Sportnieuws
TWEEDE BLAD
„State jifkises Bisschop
NIEUWSBLAD voor het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard
Onbetwist de beste tandpasta
behorende bij het
No. 6623 DONDERDAG 2 DECEMBER 1948
Deze goedhartige bisschop en
kindervriend heeft in de loop der
eeuwen een grote invloed verkre
gen in het volksleven en het feest
ter ere van deze heilige wordt in
elk beschaafd land, als is het dan
ook onder andere vorm, gevierd.
Heel wat kerken en kloosters,
enz. zijn aan hem gewijd en als
beschermheilige wordt hij, door
alle leeftijden ongeveer, vereerd.
In heiligenlevens en legenden,
in kunst en poëzie wordt aan St.
Nicolaas een belangrijke plaats
toegekend.
Er bestaat dan ook een enorme
verzameling kopergravures en
prenten van Sint-Nicolaas, die al
le dit gemeen hebben, dat de Goed
Heilig .Man" steeds te paard zit.
En dit geldt voor hem, als hij over
de daken rijdt niet alleen, maar
ook als liij door de straten trekt,
want:
„Sinterklaas, te paard gezeten,
Laat aan alle kind'ren weten,
Dat hij, als verleden jaar,
Hartjes heeft en gardjes klaar."
Patroon der schippers.
Volgens de legende zou de hei
lige van Myra eens een storm)
voorspeld hebben en later de ko
kende zee hebben doen bedaren
op zijn gebed. Deze beide voor
vallen waren aanleiding voor de
zeevaarders in St. Nicolaas hun
schutspatroon te zien. Later be
schouwden alle schippers hem als
zodanig. ..Brak een noodweer los
op de oneindige wateren, dan riep
het benauwde scheepsvolk zijn
hulp en bijstand in.
Thuisgekomen brachten de zee
lieden hun nog natte plunje naar
de kerk, die aan St. Nicolaas was
gewijd en hingen daar hun kleren
tegen de muur. Zo toonden zij
hun dankbaarheid voor de behou
den thuiskomst.
Horatius bezingt deze gewoonte.
We kunnen het dus begrijpen,
dat de goede heilige vooral werd
vereerd in die plaatsen, die aan
het water liggen, b.v. in de streken
langs de Maas. We vinden hem
vaak afgebeeld met een schip of
anker.
Sint-Nicolaasmarkt.
De Amsterdammer huldigde de
Bisschop niet alleen door een kerk
aanhem te wijden, maar ook
door het houden der Sint-Nico
laasmarkt, die in vroeger tijd zijn
bezoekers met honderdtallen trok.
Wat een woelige drukte heerste
daar! Kramen en tenten, zelfs
kruiwagens stonden er op de
„Plaetse", alle vol snoeperijenen
„Claescoecken". Daar werd de
maag flink op de leest gezet en
enorm gedronken. Behalve opge
wonden vrolijkheid en drukte wa
ren er echter ook wel „confu-
siën".
Speculaasvormcsi.
De vormen, waarin het deeg
van speculaas werd geperst, de
z.g. „prenten" zijn van grote be
tekenis voor de kennis van het
vroegere volksleven, al zijn niet
alle koek- en speculaasprenten
even goed geslaagd. Zij illustreren
als het ware het leven van onze
voorvaderen en daarom is dan
ook het verzamelen van deze ou
de „vormen" van groot belang.
Dat men in vroeger eeuw zich
zoveel moeite getroostte om zul
ke unieke speculaaspoppen of fi
guren te maken, kan mede ver
klaard worden uit het feit, dat
de appreciatie van het gebak in
vroeger eeuw anders was dan nu,
daar thans de lekkernijen in alle
mogelijke keuze "het publiek wor
den voorgelegd, maar eertijds 'was
men hierin zeer beperkt, zodat
een speculaaspop meermalen ver
scheidene dagen bewonderd werd,
alvorens men er van durfde te
eten.
De „prentensnijders" werden
daardoor gestimuleerd. Ze grepen
voorbeelden uit het volle mensen
leven, tot de dronkaard toe, werd
in koek gemodelleerd.
Sommige „prenten" doen ons
al heel vreemd aan en even ko
men er dan vragen in ons op, hoe
onze voorouders b.v. prenten kon
den snijden, voorstellend een
hengst, die aan zijn natuurlijke
behoefte voldoet.
Ook voorstellingen, ontleend
aan de Bijbel, gesneden in hout,
dienstdoende als speculaasprent,
wekken eigenaardige gedachten.
Zo waren er speculaaskoeken,
voorstellend Golgotha, Gethsema-
né, Christus en de Samaritaanse
vrouw, enz. enz.
Ook aan huiselijk leven ontleen
de speculaasprentsnijder zijn mo
tieven. Hoe vaak is er de wieg,
met of zonder baby, de kinder
stoel, het hobbelpaard.
Van de bouwwerken zijn het
vooral de molens, die druk „ge
sneden" werden.
Rijk versierd vaatwerk deed
mede dienst. Het engel-motief is
tevens vaak toegepast. De voor
stel ling van deze hemelgeesten is
weieens erg primitief: engelen,
wier hoofden zijn gedekt met een
hoed, versierd met een veer. Vleu
gels dragen ze echter alle.
Elk terrein van het leven le
verde voor de prentsnijkunst mo
tieven en 't is dan ook geen won
der, dat de folkloristen zich met
groot enthousiasme aan het verza
melen hebben gezet van deze uni-
ke speculaasvormen, vaak mees
terstukken van snij kunst.
Velen zien in de herten- enz wij
nenfiguren, b.v. reminiscenties aan
de offerdieren der Germanen.
Ook Sinterklaas.
Sinterklaas werd natuurlijk
eveneens in deeg gevormd.
De Overheid echter maakte
hiertegen bezwaar. Heiligenbeeld
jes ter markt brengen, kon ge
makkelijk aanstoot geven aan an
dersdenkenden. Vandaar haar ver
ordening, „gheen broodt, coeck,
suyeker, pfte andere eetwaren te
vercopen, hebbende 'tfagon van
eengihe beelden ofte daer eenigh
beeldt ofte beelden in ofte op ge-
backen of ges telt sijn." t
Het hielp evenwel weinig. De
koeken, welke men in de 15de
en 16de eeuw bakte, waren aan
de „heilige man" gewijd en moes
ten dus diens beeld dragen.
Zelfs bestond er een gilde, het
St. Oberagild, dat steeds weer
heeft getracht, de nauwkeurigste
„koekbeelden" te maken.
Speculaas is de enige koeksoort
die in een ontzaglijke vormvariatie
uit de bakkersoven komt.
Vrijers en Vrijsters.
Het „enig weibliche" doet op
elk terrein zijn invloed gelden,
waarom zou het dat dan niet op
het gebied van het Sinterklaasge
bak doen? Zo ontstonden de „vrij
ers" en „vrijsters", die de eeu
wen door gehandhaafd zijn geble
ven, al was de grootte verschil
lend.
„Sinterklaas was de kinderhei
lige, maar uit deze betrekking
vloeide nog een andere voort.
CAPELLE,
Voor- medewerking aan
haar uitvoering op 14 en 15 Dec.
a.s. heeft de muziekvereniging
„Kunst na Arbeid" zich de mede
werking yerzekerd van de toneel
vereniging „De Komeet" uit Den
Bosch, die zal opvoeren het blij
spel „Over twaalf dagen tegen
middernacht."
Tot ouderling der Herv. ge
meente zijn lier benoemd de heren
A. Smit, G. de Rooij en Joh.
Priiij ssers en tot diaken de heren
A. Karsten en G. Paans. Allen
hebben hun benoeming aangeno
men.
De Chr. Gem. Zangvereni
ging „Hallelujah" en het Chr.
Jeugdkoor „Hallelujah" gaven Za
terdagavond haar eerste winter-
uitvoering, welke uitstekend ge
slaagd is èn waarvoor flinke be
langstelling bestond. Na afwerking
van het programma ging Ds. Wis-
gerhof voor in dankgebed en
bracht in zijn slotwoord directeur
en beide koren dank voor hetgeen
zij de aanwezigen met hun zang
hadden laten genieten.
HERPT.
Het schuttersgilde hield de
ze week bij gielegjenheid van het
feest van St. Catharina, jaarver
gadering en teerdag.
Les morgens trok men vooraf
gegaan met het vaandel, ter kerke
waar een H. Mis werd opgedragen.
Les avonds had de jaarvergade-
ripg plaats, waaronder enkele nieu
we leden onder het traditioneel do
pen werden aangenomen en Be
verdere avond gezellig werd door
gebracht.
Lie afdeling. Herpf van de
Vee- en Export Centrale N.C.B.,
hield deze week een vergadering',
waarin de sectie Herpt werd op
gericht en waarbij als bestuur op
treedt de heren Chr. van Herpt,
G. van Ooijen en M. 'Buijs-Kok.
WIJK EN AALBURG.
Nadat eerst op y rij dag 26
November in intieme kring door
het gemengld koor „Con Amore"
Inundatie's, Kultuurkamer, Artsen-
verzet het zijn woorden die ons
herinneren aan verdrukking, over
heersing en standvastigheid in de
jaren, die wij niet kunnen en mogen
vergeten.
Alles wat er toen gebeurde, wordt vast
gelegd in het Nationale Standaard
werk „ONDERDRUKKING EN VERZET"
waarvan zo juist de 8ste aflevering
verscheen.
Teken in op dit prachtige werk voor tijd
genoot en nageslacht, bij de Firma L. J.
VEERMAN, Boekhandel te Heusden.
De prijs bedraagt f 2,40 per aflevering.
met medewerking) van „Con Amo-
re's toneelVierienig|in|g!" alhier een
uitvoering was glegeven, volgde op,
Zaterdag 27 ^November de open-
Sure uitvoering In het vëreni'gangs-
giebouw. 'Ce zaal was tot in alle
uithoeken beziet en velen moesten
worden teleurgesteld.
Le voorzitter, de heer J. den
Lekker, opende met een welkomst
woord, waarop met het „Wilhel
mus' 'het zangprogrammaa werd
gteopend. Van de zeven nummers
willen wij speciaal vermelden
„Eprpsvesper" van Leo Smeets,
„Brechtjebuur" van Jacob Hamel
en „Zomeravondlied" van C. Lan-
ner. Le beide eerste waren con
coursnummers, waarmede dit jaar
in Vaassen een eerste prijs werd
gewonnen.
Hoewel wij niet tekort willen
doen aan de overige nummers, wil
len wij toch speciaal het Zomer
avondlied, gezongen in walste mpo,
vermelden. Het is geheel aan de
bezielende leiding van de direc
teur, de heer J. Baselaar te clan-
ken, dat een dergelijk moeilijk stuk
zo onfeilbaar ten gehore glebracht
kon worden. Met zeer veel over
gave waarin een ernstige studie
sterk naar voren kwam werd het
zangprbgramma afgewerkt.
Na de pauze kwam de toneelver
eniging) voor het voetlicht met het
blijspel „Als Ma aan de touwtjes
trekt", onder leiding vna de heer
J. G. van Heemskerk. Het succes
van dit stuk was volkomen en het.
Want da£k van ouds ieder goed
patroon zijn vak verstond, met
al wat er toe behoorde en zijn
taak zó ruim opvatte, dat hij te
vens al datgene behartigde, dat
aan de bloei van zijnpatronaat be
vorderlijk was zo kon '1 wel
niet anders of de heilige Klaas,
moest weldra een vriend en ver
trouweling zijn van alle minnende
harten. Zo werd Sinterklaas de
„Hylikmaker" huwelijkma
ker); want dit was hij metter
daad en het stond immers met zijn
ambt van kinderheilige in onmid
dellijk verband".
Een Amsterdamse bakker stalde
in 18132 zeer aparte St. Nicolaas-
vrijers uit. Tenminste dit moe
ien wij uit onderstaande rijm op
maken
„Sint Nicolaas, op reis naar hier,
Die stuurde voor een dag of vier
Een aantal Japannezen
Gebakken van hetzelfde deeg,
Waarvan men vroeger vrijers
kreeg,
Zo flink ze er mogen wezen."
In die dagen kwam er n.l.een
Japans gezelschap te Amsterdam
en de slimme bakker had zijn pro
duct ter gelegenheid daarvan, ver
vaardigd. En hij had succes ook!
publiek, zich uitende in een steeds
oplaaiend uinbundig 'glelach, heeft
glenoten. Speciaal de ro*len van
de zaakwaarnemer Pietersen, ver-
tokt do or de he er G. de Waal en
de rentenier Lens velt, vertolkt door
de heer T. van Rijswijk, verdienen
hier wel voor de geestigle opvoe
ring een speciaal compliment. Over
de andere rollen hebben wij, als
passend in het volkomen geheel,
zieer veel lof te vermelden.
Een uitstekend geslaagde uit
voering met v'eel belofte voor de
toekomst, waar en de directeur de
heer J.. Baselaar en het Bestuur
met voldoening op terugi kunnen
zien..
HEUSDEN.
Het ie elftal der v.V. Heusden
speelde Zondag! een uitwedstrijd
te Oss tegen de club van dienaam.
Het zag er in de beginne naar
uit, dat Heusden een girote pver
winning zou behalen. Het duur
de ruim een half uur eer dat Oiss
de leiding kon nemen. Het leder
kwam in het doelgebied van Heus
den, sprong terugi op de rug van
onze goed spelende midhalf, kwam
terecht bij de vrijstaande midvoor
van Oss en onhoudbaar voor on
ze doelman verdween de bal in
het net (1o), met welke stand
de rust ingaat. Na de rust een
goed spelend Heusden elftal, maar
onze midvoor wist niet van de ge
boden kansen te profiteren. Een
kwartier voor het einde wist onze
linksbuiten, na een fraaie voorzet
van rechts, de stand gelijk te ma
ken (11). Zoals ons elftal dezie
middag speelde, had dit een over
winning zeker verdiend. Het einde
brak aan met 11, met welke
stand Oss meer kreeg dan zij ver
diende.
Ons 2e elftal heeft met o1
verloren van het sterke RKOSC
uit Orthen. Er zat bij 'onze jongens
deze middag totaal geen spel in,
daarom was het jammer dat onze
linkshalf Fr. Leijten, zo ongeluk
kig was om 20 minuten voor het
einde de bal in eigen doel te trap
pen. Een gelijk spel had de ver-
