Neer-Andel moest evacueeren
Plaatselijk Nieuws
waarin opgenomen„NIEUWSBLAD voor het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard"
Buitenland
2E JAARGANG. NO. 34 VRIJDAG 6 JULI 1945
Uitgever: K. VELTMAN te Drunen Algemeen Redacteur: J. H. ROZA te Heusden Drukkerij: FIRMA L. J. VEERMAN te HeusdeH
Verschijnt Maandag en Vrijdag Abonnementsprijs: f 1.95 per 3 maanden; per week 15 ct.losse nummers 10 et. Advertentiën 20 cent per regel
16 en 17 Januari.
Die Januari-stille zonnedag werden de reeds
eenige tijd in de lucht hangende wilde
evacuatie-geruchten volle werkelijkheid voor
Neer-Andel.
Ook wij behooren tot de getroffenen,
mijn vrouw en ik. Het bericht heeft ons
overrompeld, 't Is of onze handen worden
vastgehouden, nu we de allernoodzakelijkste
dingen moeten inpakkeneen extra-ver-
schooning, een paar japonnetjes, een win
terjas, wat souvenirs, waaraan aangename
herinneringen, enz.
We hebben een dubbel pak kleeren aan
dat spaart ruimte.
Om drie uur zullen de moffen de huizen
inspecteeren en hen, die nog niet gereed
zijn, met wapengeweld verdrijven.
De route is stipt aangegeven via den
Hoogen Maasdijk over de Andelsche Schut
sluis naar Zaltbommel, waar we ons moes
tén melden.
Schildwachten versperren de wegen naar
de naburige dorpen wie zich clandestien
daar vestigt, wordt als spion aangemerkt.
Er zal in colonne worden afgemarcheerd,
onder militair geleide.
We sluiten ons aan bij de sombere pro
cessie. Vele achterblijvenden drukten ons
de hand ten afscheid. Er vloeien tranen.
Langzaam, uiterst langzaam, in lange,
kronkelende lijn vervolgt de trieste stoet
zijn weg".
Nog een enkele maal zien we om. Daar
ligt ons vriendelijk dorpje met het exentrie-
ke torentje, haast uniek in Holland, dat
torentje met, zijn pyramidalen, geheel uit
steen opgetrokken spits.
Nog lang zie ik de groote, robuste
schoorsteen van ons huis boven de kale
linden uitpriemen.fttot we de groote Maas
dijkbocht gepasseerd zijn. Dan brengen
we onze laatste groet naar Andel. Afscheid
nemen is immer zwaar.
De winterzon bestraalt ons met haar gou
den licht. Er liggen langgerekte smeltwater-
plassen op den weg. Het sneeuwdek der
weilanden en akkers vertoont bedenkelijke
gaten. Jong gras kijkt er door. Ik zie een
vroeg sneeuwklpkje. Het reine kopje beiert
zachthet luidt de lente in. Voor mij is
het een symbool van een nieuwe tijd, die
komt, na deze zwarte nacht van ellende.
De eersten uit de file hebben intusschen
de Schutsluis reeds bereikt. Maar de afsluit
boom is nog neergelaten. Eerst moet de
commandant uit Veen, in wiens brein het
onzalige, idiote plan tot evacuatie (waarom
Veen, dat dichterbij het front ligt niet ge
ëvacueerd en Andel wel is opgekomen,
gearriveerd zijn
Langzaam sluit de verbrokkelde colonne
aaneen tot een massief geheel. En wacht.
Wacht meer dan een uurEen kind huilt
Een a.s. moedertje »op-alle-dag", dat
meesukkelt achter een volgepakte wagen
leunt zwaar op den arm van haar man
dit wachten nog 't wordt haar te veel
Plots is ons aller aandacht gespannen
We zijn onze moeheid voor een oogenblik
vergeten De heele processie luistert. Ver
uit het Zuiden komt het aanbruisen het
zwaar geronk van Mosquito's. De reuzen
vogels cirkelen boven ons rond, als gieren
boven hun prooi. We verwachten elk oo
genblik geallieerd mitrailleurvuur. Dan,
knettert de zware Duitsche afweer op de
Sluis.
We laten onze bagage in den steiek en
laten ons in den modderweeken grasberm
vallen, drukken ons zoo plat mogelijk tegen
het talud van den weg.
Vlak naast me slaat een scherf een twijgje
van een boom.
Het geronk verzwakt. Dan zwijgt de af
weer. De Tommy heeft blijkbaar geconsta
teerd, dat de vluchtelingenprocessie geen
militair transport is.
Een fietsbel rinkelt. Er klinkt gegrinnik.
Komt het voort uit leedvermaak Het prik
kelt ons. Naast me stoot iemand een zeer
onparlementair woord uit, dat in geen en
kele dictionnaire voorkomt en dan weet ik
dat daar eindelijk de commandant is.
Ook het geleide is gearriveerd en nu
wordt gaandeweg de pas snellerhet tempo
wordt opgevoerd. Doch ons is het adeen te
doen om zoo snel mogelijk de gevaarlijke
Sluis met haar afweer, een doelpunt vooi*
de Engelsche vliegU.igen voorbij te komen.
Maar de moffen wjllen dit snelle tempo
handhaven, door hun onophoudelijk: durch-
fahren durchfahren
Zoo'n tempo is echter onmogelijk vol
te houden. Onze bagage wordt steeds
zwaarder en de weg wordt abominadel
slecht. De breiachtige modder zuigt zich
om onze voeten.
«Even rusten". Het is een groote school
jongen, anders voor geen kleintje vervaard
en oersterk. Zijn hoofd is geheel in doeken
ingepakt, ofschoon het toch niet zoo heel
koud is. Ik wijs op zijn vreemd hoofddek
sel en wil graag weten, wat er aan de hand
is. Gisteren lag hij nog met hooge koorts
te bed, diphtheritis, mocht vandaag nog
absoluut niet buiten, maar de commandant
heeft hem weggestuurd. Nu zeult hij mee
in de stoet, 't ls levensgevaarlijk. Een wagen
passeert ons. Op het achterbord zitten vier
peuters met paarsblauwe gezichtjesze hui
len van kou en honger, maar er is geen
tijd meer te verliezen, 't Gaat toch al veel
te langzaam. Stapje voor stapje. Vanavond
moet in elk geval nog Zuilichem worden
bereikt. En we zijn nog niet eens te Brakel.
Alleen de vlugsten naderen dit dorp al.
Zij zullen trachten de anderen voor te ko
men, om het beste plaatsje te verwerven
voor den nacht. Ook onder zulke omstan
digheden blijft het egoïsme den mensch bij.
Weer oponthoud. De staart van de colonne
stopt. Er is een bandloos fietswiel van een
aanhangwagentje in elkaar gezakt. Het heele
geval verspert den weg. Het vehikel kan
niet meer op gang gebracht worden. De
eigenaar sleept op moffenbevel alles aan
den kant van den weg en sluit zich, met
alleen een brood onder den arm, weer bij
den stoet aan. Den volgenden dag zullen
de moffen zijn bagage wel thuisbezorgen,
heeft het geleide hem getroost.
In 't Westen verbleekt de zonneglans. De
eerste donkere huizenmassa's doemen voor
ons op Brakel
Een lichte nevelsluier spoedt zich over
de colonne. Daar boven schittert vaal het
licht der eerste sterren. Bij de dijkmeanders
vlak langs de rivier zie ik het water van
de Waal zacht glanzen, tot de vochtige
mist, die zich langzamerhand heeft verdicht,
alles verbergend omsluit.
We rusten even uit, mijn vrouw en ik,
geleund tegen een ijzeren hek. Donkere
gevaarten en gestalten trekken ons nog
steeds voorbij. Schreeuwerige commando's
en schril geroep doorscheuren de landelijke
stilte. Plots treedt uit het donker een zwarte
gedaante op mij toe. Is 't een mof Is 't
een burger uit deze omgeving Hij trekt
me aan mijn mouw. Hij komt heel dicht
bij me. Ik ruik zijn tabaksadem. Maar zijn
stem boezemt me vertrouwen in. «Ik war-
schou oe, gao niet nao Bommel, alle mans-
miense worre daor vandaon nao Dutsch-
laand gebrocht. Echt waor
Ik dank 'm voor z'n mededeeling. Zou
dat bericht waar zijn? Ik informeer er naar
bij anderen. Ze bevestigen het mij. Boven
dien schijnen de meeste mannen onder de
evacué's hiervoor beducht te zijn. Daarom
er tusschen uit zien te knijpen, is het
parool.
Het nevelig donker helpt ons. Als de
begeleidende mof naast ons even wat ver
doorloopt, glippen wij met onze fietsen den
dijk af en verdwijnen in het ach^rhuis van
een woning.
Het wordt tenslotte 'een hopelooze taak
voor de moffen de langgerekte, verbrokkelde
colonne bijeen te houden, vooral nu het
volkomen donker is geworden. Wijselijk
geven ze dan ook maar toestemming den
nacht te Brakel door te brengen. Den vol
genden morgen acht uur zal de afmarsch
naar Bommel beginnen.
Voor dien tijd moet ik de Waal over zijn.
Vestiging als evacué te Brakel is n 1. streng
verboden, en de weg-terug is afgesneden.
Het is middernacht voor ik naar bed ga.
Maar dan zijn de. zaken ook voor elkaar
vóór het appèl-uur van den volgenden dag
zullen wij de Waal over zijn.
Eerst nu gevoel ik, hoe veel de tocht, de
emotie, de spanning van mijn krachten
hebben gevergd. Maar de Brakelsche fami
lie, bij wie we onderkomen gevonden heb
ben, treedt ons met gulle voorkomendheid
tegemoet.
Hoe heerlijk is het, weer een dak boven
het hoofd te hebben! Maar wanneer ik in
bed stap, onder het lage dak van het zol
derkamertje, jagen stormvlagen onheilspel
lend over het stille dorp en klettert een
plasregen neer, ruisend als.de branding der
zee. Nieuwe zorgen alzoo. Bij stormweer
vind ik de overtocht over de breede Waal
te gevaarlijk.
Met spanning wacht ik de morgen af.
Bij het eerste morgensche schemerlicht
dat door de kieren van het dakvenster
dringt, sta 'k voor mijn bed. Ik duw het
venster op. De regen heeft opgehouden,-
maar 't is nog koud en winderig en verba
zende wolkengevaarten verstrooien zich over
den hemel.
Na een haastig ontbijt, begeven wij ons
naar de roeiboot, die reeds op ons wacht
en op en neer danst op het woelige water
van de W*aal.
Nog even aarzelen weWit schuim huift
de golfkoppen. Er staat een sterke stroom.
Maar dan dringt zich weer fel in ons be
wustzijn het schrikbeeld van op-transport-
gesteld-te-kunnen-worden naar MofrikaDat
geeft den doorslag.
Een half uur later lossen we de boot
aan de Braadaal. We voelen ons gered
Andel (N.B H. P. v. IPEREN.
Nederlandsche troepen in den strijd om
Balikpapan.
De Ned.-Ind. Regeering heeft bekend
gemaakt, dat Nederlandsche troepen deel
nemen aan de landingsoperaties te Balik
papan. Onder de Nederlandsche militairen
bevinden zich deskundigen op oliegebied,
die de installaties, welke zij zelf in 1942
verwoestten en die na herstel door de Ja
panners werden gebombardeerd, opnieuw
zullen herstellen.
De landingsoperatie staan onder bevel
van den Amerikaanschen schout-bij-nacht,
Nobel. De strijdmacht overschrijdt de 200
schepen, w.o. zich ook de Nederlandsche
kruiser Tromp bevindt.
Japan is nu van alle oliegebieden in
Ned.-Iddië afgesneden en is nu afhankelijk
van zijn synthetische productie.
Het aan land brengen van voorraden en
manschappen in Balikpapan verloopt be
vredigend.
Het aftreden van Koning Leopold spoedig
te verwachten.
In regeeringskringen te Brussel verwacht
men thans spoedig de aankondiging van
het aftreden van Koning Leopold.
De laatste groep van personen die advies
aan den koning heeft uitgebracht is thans
teruggekeerd.
Zij zullen rapport uitbrengen aan minis
ter-president Van Acker en Prins Karei.
HEUSDEN.
Zooals uit achterstaande ad
vertentie blijkt, wordt het Consul
tatiebureau voor zuigelingen her
opend ten huize van Dr. Havelaar
aan het Wilhelminaplein.
Weder een stap in de goede
richting en herstel van voor de
evacuatie aanwezige instellingen.
Maandagavond 2 Juli jl ver
gaderde de Heusdensche Hengel-
sportvereeniging in café P. Verheij
De opkomst was zeer bevredigend
te noemen. De voorzitter S. van
Eeuwijk opende de vergadering m'et
een kort welkomstwoord, en her
dacht de slachtoffers van de ver-
eeniging, die waren omgekomen bij
den stadhuisramp op 5 Nov. 1944,
n.l. de heeren P. v. d. Oever, Corn.
Kolff en Dirk Kolff. Tevens werd
ook herdacht het verscheiden van
den penningmeester der vereen, de
heer F. v. Diem. Daarna werd door
de vergadering een minuut stilte
in acht genomen.
Vervolgens werden verdere pun
ten van de agenda afgewerkt. Tot
bode werd herkozen J. v. d. Donk.
Tot le Penningmeester werd geko
zen G. van Hemert.
Besloten werd voor wijlen den
heer F. v. Diem, 5 H. Missen te
laten opdragen. Ook werd besloten
uit de kas der vereen, een bedrag
van f50 te voteeren voor bijdrage
monument ter nagedachtenis van
de - omgekomen slachtoffers onder
het stadhuis.
Tenslotte werd den secretaris op
gedragen een schrijven te richten
aan den Alg. Hengelaarsbond in
houdende het verzoek, hengels en
vischtuigen aan de vereen, beschik
baar te stellen.
Daarna sloot de voorzitter de
vergadering.
AALBURG.
Doordat de draaibrug door
de oorlogshandelingen vernietigd
is, was het verkeer met Gelderland
verbroken. Thans is door den Wa
terstaat hierin voorzien. Er is al
daar een veerdienst geopend, zoo
dat men zich gratis per roeiboot
kan laten overzetten
ALMKERK.
J 1. Vrijdag 29 Juli werd al
hier onder groote belangstelling
door de Oranjevereen het bevrij
dingsfeest gevierd, begunstigd door
schitterend weer. Al heel vroeg
gingen de kinderen, getooid met
oranje, naar de scholen, vanwaar
zij in optocht gingen naar het ge
meentehuis alwaar ook de N B S.
voorafgegaan door de muziekver-
eeniging »Nooit Gedacht" voor den
wnd. burgemeester, den comman
dant der N.B.S. en het bestuurder
Oranjevereen. defileerden.
Op verzoek van den commandant
den heer v. Kempen werd 1 minuut
stilte in acht genomen ter herden-
denking van de gevallenen tijdens
den oorlog. Na een rede van den
heer v. Kempen, welke besloten
werd met een driewerf hoera op
den Prins en de Kon. Familie, spra
ken de voorzitter der Oranjevereen.
de heer J. de Wit en de wnd. bur
gemeester de heer de Jong.
Hierna werden onder leiding van
den heer Koekoek, door de kinde
ren enkele feestliederen ten gehoore
gebracht, hetgeen besloten werd
'door 't Wilhelmus
De kerkdienst had plaats in de
Gereform. Kerk, waar beide pre
dikanten Ds Hakman en Ds Van
Krugten, een woord naar aanleiding
van de bevrijding spraken. Eerst
genoemde sprak naar aanleiding
van 1 Sam. 7 vers 12, terwijl laatst
genoemde zijn tekstwoord had ge
kozen uit Lucas 15 vers 12 't laatste
gedeelte, terwijl de zang begeleid
werd door de muziekver. »Nooit
Gedacht*. Het kerkgebouw was tot
in alle hoeken gevuld. Een collecte
werd gehouden ten bate van de
oorlogsslachtoffers, fonds 1940-'45.
Des namiddags werden kinder
en volksspelen gehouden, afgewis
seld door muziek en tractatie der
kinderen, welke tot ongeveer 7 uur
duurtlen
Inmiddels had zich al een groote
menigte samengesteld voor het
Gemeentehuis, alwaar de rondgang
een aanvang zou nemen. Verschil
lende wagens keurig versierd na
men hieraan deel.
Na dezen optocht sprak de voorz.
der Oranjevereen. vanaf het bordes
van het gemeentehuis de menigte
toe en dankte allen voor de mede
werking waardoor dit feest tot zoo'n
goed einde was gekomeh. In de
eerste plaats de muziekvereeniging,
welke dezen dag zoo schitterend
heefi geholpen, de N.B S. voor haar
medewerking en sprak de hoop uit
dat er op 31 Aug. a.s. weder e9n
groot feest georganiseerd zou wor
den. Met een driewerf hoera op
Koningin Wilhelmina en het heele
Kon. gezin werd de dag gesloten.
BRAKEL.
Aan Mej M. Vis, onderwijze
res aan de O. L. Scjiool alhier, is
alsnog met ingang van 1 Mei 1945
als zoodanig ontslag verleend we
gens benoeming aan een censuur
bureau elders.
In deze gemeente zullen ge
durende een zestal weken 61 kinde-