BEZOEKT
Jan G^ertzen,
's-BQSCH,
CORSETTEN
ARNOLD HOYER
yiTïEMQÖP
Coöp.B. Leenbank L.B.
Meneiiii m inlap 31 pet
W. TIMMERMANS ZOUEIST,
F. Schreuder Zonen,
Nieuwe
Peulvruchten
Eerste Kwaliteit
Heusdensche Stoomboot-Maatschappij
DIENSTREGELING
BEDDEN, MATRASSEN
DEKENS, MEUBELEN.
Kerkstraat 49
- 's-BOSCH
Botermarkt 0 104 - HEUSDEN
C. BOUM AN
Hötel Café Billard
bij
Restaurant Uitspanning
Ruime Autogarages.
WIJK EN AALBURG.
HET VOORMALIGE PONTVEER
TE ZALTBOMMEL.
J.I. Zaterdag 18 dezer is de eerste
rij- en Voetbrug over de rivier de Waal
opengesteld en wel t>ij Zaltbommel. In
het stadje was het een drukte van be
lang; alles was in feestdos; veel vlag
gen, op meerdere plaatsen muziek, legio
automobielen en motorrijwielen enz.
enz. Maar aan het veer was het stifi,
ja doodeltijk stil. De vlag hing er half
stok en twee oude veerknechts zaten
op die bank in de pont zwijgend te kij
ken naar al het druk gewoel en ge
wemel op den wal. Het is met hen
als m|et een ouden aapjeskoetsier, die
zijn paard, waarmede hij gedurende ja
ren vrachtjes heeft vervoerd en dat hem
aan een flinken boterham hielp, aan
den vilder moet verkoopen, omdat het
dier alleen nog maar geschikt js om
lichte vrachtjes over korten afstand
Ut vervoeren en zulke vrachtjes door
veranderde omstandigheden tot de zeld
zaamheden zijn gaan behooren. Hij
staart zijn ouden makker met een traan
in het oog na. Zoo ook met de pont.
De pont, die zeker een 6-tal menschen
den kost gaf en waarmede het thans
Hoewel de inkomsten vvan het veer De pachtsom bedroeg 1500 gulden, hooge pagtpenningen te betalen- ver- gedaan. Aldus geschiedde en zoo kwam
in de ruime zwakken van den hertog Voor 't veergeld werd een behoorlijk zoeken rij voor dit jaer remissie van de gierpont weer en nu voor goed
v,an Oelre verdwenen, mocht de Stad tarief vastgesteld. We doen er een en- 400 guld. "wordt hun toegestaen eene tot stand, zooals men die ziet op de
toch de toegangswegen onderhouden, kelen greep uit: „Van eenen yederen remissie van honderd ducatons." j teekening van den zestienjarigen An-
ook die aan de overzijde, in Tuil. waagjen, die met hoy, koorn, brant of Hoewel op den 5en April 1599 voor thony Kist, zoon van Ds. Joost Ge-
Dst blijkt uit een stadsrekening van andersins, geladen off ongeladen, ever- Bommel al een geslaagde proef geno- rard Kist, predikant te Zaltbommel, en
1541, w.aanin deze post voorkomt: .,La- vaert, toecomende den Burgeren van men was met een gierpont, uitgevon- oudsten broer van den bekenden kerk
ten maken den Veerdam tot ,Tuyl, daer- Boemel, tot elcke reyse, bij die over- den door Pieter Gabrielsz Croon van
toe gecoft v.an Aert van Haeften 27
willigen, ad één braspenning elcke
willich".
Toen Bommel in 1572 de zijde van
den opstand koos, werd het Veer Do
meingoed. In 1579 sloot de Prins van
Oranje met de stad een contract, waar
in o.a. bepaald werd, dat uit de op
brengst van het Veer jaarlijks een som
van 450 gul. aan de stad zou worden
uitbetaald als subsidie voor het trac-
tement van den predikant. Dit sub
sidie werd door de Rekenkamer van
Gelderland uitbetaald tot 1624, daarna
niet meer. Om een proces te voorko
men, werd in 1638 een nieuw contract
gesloten tusschen de Geldersche Re
kenkamer en de Stad, waarbij het Veer
voor den tijd van twee en dertig jaar
werd 'afgestaan aan Bommel, welke
tijdelijke afstand in 1670 werd omge-
voert, vijf oortstuyver.
Zegwaard, schijnt men 'toch niet tot
historicus N. C. Kist. Niet zonder trots
schrijft hij er onder ,,ad vitam".
Deze gierpont bleef in gebruik tot
1886, in welk jaar 'ze door de kabel
aandacht van de zaak afgeleid door pont werd vervangen, terwijl al eerder
Van uytheymse koets- ofte vrachtwa- het 'nvoeren van 'deze nieuwigheid te
giëns, met twee off drie ruyn- off meeri- ^in overgegaan: misschien werd de
peerden, sal den pachter ontfangen drie
stuyvers; so het henschpeerden syn,
sal hij gienieten ses stuyvers; van een
koetswagen, di>> met ses peerden ge- meletwaard, waarbij Bommel ten twee- uur de personen naar iden overkant
reden wordt, twclff stuyvers". Voor de male een bele2 had te doorstaan, bracht,
een gezadeld paard moest men betalen In 1657 atthans is 'er Seen gierpont: Hoe enorm het verkeer de laatste
anderhave stuiver, voor een ongcvade'd 'mmers in October van ;dat jaar wor- jaren is toegenomen, blijkt het best
den de bur ge meesters Verbolt »en Hol uit enkele cijfers: in 1932 werden er
een nieuwe invasie, in de volgende de roeibooten moesten wijk.n Voor het
maand, van de Spanjaarden in de Bom- kittige stoombootje, dat om het half
onverbiddelijk is gedaan, omdat veran-zet in een pacht, waarbij de Stad de
derde omstandigheden ook haar dien- j verplichting op zich nam jaarlijks een
sten niet meer verlangden. Mismoe- bedTag van 25 pond aan de Rekenka-
dig zijn haar schippers.
mer te betalen. Deze pacht werd weer
Het is uit met de Bommelsche pont, aangegaan voor 32 jaren en werd in
die ons heel vaak heeft overgezet maar 1702, 1733 en 1766 telkens voor een
die ons ook dikwijls in woede heeft zelfden termijn verlengd, terwijl in 1733
doen ontsteken, omdat zij van het ge- D66 werd bepaald, dat leden van
duld al te veel vergde. Of ze ons lang die Rekenkamer en haar personeel vrij
liet wachteti om ons naar de overzijde 'en overtocht zouden genieten.
te brengen, daarover bekommerde ze
zich weinig. Ze ging haar gewonen
gang en haast had ze nimmer.
In de Nieuwe Rotterdamsche Cou-
Tijdiens de Fransche overheersching
wtercf verzuimd het contract, dat in
1798 afgleloopen was, te vernieuwen,
zoodat toet stilzwijgend bleef doorloo-
rant van Zaterdagavond j.l. lezen we plen tot uit Februari 1893, op weiken
eene zeer belangrijke bijdrage over Hetdatum toet veer aan het Domein te-
Bommelsche Veer 'van den Heer H. ruggiebracht werd, zoodat het bij de
Beckering Vinckers, oud-leeraar aan de herkrijging onzer onafhankelijkheid
Hoogere Burgerschool te Zaltbommel. Rijksvieer werd, wat het bleef tot op
We achten haar voor een deel onzer heden.
lezers hoogst interessant en daarom j Van ouds gfebruikte men voor het
willen we 'haar hier afdrukken. overzetten van personen en klein vee,
paard, teen os, een koe, één stuiver.
Voor een schaap vier penningen, voor
een varken acht.
„Item die burgeren zuilen voor
haer lyff te veerloon geeven vier pen
ningen (dus evenveel als voor een
schaap of een half varken!) ten ware bij
groot water, dat men tot Tuyi aen den
dijck moste aenvaeren, dan sullen sy
versculden dubbele geit."
„Eij tijden van ijsganck sal yeder-
een gehouden syn te betaelen na de
gelegenheyt van den tyt ende 't weder".
Natuurlijk werd in den loop der rij
den dit tarief nog ai eens gewijzigd
en aangevuld, maar de pachtsom on
derging in de 17e, 18e en 19e eeuw
betrekkelijk weinig verandering, wel
een bewijs, dat het verkeer vrij sta
tionair was: de groote toeneming dag-
teekent pas uit de 20e. Wel kwamen
er voor de pachters soms slechte jaren,
maajr bijna altijd werd de Magistraat
bereid gevonden hun in de pachtsom
tegemoet te komen. Zoo lezen we in
een van de Resolutieboeken op 24 Juli
gecommitteerd om tezamen met 'den
Ambtman te confereeren met '„zeker
persoen", die aangeboden had „voor
de stad Boemel een gierbrug (gierpont)
op de rivier te leggen", zooals er se
dert 1657 al voor Nijmegen met suc
ces gebruikt werd.
't Is mogelijk, dat men toen op dit
aanbod is ingegaan, -hoewel thet niet
b.ijkt, maar in ieder geval schijnt men
overgevoerd 99.009 auto's en was het
veer verpacht voor f 19.890.
Behoudens een tusschenpooze van
twee jaar (192426)) was het veer se
dert 1880 in handen van de familie Van
Hattem.
En nu gaat dit veer verdwijnen.
Duizenden in den lande zullen er her
inneringen aan behouden: sommigen
aangename, anderen onaangename, al
naardat ze oog hadden voor natuur-
Bruine Boonen.
Witte Boonen.
Erwten.
Split-erwten.
Verkrijgbaar bij
TEL. 9 HEUSDEN.
maag- en spoelwormeD, zoo
wel bij volwassenen als bij
kinderen verdrijft men zeker
en snel met de beroemde,
lekkere Wormpoeders
Fermitan"
bodig ter zijde gezet. Na meer dan overgingen. Uit het contract, dat de
duizend jaar de verbinding te hebben stad in 1639 met den eersten pachter
onderhouden tusschen den Noorder- en van h'et veer, Geurt Engelen, sloof,
Zuider-wal van de Waal, wordt ze wieten we, dat de stad de groote en
uitgeschakeld als niet meer beantwoor- d'e kleine pont leverde, maar dat de
dend aan de eischen van het moderne pachter verplicht was „te houden trij-
verkeer. Meer dan duizend jaar! Want nen last en cast ses veerscuyten ende
zonder twijfel bestond het veer ai in dleselve nae behoorens te bemannen
850, het jaar, waarin we Bommel voor om eenen yederen goet gerieff te doen",
het eerst genoemd vinden. Aan dat
veer heeft de stad, zoo niet haar ont
staan dan toch zeker haar opkomst
te danken, daar het lag in den land
weg, dié Brabant verbond met het
Sticht en 'den belangrijken waterweg,
de Waal, kruiste. Oorspronkelijk be
hoorde het veer aan den Keizer va*
het Duitsche Rijk, als eigenaar dier
.groote stroomen, maar toen deze zij*
rechten op de groote wegen en de
bevaarbare rivieren, op het heffen van
tollen enz. in Gelderland, afstond aan
den Graaf (Hertog) van Geire, kwam
ook het 'veer van Bommel in diens
erfelijk bezit. Aangezien de inkomsten
van het veer derhalve niet de Stad
ten goede kwamen, vinden we het
in het Oud-Archief der stad zelden
vermeld, althans niet vóór 1572, het
jaar waarin Bommel zich losmaakte
v,an Spanje. Alleen toevallig vinden we
het zoo nu en d,an genoemd. Zoo bijv.
in een rekening vvan de ,S. Martenskerk,
d.a. 1467, bevattende de uitgaven ge
daan ter verkrijging van de Pause
lijke bul vooir de stichting van een
altaar ter eere van Sunte Olof. Een
kanunnik en de vicaris Wiihem Schoen
reizen in 't belang van die zaak naar
Utrecht, maken gebruik van het veer
en betalen daarvoor samen „enen stu-
ver". Ook wordt er v,an gesproken
in d,at merkwaardige stuk van 'tjaar
1501 opgesteld door den Schout bin
nen Boemel, J,an Roelofs, waarin hij
zijn hertog, Karei van Geire, tracht
te bewegen zijn Tolhuis, d,at buiten
de waterpoort lag, op de plaats waar j
nu het gebouw van de Sociëteit „De j
Verdraagzaamheid" staat, te versterken
en in te richten tot een gerieflijke en
veilige woning om hem te herbergen,
ais hij in de stad vertoeft. Hij schildert
hem hoe genoeglijk hij daar zou wo
nen: „het is dat hoichste huys, dat in
der Stat is ind leet soe lustich opten
sconen stroem (de Waal) rnd biedt een
suverlike wanderingé op dat Sant langs
dat water, oick Uwer Genaden peer
den te weteren int te beriden (te dren
ken en af te rijden), die seeep op iad
tfeder sien vaeren, die aldair vertol
len, dair menich scyp verbiveert, dat
Uwer Genaden ghift (geeft oplevert)
te tol meer dan 399 enckele gulden.
Oick besiet men aldair dat veer stat,
wie d.air over ind weder;
overvaeren ind als men boven gheet.
soe siet men twe of drie milen rond
omheer in Holtant, "in 't Sticht (de
Dom), in Br.abant". Hieruit blijkt, dat
toen het veer op dezelfde plaats lag
ak nu.
er niet iang plezier van gehad te heb
ben, daar men in 1729 alweer tot de schoon, of slechts business-men waren,
zeilpont is teruggekeerd daartoe waar- die zich groen ergerden, wanneer ze
schijnlijk gedwongen mits verande- soms wat lang moesten wachten we-
ringe in de rivier en een opcomend gens het drukke scheepvaartverkeer,
middeisant." of omdat er een storm woedde, of hee-
Ook in 1779 maakt men nog gebruik r'emaal niet over konden' ,daar de ri"
van de zeilpont blijkens een resolutie v'er me* zwaar drijfijs bedekt was.
in dat jaar genomen: .;,Haer Weled. ^ooi deze ongeduldigen is de nieuwe
en Agtb. hebben na .deliberatie goet- verkeersbrug een uitkomst; nu kun-
gevonden en verstaan, dat voor deze nen ze maal doorjakkeren,
reyze en zonder eenige .consequentie Maar voor de Bommelaars is het ver-
aan den pachter van het veer voor fijnen van het veer een onherstelbaar
deze stad zal worden 'toegestaan een verlies. De neringdoenden vreezen voof
nieuwe spriet in d'e veerpont voor sdlade in.hun zaken en veIe eerbare
1709: .,op requeste van Gerrit en G.:js- Stadsrekening te doen maken en dat, burgers' die gewoon waren s avonds,
bert van den Steen, veer.uyden over de om alle speculatie hieromtrent weg te voor ze slapen gingen, nog even een
rivier de Wael alhier, remonstrerende nemen, in de conditie van de verpach- dichtje te scheppen aan het Veer waar
dat sy voor ses jaeren dat veer ge- 1 ting van het voorzegde veer specificq a^'9d wa* te zien is", zijn bang, dat
pacht hebben voor 1409 gulden jacr- sal worden bepaald, dat ;mast, spriet. /c n'e* z0° gauw 'meer zullen inslapen,
rijks en het God behaagt heeft door zeyïen enz., schoon dezelve vernieuwd a's ze da^ wandelingetje missen. Maar
vehemente winters, stormwinden en moeten worden, onder de 'reperatie (die we hebben goeden moed, dat dat mee
vallen zal, want hoe "stil, hoe rustig
zal het worden in fde stad nlu het ver
meer dóór, maar er langs
„Na meer dan tien eeuwen trouw roieibooten, voor het overbrengen van lang aanhoudende vorst, byzonder in tot der pachterslasten blijft) behoren."
haar plicht te hebben gedaan, wordt wagiens, paarden en groot vee ponten, j desen ja,re 1709 voors. rivier voorden Wanneer in Maart 1793 generaa' De- zal net wPr(
ze van den kabel genomen en als over- j die, van mast en tuic voorzien, zeilend rijt va,n twe a drie maenden innavi- jean van de Fransche arinée verlangt, keer er n'et
gabel te maken, mitsgaders door de dat er een gierbrug .over de waal ge-
doorbraken van de dijken, so in Tie're- slagen zal worden, „daar er een ster
als in Boemelre-weert, s-ij supplianten I k,e passage van cavallerie 'is aange-
niet of weynig «ntfangen ende ge- kondigd", wordt h,em geantwoord, dat
profiteert hebben, dugtende dat door zulks onmogelijk is, maar dat het 't bes-
de opgemeide doorbraken geen passa- t,e zal wezen een gierpont aan te bren-
gie of gerey van wagens en peerden g.en, zoo als men gehad heeft
den geheelen somer •sal rijn, zijnde en daartoe te gebruiken de aak, die
rij supplianten 'derhalve onmagtig so [voorheen als zoodanig heeft dienst
gaat. Meer gevaar bestaat er, ons in
ziens, dat Bommel heelemaal inslapen
zal, tenzij de grootsche plannen tot op
richting van een Bommel-lido (hoe
welluidend 'klinkt dat!) tot uitvoering
komen."
O—
JS. V,
Aangevangen 19 September.
HEUSDEN—ROTTERDAM.
Van HEUSDEN: Maandag en Dinsdag v.m. 1.30 u.Don
derdag v.m. 5 en 7 u.Vrijdag v.m. 5 u.
Van ROTTERDAM: Maandagmid. 2 u.Dinsdagmid. 12.45 u.
Donderdag, Vrijdag en Zaterdagmid. 12 u.
HEUSDEN—QORINCHEM.
Van HEUSDEN Maandag v.m. 1.30 en 6 u.Dinsdag v.m.
1.30 u.Donderdag v.m. 5 en 7 u.Vrijdag v.m. 5 u.
Van GORINCHEM Maandag, 's middags 12 u. en n.m. 3 u.
Dinsdag n.m. 3.45 u.Donderdag, Vrijdag en Zaterdag
n.m. 3 uur.
VEED1ENST 's-HERTOQENBOSCH.
Van ANDEL naar 's BOSCHWoensdag v.m. 4.u.
HEUSDEN 5.30 u.
Van 's BOSCH naar ANDEL: Woensdagmid. 12.30 u. n.m.
Hoofdkantoor Gorinchem, Tel. No. 9
J. H. Tupker, Kantoor Heusden, Tel. No. 7
van
Jacoba Maria Wortelboer,
ri 85 eent per doos bij
Apothekers en Drogisten.
van ouds bekend
ST. JANSSTRAAT 10—12
TELEF. INTERC. 436
Reclamewagens
speciaal tarief.
zeer voordeelige prijzen,
zoowel in Courante
als betere soorten
houden wij
HEUPGORDELS.
BUIKBANDEN.
BUSTEHOUDERS.
JARRETELLE-GORDELS.
Kassier: A. MICHAËL.
KASSIERS EN COMMISSIONAIRS IN EFFECTEN.
W AALWIJK,
TELEFOON 55.
ALLE BAHIICZAKEÜ.
ALLE ASSURANTIËN.
Wegens uitbreiding onzer Safe-inrichting
zijn wederom loketten verkrijgbaar.
Uitsluitend
a Contant.
mw&E
4
t o. de
Nederl. Bank
SOL1ED, SIERLIJK EN GOEDKOOP
