L
Hoe verschillende plaatsen in onze omgeving den oorlog doorstonden
JIENST LANDBOUWHERSTEL.
Officiëele mededeelingen
Gewestelijk Arbeidsbureau 's-Hertogenbosch
Ingezonden.
Bekendmakingen
Plaatselijk Nieuws
waarin opgenomen„NIEUWSBLAD voor het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard"
2E JAARGANG, NO. 48
VRIJDAG 24 AUGUSTUS 1945
van altéNA
Uitgever: K. VELTMAN te Drunen Algemeen Redacteur: J. H. ROZA te Heusden t Drukkerij: FIRMA L. J. VEERMAN te Heusden
Verschijnt Maandag en Vrijdag Abonnementsprijs: f 1.95 per 3 maanden; per week 15 ct.losse nummers 10 ct. Advertentiën 20 cent per regel
GENDEREN.
September 1944. De geallieerde legers
hebben de Atlanticwal doorbroken, hebben
Frankrijk in korten tijd gedeeltelijk bezet
en zijn via België naar onze grenzen op
gerukt. Breda is zelfs al bevrijd en nog
enkele dagen en ook wij zullen het bevrij
dingsfeest kunnen vieren. Zoo was de al-
gemeene gedachte in het Land van Altena
en ook in Genderen werd deze meening
gedeeld. Welk eeji teleurstelling toen bleek,
dat we, na nog haast 2 maanden nazzi-
terreur den 5en November '44 moesten
evacueeren.
Begin September kregen we de eerste
Duitsche soldaten, echter nog maar door
trekkende troepen. Doch al spoedig daarop
kregen we inkwartiering. Dez'e eerste sol
daten gedroegen zich, niettegenstaande het
moffen wuren, menschelijk, doch spoedig
werd dit alles anders.
De burgers moesten nabij de brug, den
Maasdijk, Drongelen enz. versterkingen aan
leggen, loopgraven en bunkers maken, enz.,
terwijl men op 't laatst aan granaatvuur en
aanvallen der jagers was blootgesteld.
In de laatste dagen van October vielen
de eerste granaten in ons dorp. Door raket-
bommen der jagers, viel hier het eerste
slachtoffer, nl. de landbouwer Pieter van
Koijck. Vreeselijk in het gelaat' verminkt
werd hij opgenomen, om na enkele dagen
het tijdelijke met het eeuwige te verwisselen.
Verschillende malen werd getracht het stof
felijk overschot aan den schoot der aarde
toe te vertrouwen, hetwelk telkens door
granaatvuur werd verhinderd, 's Maandags
is zulks geschied nabij zijne oning. Hoe
droevig is het echter voor ouders en fa
milie, dat bij hun terugkeer, hun geliefd
familielid daar niet meer was, doch het
stoffelijk overschot door de duitschers is
weggevoerd.
De laatste week, toen het granaatvuur
heviger werd, richtten de menschen hun
kelders in als slaapplaatsen. Zij die geen
kelder hadden, venden een verblijf in de
kelders van de melkfabriek. Dank zij mede
den heer Van Dam, directeur der fabriek,
die de kelders daarvoor inrichtte, zoodat
een 80 menschen daarin een nachtverblijf
vonden. Het vuur werd steeds erger, en van
4 op 5 November bezetten de geallieerden
den zyidelijkeu Maasoever. De bevrijder
was nabij, doch wij zouden ondervinden,
dat de bevrijding nog verre was.
Zondagmorgen 5 November kwamen SS.
mannen bij de menschen binnenvallen met
het ontsrellende berichtom 1 uur allen
geruimd. De evacuatie was werkelijkheid
geworden. De moffen waren al aan het
rooven toen de burgers nog in hun huizen
waren. Onder moorddadig granaatvuur
vluchtte men Genderen uit, over kleine
wegen, ja zelfs* door het veld zag men de
menschen trekken.
De toppen sloegen uit de boomen, stuk
ken van de huizen, overal granaatinslag.
Zoo was de vlucht op 5 November. Een
wonder mag het heeten, dat hierbij geen
slachtoffers te betreuren zijn. Vele oudjes
ook jongp menschen zouden hun dorpje
niet meer terugzien.
Bij het bombardement te Andel waren
3 dooden uit Genderen te betreuren, nl.
Arie de Jong en zijn twee zoons. Op 5
Januari leek de hel over Wijk en Veen te
zijn losgebroken, aldaar waren er zeer velen
uit Genderen geëvacueerd. Met het bom
bardement aldaar, werd op tragische wijze
het slachtoffer, het 13-jarige K< esje van der
Kolk, terwijl op gelijken datum in Veen het
einde van hun leven vonden, Arie de Joo-
de, diens vrouw en hun beide kinderen.
Het dochtertje van B. Treffers alhier, kwam
van koude en ellende om, bij de reis over
de Waal. Een viertal oudjes zijn in den
vreemde gestorven, en ver van huis begra
ven.
Velen zijn er opgepikt en naar duitsch-
land getransporteerd. Enkele weken voor de
capitulatie kwam tot ons de droeve mare,
dat de heer M. van Wijk naar zijn woning
te Genderen was gegaan en niet was terug-
ge keerd. Korten tijd daarna kwam de droeve
waarheid aan het licht, ook de heer Van
Wijk yas op de bekende duitsche wijze om
het leven gebracht.
Groot was de vreugde onder de bevol
king, toen men op 5 Mei de vrijheidsvlag
zag wapperen. Groot was de vreugde, dat
men na 31 weken geëvacueerd te zijn ge
weest naar de woonplaatsen konden terug-
keeren. Doch hoe?
Zooals het de bewoners van de omliggende
dorpen verging, zoo ook ons. Met achter
lating van het beste wat we bezaten, moesten
we een andere woonplaats opzoeken. Velen
werden gastvrij ontvangen in Aalburg, Wijk,
Veen, Andel en Giessen enz. Alleen de
Genderschen dijk mocht blijven, zoodat deze
overbevolkt werd. Dit was echter ook slechts
tijdelijk, want hier kwam 19 Nov. het bevel
»dr., aus". Diegenen, die het al eens mee
gemaakt hadden, wisten maar al te goed
wat dit beteekende en wat de gevolgen
waren. En zonder pardon ging het door
koude, regen en modder naar onbekende
bestemming. Door velen werd een heen
komen naar Wijk gezocht, terwijl anderen
naar Andel vluchten.
In Genderen vielen al haast 14 dagen
lang onophoudelijk granaten en we hoopten
daar verder van verschoond te blijven. Maar
de «tTomniy guns" en de .Spitfires" kenden
geen medelijden en wierpen dood en ver
derf op al wat door de duitschers van be
lang was Het leven hing voortdurend aan
een zijden draad en was vaak onhoudbaar.
Bovendien begonnen V I's over ons heen
te ronken en viel er nog al eens een, ge
vaarlijk dichtbij. Dit moordtuig heeft echter
onder onze inwoners gelukkig geen slacht
offers gemaakt.
Toen Wijk ook moest evacueeren, begon
voor velen onzer de grootste ellende. Waren
ze een beetje thuis geworden op de plaats
waar ze zaten, nu begonnen opnieuw dezelfde
moeilijkheden te komen. Vaak nog erger,
want nu moest het door sneeuw en ijs naar
onbekende bestemming. Al meer en meer
geraakten we van elkaar verwijderd en toen
bovendien de geëvacueerden uit Veen ver
trekken moesten, werd de toestand nog
hopeloozer. Ook Neer-Andel werd verdre
ven en verschillende menschen uit Genderen
evacueerden voor de derde maal. Meer dan
een gezin heeft zoodoende wel viif keer
moeten opbreken. Wat hierbij geleden en
ontbeerd moest worden, kan slechts begrij
pen, wie het zelf mee gemaakt heeft.
Toen, na veel lijden en smart, waarover
ook een vorig geplaatst artikel sprak, einde
lijk de dag der bevrijding daar was, konden
de overlevenden plannen gaan maken om
naar huis te keeren. Helaas waren er 17
menschen uit Genderen, die niet meer met
ons terug konden gaan. 1 werd door een
granaat getroffen, 8 door bommen, 1 werd
op laffe wijze door de nazi's vermoord en
de overigen hebben moeten sterven ver van
huis en haard, die hun zoo dierbaar waren.
Ook de re-evacuatie verliep niet zoo vlot
als we wel gedacht en gehoopt hadden.
Het duurde nog tot 11 Juni voordat onze
woonplaats geheel vrijgegeven werd. Zou
dit direct na de capitulatie gebeurd zijn,
dan was er nog veel in den landbouw te
redden geweest. Verschillende gewassen
konden n.l half Mei nog gezaaid worden,
doch hiervan is nu weinig terecht gekomen.
Het mijnengevaar was hier de oorzaak van.
Deze zijn echter pas opgeruimd toen ons
dorp alweer bewoond was, zoodat het lange
wachten geen doel heeft gehad.
Groote materieele schade is door de be
woners geleden. Haast alle roerende goede
ren, van aschbakjes tot auto's toe zijn ge
stolen, vernield of verbrand. Groote voor
raden koren, aardappelen en fruit gingen
verjoren. 15 huizen, waaronder kapitale
boerderijen, gingen in vlammen op. Een
20-tal werd tot puin geschoten en de overi
gen voor de helft zwaar en licht beschadigd.
Van den eeuwenouden toren is de spits
geheel vernield, terwijl het overige gedeelte
aan den zuidkant een wrak gelijk is. Dit
is ook het geval met Herv. Kerk en Pasto
rie. Van de noordzijde valt het echter mee,
doch van de andere zijde bezien, is dit
alles onherstelbaar. De Geref. Kerk is een
puinhoop, deze is door een bom geheel
vernield. Ja, wie de plaats en kerkgebouw
voorheen niet kende vindt haar niet weer
terug. Ook het prachtige schoolhuis is met
den grond gelijk gemaakt. De enkele jaren
geleden nieuwgebouwde grasdrogerij is
thans een hopeloos gedrocht.
Zoo waren de moeilijkheden niet voorbij,
toen we weer naar Genderen terug konden.
Het ontbrak aan alles en nog wat en velen
hadden totaal niets meer over. Door elkaar
te helpen en zichzelf te behelpen, konden
we ons met het minst mogelijke redden. Geluk
kig dat nu de „Hark" bestaat, die bij velen
de eerste nood gelenigd heeft. En boven
dien, we zijn in ons eigen dorp en blij dat
we het er niet slechter hebben afgebracht.
Bijkantoor Almkerk.
Volgens belofte laten wij hieronder volgen
het art. 1639 p en q, betreffende het aan
nemen en ontslaan van wetkkrachten.
Artikel 1639 p. van het Burgerl. Wetboek
Voor den werkgever worden als
dringende redenen in den zin van het voor
gaande artikel beschouwd zoodanige daden,
eigenschappen of gedragingen van den ar
beider, die ten gevolge hebben, dat van den
werkgever redelijkerwijze niet kan gevergd
worden de dienstbetfekking te laten voort
duren.
Dringende redenen zullen onder andere
aanwezig geacht kunnen worden
lo. wanneer de arbeider bij de afsluiting
der overeenkomst den werkgever heeft mis
leid door het vertoonen van valsche of
vervalschte getuigschriften, of dezen opzet
telijk valsche inlichtingen heeft gegeven
omtrent de wijze waarop zijne vorige dienst
betrekking is geëindigd
2o. wanneer hij, in ernstige mate, de be
kwaamheid of geschiktheid blijkt te missen
tot den arbeid, waarvoor hij zich heeft ver
bond. n
3o. wanneer hij zich ondanks waarschu
wing overgeeft aan dronkenschap of ander
liederlijk gedrag.
4o. wanneer hij zich schuldig maakt aan
diefstal, verduistering, bedrog of andere
misdrijven, waardoor hij het vertrouwen
des werkgevers onwaardig wordt (Sr. 310 v.,
321 v., 326 v.)
5o. wanneer hij den werkgever, diens
familieleden of huisgenoten, of zijne mede
arbeiders mishandelt, grovelijk beleedigt of
op ernstige wijze bedreigt (Sr. 300 v.)
6o. wanneer hij den werkgever, diens
familieleden of huisgenooten, of zijne mede
arbeiders verleidt of tacht te verleiden tot
handelingen, strijdig met de wetten of de
goede zeden
7o. wanneer hij opzettelijk, of ondanks
waarschuwing roekeloos, des werkgevers
eigendom beschadigt of aan ernstig gevaar
blpotstelt (Sr. 350)
8o. wanneer hij opzettelijk, of ondanks
waarschuwing roekeloos, zich zelf of anderen
aan ernstig gevaar blootstelt
9o. wanneer hij bijzonderheden aangaande
des werkgevers buishouding of bedrijf, die
hij behoorde geheim te houden, bekend
maakt (Sr. 272)
lOo. wanneer hij hardnekkig weigert te
voldoen aan redelijke bevelen of opdrachten,
hem door of namens den werkgever ver
strekt
llo. wanneer hij op andere wijze grove
lijk de plichten veronachtzaamt, welke de
overeenkomst hem oplegt
12o. wanneer hij door opzet of roekeloos
heid buiten staat geraakt den bedongen
arbeid te verrichten.
Bedingen, waardoor aan den werkgever
de beslissing zou worden overgelaten, of
er een dringende reden in den zin van
artikel 1639o aanwezig is, zijn-nietig (B 1639
vi, 1639 q, K 751, 382, 436).
1639 q. Voor den arbeider worden als
dringende redenen in den zin van artikel
1639 o beschouwd zoodanige omstandig
heden, die ten gevolge hebben, dat van den
arbeider redelijkerwijze niet kan gevergd
worden de dienstbetrekking te laten voort
duren.
Dringende redenen zullen onder andere
aanwezig geacht kunnen worden
lo. wanneer de werkgever den arbeider,
diens familieleden of huisgenooten mishan
delt, grovelijk beleedigt of op ernstige wijze
bedreigt, of gedoogt dat dergelijke hande
lingen door een zijner huisgenooten of
ondergeschikten worden gepleegd (Sr. 300 v.)
2o. wanneer hij den arbeider, diens familie
leden of hui'genooten verleidt of tracht te
verleiden tot handelingen, strijdig met de
wetten of de goede zeden, of gedoogt dat
dergelijke verleidingen of pogingen tot ver
leiding door een zijner huisgenooten' of
ondergeschikten worden gepleegd
3o. wanneer hij het loon niet op den
bepaalden tijd voldo'et (B 1638 v.);
4o. wanneer hij, waar kost en inwoning
bedongen zijn, niet op behoorlijke wijze
daarin voorziet (B 1638 t);
5o. wanneer hij dm arbeider, wiens loon
afhankelijk van de uitkomsten van den te
verrichten arbeid is vastgesteld, geen vol
doende arbeid verschaft
6o. wanneer hij den arbeider, wiens loon
afhankelijk van de uitkomsten van den te
verrichten arbeid is vastgesteld, de bedongen
hulp niet of niet in behoorlijke mate ver
schaft
7o. wanneer hij op andere wijze grovelijk
de plichten veronachtzaamt, welke de over
eenkomst hem oplegt
8o. wanneer hij, zonder dat de aard der
dienstbetrekking dit medebrengt, den ar
beider, niettegenstaande diens weigering,
gelast, arbeid in het bedrijf van een anderen
werkgever te verrichten.
9o. wanneer de voortduring der dienst
betrekking voor den arbèider zoude ver
bonden zijn met ernstige gevaren voor leven,
gezondheid, zedelijkheid of goeden naam,
welke niet blijkbaar waren ten tijde van het
sluiten der overeenkomst
lOo. wanneer de arbeider door ziekte of
andere oorzaken zonder zijn toedoen buiten
staat geraakt den bedongen arbeid te ver
richten.
Bedingen, waardoor aan den arbeider de
beslissing zou worden overgelaten, of er
eene dringende reden in den zin van artikel
1639o aanwezig is, zijn nietig. (B 1375,
1639 p, K. 75i, 384 437).
Over het stukje „Plaatsing van Nood
woningen" wil ik gaarne iets opmer
ken in Uw blad.
Vóór de vergadering van 9 Aug.,
waar Arch, van Stokkum en Ir. de
Bruijn sprak over de plaatsing van de
noodwoningen, was in een voorbe
spreking een verzoek van Burgemeester
D. A. v. d. Schans overgebracht om
de noodwoningen anders te plaatsen
n.l. zooveel mogelijk op de erven van
de verwoeste panden. Ir. de Bruijn
had dit in principe toegestaan.
Daarna kwam Arch, van Stokkum
met hetzelfde verzoek.
Als ik, als afzijdig ingewijde er dus
iets van mag zeggen, dan is het dit
Arch, van Stokkum zal de eer hem in
de Sirene toegebracht, eerlijkheidshalve
moeten overdoen aan den Burgemeester
van de gemeente Eethen.
Dat het uitsluitend op verzoek van
Burgemeester van der Schans is ver
anderd moge ik bewijzen door de
mededeeling, dat de plaatsing in de
gemeente Dussen onveranderd is.
Arch van Stokkum is m.i. al te vlot
geweest met z'n berichtje aan de Sirene
en de bedoeling er van is toch ook
wel wat doorzichtig, wat advertentie
achtig.
Met dank voor de plaatsing,
G. VAN LOENEN - Almkerk,
Hoofd van het Streekbureau Weder
opbouw „Land van Heusden en Altena"
Verstrekking van gras- en klaver
zaden voor blijvend weiland en van
Italiaansch Raaygras en roode klaver
aan gedupeerden, door den Dienst
Landbouwherstel, geschiedt gratis. De
verstrekking van domestic Raaygras
daarentegen geschiedt bij wijze van
voorschot op de schadevergoeding.
Het Hoofd van Plaatselijke Politie,
als bedoeld in artikel 1 van de vreem
delingenverordening, in de gemeente
Heusden
gezien artikel 4 van voornoemde
verordening, vordert en zulks onver
minderd de bijzondere vorderfngen,
die, ingevolge dat artikel, door de
daartoe bevoegde ambtenaren kunnen
worden gesteld
dat alle vreemdelingen, die hun woon-
of verblijfplaats hebben of vertoeven
in de gemeente Heusden, zich op 25
Augustus 1945 in persoon voorzien
van hun identiteitspapieren bij hem
aanmelden ten bureele gemeente-secre
tarie.
Onverminderd de andere maatrege
len, welke kunnen worden getroffen
ten aanzien van den vreemdeling, die
voornoemden aanmeldingsplicht niet
nakomt, wordt deze, als schuldig aan
overtreding ingevolge artikel 26, le
lid van het besluit op den bijzondere
staat van beleg, gestraft met hechtenis
van ten hoogste 1 jaar of geldboete
van ten hoogste f 2000.
Deze verordening
is niet van toepassing op
1. vreemde burgerlijke ambtenaren,
geen vijandelijke onderdanen zijnde,
die in het in bijzonderen staat van
beleg verkeerende gebied moeten ver
blijven of dit moeten verlaten, mits
voorzien van een diplomatiek visum,
verleend door een'daartoe bevoegden
Nederlandschen diplomatieken ambte
naar
2. de personen, die behooren tot
de geallieerde strijdkrachten of met
toestemming van de militaire overheid
onderdeelen van die strijdkrachten ver
gezellen of volgen.
De wnd. Burgemeester van Heusden,
A. VAN DELFT.
Heusden, 20 Aug. 1945.
HEUSDEN.
Dat Heusden en omliggende
plaatsen onze fanfare een warm
hart toedragen, blijkt ten volle,
nu de actie met het ophalen der
eertijds gezonden circulaires, is
afgeloopen. Toen deze werden ver
zonden hadden bestuur en leden
niet verwacht, dat de offervaardig-
heid voor onze fanfare zoo groot
zou zijn. Nimmer deed het bestuur
te vergeefs een beroep op den steun
der Heusdenaren als er moeilijk
heden waren Het is daarom met
groote dankbaarheid dat wij den
uitslag der gehouden collecte ver
melden, die het zoo groote bedrag
van ongeveer f 2200 heeft opge
bracht. Gevers en geefsters hartelijk
