Deblokkeering.
De toestand in_Oost-lndië.
De fruitoogst in de Betuwe.
Het Kasteel Well.
Zoo helpt Denemarken.
waarin opgenomen„NIEUWSBLAD voor het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommeierwaard"
2E JAARGANG. NO. 67
MAANu«b 29 OCiootw1945
Uitgever: K. VELTMAN te Drunen Algemeen Redacteur: J. H. ROZA te Heusden Drukkerij: FIRMA L. J. VEERMAN te Heusden
Verschijnt Maandag en Vrijdag Abonnementsprijs: f 1.95 per 3 maanden; per week 15 ct.losse nummers 10 et. Advertentiën 20 cent per regel
Men heeft wel eens beweerd, dat
een duizendjarige periode wel de maxi
male tijdsruimte is, dat er nog restee-
rende producten zijn van de mensche-
Iijke cultuur, i.e. de bouwwerken, die
als menschelijk verblijf moeten dienen.
Deze gedachte plaatst zich in het
centrum van ons bewustzijn wanneer
Wij oude, historische stadjes bezoeken,
eerbiedwaardige torens beschouwen, ons
in oude kasteelen laten rondleiden.
De tand des tijds heeft vele oude
bouwwerken duchtig bewerkt, destruc
tieve invloeden van weer en wiind doen,
zich de jaren door veelal in ernstige
mate gelden, en voeren tot totalen on
dergang van het cultuur-historisch mo
nument, wanneer niet de hand van den
restaurateur het sloopingsproces stuit..
Den laatsten tijd kw^m daar nog bij.
de dynamische factor van den oorlog,
door bom- of granaattreffer en de.
schendende halid der twitigstie-eeuw-
sche vandalen.
Aan den invloed van deze factoren
is ook niet ontkomen het bekende slot
Of kasteel van Well aan de Maas, ge
meente Ammerzoden. Ondanks de stor
men echter die over het kasteel zijn
heengegaan is het bewoonbaar geble
ven tot nu toe.
Het kasteel is gemakkelijk vanuit het
Land van Altena te bereiken, wanneer
men den Hoogen Maasdijk volgt via
Poederoijen, Aalst, Nederhemert, Well.
Hier aan den voet van den Maasdijk,
waar deze een bocht maakt, ligt op ee-
nigen afstand het bekende slot.
Het kleine kasteel opgenomen in
de harmonische rust van het ruige
landschap, is een waterslot. Eertijds
stroomde op de plaats, waar het slot
verrijst, de woneilige rivier de Maasi
Aan de Z.W.-zijde verrijst een fonde
toren, terwijl de basis van het §Tot
zelf een rechthoek vormt.
Bij vergelijking met andere bouwwer-.
ken o.a. met het naburige Loevestein
treft ons een groote overeenkomst.
Rondom het Huis van Malsen, zooals,
het kasteel ook wel genoemd wordt,
loopt een smalle gracht, waarover een
toegangsbrug. Volgens v. Ravesteyn gaat
de geschiedenis van het slot terug tob
983, toen de abdij van Werden (Bene
dictijner klooster omstreeks 800 ge-
sticht, gelegen in het district Düssel-
dorf) te Well in het bezit was van
een manse (grondgebied met gewoonlijk
een heerenhuis erbij). In het midden
der 11e eeuw (tusschen 1053 en 1071)
hadden Ibro, Brio en Winger Spieringh.
gesproten uit het geslacht van de Hee-
ren van Heusden en zich noemende van
Well aldaar een bivangum (d.i. een om
sloten hof met daaronder behoorende
hoeven) en was dit een rechtsgebied.
Zij moesten daarvoor jaarlijks opbrengen
één os, twee schapen en vier denieren,
aan ép Abdij van Corvei (in 816 door
Lodewijk de Vrome met Benedictijner
monniken in Westfalen gesticht).
Het kasteel te Well kwam in het
laatst van de 14e eeuw aan Hertog
Willem van Gelre, tegelijk met de hoo-
ge heerlijkheid Ammerzoden. In l-f80,
zegt de schrijver, werd Otto van Arkel
door huwelijk met Wal rave van Broek-
huyzen, heer van Ammerzoden, Well
en "Voordragen en bleef deze heerlijk
heid tot 1693 in dit geslacht. Uit
deze periode vinden wij vermeld, dat in
de tweede helft van de 16e eeuw Floris
van Arkel, heer van Well was en zijn
Slot te Well bewoonde, evenals daarna
zijn zoon Roelof.
In 1672 werd ook dit Slot voor het
grootste gedeelte door de Franschen'
verwoest en werd in de 18e eeuw
alleen het Oostelijk gedeelte hersteld
en bewoonbaar gemaakt. Het huis heeft
toen gediend voor woning van een
predikant en later als rechthuis. Om
streeks 1800 hield een vrouwelijk lid
van de familie Lenshoek uit Kerkwijk
er verblijf, van wie nog een afbeelding
op een beschilderd schot aanwezig is.
Later woonde er een dokter.
Het Slot behoorde in 1873 aan Ar
thur Baron de Woelmond, de laatste
Heer van Ammerzoden. In 1884 werd
J. L. D. baron van Slingelandt eige
naar die het dak wederom liet optrek
ken en een geheel nieuw Westelijk ge
deelte aanbouwen. Het middengedeelte
met ingang werd hooger opgetrokken,
hoewel het geheel niet onverdienstelijk
was, kan men de onderdeelen als met
selwerk, ramen en gootlijsten niet ge
lukkig noemen en verwondert men zich,
hoe weinig in die jaren rekening werd
gehouden met de eischen van bouwkunst
en traditie.
Nadat de heer v. Slingelandt in 1914
overleden was en diens weduwe er tot
1920 nog gewoond had, werd in 1921
de heer J. A. Boland, gehuwd met de
oudste dochter van den laatsten eige
naar bij publieke veiling bezitter van
het slot te Well.
Deze ving van stonde aan stuk voor
stuk te restaureeren. Storende effecten
in de bouwconstructie werden wegge
werkt, ook in de omgeving van het slot,
Aanvragen om deblokkeering..
De Nederlandsche Bank maakt be-y
kend, dat bij aanvragen om deblokkee
ring aan haar geen spaarbankboekjes;
moeten worden toegezonden. Belang
hebbenden moeten zich met het spaar
bankboekje tot de Rijkspostspaarbank
wenden. Voor aanvragen van bedragen
boven f 500 moeten zij het tegoed op
het aanvraagformulier voor deblokkee
ring door de Rijkspostspaarbank laten
waarmerken en vervolgens, het formu
lier zonder het boekje aan de Neder
landsche Bank zenden.
4
Aankoop van bedrijfsauto's.
Het ministerie van Financiën deelt
mede, dat de Nederlandsche Bank aan
de leden van de bedrijfsgroepen effec
tenhandel, handelsbanken, landbouwcre-
dietbanken en spaarbanken een alge-
fneene vergunning (no. 24) heeft ver
leend om, voor zoover het tegoed op
girale rekening niet toereikend is, te
goed op geblokkeerde rekening vrij te
geven aan koopers ran vracht- en an
dere bedrijfsautomobielen.
Algemeene vergunning pacht-
betaling 'tot f 300.
De Nederlandsche Bank verleent on
der bepaalde voorwaarden een alge
meene vergunning (nr. 29) aan leden
van de bedrijfsgroepen effectenhandel,
handelsbanken, landbouwcredietbanken
en spaarbanken tot vrijgave van tegoed
op girale rekening en, voor zoover
dit tegoed niet toereikend is, op ge
blokkeerde rekening, in dier voege dat
in betaalmiddelen kan worden beschikt,,
ter betaling van pacht tot een bedrag
Van f 300.
Algemeene vergunning oude
pensioengelden.
De Nederlandsche Bank verleent on
der bepaalde voorwaarden eveneens een
algemeene vergunning (nr. 28) aan le
den van de bedrijfsgroepen effectenhan
del, handelsbanken, landbouwcrediet--
banken en spaarbanken tot het afgeven
van betaalmiddelen ten laste van tegoed
op girale rekening en, voor zoover
dit niet toereikend is, van tegoed op
geblokkeerde rekening, alsmede op
geldkaarten van natuurlijke personlen
die pensioen genijeten.
Geld bij geboorte, huwelijk
en overlijden.
Het Ministerie van Financiën deelt
medede Nederlandsche Bank verleent
een algemeene vergunning (No. 30) aan
leden van de bedrijfsgroepen effecten
handel, handelsbanken, landbouwcrediet
banken en spaarbanken tot vrijgave van
tegoed op girale rekeningen voor zoo
ver dit tegoed niet toereikend is op
geblokkeerde rekening ter betaling van
de kosten van huwelijk, geboorte of
begrafenis en zulks onder de volgende
voorwaarden.
Ie. Bij huwelijk kan door een der
partijen worden beschikt tot een be
drag van ten hoogste f 200 in betaal
middelen terwijl bovendien ten hoogste
kamer na kamer liet hij geriefelijk be
woonbaar maken. In harmonie met den
stijl liet hij de kamers door allerlei
oude gebruiksvoorwerpen „illustreeren".
Het slot Well onderging zoo een
grondige restauratie.
Door den laatsten oorlogsstorm, is
het oude eerbiedwaardige slot opnieuw
in den kring van de opmerkzaamheid
getrokken. Meerdere voltreffers hebben
hier verwoestend werk gedaan en niet
alleen te Well kerk en toren vernield
en het schoolgebouw zwaar beschadigd,
maar ook aan het monumentale slot
aan de Maas hun vernielend werk ver
richt.
Straks wordt opnieuw de hand ge
legd aan dit cultuurhistorisch monu
ment ter restauratie, en zal het op
nieuw in zijn vroegeren glorie pralen,
en wellicht nog eeuwen voortdroomen
in de stilte van het weidsche omring
de landschap, waarin het vcfikomen past.
f 200 naar girale rekening kan worden
overgeschreven.
2. De datum van het huwelijk moet
worden aangetoond uit een huwelijks
aankondiging, een acte van ondertrouw,
of het trouwboekje. De vergunning is
slechts geldig, wanneer zij uiterlijk 2
maanden voor of na den huwelijksdatum
wordt aangevraagd.
3e. Bij geboorte kan door een der
ouders worden beschikt tot een bedrag
van ten hoogste f 200 in betaalmidde
len terwijl bovendien ten hoogste f 200
naar girale rekening kan worden over
geboekt.
4e. Bij aanvragen wegens geboorte
moet worden overgelegd hetzij een ver
klaring van dokter of vroedvrouw, het
zij het trouwboekje. Na de geboorte
kan de vergunning nog slechts gedu
rende twee maanden worden aange
vraagd.
5e. Voor begrafenis kan tot een
bedrag van ten hoogste f 200 in be
taalmiddelen worden beschikt, tegen
overlegging van bewijsstukken van het
overlijden.
Op advies van het Engelsche mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken, heeft
de Engelsche adviseur Maberley Dru-
ning besprekingen gevoerd met Soekarno.
'Als eerste daad van de Indonesische
republikeinen, waarmede een begin wterd
gemaakt om uit de moeilijkheden van
het oogenblik te geraken was een ver
gadering, die te Batavia plaats vond,
tusschen de voornaamste republikeinen,
op welke vergadering de methode werd
besproken van de toenadering tot de
Nederlanders.
De voornaamste leden waren van mee
ning dat deze besprekingen zoo spoedig
mogelijk dienden plaats te vinden.
Deze leden beseften ook, dat het
noodig is, dat de republikeinsche dele
gatie, die belast is met het voeren
van* deze besprekingen voorgezeten moet
worden door een republikeinsche per
soonlijkheid, die voor de Nederlanders
aanvaardbaar is, terwijl zij er niet zeker
van zijn of Hatta acceptabel is, zoo
lang als het Nederlandsche standpunt
in deze aan hen nog niet bekend is. 1
'r Deze leden van het werkcomité stel
len voor, dat niet alleen een conferentie!
van drie partijen met de Nederlandersi
en de Britten, maar ook directe beJ
sprekingen met de Nederlanders zou
den moeten plaats vinden buiten Java.
De keuze van de republikeinen schijnt
Singapore te zijp..
Amir Sjarifoedin,. de republikeinsche
minister vaiK Voorlichting heeft een
verklaring afgelegd namens zijn „re
geering". Deze verklaring houdt zich
in het geheel niet bezig met de con
ferentie en luidt als volgt: „T>e regee
ring van Indonesië is van meeniengj
dat de Indonesische kwestie niet alleen
van invloed is op het herstel van de
wereldorde, maar dat zij ook van vi
taal belang is voor een blijvenden vre
de in het Verre Oosten. Óm deze re
denen is de regeering van meen'ing,.
dat besprekingen over de Indonesische
kwestie slechts dan vrucht zullen kun
nen dragen, als zij op internationale
basis worden gehouden. Voorbereidende
informeele besprekingen over de uit
eindelijke conferentie kunnen door bei
de partijen worden gehouden in tegen
woordigheid van een derde bemidde
lende partij. De Indonesische regee
ring legt er den nadruk op, dat zij,
bereid is besprekingen te beginnen met
iedereen op basis van het zelfbeschik
kingsrecht van het Indonesische volk.
Een Vikingschip met roode zeilen,
waarin een wit kruis, de Deens'che
vlag. daarachter de Nederlandsche drie
kleur. Slechts twee woorden als bn-
derschrift „Hjaelp Holland".
Dat is een frissche affiche, waar
mede het comité „Hollands Hjaelpen"
alle Denen opwekt te geven voor het
zoo zwaar geteisterde Nederland. Tot
op heden zijn reeds twintig schepen
aangekomen met c.a. 3500 ton levens
middelen, w.o. bacon, kaas, eieren, melk
poeder enz. Er zijn reeds groote par
tijen allerhandë artikelen aangekocht^,
o.a. 100.000 paar kinderschoenen.
Denemarken is een der eerste lan
den geweest, dat gevolg heeft gege-1
ven aan de dringende vraag naar ge
reedschappen. Reeds zijn aangekomen:
1000 hamers, 1000 schoppen, 1000 bij
len 5000 pannen en 6000 poften. Voor
glas wordt nog onderhandeld. De inge
zamelde gelden bedragen tot op heden
circa Kr. 10.000.000 en nog steeds
stroomt het geld binnen.
De regeering van Denemarken heeft
de toezegging gedaan, dat wanneer de
Denen Kr. 1.000.000 inzamelen, zij een
zelfde bedrag zal bij betalen. De voor
zitter van het werkcomité van „Hjaelp
Holland", de Heer Kaslander, toonde
zóó groote belangstelling voor het
H.A.R.K.-adoptieplan, dat hij zal pro-
beeren in Denemarken een soort gelijk
plan door te voeren, zoodat dus Deen-
sche plaatsen Nederlandsche plaatsen
adopteeren. Op deze wijze breidt de
H.A.R.K.-idee „Plaats helpt plaats" zich
zelfs uit tot Denemarken.
Na een bloeiperiode, die ruim 14
dagen vroeger vfel dan andere jaren,,
en vrij veel beloofde, is de fruitoogst
dit jaar tegengevallen.
Tijdens de bloeiperiode hebben geen
nachtvorsten schade aangericht, maar
de weersomstandigheden waren in de
latere perioden niet gunstig en veel fruit
ging, zooals men dat hier noemt „loo-
pen", waardoor de opbrengst aanzien
lijk minder werd. Zoo waren er hier
boomgaarden, waar andere jaren hon
derden kisten fruit uitkwamen en dit
jaar slechts enkele tientallen kisten.
De kwaliteit van de verschillende
soorten was ook aanzienlijk minder dan
andere jaren. Dit moet geweten worden
aan de omstandigheden, dat er niet
gespoten kon worden of zeer onvol
doende. De houdbaarheid van het fruit
is dan ook zeer gering. Dit jaar zal aan
verschillende boeren, die misschien nog
wat afwijzend stonden tegenover de be
spuiting, geleerd hebben, dat zonder
bespuiting geen goed fruit meer te
kweeken is.
De bladstand van de boomen was
dit jaar ook lang niet voldoende.
Op zichzelf genomen zou dat niet
zoo erg zijn, maar hierdoor is de knop-
vorming voor het volgend jaar ook
onvoldoende.
We mogen dus voor 't komende jaar
geen grooten oogst verwachten.
Veel boomgaarden hebben bovendien
door de inundatie van deze streek veel
geleden.
Zoo zijn er, op het dorp Rijswijk,
boomgaarden van struiken, waar en
kele duizenden struiken zijn doodgegaan*
die reeds begonnen te dragen.
Dit beteekent dus een strop van
vijf jaar. Alles bijeengenomen kunnefn
we dus zeggen, dat het jaar 1945
voor de Betuwe niet gunstig is geweest
voor wat betreft het fruit.
