25 Jaar vliegen op Indië
Dierendag 1949
LANDBOUW en VEETEELT
In de Bommelerwaard vóór 100 jaar.
FIRMA L. J. VEERMAN
Voor de vroege morgen en de late avond.
De roemrijke geschiedenis
van een 14.000 km. lange luchtlijn.
De luchtverbinding met Indonesië
heeft in de loop van dit jaar verschil
lende malen in het brandpunt van
de belangstelling gestaan, o.a. door
de moeilijkheden, die de K.L.M. door
politieke oorzaken op deze zo belang
rijke luchtlijn heeft ondervonden. Bin
nenkort zal deze luchtdienst, een voor
naam onderdeel van het K.L.M.-ibe-
drijf, opnieuw in het volle licht der
openbare belangstelling worden ge
plaatst, omdat bet op i October a.s.
25 jaar geleden zal zijn, dat de eer
ste poging gedaan werd om Neder
land en Indië door de lucht met
elkaar te verbinden.
Het was in 1919, toen de K.L.Mj
nog maar nauwelijks was opgericht,
dat het Nederlands-Indische Gouver
nement een bedrag van f 10.000 uit
loofde voor diegene, die voor het
eerst met een vliegtuig van Neder
land naar Indië zou vliegende
tocht moest voor 1 September 1920
volbracht zijn en .mocht 1^4 dagen
duren. Wel een bewijs, dat men niet
al te veel begrijp had voor de moei
lijkheden, die aan een dergelijke
14.000 km lange tocht over onher
bergzame gebieden, verbonden waren
in een tijd, dat een vlucht vain Am
sterdam 'naar Londen nog een hele
onderneming was. Zelfs toen men het
b.edrag had verhoogd tot f228.000
en de vliegtijd verlengd tot een maand,
kwamen er nog geen liefhebbers, die
de tocht wilden ondernemen.
In de komende jaren maakten ver-
schillende Nederlandse vliegers plan
nen om de lange reis naar Indië
te ondernemen, maar .al deze plan
nen liepen spaak bij gebrek aan een
geschikt vliegtuig. In 1924 kwam ér
eindelijk leven in de brouwerijde
K.L.M-vlieger Van der Hoop kwam
met goed voorbereide plannen bij de
.president-directeur, de heer Plesman
en bood aan om de vlucht te gaan
maken. Hij kreeg de beschikking
over Fokkers nieuwste machine, de
F-7, die pas uit de montagehallen
was gekomen. Enige tijd werd dit
toestel op de Londenlijningezet om
de vljegers ermee vertrouwd te ma
ken en op 1 October 1924 vertrok
de Fokker, de H-NACC, van Schip
hol naar Bataviade grote reis was
begonnen. Heel Nederland volgde de
vorderingen der koene bemanning.
De reis begon voorspoedig en zon
der incidenten ging het via de Do-
naulanden op de Bal'kan af. Bil Phi-
lippopel in Bulgarij kreeg de motor
echter kuren, een noodlanding werd
onvermijdelijk en toen Van der Hoop
beneden een geschikt veldje zag, ginlgl
hij .daar landen. Er school' echter
een addertje in het gras in de vorm
van een diepe voor; de Fokkierkwam
hier precies in terecht, hij kapseisde
en kwam krakend tot stilstand. Bij
inspectie bleek, dat een nieuwe mo
tor nodig was en die moest uit Ne
derland worden aangevoerd drie we
ken gingen hiermee heen, toen was
de Fokker eindelijk weer startklaar
en kon de reis worden voortgezet.
Nog vele avonturen wadhtben de'dap
pere vliegers, voordat zij eindelijk op
24 November hun trouwe Fokker op
Batavia's vliegveld konden neerzetten.
De terugreis verlie(p heel prozaisch,
aan boord van een schip, met de
Fokker in gedemonteerde 'toestand in
het .ruim.
De eerste retourvlucht.
Het du.urde drie jaar voor er weer
een vlucht naar Indië plaats had
de Amerikaanse krantenkoning en
milljonnair Van Lear Black, die al
talrijke vluchten met een gecharterde
K.L.M.-Fokker gemaakt had, wilde nu
ook wel eens een langere tocht ma
ken en ging daarom in op het voor
stel om naar Indië te gaan vliegen.
Op 14 Juni 1927 vertrok hij met de
Fokker F-7a H-NADP, bestuurd door
Geyssendorffer en Scholte, naar Ba
tavia en op 23 Juli stond de ma
chine weer op Schphol. In October
van datzelfde jaar was het de K.L.M t-
vlieger Koppen, die met een driemo-
torige Fokker, genaamd de „Post
duif". naar Indië vloogop 1 Octo
ber vertrok hij en op 28 October
was hij weer terug. Deze vluchten,
die voor die dagen recordvluchten
waren, openden de ogen van het
Nederlandse publiek voor de moge
lijkheden van een geregelde lucht-,
dienst op Indië en na een serie
proefvluchten om de route nader te
ieren kennen, werd op 25 September
1930 de dienst op Indië officieel
geopend.
Indonesië dichter bij Nederland
In het begin werd eenmaal per
veertien daghn naar Indië gevlogen
met driemotorige Fokkers van het
type F-7b, een vliegtuig, dat in die
dagen wereldberoemd was en overal
ter wereld gebruikt werd. In 11 da
gen was men'in Indië. Later kwamen
de grotere Fokkers van de typen
F-i 2 en F-18 op de India-lijn én
werd de dienst verdubbeld, zodat een
maal per week een vliegtuig vertrok.
In 1933 en 1934 werd de lucht
lijn naar het Verre Oosten pas goed
populair, toen de „Pelikaan" en de
„Uiver" langs deze lijn htm wereld
beroemde vluchten maakten. Met
twee recordvluchten langs de langste
luchtlijn ter wereld verwierf de „Vlie
gende Hollander" zich in die jaren
r§eds een grote wereldfaam.
De succes volle vlucht van de „Ui-
ver" bracht de K.L.M. ertoe het Ame
rikaanse Douglas materieel op de
Indië-lijn te gaan gebruiken; de dienst'
werd eerst opgevoerd tot tweemaal
en later driemaal per week en de
reistijd werd teruggebracht tot 5V2
dag. De nieuwste machines, van het
type Douglas DC-3, konden 12 passa
giers haar Indonesië vervoeren.
Stilstand en nieuwe start.
Toen kwam de oorlog. De Indië-lijn
ondervond al direct moeilijkheden
het beginpunt moest van Amsterdam
naar Napels worden verplaatst en de
dienst moest worden teruggebracht tot
een tweemaal wekelijkse. Toen in
1940 Italië aan de oorlog $ing deel
nemen. werd de lijn vanuit Lydda
in Palestina voortgezet, todat de in
val Van de Jappen In Indië het nood
zakelijk maakte om de dienst te stop
pen. Van de vliegtuigen, die gebruikt
wanen voor de evacuatie van belang
rijke personen en goederen naar
Australië, kwamen e'r maar twee heel
huids uit de strijd.
Sombere jaren volgden, maar in
a 94 5 werden Nederland en Indone
sië beiden wéét bevrijd. Dr. Plesman
■k'neëg'in Amerika 14 Skymasters los
op Schiphol, dat in de oorlog ge
heel verwoest was, werd hard ge
werkt en op 10 November .1945
startte de eerste machine weer mee
bestemming Batavia. De Vliegende
Hollander" was weer gestart en de
belangrijke dienst op Indonesië her
opend. s 1
Weldra werd viermaal per week
naar Indië gevlogenlater, met de
komst van Douglas DC-4 en Lock
heed Constellation vliegtuigen, werd
de dienst geleidelijk opgevoerd tot
een dagelijkse dienst. De reistijd, met
de Skymaster vier dagen, werd te
ruggebracht tot 2V2 dag en de Con
stellations van vandaag nemen maar
liefst 40 passagiers mee. Ook toen
door de politieke gebeurtenissen de
K.L.M. genoodzaakt was de r-Oute tij
delijk te verleggen via het eiland
Mauritius, waardoor het grootste
Oceaantraject ter wereld (5534 km)
moest worden bevlogen, bleven de
„Vliegende Hollanders" in de lucht
en hield dé luchtbrug tussen Neder
land en Indonesië stand. N
Sinds 25 jaar wordt nu naar Indië
gevlogen; in die tijd werden ruim
53 millioen kilometer afgelegd, het
geen overeenkomt ftiet ruim 1300
maal rondom 3e aarde vliegen. Er
werden ruim 104.000 passagiers ver
voerd, evenveel als het aantal inwo
ners van een stad als Nijmegen
verder vervoerden de K.L.M -vogels
ruim 1290 ton vracht en ruim 3000
ton post, oftewel 460 millioen brie
ven als deze op één dag besteld
moesten worden, zouden hiervoor
ruim 170.000 brievenbestellers nodig
zijn. In totaal zijn tussen Nederland
en Indonesië in 25 jaren tijd 3787
viuchten uitgevoerd.
In 25 jaar is er tussen Indonesië
en Nederland een hechte brug ge
slagen, een brug door de lucht, die
de stormen der tijd heeft doorstaan
en de volkeren van beide landen
letterlijk en figuurlijk dichter bij el
kaar heeft gebracht.
In onze stand op de MERCURIUS 1949 Heusden
exposeren wij een pracht collectie
SCHRIJF-
TEKEN-
KANTOOR-
ROMANS en KINDERLECTUUR
benodigdheden
Zie ook onze afdeling RECLAME DRUKWERK
vervaardigd op onze drukkerij
Boekhandel Drukkerij Heusden
Er zijn mensen geweest,, die het
om begrijpelijke reden nodig hebben
geoordeeld, een der dagen van het
jaar naar het dier üe noemen.Die
rendag. Dit feit op zichzelf bewijst
reeds, dat er op -de andere dagen
van het jaar en zelfs op die bijzon
dere dag, rond het dier nog alles
niet in orde is. Hoe zou hét kunnen
in een eeuw, die zelfs een mate
loze wreedheid tegenover mensen ge
toond heeft. Er zijin immers macht
hebbers geweest en zij zijn er nog,
die ménsen zagen en zien als mate
riaal. Men kan ze gebruiken en als
ze versieten zijin dan ontdoet men
zich ervan, zo goed als een versleten
karpet naar de rommelzolder ver
huist en een kaduke fiets in een ver
geten hoek oud roest van een don
kere smederij terecht komt. Zo be
kaaid is vaak ook het dier er afge
komen en komt het er nog af. In het
gunstigste geval zobgtt „de baas" goed
voor het materiaal en heeft biet dier
het slechte getroffen, dan steken zijn
ribben door het magere karkas en
trekt de kou in zijin botten, lijdt hij
honger en dorst. Zijn er ddn geen
mensen, die bles vertrouwielijk op
de hals kloppen én met de hond
spelen als een trouwe en eerlijke
kameraad. Ja, die zijin er. 'Maar in
een straat wionen met hen, zij, jdie
katten vergiftigen, hun paarden ran
selen en honden van zich aftrappen.
De eerbied voor het levende wezen
heeft niet overal wortel geschoten en
daarom is een dierendag nuttig, ook
at blijft het een noodgedwongen scha
mele pognig om de mens op dit
punt te verbeteren. Toch is het nuttig
de Nederlandschè Verenigingtot
Bescherming van Dieren (secreta
riaat Prinses Mariestraat no. 40 te
's Gravenhageniet alleen te laten
rechten voor lotsverbetering van het
dier. Aan de behandeling van het
dier immers kan mede het bescha
vingspeil van èen volk worden afge
meten. De mens is gesteld boven
het dier. Hij kan die in de nfitubr
gelegde maentsverhoudingen misbrui
ken om de verwrongenheid van de
eigen ziel, af te reageren op het
stomme dier. Hij kan ook de eer
bied voor alles wat geschapen is en
leeft overdragen in de wereld rondom.
Hij .kan de hartstocht van het duis-
Gelukkig zijn de stoffen weer
zóveel in prijs gedaald, en zijn
ze overal weer zó te kust en te
keur te krijgen, dat we ons af
en toe eens „een luxe" kunnen
permitteren. Want een luxe is
het zeker om een nieuwe och
tendjapon aan te schaffen, al
thans wanneer we gezond zijn.
Zijn we ziek, dan is deze luxe
een noodzakelijkheid geworden,
en prijzen we ons dan ook ge
lukkig, dat we een toilet voor
de ziekenkamer, als we weer
„lopend patiënt" zijn, gemakke
lijk kunnen krijgen.
Een enkele maal uitgezonderd,
en dan meestal nog alleen als
•de stof zeer dik is, zijn de
meeste ochtendjaponnen wat
de lengte betreft tot óp de
grond. De rokken zijn royaal en
sluiten tegen elkaar of hebben
een grote overslag, al naar ge
lang het model van het lijfje.
De meeste ochtendtoiletten zijn voorzien van een driekwart-lange
of van een geheel lange mouw, zodat het mouwtje van nachthemd
of pyama onzichtbaar blijft.
De knippatronen zijn tegen vooruitbetaling per postwissel van 0.50
verkrijgbaar bij „Beila Patronen Sservice", Kromme Nieuwe Gracht
66, Utrecht.
L'Jj 3418/17 is leverbaar voor 100, 106 en 112 cm. bovenwijdte, terwiji
DL 3419/17 te verkrijgen is voor 90, 96 en 102 cm. bovenwijdte.
De modellen zijn overgenomen uit „Bella", het Nieuwe Modeblad.
tere ik zich laten uitleven in een
zwieep ,die een dierenrug striemt. Het
hangt er maar van af, wat d|e mens,
wat de mensen doen. De cultuur
wordt niet gebouwd uit de dode stof
alleen. Het leven trilt er in, de. be
trekking tot het levende is er 'in
verdisconteerd. Daarom moet men
eerst wjgten, hoe 'mensen zijn in hun
omgang met dieren, pm te kunnen
/eggen op welke trap van beschaving
zij .staan.
Zo komt het dier op 4 October
uit de eenzaamheid van zijn vaak ver
geten "bestaan naar voren. Met het
dier werd het essentiële aan de
schepping toegevoegd. Daarom moet
het dier worden beschermd. Levend'
in de cultuur heeft het dier zijn na
tuurlijke afweermiddelen verloren- of
hebben zij1 aan betekenis ingeboet.
De mens is daaróm verplicht het le
vende weerloze schepsel te bescher
men en een verzorging te geven,
waarop het recht heeft.
Het streven te komen van passief
medelijden tot actieve bescherming
heeft zin. „Indien zelfs zou blijken,
dat de krachtigste pogingen ter be
strijding van het kwaad der dier en-
marteling, niet in staat zullen zijn,
dit kwaad geheel terug te dringen,
dan zal er toch voldoening zijn, po
gingen daartoe te hebben aange
wend".
DE BETEKENIS VAN RUBBER STALVL0EREN
VOOR ONS VEE.
Enkele jaren geleden is men in ons
land begonnen met toepassing van
rubber voor stalvloeren.
Vooral in de weide streken, waar
men weinig stroo heeft, liggen de
beesten op de betonnen of bakstenen
stalvloeren waar alleen wat zand ,op
gestrooid is. Het liggen op zo'n koude
vloer is zeer nadelig voor de koeien
en de melkproductie Jijdt er onder.
Vooral de voorpoten der dieren zijn
zeer gevoelig voor kou en krijgen de
koeien vaak gezwollen knieën. Om
dit euvel te vermijden vult men de
voorstand wel op «net graszoden,
leem, enz. Men krijgt hierdoor ech
ter een onhygiënische stal, terwijl het
de boer veei werk bezorgt.
Daar waar men tot rubber stal
vloeren is overgegaan,' is men over
het resultaat zeer tevreden. Bekende
fokkers spraken reeds hun waarde
ring uit over deze rubber stalvloeren
en tneit men dit soort vloeren o.a.
in 'de Wieringermeer zeer veel aan.
D<e conclusie waartoe de directie
van de bouwafdeling kwam is de
volgende
ie. Gedurende de stal-periode
kwhmen geen koeien met stalbenen
of andere kwalen (kwetsuren welke
niet vloeren verband houden) voor.
2e. x Voorai'het economische voor
deel .dat geen' stroo gebruikt moet
worden Jrwam duidelijk tot uitdruk
king. 1
3e. Nadelen van rubber stalvloe
ren zijn niet bekend.
Deze stalvloeren werden vroeger
geleverd in tegelvorm, doch 'de laat
ste tijd gaan de fabrieken er steeds
rn.ee r toe over deze aan één stuk
te leveren, waardoor de naden tus
sen de tegels komen te vervallen en
de vloer aanmerkelijk hygiënischer is.
Vóór honderd jaar was het aantal
markten en kermissen in de Bomme-
Lerwaardg veel groter dan thans.
•Langzamerhand werden deze ech
ter afgeschaft, al bleven ze op en
kele plaafsen bestaan tot op de hui
dige dag, als b.v. te 'Ammerzoden,
waar dé kermis vroeger .op 24 Jiuli
werd gevierd.
Brakel had zijn .paardenmarkt op
25 September, terwijl Poederoijeneen
vrolijke kermisdrukte demonstreerde
op 12 October.
Een week later trokken, vooral ook
de jongelui uit de Bommelerwaard
naar Kerkwijk, om de kermisfuif daar
nog eens dunnetjes over te doen.
Van alle plaatsen 'in de Bommeler
waard en omgeving, had Zaltbommel
de drukste markt eri ofschoon deze
nog wel bestaat, haalt de bedrijvig
heid er thans niet méér bdj van
vóór een eeuw!
Vooral in November wierden hier
veel rundermarkten gehouden. Wie
hier niet slaagde kon te Tiel terécht,
dat ook om zijn markten bekend
was, al had Zaltbommel er veel meer.
Voor zover m'an niet „per pedes
apostolorii'mreisde, stonden diligen
ces en toerkarren de refzigers ten
dienste.
Culemborg onderhield een vrij ge
regelde dienst op Utrecht met .„eene
Waagen".
In de geriefelijke wachtkamer der-
wed. van Haasbergen, kon men ellcë-
Dinsdag, Woensdag, Vrijdag en Za
terdag een plaatsje bespreken, mits
men zorgde ten zeven ure" ('s mor
gens) aanwezig te zijn.
Zaltbommel had een vrii drukke
dienst 00 "Den Bosch. Zelfs kon men
van hieruit „des namiddags ten 3
ure" nog naar Brabants hoofdstad.
Wie liever een boottochtje maak
te (wat vooral bij mooi wieer 's zo
mers was te prefereren, mits mén
over voldoende tijd en geduld be
schikte) kon per zeilaak, schuit,
beurtschip of...Nstoomboot zelfs, van
Bommel naar Rotterdam o£ naar Dor
drecht 'of Gorinchem, welke vaar
tuigen voor deze routes resp. 0111 half
tien, negen uur en twaalf uur ver
trokken.
De diensten waren zo ingericht,
dat de boten der Ned. Stoomboot
Mij. correspondeerden te Gorkummét
de boot op Dien Bosch en rnlet de
diligence op Den Haag, Amsterdam
en Breda.
Men ziet, ondanks de geisoleerde
beslotenheid van de Bomfmelerwaard,
werden er toch al pogingen gedaan
het contact mét de „buitengebieden"
te intensiveren.
DUSSEN.
Over de maand Augustus.
Geboren: Aartje Elisabeth Maria,
d. van T. de Graaf, en Gl Dieelen
Cornelis, z. van M. de Bodt en Chr.
van Hees; Maria Johanna Elisabeth,
d. van L. A. van den Oven en H.
M. de BicAnna Maria Jacoba, d'.
van H. H. de Rooij en M A. Brocks
Gerardus Jacobus Wilhelmus, z. van
C. Hofmans en J. W. S grootAn-
tonius Walterus Maria, z. van L.
G. de Wit en E. A. Wietlerïngs
Petronella Maria Lucia, d. van C.
J. de Wit en J. A. DiddenJohanna
Elisabeth Maria, d. van G. J. van
Velthoven en P. C. M. C. van Don
gen Johan Anton, Anton Johan en
Hendrik Anton, z. van P. Donker
sloot en J. van der SchansAnna
Margaretha Theresia, d. van A. Lj
van Moergestel en A. Nieuwesteeg-
GetrouwdRocus H. van Seeter,
28 j. en Johanna C. Leeggaingers,,
25
Overleden: W. Donkersloot, 72 j„
wedn. van G. RomboutC. Vriens,
69 j„ echtgenote van P. J. Vriens
C. Ribbers, 22 j.
Levenloos aangegeven 1.
DE WERKEN c a.
GeborenAnna, d. v. C.van Noor
loos en B. P. de Pender; Elizabeth
Cornelia Gerardina, d. van JVL v. d.
Stelt en Chr. Paans.
Ondertrouwd Markus Verkerk, 30
j. en Johanna Pieternella Adriaanfje
van Vu uren, 24 j.
DL 3418/17. De sluiting van dit model bestaat uit een groot aantal
knopen. De wijde mouwen zijn gegarneerd met de stof van één onzer
pyama's. In de klokkende rok zijn twee zakken verwerkt. Benodigd
voor 106 cm. bovenwijdte 5 m stof van 90 cm. breedte.
DL 3419/17. Deze ochtendjapon van een vrolijke, gebloemde stof heeft
driekwart lange mouwen. De rok is geheel gerimpeld aan het gladde
lijfje bevestigd. Een leuk, plat kraagje langs de halsuitsnijding maakt
het model erg vlot. De sluiting bestaat uit knopen. Benodigd voor
9fj cm. bovenwijdte 5.'50 m. stof van 90 cm. breedte.
Reizigersvervoer.
