Naaimachines.
Spiraalmatrassen
Indië-deserteurs worden vrij man.
FOTO'S: VISSER «Sc ZN. - WERKENDAM 96
J. M. VAN DER POL
Electro Technisch Bureau - Heusden
Electrische WEIDE AFRASTERING
Technisch Bureau j}ELfGO
Michaël's Ijzerhandel,
Aalburg
het aangewezen
adres
EMIGRATIE naar Canada
11
Holtap
Haarvelours
Ax Minster
Wilton
Aa--Be
Zaalberg en P.V.Z-~dekens
RUIME SORTERING MEUBELEN
VI.
Vandaag is het Zondag. Wel enigs
zins anders dan we gewend ziin. Van
morgen hebben we de eetzaal nog
bezocht, maar vanmiddag al niet
meer. Gisteren waaide het niet, maar
vandaag wel. Ik lig al languit pp m'n
bed en durf niet omhoog te komen.
M'n vrouw en de twee oudste jon
gens hebben al geofferd aan de zee,
zij het dan in onze hut. De kleinste
schijnt er plezier in te hebben, want
hij kraait aan één stuk door. De
oudste, het meisje, verveelt zich erg
nu al haar familie ziek is, zelf man
keert ze niets en zeurt maar steeds
of ik niet een schommel voor haar
kan maken. Denkt u zich dat eens
in, zelf ziekgeschommeld op bed te
liggen en dan gevraagd te worden
of je een schommel wilt maken. Ik
heb maar tegen haar gezegd, dat .dit
niet mag van de kapitein, want dat
het schip dan nog harder gaat
schommelen. Ik krijg ten antwoord,
dat ze dat dan nog fijner zou vinden
en ze vraagt voor de zoveelste keer
of ik eindelijk m'n bed eens uitkom
om de schommel te maken. Ik pro-,'
beer het op een andere manier en
zeg, dat ik geen touw heb. .Ook dat
helpt me niet, want achter op het
schip heeft ze grote rollen touw gej-
zien en als ik het vraag, zal ik daar
best een eindje van mogen hebben
voor een schommel en daar zijn bal
ken genoeg om het touw aan vast
te maken. Ik beloof haar, dat we al
gauw in Canada zijn en dat jk daar
wel een schommel voor haar zal ma-'
ken.
Was het maar waar, dat we er
gatiw waren, want eerlijk gezegd heb
ik er al meer dan genoeg van. Wie
nooit zeeziek geweest is, kan zich
niet voorstellén wat dat is. Vergele-j
ken bij zeeziekte is kiespijn één héér
lijk gevoel'.
Vanmorgen zijn we allemaal met
de zwemvesten aan, aan boord moe
ten komen. Ieder heeft z'n eigen
plaats als er iets zou. gebeuren, die
plaats weten we nu. We hebben aUit
maal ons eigen zwemvest in de hut
gereed liggen. De baby incluis. Onze
dochter was niet van plan zo'n ding
aan te trekken, want ze wilde niet
in zee gegooid worden, zei ze. Als
een echte vrouw was ze voor geen
rede vatbaar en pas bij het derde pak
rammel besloot ze dan toch maai
de weg van de minste weerstand te
kiezen!
De boot is verdeeld in verschillen-,
de stations waar reddingsboten zijn.
'tls niet te hopen, dat we ze moei
ten gebruiken.
De wind wordt steeds sterker en
bet schip begint gevaarlijk te slin
geren. We varen West en de wind
komt uit het Zuiden. Wij blijven
binnen, maar een "heleboel mep.sen
zijn buiten op het dek en jjk hoor
ze 6raken in alle talen, want er zijn
veel verschillende nationaliteiten aan
boord. Noren, Zweden, Hollanders
ong. 60, Belgen, Fransen, Zwitsers,
Duitsers, Polen, Italianen, Spanjaar
den, Portugezen, kortom heel Eu
ropa is vertegenwoordigd. Er zijn
veel D.P.'s aan boord, z.g. verplaat
ste personen. Die reizen op kosten
vah de Canadese regemg en ze moer
ten 'het reisgeld terugbetalen zodra
ze aan het werk kunnen. Daarom
reizen ze zo goedkoop mogelijk be-J
neden in het schip. Eten doen ze
ook niet gelijk met ons. Verder weet
ik er niet veel van. Als ik er ijn cfc
loop van de week meer bijzonder^
he dien over te weten kan komen, dan
schrijf ik er nog wel eens over. Als
i'k nie bete'r voel als vandaag tenj-i
minste, want het is allertreurigst
met me gesteld. Het is alsof ik in
de slinger van een klok lig. We heb
ben wat kleren aan de kapstok hané
gen en die gaan net als zb'n slinger
steeds heen en weer. "Wel aardig om
te zien, maar dan moet je goed
gezond zijn.
Wat zal ik blij zijn als we in Ca
nada zijn. Dat' zeggen we allemaal
op het ogenblik. De dag (is gelukkigi
bijna om, eten doen we 'rriaPr niet
meer, want dat helpt toch niet. We
zullen morgen wel eens kijken. De
stewardess zegt, dat hef morgen weer
stil zal zijn. 't Is te 'hopen ook want
zio is het geen doen. (M'n vrouw zegt,
dat ze wilde dat ik (eens wist hoe
ze zich voelt. Ik zeg jdat ik het wel:
weet. Et is niemand meer idie veel
praats heeft op het ogenblik en de
gangen eri het dek zijn 'glibberig!
van de... je weet wel. We kleden
de kinderen al zuchtend uit en als
we allemaal rustig liggen gaat 'het
wel iets "beter, maat goed ris het
nog lang niet. Wat zal lik blij zijn...
Vandaag is het Maandag. Wel wat
stiller, maar niet wat we 'gedacht
hadden. Best 'geslapen vannacht. Ik
geloof zeker, dat ik beter ben. Bui
ten hoor ik alweer meer Heven dap
gisteren. Ik stap uit m'n .'bed, maar
moet weer gauw zien dat dk erin
kom, het wil niet. Even later weer
geprobeerd, het gaat iets beter. Heb
vel geen'honger, maar zal toch gaan
proberen iets te eten, wapt van gisr1
termorgen af hebben we niets meer
op. De vrouw gaat nog piet eten,
zegt ze zachtjes. Met drie 'kinderen
strompel ik als een grijsaard inaar
beneden naar de eetzaal. M'n maag
staat al in m'n keel als ik nog nietf
beneden ben. Op de trap moeten
we voorzichtig lopen en goed uit-1
kijken niet in de uitbraaksels ivan de
passagiers te trappen, die al hebben
gegeten.
Bijna in de eetzaal staat ieen Franse
dame haar muts vol te doen, die door
haar ega of verloofde elegant wordt
voorgehouden. I11 de eetzaal heeft
juist iemand het op tafel gedaan. Het
is nog niet opgeruimd, op pen andere
plaats schijnt het ha'rder nodig (te
zijn. Ik ben éérlijk gezegd <te ziek
om precies weer te geven wat zich
hier zoal afspeelt. Maar het j>v on der-
Hij ke is ,dat we meer (moed hebben
dan ooit tevoren om in Canada aan
de slag te kunnen gaan. .Waren we
ermaar. Dat is met de pnderen prer*
cies eender zo. We verlangen alle
maal even hard naar het einde van
de reis.
Epn klein beetje eten en wéér vlug
naar bed. M'11 v'rouw is weer wat
opgeknapt en heeft zo goed en zo
kwaad als het gaat weer wat get-
wassen. De hut hangt vol wasgoed en
de ventilator is aangezet 0111 hét goed
te drogen, dat gaat best. ,„Het is geen
vrouw, die niet wassen kan", zou ik
nu zeggen, want het spreekwoord van
„het is geen man, die niet roken
'kan", gaat hier niet op. Hoewel ik
een ipan 'ben, kan ik pu toch niet
roken, want het smaakt niet. Wel
voordelig en ik neem me werkelijk
voor om van nu af aan niet, of bijna
niet meer te roken, want nu merk
ik pas hoe gemakkelijk het is om
het te laten. En dan van die beste
Engelse sigaretten zo voor het grij-.
pen te hebben. En niet duur ook,
ze kosten, de beste 1 shilling de
20. Dat is '53 ct.
Het begint alweer avon'd te wor-l
dien. M'n vrouw is nog 'even aan dek
geweest en als ze terug komt zegt
ze ,dat ze een vliegende vis gezién
heeft. Ik ben maar binnen gebleven
en voor mij is 'tnet of alles vliegt.
Een pakje sigaretten voor de kolonel.
„Kolonel Sluyter, dag kolonel Sluy-
ter" werd Vrijdagmidag geroepen van
het troepen trans portschip Zuider
kruis, toen het zich los maakte van
de kade in Rotterdam. Het waren
enige van de te veel besproken de^
serteurs, die een laatste afscheids
groet toeriepen aan hun comman
dant, die in gesprekken van man
tot man met deze afgedwaalde lie
den hen op het rechte pad had
teruggebracht. Het was wel zeer tref
fend te zien hoe blij «de desertelurs
waren aan dek van het schip te zijn,
waar zij zich in vrijheid bewogen
tussen de andere militairen, waar
slechts de officieren van het depot
Schoonhoven hen konden herkennen
als voormalige deserteurs. Aanboord
wisten de bijna duizend andere sol
daten niet wie aanvankelijk gewia-
gerd hadden naar Indonesië te gaan.
Nu de schuit eenmaal 'begon te va
ren, waren allen gelijk. Voor 161
man was het desertie vraagstuk op
zeer gelukkige wijze volledig opgje-
lost.
Een van die 161 voormalige de
serteurs was wel zeer duidelijk dank
baar yóotr deze afloop. Bij het in
schepen had elke man twee (zeld
zaam goede) pakjes cigaretten ge
kregen. Toen het water schip en
wal begon te scheiden, werkte hij
zich naar de railing, riep „zijn" ko
lonel' en wierp hem een van de twee
kostbare pakjes toe. Het was de
enige methode om nog "te doen blij
ken hoezeer hij het op prijs stelde,
dat een verstandig woord te juister
tijd gesproken, hem er van ,afgé-
bracht had, verscheidene jaren cel
straf te riskeren. Het w&s ook voor
kolonel Sluyter zeker een voïidoening
gevend moment. Deze man, die de
afgelopen Veertien dagen zijn overre
dingskracht, zij:ri tropenervaring en
zijn vaderlijk gevoel voor de troep
tot het uiterste heeft gegeven om
onbezonnen besluiten te voorkomen,
om te bereiken dat gewone .Neder
landse jongens niet jarenlllamg een
misdadigersliot ten deel' zou vaUen,
om alle moeilijkheden uit de ,weg
te ruimen, die de weigeraars be
lemmerden aan boord te komen, de
ze man vond de bekroning van zijn
inspanning en zijn 'systeem toen hij
zag hoe 161 man, die tezamen een
kleine 700 jaar celstraf tegoed had
den, iiu als vrij man de t^chl naar,
de Oost aanvaardden.
Het vertrek.
Nadat degenen, wier .positie nog
niet duidelijk was of wier lichame
lijke toestand nog twijfel mogélijk
maakte, waren afgevallen, stonden er
in alle vroegte Vrijdagmorgen 193
man aangetreden, die tot dan toe be
schouwd waren als deserteurs. Tot
hen is stuk voor stuk het dienst
bevel gericht bagage op te pakkan en
in de auto te klimmen teneinde naar
de boot gebracht te worden. Het
lesultaat was, dat 182 soldaten eie
ren voor *nun geld kozen en aan
het dienstbevel gehoor gaven. Elf
mannen bleven weigeren en werdén
in arrest gesteld. Toen de oöubnne
auto's in Rotterdam de passagiers!
hadden afgeleverd, werden deze 182
militairen niet langer als deserteurs
beschouwd, want zij waren gegaan.
Maar de vermoeienissen van de bij-j
na geheel doorwaakte nacht en de
aanblik van de loopbrug, die wel J
erg definitief in de richting van "het
schip wees, deed nog 21 man de
moed ontzinken. Zij weigerden plot
seling aan boord te gaan. Hun is
toen tot driemaal toe daartoe bevel
gegeven, maar zij bleven weigeren.
Er is geen 'hard woord gevallen en
er is zeker geen geweld gebruikt.
De weigeraars werden in arrest ge
steld en naar het detentiefcamp Niéu-
wersluis vervoerd. Zo gqed als de
anderen, die wel gegaan zijn, wis
ten zij wat de gevolgen moeten Üïjn
krijgsraad. Na de behandeling van
hun zaak daar kunnen zij zich npg
eenmaal bedenken, maar dat moet
dan geheel eigener beweging gaan.
.Wanneer zij dadelijk na het vonnis
te ke'n'neh geven, dat zij alsnog naar
Indonesië wensen te gaan, worden
zij daartoe in de gelegenheid gesteld.
Voeren zij' hun dienst in de 'tropen
dan naar tevredenheid uit, dan wordt
de straf niet ten uitvoer gelegd. Ge
zien dé ervaringen mét deze moge
lijkheid in het afgelopen jaar op
gedaan, is het evenwel niet waar
schijnlijk, dat veel' meer dan vijf of
zes van Tie ze 32 deserteurs werkelijk
nog zullen vertrekken. De overigen
zullen waarschijnlijk besluiten liever
enige jaren gevangenisstraf op te
knappteri dan hun plicht in de tropen
te doen. 'En waarom?
De reden.
Nan de oorspronkelijke 193 man,
zijn er slechts zeven, die om po
litieke redenen weigeren naar Indo
nesië te gaan. De anderen, zijn bang
of zij kunnen het ouderlijk huis niet
loslaten. Een sterk voorbeeld daar
van is wel Me militair, die na 'een
gesprek met de kolonel had beslo
ten om uit te varen ,en die van dat
besluit zijn ouders telefonisch óp de
hoogte mocht stellen. Hij sprak me.t
vader en moeder, maar ee,n van de
familieleden deed nog de mede
deling, dat er een. ""brief onderweg
was. Die brief zou evenwel aanko
men op een tijdstip, waarop de „Zui
derkruis" reeds zou varen. Dat was
te erg, de jongen besloot liever de
brief af te wachten dan naar Indo
nesië te gaan. Dat hij daarmede een
krijgsraadvonnis op zijn hals haalt,
vindt hij misschien een vervélende
omstandigheid, maar de brief moest
eerst gelezen worden en kon zekér
niet worden nagezonden...
In meer of mindere mate is bet
met bijna allen zo geweest. Maar
verreweg de meesten hebben hun
verwrongen gevoelens weten te over
winnen en zij zijn als gewone sol
daten aan boord gegaan. Sommigen
voelden zich misschien wat teleurge
steld omdat zij nu plotseling geen
„martelaar" meer waren. "Zij hadden
zelf het besluit gehbmen^ om de val
reep over te gaan én niemand had
hen ook maar een zetje gegeven.
De onwennigheid van plotseling nor-
maai militair te zijn in plaats van
„een van de gevallen waarover de
Kamer spreekt" zal evenwel' spoedig
slijten.
Wanneer deze jongens in Indonesië
kómen, lopen zij heus niet met een
etiket „ik was deserteur". Zij wor
den opgenomen in de troep eri de
omstandigheden zijn daar zo, dat zij
zeff geen uitzonderingspositie meer
willen of kunnen innemen. Komen
zij straks terug dan komen zij als
militairen, die hun plicht voor het
vaderland deden, die een stuk man
nenwerk verzet hebben en die frank
en vrij de toekomst tegemoet kun
nen gaan. Zij staan er dan vrfij wat
beter v'oor dan degenen, die daarna
uit de gevangenis komen. Verschei
dene jaren Leeuwarden is niet zo'n
erg gezochte aarfbe veling...
Nad ruk verboden
K.
v/OOR
HET ADRES VOOR BETER WERK
Uit voorraad leverbaar
Nieuwe zig/zag Naaimachines op pracht salonkasten
Nieuwe Handnaaimachines
O Nieuwe Electrische Naaimachines
0 Nieuwe Trapnaaimachines op salonkast of inlaatmeubel,
zowel machines als kasten zijn van de beste fabrikanten
Alle naaimachines worden geleverd met langdurige garantie
en volledige voorlichting.
Ook voor reparatie is ons adres het juiste
B. VIVEEN, Hoogstraat 44, Woudrichem
Het Rijk vergoed aan kleine bedrijven f 50. in de kosten.
Aanleg vakkundig en billijk.
EET HEN (N.-Br.)
Telefoon 12.
IS en BLIJFT
Rijwielhandel,
Reparatie-inrichting, Radiotoestellen
Erkend
Naaimachinehandelaar en Reparateur
200X275
205X280
230X315
f 79,-
f 82,-
f 98,-
f 75,—
f 98,-
f 123,70
200X300
230X320
200X300
200X300
230X320
f 129.-
f145,-
f216,70
f209,- f236,-
f278,- f299,-
MARIJKE 150X200.
175X225
190X230.
BEATRIX 190X230.
f25,-
f31,70
f 35,20
f46,85
Ruim gesorteerd
2 persoons
5 jaar garantie
10 1, t
15
20
25
AUPINGMATRASSEN
DIVAN DUBBEL BEDDEN
prima uitvoering f 85,-
Divan bedden
f29,-
f34,40
f36,65
f38.65
f42,60
f 48,20
- f92,50
f 29,00
Telefoon 49
Wijksestraat 128^-130
HEUSDEN
J. A. VAN BERGE HENEGOUWEN
Breestraat 85
UIT VOORRAAD LEVERBAAR:
Radio apparaten vanaf f135,— tot f235,—
T. L. Buizen, Droogscheer apparaten o m .Philishave"
Wasmachines en Wringers
Nog in voorraadenkele gebruikte Handnaaimachines alsmede alle
naaimachine benodigdheden
Schrijf even een briefkaart en wij komen U geheel vrijblijvend bezoeken
NAAIMACHINEHANDEL en REPARATIE-INRICHTING
Lid van „STERNA"-Stichting erkende Naaimachinehandel
K.E.M.A. goedgekeurde apparaten.
Plaatsing en aanleg volgens de Arbeidsinspectie.
Wij vertegenwoordigen Nederlandse merken.
Als Regionaal installateur erkend door de P.N.E.M.
Officieel Philips en N.S.F. Service.
Oudheusdensestraat W 2 - Heusden
uit voorraad leverbaar
Vertegenw.„Phoenix"- en „Adek"-
Rijwielen„Victoria" Electr. Was
machines
Karpetten
Dekens
U tt tt
tt tt
tt tt
Fa. Ch. Schreuder Zn.
