W. TIMMERMANS ZONEN
feuilleton
UIT HET LEVEN
Land- en Tuinbouw
Damrubriek
Adverteeren
doet verkoopen.
Voor aanleg Electrische Lichtinstallaties
TECHNISCH BUREAU „ELGO
W. P. VAN DER ZALM
Co5p. Boeren Leenbank „L. B".
Rentevergoeding voor inlagen 2 V|0
WASCHKLEMMEN
EN HANDZAGEN
B B B B
m n
u
lU lH S lU
jÜ lifl!
SBH
Uit de Geschiedenis van
het Land van Heusden.
IW. GOUDA.
H0RL0QES zijn zoo goed als uitverkocht-
M
N
ZONDER BON
een kleine zending RIJWIELBANDEN.
AAN HANGWAGENS
C. M. VAN WIJLEN QENDEREN
WIJK EN AALBURG.
YALSCHE DISTRIBUTIEBONNEN
Te Amersfoort is aangehouden een
30-jarige spoorwegemployé, die er
van verdacht wordt medeplichtig te
zijn aan het in omloop brengen van
valsche distributiebonnen. Hoewel 'n
huiszoeking niet veel tastbare resul
taten opleverde, is hij nog denzelfden
avond naar Amsterdam overgebracht.
BANK OPGELICHT VOOR 115.000
Donderdag j.l. vervoegde zich bij
een bank te 's-Hage een heer, die
zeide f 15.000 te willen opnemen op
de rekening van een Haagschen no
taris. De beambte aan het loket, die
den notaris niet persoonlijk kende,
schreef een kwitantie, zonder eenige
legimitatie te vragen van den verzoe
ker, die de kwitantie onder teekend e
met de handteekening van den nota
ris. Deze handteekening bleek vrijwel
overeen te komen met de op de
bank aanwezige en de kwitantie werd
gefiatteerd, waarop den verzoeker
een volgnummer werd gegeven. Deze
zeide, dat hij na een half uur iemand
zou zenden om het geld af te halen.
Toen later een jongmensch het
volgnummer overhandigde, werd
hem zonder meer f 15000 uitbetaald.
Toen de notaris den volgenden dag
de schrifteleijke bevestiging ontving
van de 'bank, kwam aan het licht
dat de bank bedrogen was.
BESTRIJDING SCIIURFTZIEKTE
BIJ APPEL EN PEER.
De vorige week heeft de Planten-
ziektenkundige Dienst den fruitte
lers aangeraden de eerste bespuiling
tegen de schurftziekte bij appel en
peer uit te voeren.
Bij sommige soorten gaat de ont
wikkeling snel, zoodat zij spoedig
in het stadium zullen zijn, waarin
een tweede bespuiting gewenscht is.
Voor deze bespuiling kan gebruikt
worden 1 pCt. Bordeauxsehe pap,
V2 pCt. koperoxy chloride (50 pCt.),
1 pCt. koper oxychloride (11218 pCt.
plf 4 a 2 pCt. Californische pap.
Soojrten, welke zich laat ontwikke
len en waarvan de knoppen nog niet
geopend zijn, kunnen nog met 1V2
pCt. Bordeauxsehe pap,3/4 pCt. ko
peroxychloride (50 pCt.) of 2 pCt.
koperoxychloride 12-18 pCt.) be
spoten worden.
Voor inlichtingen wende men zich
tot den Plantenziektenkundigen
Dienst te Wageningen en tot de bij
dien Dienst werkzame ambtenaren
of tot de Rijkstuinbouwconsiulenten.
Fragmenten Nat. Kampioenschap.
Remise overeengekomen.
IV.
Heusden asn den Graaf van Holland
Johanna, getrouwd met Wenceslaus
van Luxemburg, had een geschil met
Lodewijk, den Graaf van Vlaanderen.
LEVERING EN REPARATIE
VAN ALLE
ELECTRISCHE APPARATEN
EETHEN (BIJ WAALWIJK)
Laat daarom Uw horloge door een
vakman in orde maken, dus
door C. VAN WIJK
Onder Rijkstoezicht gediplomeerd Horlogemaker
Hoogstraat 16 GORINCHEM
BERGSTRAAT WIJK EN AALBURG
Bill ij ke prijzen
VOOR
IJZERWAREN
GEREEDSCHAPPEN
HUISHOUDELIJKE ARTIKELEN
ENZ. ENZ. ENZ.
NAAR
n Michaels Ijzerhandel
AALBURG
Telefoon No. 14
UIT VOORRAAD LEVERBAAR
CARBIDLAMPEN
voor huisverlichting en stal.
voor alle doeleinden met banden.
Giro 337170 Rijwielhandel Telefoon 18.
KASSIERS EN COMMISSIONAIRS IN EFFECTEN
Waalwijk Telefoon No. 55
Koop en en Verkoopen Effecten.
Verzilveren binnen- en buitenlandsche coupons
Belasten zich met het nazien van uitlotingen
Verhuren loketten in hun brand- en inbraak-
vrije kluis. Prijzen naar grootte der kastjes
Verrichten verder ALLE BANKZAKEN
Bezorgen ALLE ASSURANTIËN
Kassier: I>. VAN WIJK.
Kantoor geopend DINSDAGS en VRIJDAGS van 610 uui
Si
Tegen Ham ontstond in de derde
ronde de volgende stand met zwart.
ZWART
w 1 T
Vanuit deze stand had het vol
gende verloop plaats
44. 11—1?
'38—32 45. 17—21
Er dreigde 28—22.
37—31 46. 12—18
De beste! Wit 3429, hetgeen ook
volgt op 2126, moest worden weer
legd.
31—26 47.
Zwart moet ook rekening houden
metWit 2126 en na afruil 1823
en 2429. 3162 is echter ook 'n lo
gisch vervolg van de voorgaande
zetten.
47.
48.
49.
50.
Omspelen om 44 te beletten. Ook mag
zwart geen dam halen op 45. De
rangstelling kan echter niet intact
'blijven.
50. 23—29
12—7 51. 40—45
7—2 52. 2530
13 x 33
26 X O
17—12
27—22
18—23
24—29
29x40
22—18of? 53.
2X35.
Een jaar, vóór het Land van Heusi-
den door groote rampen werd ge
troffen, overleed Jan van Heusden.
Het was n.l. in 1319, dat het graan
op de akkers van het Land van Heus-
den en Altena verrotte, daar den nat
ten zomer. Een vreeselijke pestziekte
maakte tal van slachtoffers. Armen
stierven van gebrek en de veestapel
kwam voor negentig procent om. Al
om jammer en ellende. Den zomer
daarop was evenwel de toestand veel
beter en was er weer graan in over-
vloed.
De laatste Heer uit het adellijk ge
slacht te Heusden was Jan IX. Deze
was getrouwd met een a'fstammelin;-
ge van het Huis van Arkel, maar
overleed zonder een opvolger na
laten. Zijn eenige dochter Margare-
tha, die verloofd was met Lodewijk,
Graaf van Vlaanderen, overleed voor
het huwelijk werd voltrokken.
De Graaf van Saffenburg, de be-
huwd-broeder van Heer Jan, meen
de nu recht te hebben op het Land
van Heusden. Hiertegen verzette zich
Jan van Drongelen. Deze argumen
teerde, dat dit gebied alleen in het
mannelijk geslacht moest overgaan.
Dé hertog van Brabant wilde ook
den Graaf van "Saffenburg niet met
de heerlijkheid Heusden beleenen. De
aanspraakmakende graaf verkocht zijn
vermeend recht aan Willem III van
Holland en dezie trok in hert zelf de
jaar 1334 met een leger op en sloeg
het beleg om het kasteel te Heusden.
Hij had geen succes en moest te
rugtrekken. Toen begon van Saffen
burg met stroopen in de Kempen.
Turnhout had veel geleden. De Bra
banders hevig verontwaardigd zetten
hem evenwel na en alleen een over
haaste vlucht, waarbij hij al zijn roof
moest achterlaten, kon hem redden.
De spanning steeg. Wie zou Heer van
Heusden worden de Hertog van Bra
bant en de Graaf van Holland be
geerden beiden het leenheerschap. Als
scheidsrechter trad tenslotte de Graaf
van Gulik op. Voortaan zou de Bra-
bantsche Hertog Heusden bezitten,
maar elk jaar daarvoor rente opbren
gen aan den Graaf. Van Saffenburg
was hiermede gansch niet voldaan.
Alleen toen hij jaarlijks uit Den Bosch
een flink bedrag zou ontva.ngen,
schikte hij zich in de regeling.
Heer Jan van Drongelen had al
heel weinig gewonnen bij de over-
Oinvep^stainoig» 0/V\ TE
Trachten op eetvi jdende
TC?,AM TE -SPR.INGENEN
Bovendien x/e.F^e>ODErsl
WEGEM \J E. pyx E E t^EGELI N G
Polygoon-Seym-Pax Holland n>
eenkomst. Met zijn zonen trok hij,
aan het hoofd van een leger op, tegen
den Hertog van Brabant en wist diens
troepen te verslaan. Helaas, werd zijn
zoon Robert doodelijk gewond. Bij
de toen gesloten overeenkomst, ont
ving hij de heerlijkheden Eethen en
Meeuwen, maar hij moest eenerzijds
beloven af te zien van zijn aansprai-
ken op het kasteel, de stad en het
Land van Heusden. Te Meeuwen
bouwde hij nu een kasteel, dat hij
in 1355 in leen opdroeg aan den
Graaf van Holland.
Zoo ging in 1334 de heerlijkheid dienaren gebrand sctu
van Heusden, nadat de Heeren vanl*™ Eindelijk, in 1374, k
Heusden meer dan 500 jaar bezitters* trniMr.r.itv„r| w
er van geweest waren, over In hanf
den van de Hertogen van Brabant.
Tijdens Jan IX werd de groote
kerk te Heusden gebouwd (1328) en
werd hier een nonnenklooster gesticht
in de Zustersteeg (genoemd naar de
nonnen
De Hertog van Brabant breidde
de heerlijkheid Heusden flink uit,
door de landen van Oud-Heusden,
Vlijmen, Hedikhuizen en Engelen te
ruilen voor Tiel, Santwijk en Her
waarden. Eerstgenoemde dorpen wa
ren, belangrijke plaa'tsen en er stonden
verschillende kasteelen. Enge"ten b.v.
was tamelijk volkrijk en daar bloeide
de steenbakkerij. De toren alhier was
groot en robust, maar de Maas heeft
hier veel weggespoeld. Latere oorlor
gen knakten den bloei en welvaart
dezer plaats.
Ook te Vhjrpen stonden trotsche
kasteelen. Hier verhief zich de Hongr
ren Burcht en het slot Borre, terwijl
op geringen afstand de sterkte
Hongoirt (Onzenoort) lag. Te Hedik
huizen stond op het Vergereind een
burcht, die reeds in 1200 moet be
woond zijn geweest. Te Oud-Heusden
stond een kasteel van dien naam en
daar lag ook de Nieuwenroy. Van
al genoemde burchten is zoo goed
als niets meer overgebleven en soms
is het moeilijk om de plaats aan te
wijzen, waar ze eenmaal hun trotsche
torens verhieven.
De akkers droegen hier in den
ouden tijd de hopplant en op vele
plaatsen waren wijngaarden aange
legd.
De Hertog van Brabant versterkte
ook' zeer de stad Heusden, door zwa,-
ee muren met verdedigingstorens. De
laatste zijn evenwel sedert lang ver
dwenen. Temidden van zijn drukken
arbeid overleed de Hertog en zijn
dochter Johanna kwam aan het be
wind. Wel zette zij dit werk' voort,
maar al spoedig kwam Heusden aan
den Graaf van Holland.
Dit liep op oorlog uit, waarin de
hertog' van Luxemburg de nederlaag
leed. Hij riep nu de hulp in van
Willem van Beieren, Graaf van Hol
land. DeZe bedong daarvoor dei heer
lijkheid Heusden. Niet dan noóde
aanvaardde de Luxemburger de con
ditie. Onbetwist 'bezat de Holland-
sche Graaf, die als 'bemiddelaar was
epgetreden, tusschcn 'beide partijen,
de heerlijkheid Heusden niet. Er kwa
men geschillen over de grensbepa
ling. Den Bosch voerde aan, dat lij
men en Engelen tot Brabant moes
ten gerekend worden, de Holland-
sche Graaf het Land van Heusden.
In 1372 brak de strijd uit, toen Jan
van Nederveen Huize Onsoirt in
vlammen deei opgaan. Zeeuwsche
edelen tastten nu Brabantsche goede
ren in Zeeland aan. De Heer van
Gennep plunderde en brandde in de
Kempen en te St. Oedenrode. Mij-
men en Engelen werd door de Bosr
;henaren gebrandschat.
wam te Geer-
iruidenberg Wenceslaus en Johanna
van Brabant, met Albrecht van Beie
ren (voor zijn broeder Willem) over
een, dat er vijf scheidsrechters zou
den wordên aangesteld. Vlijmen en
Engelen zouden tot Heusden gera
kend worden. Zoo kwam er, voorloo-
pig althans, eenige rust. De Staten
van Brabant legden de hertogen in
dit gebied steeds den eed op, dat zii
Heusden tot Brabant zouden brengen
en de Hollandsche Staten lieten hun
Graaf immer zweren, dat Heusden
onder Holland zou blijven.
In 1436 kwam het bestuur over
beide gewesten in één hand! En...
de vorst zwoer dus twee eeden.
Johanna deed gedwongen afstand
van een stad, waar zij nog juist met
haar gemaal vertoefd had, de stad,
die zij meerdere voorrechten had ge
schonken. In 1356 had zij de Heusde-
naren o.a. vrijdom van tol gegieven in
heel Brabant.
Hoe luisterrijk was zij te Heusden
ontvangen! De oude voorrechten der
stad bevestigde zij en aan de schutters
schonk zij een rijswaard.
Het Land van Heusden omvatte
■uien tijd 17 dorpen, verdeeld in ba"
ven- en 'benedendorpen.
Tot de eerste behoordenHees1-
been, Genderen, Doeveren, Dronge
len, Eethen, Meeuwen, Babyloniën-
'broek, Veen, Wijk en Aalburg, en
tot de laatsteEngelen, Vlijmen,
(Honsoirt of OnZenoord), Hedikhui
zen, Herpt, Oud-Heusden, met Els-
hout en Hulten en Baardwijk.
Een zijtak uit het Huis van Heus
den voerde den naam van Veen.
Baardwijk is, net als Doeveren, waar
schijnlijk door de Denen gestidht. An
deren meenen, dat hier eertijds de
Longbbanden of Barden een schuil
plaats hébben gezocht. Misschien is
het de bedoeling geweest van Gen-
deren een stad te maken. De breedje
straten aldaar, uitloopend op een
plein, moeten daar nog pp 'wijzen.
Op het kasteel Luitendaal alhier,
woonde eertijds het adellijke geslacht
van Genderen. Te Eethen weet t'hans
waarschijnlijk niemand meer af van
het adellijke Huis Osseweide. Zeer
hoog' van ouderdom is het klerkkoor
te Babyloniënbroék.
17
5.
Zijn inkomen was niet meer toereikend
om Zijn speelschulden te betalen, en ein
delijk zag hij zich genoodzaakt eenig vroe
ger bespaard geld aan te spreken, maar
ook hiermede was hij niet gelukkiger.
Een booze geest, die in zijn verlies beha
gen schepte, scheen hem te vervolgen en
met al Zijn pogingen den spot te drijven.
Dit alles kon natuurlijk voor zijn echt-
genoote niet verborgen blijven, zij ver
maande, waarschuwde en smeekte den
zwakken man bijna op de knieën, maar of
schoon hy nu en dan beterschap beloofde,
P. 1794
Verantwoordelijk voor den geheelen inhoud
J. H. ROZA te Heusden
was het hem toch niet meer mogelijk, uit
de sociëteit te blijven.
Hoewel in de grootste geldelijke ver
legenheid verkeerende, dacht Steinert
slechts aan middelen om zijn speelwoede
te bevredigenhij ontzag niets meeralles,
zelfs de stem van plicht en eer, was hem
onverschillig geworden. Terwijl hij op ze
keren dag in zijn ledige secretarie te
vergeefs naar geld zocht, viel zijn oog
op een verzegeld pakje, dat hij met een
mengeling van begeerte en angst be
schouwde het bevatte een aanzienlijke som,
bestemd om de kosten voor het examen
zijns zoons te bestrijden. Met bevende hand
verbrak hij na eenig aarzelen het zegel
en nam er een muntbiljet van honderd
gulden uit, in de hoop, dat een goede
winst hem eerlang in staat zou stellen,
die som er weder in te leggen. Hij be
schouwde dezen roof, waarmede hij ter
stond naar de sociëteit snelde, slechts als
een leening. Weldra was het geld ver
speeld, en weinig tijds daarna ook de
overige inhoud van het pakje. Met schrik
zag hij thans den dag naderen, waarop zijn
zoon hem om dit geld zou vragen. Wat
zou. hjj' aanvangen?
In een slapelooze nacht verliet de hof
raad zoo stil mogelijk en met een ang"-
stigen blik op zijn slapende vrouw, het
bed.
Voorzichtig sloop hij naar de oude kast,
een erfstuk van zijn overleden schoonmoe
der, waarin zijn vrouw, gelijk hij wist.
zorgvuldig het geld bewaarde, dat zij tot
een huwelijksgift voor hare dochter be
stemd hadhij nam den sleutel, die op
het nachttafeltje lag, en opende zoo zacht
mogelijk het knarsende slot. Hierdoor ont
waakte zijn vrouw; in de duisternis kon
zij haar echtgenoot niet onderscheiden.
vDieven! Dieven!" riep zij luid. „Stei
nert word wakker!"
Het was hem te moede als of hij van
schaamte door den grond zou zinken.
„Houd u om Godswil stil," riep hij haar
toe. „Gij zult met uw geroep het geheele
huis in rep en roer brengen!"
„Hoe! Zijt gij het? Wat doet gij bij de
kast?" 1
Hij had den moed niet, haar een leugen
te zeggen en bovendien door den zak
met geld in zijn bevende hand zou hij
verraden zijn.
„Zoover is het dus met u gekomen,"
sprak de ongelukkige vrouw op een toon,
die door merg en been drong.
Met beide handen het gelaat bedekkende,
viel hij weenend aan hare voeten neder.
„Kunt gij mij nog vergiffenis schen
ken? vroeg hij na een oogenblik zwijj-
gens.
Zij keerde vol ontroering het hoofd om
en dacht slechts aan hare kinderen.
In het vertrek heerschte een diepe stilte,
die alleen door het gejammer van den
berouwhebbenden echtgenoot afgebroken
werd. Eindelijk behield het medelijden de
overhand in het hart der edele vrouw; zij
reikte hem de hand, die hij' met zijn tranen
en kussen bedekte.
Sedert dien tijd bezocht de hofraad de
sociëteit niet meer; er kwam geen kaart
meer in zijn hand. De huiselijke vrede
werd hersteld en ook de oude heer Lau-
renberg liet zich door de beden van zijn
zoon bewegen, verzoende zich een jaar
later met Steinert en gaf zijn toestemi-
ming tot het huwelijk van zijn zoon met
Lina. Op de bruiloft werd de directeur
van het ministerie mede uitgenoodigd, en
om Zijnentwil zou er ook een partij whist
gespeeld worden.
„Kom,' 'zei deze vriendelijk tot den
hofraad, „laat ons met ons drieën een
partijtje spelen als vroeger."
„Houd mij ten goede, dat ik niet van
de partij ben," antwoordde deze op vas
ten toon, „zelfs een onschuldige partij
kan onder zekere omstandigheden iemands
levensgeluk verwoesten. Ik heb plechtig
beloofd, geen kaart meer te zullen aanra
ken."
De hofraad hield woord en vond in het
huiselijk geluk een rijke vergoeding voor
de ontbering, die hij zichzelven opgelegd
had. Wilde men sedert dien tijd weder een
gelukkig huisgezin noemen, dan was het
steeds de familie Steinert, die geen kaart
speelde, maar zich daarentegen in de
schoonste eendracht en tevredenheid mocht
verheugen.
I EINDE.
