Land- en Tuinbouw
Lied van de Week
Rechtzaken
Burgerlijke Stand
Intellectueel Den Haag
[VOEDSELVOORZIENING.
Onder de huidige omstandigheden
is het geboden, dat van de voorra
den producten ten dienste van de
voedselvoorziening in geen geval iets
verloren gaat.
In dit verband vestigt het Rijks
bureau voor de voedselvoorziening
in oorlogstijd er de aandacht op,
dat zij, die graan of eenig ander
product, dat voor de voedselvoor
ziening van belang is, in voorraad
voorhanden hebben, volgens art. 2
van het voedselvoorzieningsbesluit
verplicht zijn, daarvoor die zorg aan
te wenden, welke redelijkerwijs van
hen verlangd kan worden.
Dit houdt in, dat personen, die
bovenvermelde producten in voor
raad of voorhanden hebben, ver
plicht zijn voor afdoende beveiliging
tegen brand, diefstal, inbraak e.d.
zorg te dragen. Indien producten ver
loren gaan, doordat onvoldoende
voorzorgsmaatregelen zijn getroffen,
zal vervolging plaats hebben op
grond van het voedselvoorzienings-
Sluit.
Het is noodzakelijk gebleken, in
het bijzonder in de grensstreken, de
aandacht te vestigen op deze ver
plichting. Nalatigheden worden ge
straft met hechtenis van ten hoog
ste een jaar en geldboete tot een
maximum van 25.000 gulden, terwijl
aan hen, die opzettelijk in strijd han
delen met het hier bedoelde voor
schrift, langdurige gevangenisstraf
fen kunnen worden opgelegd.
DOOR GASVERSTIKKING OM
f HET LEVEN GEKOMEN.
de '51-jarige H. N. en zijn 63-ja-
rige echtgenoote H. M. N. geboren
tW., zijn door de werkster, die zich
®s middags aan de woning in de Abri-
kozenstraat te 's-Gravenliage vervoeg
de en op haar bellen geen gehoor
kreeg, en die daarop na het open
maken van het deurraampje naar
binnen ging, dood in de woning aan
getroffen.
Het bleek, dat beiden waren be
dwelmd door uitstroomend gas, ver
oorzaakt door het feit, dat bij het
hanteeren van e^n z.gn. gaspook,
de slang van de fitting aan den muur
.was gesprongen.
Beide personen zijn door den Ge
neeskundigen Dienst naar het zieken
huis aan den Zuidwal overgebracht.
ONTSMETTING VAN BIETENZAAI-
TEGEN BIETENBRAND.
NATONTSMETTING.
Het los storten van het zaad in
de vloeistof is voor de bevochtiging
beter dan de onderdompeling in een
Zak. Na de behandeling wordt het
Zaad zoo dun mogelijk uitgespreid.
[Vaak omzetten bevordert een snelle
droging. Met het zaaien behoeft plet
gewacht te worden tot het zaad vol
komen droog is.
De resultaten, die bij toepassing
van deze werkwijze worden verkre
gen zijn doorgaans iets minder dan
bij onderdompeling van het zaad.,
Hier tegenover staat echter, dat het
zaad spoedig na de ontsmetting zaai-
droog is, terwijl de duur van de be
handeling kort is. Het zaad wordt n.l.
4 a 5 min. in de trommel rondge
draaid.
Bij de toepassing van de machinale
omschepmethode is het ten zeerste
gewenscht gebruik te maken van ma
chines, die zoodanig zijn ingericht,
dat de vloeistof, tijdens het draaien
tót het zaad toevloeit.
'Wordt de vloeistof in één keer
aan het zaad toegevoegd, dan gaat
net samenkoeken.
KUNSTMESTTOE WIJZINGEN.
Met meer dan gewone belangstel
ling zullen de boeren en tuinders
de mededeelingen over de aanvul
lende toewijzing van kunstmeststof
fen bekeken, ja bestudeerd hebben.
Het kunstmestvraagstuk is een zeer
belangrijk vraagstuk voor onze bo
dembewerkers. En waar deze bo
dembewerkers gaarne vooraan zou
den staan in den productieslag 1912
om mede te helpen het volk van ei
gen bodem te voeden, daar moet het
wel teleurstellend werken, dat men
niet zooveel kunstmeststoffen kan be
komen, als men wel noodig heeft
voor een normale, laat staan voor
een verhoogde bodemproductie.
De vage hoop, dat een aanvullen
de toewijzing nog eenige reden zou
geven tot optimisme voor de eerst
volgende oogst is nu wel vervlogen,
al zullen degenen, die nog in de ter
men vallen voor een aanvulling, wel
dankbaar zijn.
Voor de graslanden is niets meer
te verwachten. Dat is jammer, omdat
deze toch ook, zij het indirect, mede
helpen bij de volksvoeding, door
melk, boter en kaas en door vleesch.
Meer dan ooit zullen deze graslan
den dus op oude kracht moeten te
ren. Doch deze oude kracht is ook
aan grenzen gebonden. Dit geldt zoo
wel voor de graslanden als voor de
bouwlanden, bijzonder wat het fos-
forzuur aangaat. Want de 10 kg-fos
forzuur, die voor de bouwlanden is
uitgetrokken, is als een droppel op
een gloeiende plaat. Wat beteekent
een halve baal slakkenmeel op een
bunder grond?
Met hoeveel verlangen ziet men
weer uit naar den ouden tijd, toen
men over zooveel kunstmest beschik
ken kon, als men wilde. En wij kun
nen ons voorstellen, dat men nu
reeds plannen maakt, om, als de tijd
weer aanbreekt (wij hopen van spoe
dig) nog meer dan voorheen met slak
kenmeel te bemesten, omdat men nu
wel gemerkt heeft, hoezeer de reser
ves, die daarmede in den bodem ge
legd worden, in tijden van nood te
pas kunnen komen.
Wij hopen echter, dat het nooit
weer zoover zal komen. Doch af
gedacht daarvan is nu toch wel dui
delijk de groote beteekenis van slak
kenmeel voor den land- en tuinbouw
bewezen.
AGRICOL'A.
Guus Retlem Jr.
Te Den Haag is een nieuwe
politieverordening ingelascht,
welke inhoudt, dat men in
meer bijzondere gevallen en
op last van den Burgemeester,
verplicht is, bij hevigen
sneeuwval, ook den rijweg
voor zijn huis, over een breed
te van 5 meter, schoon te
houden.
Ik zal niét zeggen, dat het leuk is,
Wanneer je thuiskomt van je werk,
Dan óók je straat nog schoon te
bikken.
Niét ieder is ook even sterk
De sneeuw ligt maar niet vastge
vroren
Met bobbels, decimeters dik...
En 'k kan ze levendig begrijpen:
Uw...verontwaardiging, en schrik!
U ziet zichzelf al staan te hakken,
Met spade, bijl en pikhouweel...
We hakken graag, maar... op el
kander
Dit vergt ik voel het wel
wat veel,
En 'tis me, eerlijk, ook niet duid'lijk
Waar moet je met die sneeuw naar
toé?
'tTrottoir, de straat? 'tmoet alles
schoon zijn,
Dus wat ik met dat vrachtje doe?
Moet ik dat in m'n tuintje bergen?
Of laten smelten bij m'n haard?
Enfin, dat zijn tenslotte zorgen,
Die komen later, uiteraard!
Maar één ding geeft ons dit toch
zéker,
Zoo valt me daar al schrij
vend in
We leeren onze buren kennen
We krijgen méér... gemeenschapszin!
En broederlijk staat „Jansen, naast
ons"
Die steeds, zoo uit de hoogte doet,
Straks zij aan zij met mij te hakken..
Want 'tsne euwt bij Jansen evengoed!
En... ha, bonjour! daar heb je
Pieters
Heb jij nog asch? 'tis toch niet waar?
Enfin, jij boft maar weer niet weinig,
Zoo ben je gauw en afdoend klaar!
Gut, kijk 'es aan? de dames Reuvers?
Och heden, met een kólenscliep??
Nou, 'k zal U straks wel even helpen
Als ik mijn deel gereinigd heb...
En in den arbeid, zooals meestal,
Staan wij plots dichter tot elkaar...
De buren worden... onze vrienden,
We spelen 'tmet een grapje klaar.
Zóó wordt ons tóch al deftig Haagje,
Dit jaar een stad maak ik me
Van louter... intellectueelen,
Want iédereen doet... „scheppend"
werk
Uit de geschiedenis van het
Land van Heusden van
de vroegste tijden tot de
invoering van het Chris
tendom.
Daartegenover stonden als goede
eigenschappen oprechtheid, trouw,
gastvrijheid enz.
KANTONGERECIl T
's-HERTOGENBOSCII.
Zitting van Woensdag 25 Febr.
Warenwet: M. C. V., Sprang-Ca-
pelle f40.
Jachtwet: IIV., Drunen, 3 mad.
hechtenis.
Identificatieplicht: E. M., De Wer
ken en Sleeuwijk f2.
Geen nummer en letter; P. v. d. V.,.
Veen f3.
Geen blauw licht: J. G. R., Sprang-
Capelle f 2.
Geen richting aangeven: A. M.r
Vlijmen f2.
Rijden met niet verlicht rijwiel:
T. S., Alm kerk 2 keer f2.
Geen achterlicht: J. D., Ammerzo-
den f 3.
HEUSDEN.
Geboren: Bonifatius Matheus Jose-
sephus Maria, z. van C. M. Vrees
lijk en van W. A. J. Smulders.
Ondertrouwd: Henricus J. G..
Kurth en Allegonda T. v. Hooff.
WERKENDAM.
Geboren: Pierre Henricus M. M.,
van P. M. C. M. Swagemakers en
J. A. G. Koopmans; Otje, d. van G.
Visser en C. Rijkers; Suzanna, d.
van Ph. v. d. Wiel en M. J. P. v.
Berchum; Leny, d. van J. Hoogen-
doorn en J. v. Wijk.
Getrouwd: Silis van Noorloos 24
j. en Antonetta Cornelia Ippel 22 j.
OndertrouwdPieter Hendrikus
Vink 23 j. met Jenneke Corn. Schui-
tema, 22 j.
Overleden: Dingena Walraven, 64
j., echtg. van M. Schouten 64 j.;
Neeltje v. d. Assem, Wed. van G.
W. v. d. Schuit, 69 j.
Bietenbrand, een ziekte, waarbij de
jonge plantjes aan den voet zwart
worden, kan door meer dan één
schimmel veroorzaakt worden. Een
van deze, Phoma 'betae, die in ver
reweg de meeste gévallen de oorzaak
,is, gaat met het zaad over en kan
door zaadontsmetting béstreden wor
den; tegen de in den grond overblijf
vende en van daaruit de plantjes
aantastende schimmels helpt zaadont
smetting niet. Het kan dus wel eens
voorkomen, dat, niettegenstaande ont
smet zaad is uitgezaaid, de opkomst
te wenschen overlaat, of dat er toch
ïiog vele plantjes wegvallen. Dit mag
echter geen reden zijn om de ontsmet
ting van het bietenzaad achterwege
te laten.
Op grond van resultaten, verkre
gen bij door den Plantenziék'tenkun-
Idigen Dienst genomen proeven, kan
alleen de aanwending van de hier
onder aangegeven middelen worden
aanbevolen. De verbouwer, die zelf
zijn bietenzaad ontsmet, gebruikë dus
[uitsluitend één van deze middelen,
terwijl zij, die ontsmet zaad aankoo-
pen, goed zullen doen zich ervan
te vergewissen met welk' middel het
zaad is of zal worden ontsmet.
De ontsmetting kan geschieden
Ifloor het bietenzaad 2 uur (bij gebruik
van Germisan 4 uur) onder te dornj-
pelen in een oplossing van (in alpha,-
betische volgorde genoemd) Abavit-
natontsmetter, Ceresan-natontsmetter,
Fusariol of Germisan, ter sterkte van
11/4 procent (1/4 kg. ontsmettingsstof
fcvp 100 liter water).
Pier kg zaad heeft men ongeveer 3
'4 Titer van de oplossing nadelig. De
zelfde oplossing kan meermalen ach
tereen gebruikt worden, mits na elke
behandeling zooveel nieuwe oplossing
Wordt toegevoegd als door het zaad
Wordt weggenomen. Men kan aanne
men, dat 1 kg zaad ongeveer 0.8 a 1
liter oplossing opneemt.
Uitzaaien van iets vochtig zaad be
vordert zelfs de kieming en de op
komst. Bij het zaaien met de machine
dient er rekening mee gehouden te
worden, dat het zaad door vochtop-
name is uitgezet.
De ontsmetting kan geschieden vol
gens de machinale omschepmethode.
Hierbij wordt het zaad ontsmet in
de apparaten, die gebruikt worden
voor de droogontsmetting. Een goe
de ontsmetting wordt verkregen door
per 20 kg zaad 4 liter van eenj 3 pro-
centige oplossing van bovengenoemL
de middelen te gebruiken.
DROOGONTSMETTING.
Als droogontsmetting'-m ddelen voor
de ontsmetting van bietenzaad wor
den (in alphabetische volgorde ge
noemd) aanbevolen Betanal 5238^ Fu
sariol droogontsmetter en U.T. 685.
Per kg. zaad wordt 8 gram van deze
middelen gebruikt. De ontsmetting
moet, met het oog op mogelijk in
ademen van ontsméttingsstof en ook
voor bet verkrijgen van een goede
menging, geschieden in de voor dit
doel in den handel zijnde droogont,-
smettings-apparaten.
Droog ontsmet bietenzaad kan niet
worden voorgeweëkt.
Nadere inlichtingen worden gratis
verstrekt docr den Plan'enziektenkun-
digen Dienst te Wagéningen en de bij
dien Dienst werkzame ambtenaren,
alsmede door de Rijkslandbouwoon-
sulenten.
sterk
- :j yfïtmüT mm
GEMAKKE.UJK. VOOf^hE: ZWjJNTJESJAGe.t^3
SLECHT VOOt^CiE. FIE-TS
(Polygooa-Seym)
'Uit de vroegste tijden zijn., met "be
trekking tot het Land van Heusden
en Altena, maar weinig positieve be
richten tot ons gekomen. Iets meer
vernemen wij over de geschiedenis
uit dit gebied uit de geschriften der
Romeinen. Uit het werk .van Julius
Caesar, den beroemden Romeinschen
historicus, zou men moeten opmaken,
dat het Land van Heusden, óf ten,-
iriinste een gedeelte daarvan, "door
Menapiërs is bewoond geweest, een
volk, dat tot de Galliërs 'behoorde,
net zooals de Batavieren.
Wanneer de verschillende stammen
zich verbinden tegen de Romeinerg
nemen de Menapiërs een zeer actief
aandeel in dezen strijd en zelfs,, wan
neer de eersten reeds gezanten zenden
voor vredesonderhandelingen houden
zij nog steeds het zwaard omkneld.
'In de uitgestrekte bosschen en ach,-
ter de ontoegankelijke moerassen wis
ten zij zich te handhaven, zoodat Cae,-
sar tenslotte ook door het ruwe we
der en gure jaargetijde, gedwongen
was zich terug te trekken.
Hieruit blijkt tevens, dat het Land
van Heusden vroeger boschrijk is ge-
w eest, zooals het oude Menapië, waar
toe o.a. ook de geheele Meierij van
's Hertogenbosch behoorde^ ten deele
met wouden was bedekt.
Wie de immense poldervlakten van
het Land van Heusden en Altena ziet,
kan zich moeilijk voorstellen, dat,
waar nu de malsche weiden liggen,
eens geweldigé woudreuzen him zwa
re kruinen schudden. Maar allerlei
oorzaken waren er, waardoor de toe
stand werd, zooals die nu is. (Vgl.
b.v. de duinen langs de Zuidzijde van
de Langstraat, van „Venltoon" of
Loon-op—Zand, via de Giersbergen
naar Drunen. Eertijds moet daar vlak
land zijn geweest, doch de verschrik
kelijke Cimbrische vloed, die naar be
weerd wordt, 100 j. v. Chr. hier alles
overstroomde, moet die gansche dui
nenrij hebben opgeworpen
Heel zachtzinnig én vreedzaam was
het volkje der Menapiërs niet. Woest
waren zij, als de bodem, waarop zij
leefden en de geringste beleediging
hun aangedaan, deed hen naar het
zwaard grijpen, om die met bloed
uit te wissen. Hard en wreed konden
zij zijn in hun oorlogvoeren. De krijgs
gevangenen werden afgemaakt én
zelfs de aanstaande moeders onder de
vijandelijke stammen, wanneer hun
waarzegsters voorspelden, dat dezen
het leven zouden schenken aan zo
nen.
Arbeid op den akker verafschuw
den zij. Jacht was hun geliefkoosde
'bezigheid, terwijl dronkenschap en
dobbelspel, waarbij zij soms hun vrij
lieid verspeelden, tot hun ondeugden
behoorden. L
Als de Batavieren waren de Mena
piërs heidenen, die hun gloden niet
dienden in tempels, maar in de oer
wouden, of op de weiden. Daar
brachten zij hun offers, oók wel men-,-
selien offers. Veel waarde hechtten
zij aan de uitspraken van priesters
en waarzegsters, want zij waren in
strumenten der goden.
In de gezangen der rondreizende
barden klinkt op de vereering hunner
helden, die de wondere daden der
stam tot stand brachten.
Opperhoofden hadden de leiding.
Zij bestuurden naar ongeschreven
wetten.
Mocht Julius Caesar zijn strijd te
gen deze woeste stammen hébben ge
staakt, toch konden de Menapiërs hier
niet blijven wonen. Nieuwe horden
Zwermden aan. Tenchteren en Usipe-
ten, zelf verdreven door de Sue ven,
kwamen opzetten uit het Oosten, als
een ontembare stroom en joegen de
Menapiërs voor zich uit en ontnamen
hun hun oorspronkelijke bezittingen
en landerijen.
Doch dan keeren Julius Caesar's
legioenen weer en verslaan in de
buurt van Heusden, of te Woudri-
chem, de overweldigers. (Anderen
zeggen, dat dit geschiedde te Alem).
Uit den geboden steun aan de Me
napiërs blijkt, dat de verstandhouding
tusschen hen en de Romeinen langza
merhand beter was geworden. Maar
men vergete niet, dat de Romeinsche
veldheer, vooral uit eigenbelang han
delde, daar hij "niet gaarne de dapè
pere Germanen zoo dicht 'bij zijn
grenzen zag.
Lang bleef de góede verstandhou
ding niet gehandhaafd.
Als Caesar oversteekt naar tBrittan-
nië, staan de Menapiërs op tegen de
Romeinen, maar het jam'merlijke ge
volg is, dat him oogst wordt ver
nield, hun hutten in 'vlammen opgaan
en zijzelf gedwongen worden lijfs1-
behoud te zoeken in tde oerwouden.
Ook een nieuwe opstand 'heeft geen
gunstig resultaat en de opstandelin
gen zien zich genoodzaakt gijzelaars
te zenden naar het Rjomeinsche leger
kamp.
Later werden ze opgenomen ineen
Romeinsch wingewest. Teneinde hen
in toom te kunnen houden, verplaats
ten de Romeinen de £>icambren naar
de gebieden der Menapiërs. Aan de
zen moesten zij hu hun 'land. afstaan.
Tevens werden tal van sterkten langs
de Maas gebouwd, o.a. te Kessel en
te Blerik. i
Ook ide Batavieren onder Claudius
Civilis deden strooptochten in het
land der Menapiërs. Misschien trok
ken hier later ook de Salische Diare
ken binnen.
In 358 n. Chr. wierpen vele onder
worpen stammen het Romeinsche juk
af en toen vestigde zich hier het
bestuur der Armorichen Dezen verv-
eenigden zich met de Franken, en
onder Cloris (481511), den Frankê-
schen koning, vermeesterden, zij gjet-
heel Gallië waaraan tij den naalm van
„Rijk der Franken" gaven."Na Cloris'
dood valt zijn sterke rijk in vier dee-
len uiteen. Zijn oudste zoon, Theof-
dorik ontving Austrasië of Oost-Fran
kenland en hiertoe "behoorde ook het
Land van Heusden.
Reeds in dezen tijd maakten de
woeste Noormannen de landen onr
veilig, maar TKeodorik trad krach
tig tegen hen op en dwong hen den
veroverden buit achter te laten, toen
zij zich weer op hun drakenschepen
wilden begeven. Tevens moesten zij
de gemaakte gevangenen weer los
laten.
In deze eeuw (530) wordt ook de
jaartelling veranderd door Dionysius
de Kleine, een Scyth van geboorte.
Men begint ze dan bij Christus' ge
boorte en rekent ze niet meer naar
de regeering van de Romeinsche kei
zers of consuls, enz. Het duurde evenr
wel nog tot de 9e eeuw voor de West-
te rsche christenen deze jaartelling
aanvaardden. De Oostersche gingen
er eerst nog veel later toe over.
Machtig was vooral ook Dagobert,
een opvolger van Theodorik, die verp
schillende gebieden aan zijn rijk toef-
voegde. Nog1 bij zijn leven ontving
zijn zoon, Sigébert, zijn rijksgebied,
en werd deze dus oók heerscher over
het Land van Heusden. Een krach
tig bestuurder was deze niet. De re
geering liet hij meer over aan zijn
Groot-Hofmeester Grimoald, terwijl
hijzelf zich meer wijdde aan den
bouw van 'kloosters en inrichtingen
van liefdadigheid.
De zuster van den Groot-Hofmees
ter, Geerlruud, heeft waarschijnlijk
een kapel laten stichten, daar, waar
nu Geertruideriberg liglt.
De Romeinen toch, in wier legioe
nen oók christenen dienden, hadden
hier de eenige zaden van het evan
gelie gestrooid, al breekt er dan meer
licht door in de 4e en 5e eeuw, voor
al, wanneer de Franken het christen
dom) aanvaarden. Vooral Sigiebiert bei-
ijverde zich om het christendom meer
en meer uit te breiden.
In 650 is Elogius, de goudsmid,
een vurig prediker, al bereikte hij'
minder resultaat. Willibrord, die het
geheele land doortrok, vergiezeld van
meerdere helpers, zag betere uitkom
sten. Een van zijn metgezellen, Suit-
bertus of Zwitbert wijdde, in 698 on
geveer, de kerken te Ark el, Woudri,-
cliem, Rijswijk en "Oud-Heusden in.
In laatstgenoemde plaats stond eer
tijds waarschijnlijk' een tempel, zooals,
naar men 'beweert, ""de 'kerk te Aal
burg is verrezen op de gjnondslagen
van een oud-heidenschen tempel al
daar. Hier moet de beroemde zen
deling Williibrordus Wel 'gepredikt
hébben.
