HIT HET LEVEN
VERDUISTERING PAPIER
COMPLETE MEUB1LEER1NQ
Firma CH. SCHREUDER Zn.
W. TIMMERMANS ZONEN
FEUILLETON
Burgerlijke Stand
Coóp. Boeren Leenbank „L. B".
Rentevergoeding voor inlagen 2
Veerdienst „JANiHÏÏDI.
REPARATIE-INRICHTING
WASCHKLEMMEN
EN HANDZAGEN
W. P. YAN DER ZALM
WIJK EN AALBURG.
k lo
OVERZICHT
gewijzigde
Omzetbelasting
De Geschiedenis van het
Land van Heusden tot 1318
MATRASSEN - BEDDEN - LOOPERS
GEEN MOTORBRANDSTOF
VOOR GRAANMAAIERS.
VERVOER OUDE RUBBER.
De geschiedenis van het
Land v. Heusden tot 1318. 3e Art.
In 1135 kwam Willem I aan het
bewind in Heusden. Onder den kei
zer van Duitschland, Koenraad, on
dernam hij een tocht naar het Hei
lige Land. Toen hij kinderloos over
leed, volgde zijn broer Arend hem
op. Ook diens zoon, Jan IV, trok ter
kruisvaart. Onder zijn bestuur trok
ken in 1184 de Heusdenaren tot twee
maal toe op tegen den Bosch, waar
zij uit afgunst op den t oenemenden
bloei dezer opkomende stad, de hui
zen vernielden. Hier toch nam de
binnenlandsche handel, vooral ook
ook door de gunstige ligging, toe.
Succes had Heusden evenwel niet,
tenminste niet blijvend. De Brabant-
sche hertog, Godfried III, herbouw
de Den Bosch weer en tijdens diens
zoon, werd de nederzetting in 1196
door muren en grachten omringd.
Van Wouter Spirink, den tweeden
zoon van Heer Jan, is het bekende
geslacht Spirink, in ons vaderland
afkomstig. Deze nakomelingen van
dit geslacht kwamen nog in de 19e
eeuw voor. De Spirinks woonden op
Creyenvelt, onder Aalburg en voer
den den naam van Spirink van Aal
burg. Dit dorp hadden de Spirinks
vermoedelijk in leen van den Heer
van Heusden.
Het jaar l!200 zag in de buurt van
Heusden een bloedigen veldslag. Dirk
VII, Graaf van Holland was n.l. in
oorlog geraakt met den bisschop van
Utrecht en die in hertog Hendrik
van Lotharingen en Brabant, een
bondgenoot had.
De Graaf veroverde 's-Bosch en
haalde daar veel buit, maar op den
terugtocht wordt hij door zijn vijand
overvallen en geraakt hijzelf in ge
vangenschap. Alleen tegen een zeer
hoog losgeld kon hij zijn vrijheid
terugkrijgen. Bovendien zou hij voor
Dordrecht en omgeving, b.v. Dussen,
leenplichtig worden van den bis
schop van Utrecht.
In dezen strijd bleef de heer van
Heusden neutraal, en spaarde zoo
de stad voor veel leed.
Tot 1202 was Robert V, Heer van
Heusden, die weer werd opgevolgd
door Jan V. Van hem, noch van Jan
VI vermeldt de geschiedenis veel.
Door zijn derden zoon werd Jan VI
de stamvader van het geslacht Heus
den van Heesbeen, waar dit geslacht
een machtig kasteel bewoonde. Van
dezen burcht is evenwel niets meer
over.
De meesten zijner voorvaderen
hadden den toch gedaan naar het
Heilige Land. Intusschen bleef de
oude rivaliteit tusschen Heusden en
Den Bosch bestaan. Het leek er naar
dat deze laatste plaats weldra Heus-
4. i
den zou overvleugelen. En Jan van
Heusden berokkende de opkomende
stad, ondanks verdragen, telkens
schade. De Hertog van Brabant
eischte vanzelfsprekend schadeloos
stelling en zond daarvoor zijn land
voogd naar Heusden. Heer Jan even
wel trok hem tegemoet met een le
ger, zoodat de drossaard onverrich-
terzake moest terugkeeren. Het was
geen wonder dat de Brabantsche
Hertog zich diep beleedigd gevoelde
en nu met een leger naar Heusden
oprukte (1276), om zich te wreken.
Heer Jan geraakte zeer in het nauw.
Hem schoot niets anders over dan
minnelijke schikking, waartoe de
Hertog geneigd bleek, wanneer in het
kasteel te Heusden Brabantsche be
zetting kwam en Heusden, alsmede
de omgeving in leenverband kwam
tot den Brabantschen vorst. Inder
daad nog een tamelijk lichte straf.
Reeds toch had de Hertog zich als
Heer van Heusden laten huldigen,
maar daar zag hij nu vanaf. In la
ter tijd hielp de Heer van Heusden
met zijn manschappen zijn Heer in
den strijd tegen Gelder en Limburg.
In 1290? gingen stad en Land van
Heusden over in handen van Floris
V, den Graaf van Holland. Ook ont
ving deze de heerlijkheid Altena en
de stad en het slot van Woudrichem.
Nog eenmaal ontmoeten wij Jan
VII van Heusden, maar nu als één
der moordenaars van der ,,keerlen
god", met Herman van Kuik, Ge
rard van Velsen, Herman van Woer
den en enkele anderen. Nade moord
zwierf de Heer van Heusden rond
als balling in den vreemde. Graaf
Jan van Holland bepaalde, dat men
nimmer met een der moordenaars
van zijn vader, of met hun manne
lijke nakomelingen tot in het zevende
lid toe, vrede mocht sluiten. Lang
duurde het evenwel niet, of (reeds in
1300) zag de Hollandsche graaf zich
genoodzaakt vrede te maken met Jan
van Kuyk en Jan, Heer van Heusden,
waardoor de ballingen weer naar
hun eigen land konden terugkeeren.
In 1303 overleed de Heer van Heus
den. Een van zijn zonen was de
stamvader van het geslacht Heusden
van Drongelen. Een andere zoon
trouwde met een erfdochter uit het
adellijk geslacht van ELshout, waar
door deze heerlijkheid in 1320 aan
het geslacht van Heusden kwam. Van
het slot te Elshout is sedert tal van
jaren geen spoor meer te bekennen.
Wel zijn nog sporen overgebleven
van het slot van Drongelen, in het
kasteel Gausoyen, gesticht door Jan
van Brabant.
Het slot te Drongelen behoorde
aan het geslacht Van der Sluis, ook
een zijtak van den Heusdenschen
stam. Maar de eigenlijke ridderhof
stad moet gelegen hebben achter de
kerk te Meeuwen.
Toen regeerde (1303) Heer Jan
VIII over Heusden, die als soldaat
in het Engelsche leger had gediend.
Tijdens hem werden in 1313 de Tem
pelieren te Wijk, met al de andere
leden dezer orde, op één nacht ver
moord
Deze orde was in 1118 te Jeruza
lem gesticht en heette de orde der
Tempeliers. Tempelheeren of Tem
pelridders, waarschijnlijk naar het
gebouw, dat zij in de buurt van den
tempel hadden betrokken. Zij moes
ten de bedevaartgangers naar Pale-
stina's heilige plaatsen beschermen.
Toen zij in 1313 werd uitgeroeid,
telde de orde 9000 gestichten. Hun
kleedij was helder wit. Hierop stond
een groot kruis geborduurd. De or
de kwam tot grooten bloei en had
o.a. te Wijk bij Heusden, een groot,
weelderig gebouw. Tal van misda
den schoof men de orde later in de
schoenen, maar men beweert ook,
dat de moord op hen haar oorzaak
vond in den begeerigheid naar de
uitgestrekte bezittingen der orde.
In bijna heel Europa werd de or
de op 13 Oct. 1313 uitgemoord. Het
Munnikkenhof te Wijk, nog tot in
de 19e eeuw bekend, moet een over
blijfsel van het gebouw der orde
zijn geweest. Nog tal van andere
kasteelen hebben er te Wijk ge
staan. Hier toch eertijds een hooge
terp, om beveiligd te zijn tegen de
overstrooming der onbedijkte rivie
ren. Het huis hierop geldt wel als
eerste oorsprong van Wijk. Hier
woonde het geslacht Van Wijck. In
den loop der jaren verdween het
kasteel en zelfs geen spoor bleef
er van over, net zoo min als van
het slot der Spiringen van Wel. Ook
moeten hier de adellijke huizen van
Kronenburg, Wijkestein en Eikestein
gestaan hebben. De straat, waarlangs
deze sloten stonden kreeg den naam
van Ridderstraat. Wijk toch was een
maal het schoonste dorp van de heer
lijkheid Heusden. Toen de Maas nog
in zijn oude bedding stroomde, wa
ren het Land van Heusden en de
Bommelerwaard nog niet van elkan
der gescheiden en behoorde het dorp
Aalst onder Wijk. Hier gingen die
van Aalst ter kerk, welk gebouw
daartoe groot genoeg was.
We&k mede tot een juiste
vepdeeung en goede orde
DE. /AAN DID U DISTRIBUTIE,
1 BONNEN TRACHT TE VERKOOPEN
DIENT AAN DB POLITIE. OVER,
GELEVERD TE WORDEN
's-GIÏAVENMOER.
EETHEN.
Over Januari, Februari en Maart.
Geboren: Eeltje P., d. van H. v.
Velde en D. C. Roubos; Susanna,
d. van J. Oerlemans en A. Lankhaar;
Petronella, d. van A. v. Hemert en
A. C. Thur; Anneke, d. van T. A.
Thur en T. Nieuwkoop; Jacobus, z.
van H. Fitters en H. Haverhals; Ber
tha A., d. van W. v. Dijk en G. v. d.
Mooren; Jan K., z. van M. Treffers
en P. J. v. Rijswijk; Marius J. z. van
A. G. Branderhorst en C. G. Thur;
Cornelis H., z. van C. H. v. Everdin-
gen en M. G. v. Nouhuijs; Pietertje
C., d. van J. v. Rijsbergen en A. Has
pels; Gijsje A., d. van B. de Joode
en H. W. v. Dijk; Cornelia, d. van
H. Slagmolen en C. Burghout; Jaco-
ba G., d. van B. Wallert en G. S.
E. Verdonk; Jan W., z. van A. Lank
haar en E. C. Nieuwkoop; Jacobus,
z. van A. de Poorter en C. Verwoert;
Pieter K., z. van J. de Haan en J.
Nieuwkoop; Dirkje, d. van H. J. Ver
voorn en L. v. Leersum; Wilhelmina
C., d. van J. B. v. Mersbergen en
H. M. Heijstek; Geertruida H., d. van
J. H. Boll en T. A. v. Vugt; Adriana
C. T., d. van J. Scherff en L. v. d.
Stelt; Wilhelmus J., z. van J. W. v.
Dijk en A. J. v. d. Pluijm.
Gehuwd: Jan Vos, 44 j. en Hendri-
ka v. d. Kevie, 43 .j; Aart de Ko
ning, 34 j. en Martina Lankhaar,
36 j.
Overleden: Arius P. Boll, 74 j., we
duwnaar van J. M. Vos; Huibertje
Bax, 72 j., echtgen. van C. H. Schreu-
ders; Adriana Lankhaar, 78 j., wed.
van J. Millenaar; Thomas de Graaf,
85 j., echtg. van H. M. v. Emden;
Pieter Dekker, 77 j., echtg. van J. v.
Tilborg; Hester Margaretha Brander-
horst, 81 j., wed. van L. G. v. d.
Beek; Teunis Bonman, 63 j., echtg.
van A. Treffers; Elisabeth v. d. Vliet,
80 j., wed. van D. v. d. Beek.
t (Slot volgt).
100 120 150 200 breed
OOK ZONDER VERGUNNING
VAN CLUBS-STOELEN - DIVANS BEDDEN
EN MATRASSEN
Tel. 49 - Wijksche straat - HEUSDEN
BERGSTRAAT WIJK EN AALBURG
Bill ij k e prijzen --
3| 01
Kassiers I>. VAN WIJK.
Kantoor geopend DINSDAGS en VRIJDAGS van 610 uur
van de per 1 Juli 1941
door A. V r i e n s,
voor Landbouwers, Veehouders
en Tuinbouwers.
Een korte duidelyke uiteen-
zetting, hoe te handelen by
de nieuwe regeling der Om.
zetbelasting.
PRIJS PER POST 13 CENT.
Boekhandel
Firma L. J, VEERMAN
Heusden
WOUDRICHEM—GORINCHEM v.v.
DIENSTREGELING van 3 Nov. 1941 af.
DAGELIJKSCHE DIENST
VAN WOUDRICHEM:
VAN GORINCHEM:
6,30
10,30
2,30
7,10
11,30
3,30
7,50
12,20
4,30
8,30
1,00
5,30
9,30
1,40
6,10
7,00
1 9,00
10,00
6,50
11,00
7,30
12,00
8,10
12,40
9,00
1,20
10,00
2,00
3,00
4,05
5,00
5,50
6,30
8,00
9,30 I
10,30
De omlijnde uren alleen Zaterdags
ZONDAGSDIENST.
VAN WOUDRICHEM
VAN GORINCHEM:
8,30
9,30
10,30
1,30
2,30
3,30
6,30
7,30
8,30
9
10,—
11
2
3-
4,—
7
8
9-
ENKEUE REIS
11,30
4,30
9,30
12,—
5
10-
12,30
5,30
1,~
6,
RETOUR 30 CENT.
KINDEREN BENEDEN 12 JAAR,
MITS ONDER GELEIDE, VRIJ.
KASSIERS EN COMMISSIONAIRS IN EFFECTEN
Waalwijk Telefoon No. 55
Koopen en Verkoopen Effecten.
Verzilveren binnen- en buitenlandsche coupons
Belasten zich met het nazien van uitlotingen
Verhuren loketten in hun brand- en inbraak-
vrije kluis. Prijzen naar grootte der kastjes
Verrichten verder ALLE BANKZAKEN
Bezorgen ALLE ASSURANTIËN
Het Rijksbureau voor de Voedselvoor
ziening in oorlogstijd maakt bekend, dat
er niet op mag worden gerekend, dat aan
de landbouwers voor de kleine motoren,
welke gebruikt worden voor het aandrij
ven van het loopende werk van een graan-
maaier, in het komende seizoen motor
brandstof zal kunnen worden toegewezen.
Landbouwers, die dergelijke graan-
maaiers hebben, wordt dus dringend aan
geraden tijdig maatregelen te nemen om
deze straks te kunnen gebruiken zonder
gebruik van motorbrandstof.
In verband met het feit, dat nog herhaal
delijk vervoerders weigeren partijen oude
rubber, b.v. oude rijwiel- of autobanden
e.d., ten vervoer aan te nemen, omdat
daarbij geen geleidebiljet kan worden over
gelegd, vestigt de directeur van het Rijks
bureau voor Oude Materialen en Afvalstof
fen er nogmaals de aandacht van be:-
langhebbenden op, dat voor het vervoer
van oude rubber geen geleidebiljet meer
noodig is, sedert het in werking treden
der oude materialen en afvalstoffenbe-
schikking no. 5/41. i
Tengevolge van zijn ontevredenheid
speelde hij echter zoo onoplettend, dat
hij den eenen verkeerden trek na den
anderen deed en daardoor zijn superieur,
wiens maat hij bij het spel was, mede in
het verlies liet deelen. Deze spaarde geen
vermaningen, en toen die niet hielpen,
geen verwijten, maar hierdoor speelde de
hofraad hoe langer hoe slechter. Het bloed
was hem naar het hoofd gestegen, zijn
gezicht gloeide, het zweet stond in groo-
te droppels op zijn hoog voorhoofdvan
verkropte woede beefden de kaarten in zijn
~P. 1794
Verantwoordelijk voor den geheelen inhoud
J. H. ROZA te Heusden
handen. Tot zijn ongeluk vond Lauren-
berg dit alles zoo kluchtig, dat hij we
der in een luid gelach uitbarstte.
Thans sprong de hofraad woedend van
zijn stoel op en wierp de kaarten onder
het uiten van een vloek met zooveel gq-
weld op de tafel, dat zij den koopman in
het gezicht vlogen. Dit gaf aanleiding
tot een onaangenaam tooneelde ijdele
Laurenberg, trotsch op zijn geld, was
niet tot bedaren te brengen, de directeur
van het ministerie trok zijn partij, uit het
eene woord volgde het andere, en de twis
tenden voegden elkander zulke beleedi-
gingen toe, dat zij, tot dusver groote
vrienden, als verbitterde vijanden scheid
den.
Den volgenden dag ontving de hofraad
een brief van Laurenberg, waarin deze de
verbintenis tusschen zijn zoon en Lina als
afgedaan verklaarde. De jonge lieden wa
ren hoogst ongelukkig, daar zij elkander
oprecht bemindenmaar verreweg het on
gelukkigste gevoelde zich de arme moe
ier, wier schoonste hoop zoo opeens
doof de schuld van haren echtgenoot ver
nietigd was. Thans zag men dan ook in
deze anders zoo benijde familie niets dan
treurige gezichten en nat beweende opgen.
Nu kon Steinert het volstrekt niet meer
in zijn huis uithouden, zoo dikwijls hij
slechts kon sloop hij het huis uit en
naar de sociëteit. Gelijk zulks dikwerf het
geval is, voegde zich bij zijn verkeerde
handelwijze ook nog een zekere trotsch-
heid: hij wilde de wereld toonen, dat hij
de man er niet naar was, om zich uit
het veld te laten slaan.
Weldra had hij in plaats van zijn vroe
gere medespelers anderen gevonden, hoe
wel dezen hem minder pasten dan de vo-
rigen. De een was een gepensionneerd
kapitein, die, gelijk men wel eens zegt,
van alle. markten thuis was, de andere
een practiseerend geneesheer, maar zonder
patiënten, die echter zeer fijn en met veel
geluk speelde, zoodat hij meestentijds zoo
veel en dikwijls meer won, dan hij noo
dig had, om te leven; om welke reden hij
dan ook in de stad algemeen onder den
Polygoon-Seym-Pax Holland ra
Geboren: Wilhelmina Ha.rmke Christina,
naam van „kaartendokter" bekend was.
Deze heeren was het minder om verstrooi
ing, dan wel om een goede winst te
doenwaarom zij dan ook gewoonlijk
tegen een hooger inzet speelden. Daal
de hofraad geen andere spelers vond,
moest hij wel besluiten, om aan het ta
feltje, bij den kapitein en den dokter plaats
te nemen. Echter verschrok hij niet wei
nig, toen deze heeren hem zeiden, dat zij
gewoon waren, een kwartgulden het fiche
te spelen, maar hij kon thans niet meer
terugtreden, zonder zich bespottelijk te
maken.
In het begin was het geluk hem gunstig,
hij won een aanzienlijke som en was daar
door in de beste luim van de wereld.
Slechts wanneer hij toevallig schuins naar
het tafeltje keek, waaraan Laurenberg en
de directeur zaten, ging hem een dolk
door het hart. Laatstgenoemde stond op
eens terwijl de hofraad juist weder om
keek, achter zijn stoel en drukte door aller
lei gebaren, naar het scheen, zijn onte
vredenheid over den hoogea uizet uit.
d. v. D. Hoekstra en E. C. Klootsma
Gijsbert, z. v. H. Dekkers en A. Bras
penning; Dirkje, d. v. T. de Haas en C.
H. Melsen.
Overleden: Pieter Heijblom, 70 j.; Jan
Oostermeijer, 69 j»; Hendrik Versteeg,
85 j.
m
Ook ontving Steinert kort daarou een adres,
dat hij vroeger ingediend, en waarin hij
om verhooging van tractement gevraagd
had, terug met het antwoord, dat er
geen termen bestonden, om zijd verzoek
in te willigen. De geheele inhoud van
het antwoord kenteekende een vijandige
gezindheid, waarin de hand van den hem
ongenegen geworden directeur niet te mis
kennen was. Bij deze kwetsende behande
ling voegden zich van tijd tot tijd zulke
aanzienlijke verliezen in het spelen, dat zij
den hofraad bij zijn beperkt inkomen zwaar
vielenhij had op een enkelen avond
dikwerf meer dan twintig gulden te be
talen en deze onaangename uitgaven her
haalden zich meermalen in de week. Naar
mate hij echter verloor, vermeerderde zijn
hartstocht voor het spel en verdubbelde
zich zijn wensch, om het verloren geld te
herwinnen, ofschoon, gelijk het gewoon
lijk gaat, het tegenovergestelde het ge
val was. 1
