgebreken".
Met de aanhaling van de uitspraak van dezen deskundige kan
ik wel eindigen. De ervaring in verschillende streken van ons land heeft
voldoende geleerd, dat een drinkwaterleiding voor het boerenbedrijf van
groot nut is. Menigmaal ziet men tegen de kosten op, want putwater
en regenwater ontvangt men vrijwel voor niets, terwijl leidingwater geld
kost. Doch de zuinigheid kan ook de wijsheid bedriegen en goed drink
water uit de waterleiding is het geld wel waard.
Naar wii vernemen is onderstaand
schrijven verzonden aan alle gemeen
tebesturen in het Land van Heusden
en Altena.
Ik heb de eer het volgende onder
Uwe aandacht te brengen.
In verschillende Koninklijke Beslui
ten volgens de Warenwet, zooals het
Melkbesluit. het Broodbesluit het
Consumptie-ijsbesluit en het Alge
meen besluit is bepaald, dat de berei
ding. de verpakking, behandeling enz.
van waren slechts mag geschieden
in een perceel. ,clat voorzien is van
een middel tot watervoorziening dat
deugdelijk water in voldoende hoe
veelheid in verband met het bedrijf
oplevert.
Het is mij bekend, zoowel uit eigen
waarneming. <jls uit de onderzoekin
gen van de Keuringsdiensten dat in
verschillende gemeenten zeer vele
verkooeprs van waren niet beschik
ken over een watervoorziening, die
aan de bepalingen van de Warenwet
voldoet
Zoowel om de hooge kosten, die
een nortonpompinstallatie met ontijze-
ring aan de betrokkenen geeft, als
ook omdat nog steeds plannen tot
aanleg van een waterleiding beston
den. hebben de Keuringsdiensten,
met mijn medeweten, nog niet krach
tig aangedrongen op het nakomen
van de bepalingen van de Warenwet
betreffende de watervoorziening, in
sommige gevallen zelfs tot ontheffing
onder voorwaarden geadviseerd.
Ik verneem, dat op dit oogenblik
sprake is van aansluiting van het
Land van Heusden en Altena aan de
Waterleiding Maatschappij Noord-
West-Brabant. onder zóó gunstige
voorwaarden en tarieven als nog nim
mer mogelijk is geweest en ook in
de toekomst wel niet meer mogelijk
zal zijn.
Wordt door de gemeenten tot aan
sluiting overgegaan, dan zullen de
verkoopers van eet- en drinkwater
op eenvoudige en goedkoope wijze
aan hun verplichting van de Waren
wet kunnen voldoen. Wordt de ge
legenheid thans niet benut en doen
sommige gemeenten niet mede. dan
zullen de verkoopers van waren in die
gemeenten belangrijk hoogere kosten
moeten maken voor de watervoor
ziening van hun bedrijven, dan de
verkoopers in de gemeenten, die zich
wel aansloten.
Het is natuurlijk duidelijk, dat de
tegemoetkomende houding van den
Keuringsdienst niet langer verant
woord zal zijn. wanneer de gemeenten
de gelegenheid om door waterleiding
verbetering te brengen voorbij laten
gaan. De melkverkoopers. bakkers,
winkeliers, fabrikanten van limona
des. consumptie-ijs e.d. zullen dan
verplicht worden zélf de watervoor
ziening hunner perceelen in overeen
stemming met de Warenwet te bren
gen.
Het bovenstaande geldt ook voor
Uwe gemeente. Daar misschien het
verband tusschen aansluiting aan de
waterleiding en de toepassing van de
Warenwet niet aan allen voldoende
bekend was kan het van nut zijn
geweest Uwe aandacht daarop te ves
tigen. terwijl daardoor de leden van
Uwen Raad bii het uitbrengen van
hun stem meer dan aanvankelijk
daarmede rekening kunnen houden.
De Inspecteur v. d. Volksgezondheid
get. A. H. VAN DE VELDE.
(w.g.) A. H. VAN DE VELDE.
Inspecteur van de Volksgezondheid.
Breda, Februari 1933%
EETHEN
Uitgaande van het comité voor
Winterlezingen zal er Maandagavond
27 Februari om 7 uur in de Ned.
Herv. kerk te Drongelen een lezing
met lichtbeelden gehouden worden.
Als spreker hoopt op te treden de
WelEd. Heer Bronkhorst uit Andel
met als onderwerp: „Prins Willem
van Oranje".
BRENGEN U GELUK
VAN RAVENSWAAY'S GRATIS SWEEP-STAKE VOOR DE
VERBRUIKERS VAN DE LETTERS-ARTIKELEN.
De hoofdprijs van Honderd Gulden is ten deel gevallen aan
Den Heer A. van Karssen te Hoornaar.
De prijs van Vijftig Gulden is ten deel gevallen aan
Den Heer M v. d. Giessen te Gorinchem.
De prijs van Vijf en Twintig Gulden is ten deel gevallen aan
Den Heer A. van Sprang te Gorinchem.
De prijs van Tien Gulden is ten deel gevallen aan
Den Heer J. Meijer te Gorinchem.
De prijs van Vijf Gulden is ten deel gevallen aan
Mej. A. Hoek te Gorinchem.
De prijzen van f 2.50 zijn ten deel gevallen aan
Den Heer Jos. PullesDerks te Waalwijk.
Den Heer A. Rietveld te Zeist.
Den Heer H. Bakker te Giessendam.
Den Heer H. Haringa te Gorinchem.
Den Heer G. J. Tukker te Gorinchem.
Den Heer Ant. Grootveld te Gameren.
Den Heer W. de Jongh te Arkel.
Den Heer Joh. Stangen te Hoofddorp (Haarl.meer),
Den Heer A Krayenbrink te Stolwijk.
Den Heer H. Vuurens te Noordeloos.
Den Heer J. Bakker te Leerdam.
Den Heer A. van Meeteren te Molenaarsgraaf.
Den Heer C. Versluis te Heukelum.
Den Heer A. Kleijn te Asperen.
Den Heer W. v. d. Giessen te Arkel.
De prijzen van fl.00 zijn ten deel gevallen aan:
Den Heer G. de Groot te Spijk.
Den Heer H. Houweling te Molenaarsgraaf.
Den Heer Joh. Blom te Spijk.
Den Heer A. H. Romp te Spijk.
Den Heer W. de Jong te Giessen-Oudekerk.
Den Heer J. van Rijswijk te DusseD.
Den Heer P. Tromp te Spijk.
Den Heer H. van Campen te Kaatsheuvel.
Den Heer Joh. van Willigen te Dalem.
Den Heer P. Verkuijl te Nieuw-Vennep (Haarl.meer).
Den Heer J. Verwolf te Nieuwland.
Den Heer G. van 't Hart te Kedichem.
Den Heer D. Roest te Langerak.
Den Heer M Dekkenhorst te Nieuwerkerk a. d. IJssel.
Den Heer D. Bly te Oud Alblas
Den Heer C. Oudijk te Waddinxveen.
Den Heer C. Aantjes te Wijngaarden.
Den Heer C. Kraaijveld te Almkerk.
Den Heer H. Bikker te Hoog-Blokland.
Den Heer K. Burggraaf te Leerdam.
Den Heer H. Verrips te Leerdam.
Den Heer A. Schreuder te Peursum.
Den Heer T. Roozendaal te Streefkerk.
Den Heer C. Muilwijk te Spijk.
Den Heer C. van Wijnen te Aalburg.
Den Heer A. Donkersloot te Wijk.
Den Heer P. Nieuwenhuijzen te Waardhuizen.
Den Heer C. Speksnijder te Vlist.
Den Heer A. Ooms te Groot-Ammers.
Den Heer C. van Zeist te Capelle (N.-Br.)
Voor zoover zulks nog niet is geschied, wordt aan bovenstaande
personen beleefd verzocht, om het in hun bezit zijnde Origineele Sweep-
Stake Biljet (wit), aan ons in te zenden, waarna per postwissel de prijs
zal worden toegezonden.
N V. v/h M. RAVENSWAAY ZONEN TE GORINCHEM.
Bij Hedel heeft een ernstige botsing plaats gehad tusschen twee goederentreinen waarbij drie personen werden gekwetst
De materieele schade is zeer groot. Een overzicht van de ruïne.
