TWEEDE BLAD
NIEUWSBLAD
Jlorrd hef <JvGrsffsssf.
Wachters
Ziekte in 't gezin
BI] DE BALANS
voor het Land v. Heusden en Altena, de Langstraat en Bommelerwaard
„O Kerstenen nu juicht en lacht!
Maakt handgeklap in 't loven,
Messias daalt van boven,
Eeuw in, eeuw uit, met smart ver
wacht
De hemel huwt zich met onze aarde;
De donk're nacht verwonderd gaat,
En ytijkt de vroegste dageraad;
Een nieuwe zon, van rijker waarde,
En ouder dan de dag-flambouw,
Verdrijft uw rouw".
Zoals het glorierijke Hemellicht
de duisternis van <ie wereld van zon
de verzoenend overstraalt, staat het
Kerstfeest midden in de donkere
wintertijd. En jaar op .jaar viert de
kerk het feest van het wonderbaarlijk
gebeuren in de„stal van Bethlehem.
Het woord „Kerstmis" op zich
zelf roept in ons op een combinatie
vain religieuze stemmingen, ook van
gedachten van meer stoffelijke aard,
doch, met diepzinnige inslag.
Geen feest is aan te- wijzen, dat
zulk een rijke folkloristische om-
ranking heeft, als het Kerstfeest.
De oude Germanen dachten, dat
bronnen toegang verschaften tot
Vrouwe Holle en 'tot Balder, de po
pulaire god, beide bovennatuurlijke
wezens der vruchtbaarheid.
Kon Balde,rs paard met zijn hoef
of de godheid zelf mét zijn lans niet
plots een 'bron doen ontspringen en.
de vruchtbaarheid der akkers stimu
leren
Na de Reformatie werden de bron
nen gewijd aan Bonifacius, aan Ser-
vatios e.a., die „het heidens begrip
wisten te louteren, te heiligen en te
idealiseren op christelijke wijze, waar
de Ruchtbaarheid der natuur door
hen werd vervangen door de vrucht
baarheid der ziel".
Vooral in Engeland is het Kerst
feest een feest bij uitnemendheid e:n
wordt het door iedereen, van welke
stand of, rang ook, mét grote vro
lijkheid gevierd en beslaat het een
tijdsruimte van 25 Dec.-6 Januari.
Maar, zal de vrolijkheid en het
genot intens zijn, dan moet goed
voor de maag gezorgd worden.
Geen Kerstfeest kan geslaagd he
ten, als de Engelsman niet flink ge
geten heeft. Vanda'ar dat de tijd,
voorafgaande aan Kerstmis, rijk is
aan vee-tentoonstellingen en de eta
lages der slagers met de heerlijkste,
vleeswaren prijken.
De kruideniers etaleren enorme
hoeveelheden rozijnen, krenten, ge-
confijte citroenschillen enz., altemaal
ingrediënten voor de befaamde kerst
pudding, 'de plum (rozijnen) pud
ding, die met palmtakj es wordt ver
sierd. Deze takjes liggen ook ver
spreid in de etalages der winkels,
op de tafels der fees ts pij zen en die
nen mede om het Kerstfeest tot een
werkelijk „merry" (vrolijk) feest te
maken.
Kerstavond is voor de Engelsman
een pretavond. De lamp, de spiegel,
enz, in de huiskamer, de bovendorpel
der deur draagt een „mistletoe". Elk
meisje, dat onder de mistletoe staat,
mag vrijelijk door een lid der ande
re kunne gekust worden, terwijl dit
recht zelfs in zoverre is uitgebreid,
waarschijnlijk zeer ten genoegen van
beide partijen, dat, wanneer de jon
geman kans ziet een takje mistletoe
boven het hoofd van het meisje te
houden, zij moet toestaan, dat de
jongeman van zijn subtiel privilegie
gebruik maakt.
In de Noorse mythologie speelt
de mistletoe een belangrijke rol, wat
uit het volgende blijkt
Toen de drie Nornen of Schik
godinnen voorspeld hadden dat Bal-
dur, de smpathieke zoon van godin
Frigga, ten val zou komen, vorderde
de godin van dier en plant, steen en
water, licht en vuur, de eed, d,at
zij iiiets zouden ondernemen tegen
haar geliefd (kind. Dioch, de mistel,
bleef vrij van die eed, (Omdat rij.
verborgen was en zijn wortels niet
in de aarde heeft, maar, ze als woe
kerplant in de boomschors dringt.
Toen wist de boze Lbki de blinde
broer van Baldur te bewegen deze
god met een pijl te doorschieten,
een pijl, gemaakt van mistelhout.
Dodelijk getroffen" zonk Baldur ter
aarde. -Toen week het licht, dat 'hij
zo weldadig gewoonlijk uitdeelde en
de winternacht spreidde zich over
de aarde. Zo werd de mistletoe het
instrument van al' het boze.
Doch anderzijds bracht de mis
tel heil. In de gewijde bossen troffen
de Germanen de woekerplant aan op
de stammen der bomen, vandaar,
dat ze meenden, dat deze plant heü-
zatne eigenschappen had.
In het wit geklede Keltenpriesters
sneden dan ook de plant af met
voorzichtige hand en niet het gewoon,
metalen nies, doch de gouden sikkel
scheidde de wortels van de schors.,
Als middel tegen allerlei kwa
len stond de maretak in hoog aan
zien.
Zo gezien was de plant symbool
van geluk. 1
In de buurt van Straatsburg prijkt
met Kerstmis een Kerstboom met ap
pels, bonbons, goudpapier, enz., ter
wijl elk kind zijn eigen kerstboom
pje had.
De bewoners der Latijnse landen
beschouwen "de Kerstpreserïtjes als
cadeautjes, die het Kerstmannetje
voor de familieleden en vrienden
voor Nieuwjaarsdag bewaart.
Nu gaat het uitreiken der cadeau
tjes op de landgoederen in Midden-
Europa met een aardige ceremonie
gepaard. Wanneer op de Kerstavond
de klok zes uur geslagen heeft, wordt
de poort van het buiten opengesteld
en treden alle genodigden de zaal
van het Huis binnen. In het midden
daarvan staat een enorme Kerstboom
geplant, waaromheen bankten staan.
Op elke bank ligt een pakje voor
iedere feestgenoot.
De Italiaan begint de viering van
het Kerstfeest met flink te eten,
waarna hij de Mis bijwoont. Geschen
ken biedt men elkaar echter eerst
op Nieuwjaarsmorgen aan, terwijl de
kinderen moeten wachten tot Drie
koningen.
Op IJsland is Kerstmis het voor
naamste van alle feesten, al wordt
het feest er vrij sober gevierd.
Van luxueuse smulpartijen is geen
sprakezoete koffie en paruiekoe-
ken of, pap, gedroogd vlees en wijn,
zijn de hoofd hes tajnddelen van de
maaltijd.
Aan de dis leest het hoofd van het
gezin, uit de, op de tafel, tussen
twee brandende kaarsen geplaatste
Bijbel, het Kerstverhaal. De Kerst
boom prijkte die dag met het volle
dig aantal lichtjes, want elke dag,
van Advent, werd er een kaartsje
meer ontstoken.
Milddadig nodigt elke eilandbewo
ner de moede zwerver aan de Kerst-
disch, die immers voldoende spij
zen draagt en elke huisgenoot tracht
de vrede, die het Kerstfeest predikt,
in practijk te brengen. Vandaar, dat
voor de Kerstdagen aanlichten, alle
onderlinge twist en wrok wordt uit
de. weg geruimd en de harten wor
den opengesteld voof het goede.
Wanneer men een Kersttakje af
snijdt, klokke twaalf in de Kerst
nacht, het op een flies met water
zet, zal het op O.L. Vrouwe Lichtmis
(Februari) in bloei staan, verkondigt
het volksgeloof. Ongetwijfeld zullen
velen, bij het lezen van Seze uitspra
ken sceptisch de schouders ophalen
of er in het geheel geen gelpof aan
slaan. En toch... wie de proef op de
som. neemt, zal bemerken, 'dat het
volksgeloof vaak gelijk heeft, al hoeft
men het tijdstip niet zo precies
te nemen. Wel moet men er voor
zorgen 'een takje te nemen miet een
vruchtknop je en niet met bladknop
pen. Door de warmte der kamer
n.l. gaat de knop open en deze ont
wikkelt zich zodanig, dat omstreeks
Februari de bloesem tevoorschijn
komt. 1
Ook hier is het precieze tijdstip
niet aan te geven, doch het getal!
40 is genomen, omdat dit in die
volksvoorstelling een heilig karak
ter draagt.
In Frankrijk bestaat op enkele
plaatsen de gewoonte, dat trouwlus
tige (jonge) dames als ze terugko
men van de Kerstmis, die nacht een
takje snijden van een appelboom en
het dan in een flesje water zetten.
Vol spanning bezien ze dagelijks de
knoppen of die nog fiiet openbarsten.
Geschiedt dit voor Pasen, dan is het
meisje er zeker var nog hetzelfde
jaa'r te huwen. f
In Overijsel geloofde men vroeger,
dat in de kerstnacht de Vlierstruik in
bloei kwam, omdat de Heiland der
wereld op een vlier bouten kruis de
vloekdood was gestorven.
Doch wee de man, die het bloese
men van de struik zou gaan zien, een
groot ongeluk zou hjpm zeker over
komen. Ook dit wonder was te teer
om te waarschuwen. Die Westfaalse
boer neemt aan, dat de appelboom
in de kerstnacht enige tijd bloeit en
de hop uitbot, ook al zou hij dik be
sneeuwd zijn.
In N.W.-Overijsel bestond de ge
woonte dat tussen Kerstmis en
Nieuwjaar de dienstmeiden van be
trekking veranderden. Op <de stille
wegen heerste dan een vrii grote
drukte van wagens, die door de boer
werden uitgezonden, om het nieuwe
personeel met zijn „intrusting" af
te halen. De eerste avond had de
nieuwe meid echter geen verlof uit
te gaan, want... in de nieuwe betrek
king moest haar nog de bedstee aan
gewezen worden! f
De grote Duitse steden hadden eer
tijds een zeer drukke Kerstmarkt,
waar allerlei speelgoed op tafeltjes
onder een afdak geplaatst, met de be
kende koopmans welbespraaktheid,
werd aangeboden.
In de 16e eeuw gaf men aan
deze kerstmarktdrukte de schuld van
vele „onheilige troebelen", die in de
kerk, o.a. tijdens de nachtmis, voor
kwamen. Het werd zelfs zo erg, dat
de Grote Keurvorst zich genood
zaakt zag hiertegen verordeningen in
het leven te roepen, terwijl Friederik'
Wilhelm 1 beval de kerken in de
Kerstnacht te sluiten!
Via de 'kerk verplaatste de kerst
drukte zich toen naar die straat, waar
meerihalen zulk een volksmenigte
zich voortbewoog, dat de politie han
den vol' werk had om die orde te
bewaren. De jongelui vormden paar
tjes, bezochten herberg na herberg
en bereikten eerst, wanneer de win
terzon weer de bergtoppen kleurde
of dte gevels der huizen mat ver
lichtte, zto goed en zo kwaad als dat
ging, hun eigen woningj, waar zie dan
dikwijls eerst hun roes moester^ uit-
sltapên van .dte „heilige, avond".
Het Duitse kerstmaal' bestond wel
uit karper met biersaus of, vette gans
en reebout, waarbij „Weihiiachtstol-
len" gegeten werden.
Ook bakte men bij de Oosterburen
wel kerstbroden in de vorm van een
wild everzwijn, in welkte gewoonte
een herinnering werd bewaard aan
de Germaanse (mythologie.
Ten onzent schaarde men zich
vroeger, op de avond voor Kerstmis,
rond het vrolijk-sprankelende haard
vuur en iter wijl de grillige vlammJen
de kamer in schemerschijn hulden,
staarden de huisgenoten peinzend in
het flakkerend yuur. Of de gedempte
gesprekken verstilden ,en gingen over
in devoot gebed. Soms klommen zacht
de aloude kerstzangen op, boven het
geluid van het knappend kerstvuur,
tot de klokken beierden en allen zich
ter kerke begaycn, om Hem te loven,
die zijn Zoon had gegeven tot ver
lossing van .zonde en dood.
De ontstoken kerstboom, met de
kaarsengroepen op tak en hulst, de
monstrerend de .cultus van het Licht,
was, pp de feitelijke kerstdag, het
stralend middelpunt, waaromheen al
len, die in huis waren, zich ineerzjet-
ten. s
Wees dit licht op het uitstralend
Licht uit de povere kribbe in Bethlie-
bems stal?
Ons Feuilleton
door W. Kerremans
8.
Het lijkt wel ctf fmen in zekere
zin door twee levens (gaat, het ge
droomde, onwerkelijke, halfbewuste,
dat als een doorzichtige schaduw met
de mens meeglijdt en het werkelijke,
het nuchtere open liggend yqor waar
neming' voor ieder. Maar dan moet
er toch een gedachte achter liggen,
een leiding, want hoe zinloos zou
anders dat alles zijn.
■Neen, neen, wat hem nu overko
men was, dat kon niet zijn een ver
schijnsel dat physisch of psychisch te
verklaren was, het was niet uit te
Leggen aan de hand van zenuwen,
bloed, hersenschors of welke materie
ook. Iets anders zat daar achter, te
fijn om met zintuigen te worden
waargenomen en verklaard of onder
de microscoop zichtbaar te worden
gemaakt.
En dan was er de naam Yonca,
die hij had uitgesproken, zonder het
te weten alsof een ander door zijn
mond sprak, Yonca...
Yonca heette geen Yonca, maar
Jo Vermeer. Zij had, nadat ze de
straatdeur van haai* woning achter
zich gesloten had, door het traliewerk
gezien hoe Roelants op haar huis
toetrad en de naam van haar moe dei-
op het bordje las. Zij had dlaar stil,
in gepeins gestaan en overdacht de
vreemde ontmoeting en de roerselen,
die zij daarbij had gevoeld. Zij hacl,
toen die onbekende op de tram
sprong, even iets van vreugde ge
voeld, alsof daar een man naderde,
die zij' nodig had, die haar 'kwam
bijstaan, maar ze moest glimlachen
om die gedachte, want er viel immers
niets te helpen. De tram was vlak
voor haar huis en haar koin niets
overkomen op die drukke nog lichte
weg. Zij had gezien hoe ongewoon
Roelants zich gedroeg, hoe verbijs
terd haast hij haar aankeek en zich
vast moest houden aan de post van
de schuifdeuren in de tram. Ze had
nog even gewacht en daarop gevraagd
haar voorbij te laten. Dat hij toen
ook uitstapte, hoewel hij nauwelijks
enkele honderden meters gereden
had, verbaasde haar veel minder dan
normaal zou zijn geweest. Het be
hoorde bij de ontmoeting, dat hij zo
deed en er was geen spooir van er
gernis of onrust in haar geweest,
eerder vertrouwen In de man, die zij
voor het eerst voor een kort ogen
blik had gezien.
Neen, ze wilde van dingen
niets vertellen. Eerst was 'het haar
plan geweest haar huisgenoten me
dedeling te doen, dat er zo'n rare
man in de tram 'was geweest en hoe
gek hij had gedaan, maar dadelijk
daarojp besloot zij het 'gebeurde voor
zich te houden. Zij vond het niet
iets om spottend of gekscherend over
te spreken of te laten spreken ze
zou het niet verdragen hebben als de
anderen daarom gelachen haddten.
Jo ging naar boven en z'weeg over
het voorval. Wel bleef zij eir aan
denken niet zo .onafgebroken, niet
dringend en wroetend als Roelants
in dat zelfde uur deed, maar zij
sliep toch in met de gedachte aan
de onbekende, die in haar leven was
gekomen.
Ook de volgende dag hiejd' de
ontmoeting haar weer bezig. Die flin
ke figuur en het open jongensach
tige gezicht van Roelants hadden in
druk op haa(r gemaakt en Jo over
dacht nogmaals, wat het toch te bete
kenen kon hebben dat hij, bij de
eerste blik op hahr zo verward was
geraakt en zijn zelfbeheersing ver
loor. Zij was niet zo ijdel en zelf
ingenomen te geloven dat haar char
mes hem zo buiten zichzelf hadden
gebracht, maar er moest toch iets
tussen hen beiden rijn, dat buiten
het gewone en boven het alledaagse
verheven was.
En dan was er nog dat onver
klaarbare weten, dat hij er was om
haar bij te staan. Nu ja, op dat ogen
blik viel er niets te helpen, maar dat
voorgevoel kon heel goed op iets
duiden van de toekomst. Ze had een
beetje zekerheid, dat zij de onbeken
de weder zou ontmoeten en dan ook
zou spreken. Daarin vier heugde zij
zich.
Roelants zat op de avond van her
evenement lang op zijn hotelkamer
en toen hij eindelijke naar bed ging,
duurde het uren voor hij, vermoeid'
van. het denken en plannen maken,
insliep. Zijn plan was toen gereed.
Zijn plan! Hij had er een aantal
ontworpen en het meest dwaze er van
als het beste gehouden voor de uit
voering. Er waren bij zijn andere
ontworpen plannen die mogelijk wa
ren, die wel overdreven, maar niet
gedrochtelijk dwaas waren. Dat hij
toch juist dat onuitvoerbare aannam
bewees hoe, de korte ontmoèting in
de tram Zijn overigens gezonde en
logische geest door eikjaar had ge
hutseld. Hij had o.a. gedacht om
in Breda te gaan wonen en dan zich
door iemand ,die die familie Vermeer
kende, te laten voorstellen, nu en
dan daar op bezoek te gaain ein zo
Yonca gelegenheid te geven hem te
leren kennen. Hij had overwogen of
het mogelijk zou zijn dicht bij haar
huis kamers te huren' of te. .onder
zoeken wie tot haar familie, of ken
nissen behoorden en dan trachten
bij een van hen teen betrekking te vin
den. Hij had nog meier plannen ge
maakt, maar het dolste van adelleek
hem het beste,. Hij Zou voorgeven
insectenJkundige te zijn en als zo
danig te zijn benoemd om in de
mastbossen onderzoek! te doen naar
schadelijk gedierte. Dan kon hij het
zo inrichten, dat hij Yonca dagelijks
ontmoette, omdat hij aannam, dat zij
nog een school bezocht.
Hij lag met open ogen te bed en
overwoog telkens weer de ontmoe
ting en ook zijn liefde was bii hem
en'lag als een nevel tussen hem en
zijn omgeving. Roelants voelde een
diep-innerlijke warmte tot zijn zin
nen uitstralen en ook vloeide iets van
buiten af in zijn zinnen, iets zoets
en warms, de gedachte, aan Yonca,
maar hij hoorde alleen de eigen le
ge weerklank uit het duister. Er vol
trok zich in hem een gebeuren, dat
hij niet kende, niet zag. Hij had
het verlangen Yonca weer te zien,
te spreken en toch oiok weer niet.
Haar achterna gaan en de zekerheid
hebben haar toch niet in te halen,
alsof er een ban om haar lag, die
hij niet kon verbreken
'Van alle rijden en ook in hem
vloeiden hem vreugde en verrukking
toe, hij trilde van geluk, vervoering
en nabevend verlangen. Hij greep
naar het onzichtbare geluk dat zo
plotseling over hem gfekomen was.
Ja, zo zou h'iii het doen. Eerst in
de buurt van "haar buis 's morgens
o(p post staan en volgen naar welkte
school rij ging, "dan kamers huren
als entomoloog en het zou dan niets
vreemds zijn als hij tegen 9 uur
naar zijn bossen girig, op rijn weg
het meisje ontmoette en om 12 uur
weer. De andere normale plannen
had hij verworpen, omdat zijn aller
eerste beginsel hierin was, dat Yonca
zelf voorlopig niets mocht vermoeden
van zijn gevoelens jegens haar,. Zij
was daarvoor te jong en hij wildé
die zorgeloze jeugd niet verstoren.
Neen* dat stond voorop, dat zij voor
lopig in hem niet de vereerder mocht
zien.
Om 9 uur de volgende morgen
was hij al in de Wilhelminastraat en
keek uit naar teen bordje met „Ka
mers te huur", maar hij vond er in
die deftige straat geen.
(Wordt vervolgd,).
DONDERDAG 22 DECEMBER 1949
No. 6731
behorende bij het
Kerstbronnen.
.Merry Christmas."
De Mistletoe.
Het Kerstmannetje.
In Italië.
Dampo-verkoudheidsbalsem: beproefde
hulp bij een gevatte koude voor Vader,
Moeder en kind. Prijzen f. 1.25, 90 en 75 c.
Het Vrijheidsbeeld
in Amerika
Op IJsland.
Bloeiende Kersttakjes.
Veranderen van dienstbetrekking.
Gesloten kerken In de Kerstnacht.
De lichtcultus.
