ff
I Distributiebonnen
Plaatselijk Nieuws
Uit de Geschiedenis van
het Land van Heusden,
i VOOR
WEERBAAR
L-j VOLM
Proclamatie.
Proclamatie.
het individu uit te heffen, eenige
percentage-ge wijs zeer geringe muta
tieve kansen daargelaten.
Tot den plicht van den arts zal
het nu in de toekomst behooren, deze
begrippen dusdanig tot gemeengoed
van zijn patiënt te maken, dat zij
als vanzelfsprekend daarnaar zullen
handelen, zoo vanzelfsprekend, dat
zij een handelen hiertegen, gevoelen
als een vergrijp tegen 'hun volk.
Want zoo ooit, dan geldt hier, dat
üe zonden der vaderen zich zullen
wreken in hun kinderen tot in vele
geslachten.
Vervolgens behandelde spr. het art
sengeheim en zei:
Niemand kan en mag het behoud
van het artsengeheim nader aan het
hart liggen dan u en mij.
Maar het is ons allen bekend, dat
de gewetensvolle medicus door zijn
gehouden zijn van trouw aan het
secret absolu" zich in bepdalde ge
vallen kan gevoelen als een misdadi
ger tegenover zijn volk. Het bekende
feit, dat de arts bij machte was een
luetiseh geinfecteerde patiënt, welke
onvoldoende behandeld was, van het
misdadige voornemen om, tegen zijn
raad in, een huwelijk aan te gaan,
terug te houden, zult ook gij altijd
vol verontwaardiging hebben aange
voeld. Natuurlijk weet ik wel, dat
de gewentensvolle arts, langs allerlei
omwegen het tot stand komen van
jeen dergelijk huwelijk tpch zooveel
mogelijk verhinderde, maar dat
neemt niet weg, dat voor de wet
de mogelijkheid bestond dat de mis
dadige patiënt als aanklager tegen
over den gewetensvollen medicus kon
optreden. In soortgelijke gevallen nu,
waar dus door den enkeling, 't volk
als geheel bedreigd wordt, zal de arts
niet alleen kunnen, maar zal hij moe-
Jen spreken.
Aan de hoogheid van het ar b enge
lt ei m doet dit, hiel alleen niets af,
maar juist doordat de verantwoorde
lijkheid hiervoor in handen van den
arts zelf gelegd wordt, draagt het er
teer toe hij. Er voor te waken, dat
nu geen uitwassen in omgekeerde
richting ontstaan, zal mede tot uw
taak behooren. Wanneer een pro
bleem u moei lij kheden schept, zult
ge nimmer mistasten, wanneer ge u
Je allen tijde in de eerste plaats af
vraagt: waarmede is mijn volk het
best gediend, in de tweede plaats:
boe wordt de eer en het beroep van
'arts het beste hoog gehouden. Bij dit
alles zult gij den leider Mussert im
mer achter u vinden, Want bij zijn
jonzegbare liefde voor zijn volk, ligt
niets den leider zoo na aan het hart
als de gezondheid en de levenskracht
van zijn volksgenooten. Bij ieder ge
sprek als medicus met hem komt dit
telkens en telkens weer, naar voren.
En hiermede, in de overtuiging, dat
gij het beste wat in u is, geheel zult
geven tot heil van uw volk, en den
artsenstand ter eere, verklaarik u
geïnstalleerd tof leden van den Raad
lc|<er Nederlandsche Artsenkamer.
HEUSDEN STAATSCH EN BIJNA
OPNIEUW SPAANSCH
V.
In historiebladen van Heusden
staat het jaar 1539 al zeer belangrijk
aangegeven. Toen tocli verscheen, in
eigen persoon, de machtige keizer
Karei V, binnen Heusdens wallen.
Dat was een gebeurtenis van belang!
Twee dagen lang schonk men Rijn-
schen wijn en men deed den hoogen
gast alle eer aan
Van hier voerde zijn reis naar Den
Bosch. Tot Vlijmen reden hem 1400
burgers, gestoken in volle wapenrus
ting, ten welkom, tegemoet.
In dezen tijd, toen de ruzie met
Geldersche buren, weer hoog oplaai
de, deed de toenmalige Heer van Poe-
tieroijen, Maarten van Rossem."krach
tig van zich spreken. Hoe wreed was
deze meermalen! Zijn weg was steeds
te kennen door de brandende dorpen,
die hij achter zich liet. "Het prachtige
kerkgebouw te Vlijmen zette hij in
vlam (1543) en de inwoners hadden
heel wat van zijn ruwe soldaten te
lijden. x
In 1542 bedreigde hij Heusden. De
ze stad zou hij verbranden, wanneer
men hem niet een hooge som gelds
betaalde. Uit vrees voor den gewelf
denaar, willigde men zijn eisch in.
Door Keizer Kareis krachtig op
treden werd de Geldersche plunde
ring tenslotte .bedwongen. Van Ros
sem ging in dienst van den keizer
jover en veel steun heeft hij zijn
Heer geboden. In 1555 stierf de woes
teling aan de pest te Antwerpen.
Zijn lijk werd te Rossem bijgezet.
In 1552 brak opnieuw de Hooge
Maasdijk door. Dit was de vijfde
keer in de laatste honderd jaar. Op
nieuw groote ellende.
Ondanks het strenge optreden van
Karei V en Filips II tegen de Refor
matie, breidde Ihet aantal aanhangers
zich hoe langer hoe meer uit en on
danks de bloedplakkaten kwamen de
.ketters" bijeen in geheime plaatsen
en latejr in het vrije veld (hagepree-
ken.';. Zulke samenkomsten werden
te Engelen wel op den „Hoogen
Kamp" gehouden (1566. In 1567
werd een inwoner van deze plaats
gegrepen, en binnen Heusden ont
hoofd, een andere ketter werd ge-
geeseld. De verstandhouding tusschen
Roomschen en Onroomschen was in
Heusden vrij goed. Allen hadden een
afkeer van de Albanische Ruiters,
die in 1.568 hier gelegerd waren.
Geen wonder, want de burgers
hadden heel wat van hen te lijden
en drie ingezetenen werden door hen,
buiten de Oud-Heusdensche poort,
wreedaardig omgebracht.
In 1569 werd Heusden door hop
man Waarden burg ingenomen, en nu
trachtte hij het kasteel te bezetten,
maar de kastelein Gerard Spiring van
Wel verijdelde den aanslag. Nu om
singelde de hopman den burcht, met
het doel de bezettmg tot overgave
te dwingen. Toen evenwel aan de
soldaten buskruit zou worden ver
strekt, viel er een brandende lont
in een hoeveelheid daarvan-, die met
donderend geraas ontplofte. Verschil
lende belegeraars werden zwaar ge
kwetst, hooibergen in de buurt vat
ten vlam en zoo snel greep het vuur
om zich heen, dat een groot deel van
Heusden weldra in een puinhoop was
veranderd. De Ridder-, Burg-, Smits-
en Engstraat, alsook de huizen langs
het kerkhof tot de Oudheusdensche
poort toe, hel stadhuis en de groote
kerk gingen in vlammen op. Heel
wat oude bescheiden omtrent de ge
schiedenis van Heusden zijn toen ver
loren gegaan. Het kasteel, dat buiten
de wallen lag, bleef gespaard.. Door
stadsuitbreiding kwam het binnen
den stadsmuur te liggen. Hopman
Waardenburg verliet dn allerijl de
stad, maar kwam den volgenden dag
terug. Tegen de troepen van den be
velhebber van Den Bosch was hij
echter niet opgewasschen. Hij vlucht
te en wist te ontkomen.
Ofschoon den Spanjaarden de sleu
tels der stad overhandigd wérden,
behandelden zij die Heusdenaren als
vijanden en onderwierpen zij de stad
aan een schandelijke plundering.
In 1570 stichtte Jonker Jacob iDuls,
een Heusdenaar, een weeshuis, waar
aan hij een groot deel van zijn bezit
tingen naliet.
Onder de ingezetenen, die de stad
om hun godsdienstige overtuiging ver
lieten, behoorde een zekere Jöhan
van Kuyck, Heer van Herpt. Hij was
het, die in 1572 liet eerst de tijding
van den val 'van Den Briel te Vlis-
singen bracht, waar de Spanjaard,
die met enkele schepen de stad na
derde, onder vuur genomen werd,
nadat de stad het Spaansche juk
had afgeschud. Om de bezetting te
Vlissingen nu te versterken, stuurde
Tresling hierheen 200 man, Geuzen-
troepen, op aansporing van den Heer
van Kuik. Ook de regeering van Vee-
re trachtte hij over te halen de zijde
van den Prins te kiezen. De Prins
scl^pnk hem, uit erkentelijkheid, de
heerlijkheid Domburg. Toen Heus
den ook aan de Staten kwam, keerde
de Heer van Herpt* terug, werd hier
rentmeester der Graaflijke domeinen.
24 November 1577-zond de stads-
regeering van Heusden twee gevol
machtigden naar den Prins, om de
zen mede te deelen, dat Heusden
toetrad tot de Pacificatie van Gent,
die inhield de verdrijving van den
Spanjaard en bepalingen, inzake de
godsdienstvrij heid
Toen de Spanjaarden Heusden ver
lieten, vertrok de kastelein, die Span
je gunstig gezind was, naar Brabant.
In 1578 werd de eerste vaste pre'-
dikant aangesteld. Vrijheid van gods
dienst was er voor Roomschen en
Onroomschen. Beeldstormerij, zoo-
als die had plaats gehad in vele Ste
den van ons land, kwamen in Heus
den niet voor. Toch dreigde nog
steeds gevaar van Spaansche zijde.
In 1579 toch, nam de Spaansche Her
tog van Parma Maastricht inentoen
trok Baldeus met een groot leger
Spanjaarden op, om Heusden te her
overen. De stad werd zeer in het
nauw gedreven. Men probeerde de
omgeving onder water te zetten, maar
vergeefsHet rivierwater was te
laag! Plotseling evenwel steekt een
stormwind op, waardoor het Maas
water hoog wordt opgezwiept.
De dijk aan de Herptsche poort
breekt door en de Spanjaard moet
de wijk nemen. Na de afzwering van
Filips II, nam de Burgemeester van
Heusden Nicolaas Hanckaert deel aan
de besprekingen, inzake de opdracht
der hooge overheid .over Holland en
Zeeland aan den Prins van Oranje.
Intusschen zwermden nog overal
Spanjaarden rond. Den Bosch was
nog sfevig in hun macht en de aan
slag der Heusdenaren om deze stad
bij verrassing te vermeesteren, mis
lukte. Te Vught kwam het tot een
bloedig treffen.
Voor Heusden was 1581 een droe
vig jaar. Zoowel hier, als in de om
geving stierven tal van personen. Dit
jaar overleed ook de beroemde Heus
denaar, professor Godschalk Steu-
wichuis, die gedoceerd had te Ponta
Mousson in Lotharingen en te Trier.
In 1588 brak voor Heusden een
bange tijd aan, door de muiterij der
Staatsche bezetting. Wel twee maan
den lang duurde dit. Oorzaak was,
de slechte betaling der soldijHet
krijgsvolk zette de stadsregeering
zelfs gevangen op het stadhuis en be
legerde liet kasteel; waarop de gou
verneurs der stad, Christoffel van
IJsselstein zich bevond. Eindelijk ge
lukte 'het aan den kastelein, Jonker
Nicolaas Blanckaert en aan burge
meester Dirk Hamel, het oproer te
dempen. Zoo bleef Heusden behou
den voor den Prins en geschiedde
hier niet, wat te Geertiruidenberg had
plaats gevonden, n.l. dat de stad
door de opstandelingen aan de Span
jaarden werd overgeleverd. Daarme
de zou een aanzienlijke, sterke ves
ting voor den Prins verloren zijn
gegaan.
MEI-ACTIE VAN DEN NEDER-
LANDSCHEN VOLKSDIENST.
Het aantal inleekeningen voor den
Neder 1 andschen Volksdienst over de
maand April stemt niet tot tevreden
heid. Alleen de arbeiders hebben
hun plicht begrepen. Niemand bui
ten deze categorie heeft ingeschre
ven. Waar blijven de beter gesitueer
den en zij, die van de gemeenschap
leven? Odk Voor hen geldt het gebod
der naastenliefde. Wat zij bezitten,
hebben zij slechts ter leen ontvan
gen en zijn slechts rentmeester daar
over. Hun zal ook eenmaal gevraagd
wonden, of zij de hun toevertrouwde
goederen goed beheerd hebben.
Ik reken er dus op, dat deze ca
tegorie deze maand bij onze arbei
ders niet ten achter zal blijven en
dat allen zullen in teekenen op den
Nederlandschen Volksdienst.
Dat is positief Christendom^—
De Burgemeester van Heusden,
A. THOMAES.
BROOD.
27 A 400 gr. brood of 4 rants, gebak.
27 B 50 gr. brood of Va rants, gebak.
Van 24-30 Mei.
BESCHUIT.
27 75 gram beschuit, of 1
soen brood of gebak.
Van 2430 Mei.
ran,t-
BOTER, MARGARINE OF VET.
27 Boterkaart. 125 gr. boter
27 Vetkaart. 125 gr. boter, 125
gr. margarine of 100 gr. vet
Van 26 Mei—4 Juni.
Op bon 24 alléén nog spijs
olie verkrijgbaar tot 30 Mei.
VLEES GH EN VLEESCHWAREN.
27 A 1 rants, vleesch of vleeschw.
27 B 1/4 rants, vleesch of vleeschw.
Van 21—30 Mei.
MELK.
26 A t/m 29 A 3Va liter melk.
26 B t/m 29 B l3/4 liter melk.
Van 17 Mei13 Juni.
AARDAPPELEN.
27 A l1/* kg. aardappelen.
27 B V, kg. aardappelen.
Va n 2430 lid
TABAKSWAREN.
28,29 Tabakskaart, 20 sigaretten, 5
sigaren, 10 cigarillos of 25
gram tabak, per bon.
Van 2430 Mei.
VERSNAPERINGEN.
26 100 gram chocolade.
27 100 gram suikerwerk.
28 100 gram chocoladewerk of
100 gram suikerwerk.
Van 18 Mei13 Juni.
VASTE BRANDSTOFFEN.
„01 K.F."* voor kookdoeleinden, 1
éénheid vaste brandstoffen, met uit
zondering van anthraciet.
Geldig van 1 Mei 1942 tot 30 April
1943.
01, 02, 03, 04 en 05 van de
brandstoffenkaart D.V., één eenheid
vaste brandstoffen.
Geldig van 11 Mei31 Dec. 1942.
PETROLEUM.
16 2 I. petroleum. (Bank. O).
Van 1 April13 Juni.
KAARSEN.
22 Petroleumkaarten S en T. 300
gram kaarsen.
Van 18 Mei31 Juli.
Bonkaart Algemeen
SUIKER.
299 1 kilogram suiker.
Van 17 Mei13 Juni. j
KOFFIESURROGAAT.
288 250 gram koffiesurrogaat.
Van 19 April13 Juni.
PEULVRUCHTEN.
307 250 gram peulvruchten of ha
vermout.
Van 17 Mei13 Juni.
GORT.
311 250 gr. gort, rijstgries of aarpl-
appeltapioca of 4 liter pap.
Van 17 Mei13 Juni.
VERMICELLI OF MAÏZENA,
315 100 gr. vermicelli of maizenaL
Van 17 Mei13 Juni.
JAM, STROOP, ENZ.
303 500 gram, jam, marmelade, ge
lei, stroop, honing, enz. of
250 gram suiker.
Van 17 Mei13 Juni.
ZEEP - >t
293 1 rantsoen zeep.
J Zeepkaart P, 75 gr. toilletzaep.
Van 131 Mei.
211, 228, 272, Zeepkaart G., H en I,
verlengd tot 31 Mei.
BLOEM, GEBAK OF BROOD.
301, 305, 309, 313, 70 gram meel of
bloem of 1 rantsoen brood of
gebak per bon.
Van 17 Mei13 Juni. I
KAAS.
298, 302, 306, 310, 314, 100 gram kaas
of smeerkaas per bon.
Van 17 Mei13 Juni.
Bonkaart Reserve
RIJST. f
4/17 en 4/18 250 gram rijst.
Van 17 Mei—13 Juni.
SINAASAPPELEN.
3/12 en 4/12 400 gr. sinaasappelen.
Verlengd tot 31 Mei. -
SCHEERZEEP.
BonU van de Textielkaart Da, wel-
ke is uitgereikt aan mannen
en jongens van 15 jaar en ou
der, 50 gram scheerzeep of
tube of pot scheercrème.
Van 1 Mei31 Augustus.
N RANTSOEN
HEUSDEN.
Aan liet jaarverslag 1941 van
het Middens lands borgstel li ng sf o n ds
voor de Langstraat ontleenen wij het
volgende
Het aantal aanvragen bedroeg 20,
het aantal verleende credieten 10.
Het getal aanvragen is het laagste
sedert de oprichting van het fonds
plaats vond. Voor 1937 bedroeg dit
getal 30. in 1938 een en veertig, in
1,939 acht en vijftig en in 1910 acht
en zestig.
Het verslag merkt op dat het ver
keerd zou zijn, uit het minder aan
tal aanvragen de conclusie te trek
ken, dat het den middenstand onder
de huidige tijdsomstandigheden naar
den vlceze gaat, want integendeel
krijgt deze in ruime mate zijn deel te
dragen van dé moeilijkheden op ve
lerlei gebied. De schaarschle aan tal
van artikelen heeft tot gevolg, dat
de omzetten tot een minimum zijn te-
ruggeloopen en geen loonend bestaan
meer 'in hun bedrijf te vinden is.
Van de gelden, die vrijkomen, wordt
vaak op den ouden voet voortgeleefd
zonder dat men zich bewust is zijn
bedrijfskapitaal op te teeren, wat
voor de betrokken ondernemers op
een catastrofe moet uitloopen en
wacht den borgstellingsfondsen nog
een zeer omvangrijke helpende taak.
Door de gemeente Heusden werd
over 1941 een bijdrage van f 56,64
verleend.
NEDERHEMERT.
WASPIK.
WOUDRICHEM.
De dienaren van hef politieke christendom
hebben in den loop der tijden veel onheil
en leed over ons volk gebracht. Telkens
weder brachten zij verdeeldheid tusschen
volksgenooten, tusschen menschen van het
zelfde ras en bloed. Door hun kuiperijen
en intriges werd broederbloed vergoten.
De kans daartoe mogen zij nooit meer
krijgen.
Strijd daarom mede tegen de zwarte inter
nationale.
Treedt in de rijen der Nederlandsche
De groote eer valt ons te beurt, dat
Donderdag 28 Mei a.s., des namiddags 2
uur, de Leider der N.S.B., ingenieur
MUSSERT, onze aloude stad met een
bezoek zal vereeren.
Na een bezichtiging van het historisch
stadhuis zal een rondwandeling door de
stad geschieden om deszelfs merkwaardig
heden in oogenschouw te nemen.
Ik verzoek alle inwoners, zonder onder
scheid, van hun medeleven met deze his
torische gebeurtenis blijk te geven door
óveral de nationale driekleur of Prinsevlag
uit te steken.
De Burgemeester van Heusden,
A. THOMAES.
Heusden, 26 Mei 1942.
Brood100 gram brood.
Gebak75 gram beschuit, wafels, bisouits,
koekjes, of 100 gram speculaas, of 140 gram
koek, of 800 gram cake, of 400 gram gevuld
klein korstgebak, of 500 gram geruid groot
korstgebak of 500 gram taartgebakjes.
Bloem 70 gram tarwebloem,-meel, rogge
bloem, -meel, zelfrijzend bakmeel.
Rijst: 250 gram rijst, rijstemeel, -bloem,
-gries, kindermeel.
Havermout250 gram havermout,
-vlokken, -bloem, -gort, gemengd meel.
Gort250 gram gort, gortmout, gortbloem,
grutten (alle soorten), gemengd meel, rijstgries,
aardappel-tapioca,aardappelineelvlokken of 4 liter
gortpap.
Vermicelli: 100 gram vermicelli, ma
caroni, spaghetti.
>Iaïseena, 100 gram maïzena, sago, aard
appelmeel, geoxydeerd aardappelmeel, of 100
gram zetmeel, verwerkt in puddingpoeder of
puddingsauspoeder.
Jam: 500 gram jam, stroop, honing, enz.,
of 250 gram suiker.
Vleesch100 gram vlefesoh, gewioht van
been inbegrepen, of 150 gram paardenvleesoh',
gewioht van been inbegrepen.
Vleeschwaren75 gram gerookt of
gekookt vleesch, gebraden gehakt, cornedbeaf,
of 75 gram gerookte worstsoorten, of 100 gram
gekookte worstsoorten, of 125 gram leverartikelen,
tongeworst, nierkaas, of 150 grani bloedworst,
zure zult.
Zeep90 gram huishoudzeep, of 150 gram
eenheidstoiletzeep, of 100 gram zachte zeep
(samenstelling na 31 Aug. 1941), of 160 gram
zachte zeep (samenstelling 1 Jan.31 Aug. 1941)
of 250 gram zeeppoeder of 450 gram wasoh-
poeder of het doen wasschen van 20 K.G. droge
vuile wasch.
Brandstoffen1 H.L. (maximaal 75
K.G.) anthraciet, 'steenkolen, industriebriketten,
eierbriketten, of 2 H.L. cokes, gascokes, of 110
K G. bruinkoolbriketten of 75 K.G. petroleum-
cokes of 150 K.G. cokesbries, cokesgruis, of
800 stuks persturf, of 450 stuks baggerturf, of
275 K.G. turf uit de Peel, of 200 K.G. andere
soorten turf.
De Burgemeester van Heusden
maakt bekend, dat vanwege het ge
westelijk Arbeidsbureau te 's Bosch,
ten gemeentehuize alhier- zitting' zai
worden gehouden op
Vrijdag 29 Mei 1942 (voorm.).
De kermis behoort weer tot het
verleden, gisteren 2de Pinksterdag,
was het weer vrij druk en de verma
kelijkheden maakten goede zaken.
Verschillende ingezetenen maakten
ook goede zaken met het in bewaring
nemen van rijwielen.
Ook het eiland Nederland mocht
zich, ondanks het minder gunstige
weer, in een zeer druk bezoek ver
heugen. i 4 i
9
Door den Commissaris der pro
vincie is vastgesteld de Rekening de
zer gemeente, dienst 1940, en wel
wat den gewonen dienst betreft, die
ontvangisten op f 27.067.20, de uitglaven
op f 27420.14 en het batig slot op
f 647.05 en wat den kapitaaldienst aan
gaat, de ontvangsten op f 1828.70, de
uitgaven op f 1606.70 en. het batig
slot op f 222.
De Commissaris der provincie
Gelderland heeft benoemd tot pol
dermeester van den Buitenpolder Het
Eiland Nederhemert, den heer I.
Braat, landbouwer alhier.
De gemeente-ontvanger B. de
kV. alhier, heeft valschheid in ge
schrifte gepleegd, waardoor de ge
meente voor een paar duizend gul
den is benadeeld. Het centraal bu
reau voor verificatie en financieele
adviezen der vereeniging van Neder
landsche gemeenten te 's Gravenhage,
heeft de gepleegde fraude ontdekt.
De W. is in verzekerde bewaring ge
steld. j i
In de afgeloopen week werd
door de Firma Wijnbelt ^en Co. al
hier, met de galgvisscherii op de ri
vieren de Waal en de Merwede op
zalmen gtevischt. Tevens werden van
andere zalmvisscherijen aan de visch-
markt alhier zalmen aangevoerd. In
totaal werden in de afgeloopen week
aan de vischmarkt in deze gemeente
28 zalmen aangevoerd, waarvoor f 7.
tot f 9.80 per pond werd besteed. De
prijs der zalmen is aanmerkelijk min
der geworden.
Aan de vischmarkt alhier werd te
vens één elft. aangevoerd, welke
f10.per stuk opbracht. Dezevisch-
soort wordt zeer zelden meer ge
vangen.
Een groot aantal yd.ssch.ers visch-
