oKei cJVleuw
Officiëele mededeelingen
Binnenland
waarin opgenomen„NIEUWSBLAD voor het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard"
K
een van de voornaamste hoogtijden van oe toestand in Ned.-lndië en het stand
punt van de Ver. Staten.
Almkerk in den ouden tijd.
2e jaargang, no. 85
maandag 31 december 1945
VAN
r
ir
Uitgever: K. VELTMAN te Drunen Algemeen Redacteur: J. H. ROZA te Heusden Drukkerij: FIRMA L. J. VEERMAN te Heusden
Verschijnt Maandag en Vrijdag Abonnementsprijs: f 1.95 per 3 maanden; per week 15 ct.losse nummers 10 ct. Advertentiën 20 cent per regel
Advertenüën en berichten worden ingewacht: Voor het Maandagnummer tot Zaterdagmorgen uiterlijk 10 uur; voor het Vrijdagnummer tot Donderdagmiddag uiterlijk 2 uur
-
en zijn gebruiken
„Een groot mysterie 't nieuwe jaar
verborgen ligt het nieuwe leven
d'onthulling is geen mensch .gegeven,
geen aardsche machten
.'t zijn Godsgedachten
Stemmingen en beelden rijzen in on
ze herinnering op, als Oudejaarsavond
daar is. We doorleven opnieuw de
blijde, maar ook droeve momenten van
het vergleden jaar, en zien nog eenmaal
terug, ten afscheid, op wat voorbij-
l ging en staande aan de grens van den
nieuwen jaarkring vragen wij ons af,
wat zal het nieuwe jaar ons brengen?
Het weten, dat ook
luiden iets af te eischen of te nemen..."
Te Budel trok op Oudejaarsdag de
jeugd bij groepjes langs de straat zin
gend:
„Lief Vrouwke, lief vrouwke!
Nieuwj aar ge ven,
Ge kunt verdienen 't eeuwig leven,
't Eeuwig leven is beter gewonnen,
Dan eenen vergulden draad gesponnen,
Kijk eens in uw kofferken,
Daar leggen veel roode appelkens in.
Geef wat, spaar wat!
Een ander jaar al weer wat!
Koekerelle!
Elders zong men
„Geluk in 't Nieuwjaar
Met een zoopje x) er bij,
Dat is goed voor mij!
Ook dit Nieuwj aarsgebruik is zoo
goed als verdwenen. Nog gehandhaafd
zijn steeds het schieten in den Oude
jaarsnacht, het zenden van Nieuwjaars
kaarten, enz.
„elk klein gebeur'
uit Gods gedacht' geboren...
is, doet ons vol vertrouwen de toekomst
tegemoet treden.
Vanouds behoorde „Nieuwjaar" tot
den jaarlijkschen feestcyclus. Was op
alle andere tijden pretmaken hoofddoel,
op den Nieuwjaarsdag werd, gewenscht
en voor dat wenschen gaf men wat.
Men strooide geld met kwistige hand.
Wester is niet heel nauwkeurig vol-
gens sommigen, als hij zegt, dlat het
eerst in 1575 was, dat toen door
Requesens werd vastgesteld en inge
voerd, dat het kerkelijk en burgerlijk
jaar, hetwelk tot dien tijd toe altijd
met Paschen was begonnen, voortaan
met den eersten Januari een aanvang
zou nemen.
Wel deed de kerk een poging om het
des jaars te stellen op 25 December
om zoodoende de Kerstvreugde te schui
ven op de plaats van de oude heiden-
sche Nieuwj aarsgebruiken van 1 Jan.,
maar dat streven leidde tot geen resul
taat en het volk bleef vasthouden aan
zijn pretmaken op den eersten Januari.
Vele vorsten hadden hun eigen hofstijl.
Volgens dezen begon het nieuwe jaar
op Paschen. Almanakken en rekenin
gen gaven den eersten Januari als „de
JaersdaCh" aan. In dezen „chaos" wil
de Requisens eenheid brengen en hijl
vernietigde, op 's konings bevel, den
hofstijl en bepaalde, dat het burger
lijk jaar zou beginnen op 1 Januari.
Het nieuwj aar-vieren ging oudtijds
met groot lawaai gepaard, waar bij de
bedoeling voorzat de booze geesten,
nu reeds weer het nieuwe jaari
re igdente verj agen
Zooals wij, moderne menschen graag
een blik zouden willen werpein
r den zwarten hoogen muur, die
ieuwe tijdsperiode omsluit, waren
oude Germanen zeer nieuwsgierig
wat het nieuwe jaar zou brengen,
trachtten iets van den geheimzinini-
dichten toekomstsluier op te lich-
door op het dak hunner woningen
I >t het zwaard in de vuist, waarop
vjover runen waren gekrast.
Ij'Vol spanning letten ze daarbij op het
indgedruisch. Alleen de heilige Noor-
inwind in den Nieuwjaarsnacht zou
n gelukkig jaar brengen, maar den
Westenwind voerde dood en verderf
aan: helden en vorsten zouden om
komen, terwijl bij Oostenwind het vee
£OU sterven. Een Zuidenwind voorspel
de in dezen nacht den dood van vele
volksgenooten.
„Anderen zaten aan een Kruisweg
een stierenhuid om zich van de
fen, die in den nacht in menigte
ondtrokken, omdat het hun verhuis-
nacht was, goed geluk te laten voor
spellen".
In later tijd vond men het beter
om door klokgebons het nieuwe jaar
in te luiden.
Ook trok de jeugd wel zingend
en tegelijkertijd bedelend langs 'de hui
zen, maar soms verbood de plaatselijke
overheid dit, als b.v. te Nieuwpoort
(£.H.): „Nieumand 't zij jong of oud
zal vermogen Nieuwjaar te zingen of
in iemands huizen te loopen en den
1) zoopje suikerwater of water
met stroop.
Op 19 December werd door het
Amerikaansche ministerie van buiten-
landsche zaken een belangrijke verkla
ring afgelegd over den toestand in
in Ned.-lndië waarin de Amerikaansche
regeering haar standpunt ten a.anzien
van de situatie aldaar uiteenzette.
Namens de geallieerden, aldus werd
opgemerkt, werd aan den opperbevel
hebber van Zuid-Oost Azië, admiraal
Mountbatten, de verantwoordelijkheid
opgedragen om:
1. De Japansche overgave in Ned.-
lndië te aanvaarden
2. Om de Japanners te ontwapenen
en uit Indië te verwijderen
3. Om de overgave van Japansch
krijgsmateriaal te verzekeren.
4. Om de geallieerde krijgsgevange
nen te bevrijden en voorzooveel nojodig
te repatrieeren.
5. Om de veiligheid van meer
dan 100.000 geïnterneerden, waarvan
de meerderheid vrouwen en "kinderen,
te verzekeren.
Door de meeningsverschillen tus--1
schen Indonesiërs en Nederlanders was
deze opdracht moeilijker geworden. Met
bezorgdheid volgde de regeering der
Vereen. Staten, de ontwikkeling der
gebeurtenissen in Ned.-lndië.
De Amerikaansche regeering had ge
hoopt dat besprekingen tusschen Indo
nesiërs en Nederlandsche autoriteiten
geleid zouden hebben tot een vreedzame
regeling welke gelijkelijk rekening zou
houden met de natuurlijke wenschen der
Indonesische volkeren en "de rechtma
tige rechten en belangen van Nederland.
De Ver. Staten erkennen, dat de ver
antwoordelijkheid om tot een oplossing
der moeilijkheden te geraken in de
eerste plaats berust bij de Nederland
sche autoriteiten als vert^genwoordi-!
gers van den territoritalen souverein,
en bij de Indonesische leiders. Niette
min stelt Amerika groot belang in de
oplossing van vraagsttukken welke van
uitnemend belang zijn voor de geheele
wereld. Hieraan werd toegevoegd, dat
d£ eenige wensch der Ver. Staten i9
om een zoodanige vreedzame oplossing
tot stand te ■'Sen komen, welke het
meest geëigend zal zijn, stabiele ver
houdingen in de wereld te verzekeren,
alsook den voorspoed en het geluk der
menschheid.
Naar het oordeel der Amerikaansche
regeering kan zoodanige overeenkomst
slechts bereikt worden als alle betrok
kenen met rustigen blik en bezield met
dien wil tot samenwerking, de proble
men onder de oogen zien.
De regeering hoopt, dat de onder
handelingen, die waren afgebroken,
spoedig hervat zullen worden, en dat
allen in Ned.-lndië de noodzaak daar
van zullen inzien, opdat een vreedzame
oplossing van het geschil zal worden
bereikt.
In Amerika waren er velen die niet
op de hoogte waren van de beslissin
gen, die door het geallieerde opperbe
vel waren getroffen en vaak werd ge
vraagd: waarom zijn er Britsche troepen
geland, waarom knapten de Nederlan
ders zelf de zaken daar niet op?
De Nederlandsche regeering heeft
in haar verklaring hierop het antwoord
gegeven en verklaard dat door het ge
allieerd opperbevel de taak van de ont
wapening der Japanneezen in Nederl.-
Indië had opgedragen aan de Britten.
Het spreekt vanzelf dat Nederland
niets zal nalaten om onze Britsche bond-
genooten zooveel mogelijk te steunen
opdat spoedig het oogenblik bereikt
zal worden, waarop wij die taak zullen
kunnen overnemen.
De AmerikaaJnsche regeering toont
zich bezorgd dat de besprekingen met
de nationalistische leiders zouden zijn
stop gezet. De Ned. regeering heeft
zich gehaast de Amerikaansche regee
ring op dit punt gerust te steljen.
Nederlanders en Indonesiërs blijven
voeling houden op Java. Voorts bevindt
de lt. gouverneur-generaal van Ned.-
lndië zich thans hier om besprekingen
met de Ned. regeering te voeren, die
een vlot verloop nemen.
Daarop zal overleg met de Britsche
regeering, waarbij de It. G.G. mede
aanwezig zal zijn, aansluiten. Men mag
hopen, dat dit overleg zal leiden tot
vaststelling van een concreet ën vast
omlijnd programma, dat zoowel in Ne
derland als in Indonesië alsook door
onze bondgenooten met instemming zal
worden begroet.
INLEVERING BONNEN „KEUKEN
GEREI EXTRA".
Detaillisten, die nog in het bezit
zijn van een restant aantal bonnen
„keukengerei extra" (zoowel blauw als
rood) kunnen deze voor 19 Jan. 1946
bij den plaatselijken distributjedienst:
inleveren tegen zegels keukiengierei.
De inlevering dient te geschieden
in veelvouden van 100 punten ein met
een minimum van 100 punten.
DISTRIBUTIE TEN BEHOEVE
VAN SCHIPPERS.
Voor het zuiden des lands zijn de
onderstaande distributiediensten aange
wezen om de aanvragen van schippers,
betreffende schoenen, textiel, keuken
gerei en houten meubelen, in behande
ling te nemen:
Weert, Terneuzen, "Maastricht, 'Geleen
(Stein), Linne (Maasbracht), 's-Herto-
genbosch, Oosterhout, Dinteloord,
Waalwijk, Echt, Nijmegen en Zaltbom-
mel. Schippers kunnen zich uitsluitend
tot één van deze distributdedienstiön
wenden met hun aanvragen voor boven
genoemde artikelen.
Daar Almkerk tot die gemeenten be
hoort, die veel van den St. Elisabeths-
vloed te lijden hebben gehad, en een
groot gedeelte van dit dorp voorgoed
in de golven is verdwenen, is van de
oudste geschiedenis van deze plaats
maar weinig bekend.
Schutjens zegt, dat de gemeente of
het ambacht Almkerk vóór den St.
Elizabethsvloed bestond uit de dorpen
Eemkerk en Eemstein (moet zijn Alm-
stein), en dat de gemeente haar naam
ontleent aan het riviertje de Alm, dat,
vóór dat de Maas van Bokhoven naar
Loevestein gegraven werd, zijn oor-»
sprong had in de Bommelerwaard en
bij het voormalige Almsvoet uitstroom
de in de Maas, maar dat het watertje
nu begint bij de kerk te Rijswijk, van
daar langs Waardhuizen, Emmikhoven
en Almkerk loopt, om dan zich met
den Gantel of Oostkil te vereenigen
en zoo gezamenlijk de Bleek te vormen.
Nu bestaan er, betreffende Almkerk
enkele charters, waarvan de ouderdom
opklimt tot voor den St. Elisabeths-
vloed. Uit deze is nog wel een en ander
omtrent de alleroudste geschiedenis van
Almkerk af te leiden.
Van Beurden heeft deze afzonderlijk
uitgegeven. Wij lezen daarin, dat in
het jaar 1374 een zekere Johanna van
Gennep en haaf echtgenoot Reynout
van Brederode hun heerlijkheden van
der Alm en der Eem voor schuld ver
panden aan Johan van Polanen, Heer
van der Leek en Breda.
Genoemde echtelieden toch, zijn door
den „last van orloghe ende andere
nootzaken, die (op hen) comen syn,
mijt groter schuit ende swaren commer
beladen". Daarom hebben zij besloten,
„om meerdere schade te verhoeden",
aan hun „lieven neve heeren Johani
van Polanen", al hun bezittingen, „die
der heerlicheyt van der Alm ende van
der Eem toebehoren mijd huysse tot
Almsteiyne ende mitten gherechtjen ende
heerlickheyden van onssen ambach
ten dair binnen gelegendat is te
weten van Emkercke, van der Op-Alm,
van der Uet-Alm ende van Voersater-
werd", te verpanden.
In een nieuw charter, van 12 Febr.
van hetzelfde jaar verzekeren de boven
genoemde echtlieden aan den heer v.
Polanen het rustig bezit van de ver
pande heerlijkheden. Ze beschrijven*
hierin, dat ze „onssen lieven neve he
ren Johan van Polanen, here van der
Lecke en Breda voirscz. ende synen
gheerven vryiick, rostelick ende ón-
wederseghet van ons off van yemant
van onsser weghen zullen laten bewyn-
den".
Verder geven Vrouwe Van Ghennep
met haar echtgenoot Reynout van Bre
derode in een volgend charter opt,
wat ze aan hun „lieve neve" schuldig
blijven.
Moerdijkbrug bijna gereed.
De KNAC meldt, dat naar alle waar
schijnlijkheid de verkeersbrug biijl Moer
dijk over het Hollandsch Diep reeds;
de volgende week voor het verkeer
zal kunnen worden opengesteld.
Over twee gedeelten zal éénrich
ting ver keer moeten worden toegepast
in verband met de geringe breedte van
enkele overspanningen.
Gecombineerde reisbiljeeten N.S. en K.L.M.
In samenwerking tusschen de K.L.M.
en de Nederlandsche Spoorwegen zul
len gecombineerde luchtvaart-spoorbil-
jetten worden uitgegeven waardoor het
yoor het publiek mogelijk wordt zich
aan één kantoor te voorzien van één
reisbiljet voor aaneensluitende lucht
en treinreizen. Men kan dan een plaats
bewijs koopen, geldig voor de treinreis
van een N.S.-Station naar Amsterdam
C.S. plus de vlucht van Schiphol naar
een vlieghaven buiten Nederland in)
Europa of omgekeerd.
Deze gecombineerde biljetten zullen
reeds met ingang van 1 Jan. 1946
verkrijgbaar worden gesteld aan die
K.L.M.-kantoren, Inlichtingenbureaux
der N.S. en de daarvoor in aanmerking
komende reisbureaux.
Indien deze regeling voldoet, zal tot
uitbreiding van dezen dienst wofden
overgegaan.
Termijn aangifte oorlogsschade verlengd.
Het ministerie van Financiën brengt
ter algemeene kennis, dat de termijh.
voor indiening van aangiften wegens
oorlogsschade, zooals bedoeld in art.
8, lid 1 van het besluit overgangsre
geling oorlogsschade (K.B. van 16 Ju
ni 1945, Staatsblad no. F 98), welke
termijn aanvankelijk tot 1 October '45
en vervolgens tot 1 Jan. 1946 werd ver
lengd, nog eenmaal, maar nu voor het
laatst, zal worden verlengd en wel tot
1 Maart 1946.
De schade-enquetecommissies zullen
dienovereenkomstig de aangiften tot
laatstgenoemden datum alsnog in ont
vangst nemen, zonder nader onderzoek
naar de oorzaken der vertraging.
yy