WIE NIET HOOREN WIL, MOET MAAR VOELEN
Reeds als jongen
liet hij zijn gedach
ten gaan. Hoe
hij later zijn plan
nen kon uitvoeren.
door
Carly Vos.
Frederik Tudor.. wie
kent tegenwoordig dien
naam nog? Hij is ver
geten en ook zijn da
den zijn reeds lang in het verleden verzon
ken. En toch was de naam van Frederik
Tudor eens op ieders lippen. Hij bereikte
het toppunt van zijn roem ongeveer hon
derd jaar geleden, maar honderd jaar zijn
een lange tijd en daar Frederik Tudor geen
uitvinder of beroemd veldheer was, doch
alleen een handig koopman, zal men over
al tevergeefs naar een standbeeld van hem
zoeken, ofschoon hij het eigenlijk wel ver
diend heeft.
Frederik werd in het jaar 1780 in Massa
chusetts, een van de staten in Noord-Ame-
rika, geboren. Zijn vader was een En-
gelschman, zijn moeder een Duitsche.
Frederik heeft een heerlijke jeugd ge
had op de groote farm van zijn vader. Als
kind was hij reeds een uitstekend ruiter en
een goed visscher. Als in de harde winters
de zeeën en rivieren bevroren waren, liep
Frederik met voorliefde over het ijs en
toen reeds is de gedachte bij hem opgeko
men, die hij later als jongeman in een
daad omzette.
Het plan? Ja, Frederik had een plan, en
hoe ouder hij werd, hoe vaster vormen het
plan aannam. Zijn vader schudde het
hoofd. Vrienden bespotten hem, maar Fre
derik liet zich niet van de wijs brengen.
Waarom zou het niet mogelijk zijn, wat hij
bedacht had ten uitvoer te brengen?
In Zuid-Amerika heerschte een tropisch
klimaat en zelfs in den winter was daar
sneeuw noch ijs. Als het nu zou gelukken
ijs in blokken daarheen te vervoeren, dan
moest men daarmede toch een aardig som
metje kunnen verdienen. Ja, dat moest
men zeker! IJs was voor zoo vele dingen
goed: men kon er levensmiddelen in goed
houden; men kon koortslijders verlichting
brengen, men kon.... ach, men kon zoo
oneindig veel met ijs beginnen. En, in dien
tijd kon men nog geen kunstmatig ijs ma
ken, want vriesinstallaties bestonden er in
die dagen nog niet. Alleen het ijs, dat de
natuur leverde kwam in aanmerking en
hierop bouwde Frederik zijn stoute plan
nen en hij was vast besloten deze gedachte
op zekeren dag in een daad om te zetten.
Helaas moest hij vele jaren wachten en
het was eigenlijk een droeve geschiedenis,
die hem tot de daad bracht. Zijn vader
stierf namelijk onverwacht en liet hem
achter met een erfenis van zesduizend dol
lar. Dat geld wilde hij besteden om zijn
plan uit te voeren. Hij ging naar een ree
der om daar de onderhandelingen te be
ginnen, maar men was zoo verbaasd, dat
men het gladweg weigerde, toen Frederik
Tudor verklaarde, 't schip vol ijsblokken te
willen laden en daarmee naar Zuid-Ameri
ka te varen. Bij twee andere scheepvaart
maatschappijen verging het hem niet an
d«r» en pas de vierde verklaarde zich aar-
Z€l«nd bereid de „gevaarlijke" lading te
vervoerendoch slechts onder beding,
dat Frederik Tudor zelf mee zou varen.
Aan deze voorwaarde voldeed de jonge
man gaarne. Hij liet het schip met groote
ijsblokken vol laden en bewaakte de lading
dag en nacht. De mare, dat er een groot
transport ijsblokken naar Zuid-Amerika
onderweg was, lokte duizenden nieuwsgie
rigen om naar de haven te gaan, toen het
schip wegvoer. De menigte kaeK het „doo
ds s«bip" na, tot het uit h«t gezicht ver-
dw«wr whs.
Maar ae' geluk was met Frederik Tudor.
In alle Zuid-Amerikaanschi havens, waar
hij aanlegde was men bijna sprakeloos,
want een schip, dat alleen ijsblokken be
vatte, had men nog nooit gezien.
Toen ij wat over hun verbazing heen
waren, wü«le iedereen ijs koopen en zoo
kon Frederik Tudor met een aardige ver
dienste naar huis terugkeeren.
In het jaar 1805, toen op het eiland Mar
tinique een erge koorts-epidemie heersch
te, waaraan duizenden menschen stierven,
verscheen hij met een nieuwe scheepsla
ding ijs en droeg op deze manier veel bij
tot genezing van j ontelbare slachtoffers.
Een jaar later was hij echter bijna ver
moord geworden.
Hij was in een stille Braziliaansche bocht
voor anker gegaan en had vijftig ijsblok
ken aan de inboorlingen verkocht. Wat
deden echter deze menschen? Zij lieten de
ijsblokken in de zon liggen, en toen zij ze
den volgenden dag wilden vervoeren, wa
ren de ijsblokken natuurlijk gesmolten.
Dat het ijs smelten kon. daarvan hadden
zij geen begrip en zij verdachten den blan
ken man er van,i dat hij des nachts het ijs
weer had teruggehaald, of dat hij hun
tooverijs had verkocht. De mannen lieten
zich niet overtuigen.
In cano's omringden zij het groote schip,
schoten vergiftige pijlen op Tudor en de
blanke bemanning af en gingen er tenslot
te toe over brandfakkels op het schip te
werpen. Wie weet, wat er nog gebeurd zou
zijn, als Tudor niet op het laatste oogen-
blik bevel had gegeven het anker te lich
ten en er van door te gaan. Ternauwernood
ontkwamen hij en zijn bemanning aan den
dood en hij heeft het later nooit meer ge
waagd met inboorlingen zaken te doen.
Dit avontuur kon echter zijn zegetocht
niet stuiten. Zijn naam werd steeds be
roemder en plotseling doken hier en daar
menschen op, die hem concurrentie aan
wilden doen.
Desondanks wendde in het jaar 1833 de
Britsche Regeering zich tot Frederik Tu
dor en niet tot zijn concurrenten, toen het
er om ging ijs naar Indië te verschepen.
JjIO5.l-
ïx>~358SSt81fd6d|iSiS5Sb|||x£s,
OPLOSSING:
Het teekenen op
kleine ruitjes.
een kunstschilder.
Onbetrouwbaar.
Wel Paultje, hoe vindt je den nieuwen
onderwijzer?
O, wel aardig, moeder, maar ik geloof
niet, dat ik hem kan vertrouwen. Gisteren
zei hij, dat 4 en 5 9 was en vandaag zei
hij, dat 2 en 7 negen is.
Frederik Tudor sloot een contract, waarbij
hij het monopolie verkreeg voor deze
transporten en jaar in jaar uit heeft hij
scheepsladingen, die uitsluitend uit ijs
blokken bestonden, naar Indië verscheept.
In Calcutta werd de
lading gelost en werden
er groote onderaardsche
opslagplaatsen gebouwd
waar men het ijs zon
der groot verlies gerui-
men tijd kon opslaan.
Tenslotte kwamen de
Japanners en Chinee-
zen ook bij Tudor voor
de levering van ijsblok
ken. Vele jaren lang
heeft Tudor deze zaken
gedreven, waarna hij
zich uit het zakenleven
terugtrok. De droom, die
hij als jongen reeds ge
koesterd had, was in
vervulling gegaan!
EEN REKENKUNSTJE
Wie kan zes cijfers uit
de hierbij afgebeelde
tabellen vinden, die sa-
jnen 21 als uitkomst ge
ven? De opgave is
moeilijker dan zij er op
het eerste gezicht uit
ziet. Dat komt omdat er
een kleine truc bij ge
bruikt moet worden.
HET MAKEN VAN
ALLERLEI SPEEL
GOED.
Hier zien jullie ver
schillende voorbeelden
om allerlei aardig speel
goed zelf te maken.
Daarvoor kunnen jul
lie zooals bij het schild
wachthuisje bijvoor
beeld een oud doosje
gebruiken, waarin de
deur wordt uitgesneden
en met een aardig rand
je papier omplakt, voor
de nette afwerking,
terwijl het doosje dan
op een stukje karton
of stuk triplex kan wor
den gelijmd.
Op dezelfde manier
kun je van een leeg lu-
fersdoosje een kruiwa
gen maken met een
stukje karton als wiel.
Probeeren jullie nu
zelf de andere voorwer
pen te maken zonder
dat wij vertellen, hoe
't moet gebeuren.
MOEILIJKE SOMMEN.
Jan was dien morgen niet op school ge
komen en de meester kreeg het volgende
briefje:
Meneer, Jan kan vandaag niet op school
komen, omdat hij inplaats van zijn vader
de deur vandaag open moet doen als er
gebeld wordt. U hebt Jan gisteren een som
mee naar huis gegeven, die was zoo: „Wan«
neer een weide zes vierkante kilometers
groot is, hoe lang moet een man dan loo-
pen als hij per uur 5 kilometer aflegt?"
Jan is nog geen man en daarom kon hij
de som niet maken. Zijn vader is er nu op
uit gegaan vanmorgen al vroeg en hoopt
vanavond weer bijtijds terug te zijn, het
zal alleen moeilijk wezen omdat hij
meestal veel harder loopt dan 5 kilometer
per uur. Als U weer eens een lastige som
opgeeft, wilt U die dan voor de vrouwen
opgeven, want het is zoo lastig om zonder
man en vader te zitten den heelen dag.
Met vriendelijke groeten, de moeder van
Jan.
Vriendelijk!
De directeur van den dierentuin was
met vacantie toen hij het volgende briefje
van zijn plaatsvervanger ontving: „Alles
gaat goed, behalve de chimpansee, die
schijnt dood te gaan van verlangen naar
een kameraad. Wat zullen wij doen tot
U terugkomt?
RADIO.
Gisteren hebben wij heerlijk genoten
van de radio! Tannhauser! Schitterend!
O, wij luisteren nooit naar die kleine sta
tions.
Een vrije middag.
Toen Marietje met haar moeder een wan
deling maakte, liep er een locomotief zon
der wagens over de spoorrails.
Opeens zag Marietje dat en zei tegen
haar moeder: Kijk eens, moeder, die loco
motief heeft vandaag ook een vrijen mid
dag.
OAS' IS lEJPSR WAAR.
P-wrtta» va* e«i KHmteel: Ja meneer, dit
Jcasteel is al meer dan duizend jaar oud en
nog heelemaal in goeden staat. Laat ik er
evsn DQvwfcgen, dat U er zeker van kunt
zijn, dat ze tegenwoordig zulke oude
kasteelan niet meer bouwen.
Gehoorzaam.
Moeder: Als je voor de tweede keer ge
vraagd wordt of je nog een stuk taart wilt
hebben, dan moet je zeggen: Neen, dank
U. Vergeet het niet hoor.
Frank ging naar zijn tante, die jarig was
en alles ging goed, tot tante hem vroeg:
Frank wil je nog een tweede stuk taart?
Frank: Neen, dank U; vergeet het niet
hoor!
Knappe kippen.
Klein meisje: Mammie, zwarte kippen
zijn toch een boel knapper dan witte, niet
waar?
Mammie: Waarom kindje?
Klein meisje: Omdat zwarte kippen wel
witte eieren kunnen leggen, maar witte
kippen geen zwarte eieren.
Jongens, als jullie vruchten eten,
Wees verstandig en drink later,
Als je dorst krijgt, en het wordt heeter,
Heelemaal geen druppel water.
Sprak hun moeder, tot haar spruiten,
De jongens lachten en gingen heen,
Zij holden samen gauw naar buiten.
En plukten vruchten als niet één.
Maar nadat zij hadden gegeten,
Hun buikje rond en nog wat in hun klomp,
Ach, zij moeten zelf maar weten,
Holden ze samen naar de pomp.
Nu moeten zij hun daad bezuren,
Zij liggen te krimpen van de pijn.
Dat komt van al hun malle kuren,
En van hun ongehoorzaam zijn.
OPLOSSING: Rekenkunstje.
21 is een oneven getal, en de getallen
op de tabellen zijn eveneens allemaal on
even. Nooit kunnen zes oneven getallen 'n
oneven getal als uitkomst geven. Daarom
gebruiken wij hier een truc, waarvan wij
reeds in de opgave melding maakten. Er
staat namelijk niet in de opgave, dat de
6 der in de tabellen staande getallen er uit
gezocht moeten worden, doch „zes cijfers"
Wij kunnen dus rustig twee cijfers uit de
tabel tot een getal maken, dus bijvoorbeeld
twee van de voorhanden zijnde eenen tot
11. Op deze manier is een van de mogeüikel
oplossingen bijvoorbeeld: 11 3 _l 3
1 21.
