Nummer 87. Donderdag 1 November 1888. lle Jaargang,
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
FEUILLETON.
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
UITGEVER:
Waalwijk.
Handelsgebruiken in het Buitenland.
25
E. Werner.
Dourant,
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f 1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever.
Advertentiën 17 regels J 0,60 daarbo /en 8 cent per regel,
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitsch-
land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel. a
De regeering der Vereenigde Staten heeft
zeer belangrijke inlichtingen bijeenverzameld
en uitgegeven aangaande de handels-usances
d.er verschillende landen met betrekking tot
de toegestane credieten voor de betaling van
koopwaren, 't Is zeker van groot belang
de kennis dier usances meer algemeen te
verbreiden, want 'tis onmogelijk met zekere
landen handelsbetrekkingen aan te knoopen,
als men zich niet schikt naar de plaatselijke
financieele gebruiken.
Wat Europa betreft, hierover kunnen wij
kort zijn. Op de voornaamste Europeescbe
markten in Engelandin Erankrijkin
Duitschland geeft men gewoonlijk het crediet
van 90 dageningaande, volgens overeen
komst, op den dag van de ontvangst der
goederenof wel van de ontvangst der
factuur. In Italië zijn de zaken op crediet
daarentegen buitengewoon en algemeen neemt
men daar groote maatregelen om gewaarborgd
te zijn. 't Zelfde is 't geval in Spanje. Die
buitensporige voorzorgen zijn overigens geen
bewijzen van groote veerkracht of van han-
delssoliditeit. In Oostenrijk groote termijnen,
zelfs tot 6 maanden toe. In Turkije en
Busland eindelijk geschiedt de afrekening
meestal een jaar na datum.
In Noord-Amerika zijn de betalingster
mijnen gelijk aan die gebruikelijk in Erank
rijk en Engeland.
In Canada wordt het crediet toch meer
malen verlengd tot 6 maanden, maar alleen
krachtens bijzondere overeenkomsten, daar
de gewone conditie eer is betaling op 30
dagen met 5 pet. korting.
In Zuid-Amerika integendeel zijn de be
talingstermijnen zeer lang. In Mexiko heb
ben de koopers, zelf in den kleinhandel, een
DOOR
Op eenigen afstand van het kasteel lag de wo
ning van den administrateur Frank. Het beheer
van het kasteel en het landgoed Wilicza was
sedert onheuglijke jaren gesplitst geweest. Het
eerste hetzij het bewoond werd of niet,
verhief zich in al zijne trotsche afzondering, en
het laatste bevond zich uitsluitend in handen
van een beambte. Het statige woonhuis van dezen
laatste, de omliggende, tot de bezitting behoo-
rende, voor het meerendeel nieuwe gebouwen,
zoowel als de orde, die op de geheele plaats
heerschte, verschilden aanmerkelijk van hetgeen
men op de naburige landgoederen gewoon was
te zien en werden ook werkelijk in den gehee-
len omtrek beschouwd als een door ieder aan
gestaard, maar door niemand nagevolgd voor
beeld. De positie van den administrateur van
Wilicza was van dien aard, dat menige grond
bezitter hem kon benijden, zoowel wat zijn in
komen als wat zijn levenswijs betrof.
De schemering begon reeds te vallen. Ginds
in het kasteel werd de geheele reeks van kamers
op de eerste verdieping allengs verlicht ;bij de vor
stin was dien avond groot feest. In de huiska
mer van den administrateur was nog geen licht
ontstoken en de beide heeren, die zich hier be
vonden, schenen zoozeer in hun gesprek verdiept,
dat zij de toenemende duisternis niet eens op
merkten.
De oudste van beiden was een man van een
forschen lichaamsbouw, in de kracht van zijn
leven, met een open, door de zon gebruind ge
laat; de jongste verried daarentegen in zijn ge
heele uiterlijk, dat hij niet op het land was op-
fegroeid. Ondanks zijne vrij kleine gestalte kon
ij voor een knap man doorgaanhet met zorg
gekrulde haar en zijne nieuwerwetsche kleeding
gaven hem iets fattigs, en spraak en houding
verrieden een zekere mate van waardigheid en
gewicht, dat soms in grappige tegenstelling met
zijne kleine gedaante was.
groot tijdsverloop om te betalenin den
groothandel wordt de termijn gemakkelijk
verlengd tot 8 maanden.
Op Cuba heeft de betaling gewoonlijk
plaats in de vijfde maand na de levering.
Op Costa-Bica wordt het crediet soms ver
lengd tot een jaar, voornamelijk voor van
Europa komende goederen.
In Brazilië zijn de betalingstermijnen
minstens op 6 maanden, en dikwijls moet
men die nog merkelijk verlengen om be
langrijke zaken al te doen.
In tegenstelling met hetgeen in Amerika
gebeurt, is in Azie het crediet zeer kort. In
heel Klein-A zie geeft men gewoonlijk niet
meer dan drie weken.
In China doet men slechts zaken h, con
tant, dat is ten minste bijna uitsluitend re
gel voor alle leveringen van koopmansgoe
deren. De handelaars, die niet genoegzaam
rollend kapitaal bezitten, verschaffen zich dit
bij leeners, die voor dit bankcrediet gemid
deld een intrest van 10 pet. berekenen.
In Australië geschieden de betalingen ge
woonlijk 6 maanden na levering.
Deze verschillende verkoop-condities raken
meer de commissionnairs dan de fabrikanten,
die in den regel niet uitvoeren dan door
tusschenkomst van eerstgenoemden; maar 't
is toch onvermijdelijk ze te kennen voor
iedereen, die een groot gedeelte van zijn han-
delsoperatien wil baseeren op uitvoer-zaken.
Want 't is inderdaad moeilijk den smaak en
de gewoonten der koopers te wijzigen; men
moet zich er naar schikken.
Hierin munten de Engelsche cn Duitsche
exporteurs uit en uit dit oogpunt kan 't
nuttig zijn hun voorbeeld te volgen ook
voor onzen uitvoer.
«>«»-ï>ssyTXK5
„'t Blijft er bij ik ga/ zeide de oudste //Ik
heb eergisteren aan de vorstin gezegd, dat ik
haar het genoegen zou doen Wilicza te verlaten,
wat sedert lang toch eigenlijk haar toeleg is ge
weest. Verder kon ik het niet brengen met uiijne
mededeelingen, daar ze mij met ontzagwekkende
deftigheid in de rede viel: „Mijn waarde Frank,
het spijt mij wezenlijk dat ge ons wilt verlaten,
maar ik kan u niet verhinderen aan uw wensch
gevolg te gevenwees overtuigd dat mijn zoon
en ik uw langdurige werkzaamheden op Wilicza
niet zullen vergeten." En dit zegt ze tot mij,
mij, dien ze systematisch heeft verdreven Denkt
ge soms dat ik tegen dien blik en dien toon was
opgewassen Ik had mij zoo zeker voorgenomen,
eindelijk eens mijn hart lucht te geven en haar
eens geducht de waarheid te zeggen, en nu
nu maakte ik eene buiging en ging heen."
De ander schudde het hoofd. „Een merkwaar
dige vrouw Wij mannen van de regeering, wij
hebben de bewijzen daarvan. Ik zeg u, mijnheer
Frank, die vorstin Baratowski is gevaarlijk voor
de geheele provincie."
z/Best mogelijk I" riep de administrateur ver
stoord. //Zeker is ze gevaarlijk voor Wilicza. Zij
heeft nu gedaan gekregen het geheele bestuur
onder haar schepter te vereenigenik was de
laatste steen des aanstoots, maar dezen ruimt zij
nu ook uit den weg. Geloof mij, mijnheer, ik
heb het zoolang mogelijk uitgehouden, niet ter
wille van mijne positie Ik heb 't, Goddank
zoover gebracht, dat ik op mijn eigen beenen kan
staan maar het hindert mij, dat alles wat ik
gedurende twintig jaren gewerkt en tot stand
gebracht heb, nu ten gronde zal gaan, als dat
oude Poolsche bestuur hier weer aan het roer
komt. Toen ik hier kwam, was mijnheer Nor
deck sedert een paar jaren dood en zijn zoon bij
diens voogd op den Oldenhof; pachters, hout
vesters en rentmeesters begingen de grootste bui
tensporigheden. Hier op Wilicza ging 't het ergste
toe; mijn voorganger had zoo openlijk en onbe
schaamd gestolen, dat het zelfs mijnheer Witold
te erg werd en deze hem onverwachts zijn ont
slag gaf. Het kasteel, van welks prachtige in
richting allerlei fabelachtige verhalen in omloop
waren, was onbewoond en gesloten, doch hoe
het er op het dorp en overal op liet landgoed
uitzag, kan ilc u onmogelijk beschrijven. Ellen
dige houten stulpen en leemen hutten, die boven
iemands hoofd in elkaar dreigden te vallen, sme-
Indien men den loop der zaken in Frank
rijk nauwlettend vólgtzou men denken, dat
het kabinet is saamgesteld uit flegmatieke
bewoners van het noordenzoo bedaard en
kalm wordt door de leden het boulangisme
aangeziendat het waarlijk niet aan leven
laat ontbreken om zich als 't ware daardoor
aan het volk op te dringen. De boulan-
gisten houden bijeenkomstenwaarbij veel
wordt gepraatwaarop men door brutaal
heden de aandacht zoekt te trekken en ter
afwisseling geeft men zoo nu en dan eens
een banket op groote schaal meer om
reclame te maken dan om gezellig samen te
zijn.
Intusschen verzekert men dat de regee
ring de vraag bestudeert of Boulanger niet
valt onder 't bereik van de wet op de samen
zweringen tegen de bestaande instellingen.
Het zou niet onmogelijk zijn, dat Boulanger,
krachtens die wetvoor den senaat gedaagd
werd die dan in een rechtbank hervormd zou
worden.
Engeland en Amerika hebben het in den
laatsten tijd al meermalen aan den stok ge
had men denke slechts aan het visscherij
tractaat met Canada, dat nog steeds hangende
is. Nu wordt weder melding gemaakt van
een pijnlijk voorval.
De Engelsche gezant moet de in Amerika
genaturaliseerde Engelschen aangezet hebben
om voor de herkiezing van president Cleve
land te stemmen de candidaat der demo
craten zooals men weet.
De inmenging in binnenlandsche aangele
genheden wordt den gezant door een groot
deel der pers hoogst kwalijk genomen en men
spreekt er van dat zijn terugroeping gebo
den is.
De plannen tot een gemeenschappelijk op
treden van Duitschland en Engeland aan
Afrika's oostkustzijn zeer verklaarbaarnu
righeid en wanorde, werwaarts men zieh wendde.
De arbeiders kruipend, valsch en vol nationalen
haat tegen de „Duitschers", de akkers en velden
in een toestand, dat een landbouwer het hart in
het lijf omdraaide, 't Was waarachtig hoog noo-
dig dat een paar krachtige vuisten hier eens aan
het werk togen, en het duurde een half jaar, eer
ik vrouw en kinderen kon laten overkomen, om
dat er, behalve het kasteel, nergens eene volgens
ons begrip menschelijke woning te vinden was.
Hoe kon men het ook anders verwachten Nor
deck had bij zijn leven nooit iets meer gedaan
dan jagen en met zijn vrouw twisten, en mijn
heer Witold deed in het geheel niets. Hij vloekte
wel een paar malen als hii hier kwam, maar
overigens liet hij zich bij den neus leiden, en
dit wisten al de bewoners van de heerlijkheid
maar al te goed. Als de rekening hem slechts
zwart op wit werd voorgelegd en de verschil
lende cijfers uitkwamen, was ae zaak in orde en
vroeg hij niet of die sommen werkelijk waren
uitgegeven. Hoeveel geld heb ik in het begin
moeten aanvragen om eenigszins orde in dien
chaos te brengen't werd mij zonder bedenken
toegestaan maar dat ik 't gebruikte om het voor
gestelde doel te bereikenin plaats van het,
evenals mijne heeren collega's, in mijn zak te
steken, was een uitzondering. Overigens scheen
de oude heer toch een flauw vermoeden te heb
ben, dat ik de eenige eerlijke man van den ge-
heelen troep was, want reeds na een paar jaren
verhoogde hij mijn inkomen en percenten der
mate, dat ik het met mijn eerlijkheid even ver
bracht als de anderen met hun dieverijen, en
was hij in het leven gebleven, dan had ik Wilicza
niet verlaten, ondanks alle streken van de vor
stin. Zoolang waagde zij zich dan ook wijselijk
niet aan mij: ze wist wel dat er, als ik eens naar
den Oldenhof schreef en mijnheer Witold met
den stand van zaken bekend maakte, een uit
barsting van belang zou volgen. Zooveel invloed
had hij nog op zijn pleegzoon, dat deze mij hier
vrij spel liet. Zoolang hij leefde had ik dus rust,
maar toen hij stierf, was 't met die rust gedaan.
Wat helpt het mij, dat mijn contract mij het be
houd van mijne positie waarborgt? Als ik voort
durend aan de aanvallen blootsta, die uit het
kasteel op mij gericht worden, en als 't de moe
der van mijn landheer is, die daarachter zit, dan
blijft mij andere geen keus over, dan dit te ver
dragen of heen te gaanen ik heb het lang ge-
men weetdat de inboorlingen geen haat
koesteren tegen de Duitschers alleen maar
tegen alle Europeanen, die zij indringers
noemen. Een gemeenschappelijk optreden
is dus alleszins gewenschtte meer daar
het een algemeen belang geldtden ver-
foeielijken slavenhandel den kop in te druk
ken.
Men spreekt reeds van een sluiting der
havens aan de kustom de slavenjagers
de schuldigen van al het gebeurde in één
slag te treffen.
De Times echter verklaart zich tegen het
gemeenschappelijk optreden der Duitsche en
Engelsche vloten op Afrika's oostkust. Wel
is het blad voor een samenwerking tusschen
beide staten bij ondernemingen van anderen
aard, gelijk bij de expeditie tot bevrijding van
Emin Pacha.
Het schijnt dat de pers, de koningin der
aarde het bij keizer Wilhelm van Duitsch
land leelijk heeft verkorven, zooals is gebleken
uit 's keizers woorden bij gelegenheid van de
gelukwensching, den vorst Zaterdag door een
deputatie van den gemeenteraad aangeboden
naar aanleiding van zijn behouden terugkomst
van de groote reis.
Nadat de vorst had dankgezegd voor de
groote belangstelling in hem en zijn hande
lingen getoond kwam er een berisping los,
aan het adres van de Berlijnsche pers, die
naar hij zeidezich met zaken had bemoeid,
welk zijn particulier leven betroffen, die, ter
wijl hij aan vreemde hoven verkeerde ter
behartiging van 's rijks belangen een strijd
heeft aangebonden, welke hem in zijn persoon
lijke aangelegenheden beleedigt. De keizer
gaf de verwachting uitingdat de gemeente
raad streng zorg zal dragen dat dergelijke
zaken niet meer voorkomen.
Hoogst koelja bijna beleedigend, liet de
vorst de leden der deputatie vertrekken
die allerminst zulk een ontvangst hadden
verwacht. Welke aangelegenheden de keizer
had bedoelt weet men niet zekerde een
zegt het dagboek zijns vaders de ander de
noeg verdragen nu ga ik heen."
„Maar dat is een ramp voor Wilicza!' viel de
assessor hier in. „Gij waart nog de eenige, die
het waagdet, de vorstin het hoofa te bieden. Als
gij heengaat, kan hier allerlei onraad gepleegd
worden. Wij, mannen van de regeering," hij
legde telkens een bijzonderen nadruk op dit
woord „wij weten beter dan iemand, wat het
zeggen wil, dat de goederen der Nordeck's zoo
uitgebreid als ze zijn en zoo verwenscht dicht
als ze bij de grenzen liggen, onder het beheer
van eene Baratowski staan
„Ja, zij heeft het in deze vier jaren al tamelijk
ver gebracht," hernam de administrateur op bit
teren toon. „Dat ging van den eersten dag af
zachtjes, langzaam, stap voor stap, maar besten
dig voorwaarts en op het doel af, met een ener
gie, die men ondanks alles bewonderen moet.
Toen de pachtcontracten eenige jarer. geleden wa
ren vervallen, wist zij het gedaan te krijgen.dat
al de gronden en boerderijen in handen van hare
landslieden kwamen deze vroegen er om en ont
vingen ze ook. Mijnheer Noraeck heeft waar
schijnlijk niet eens vernomen, dat er ook nog
andere sollicitanten waren. Ook uit het bestuur
over de bosschen is langzamerhand elk Duitsch
element verdrongenhet geheele personeel be
staat nog slechts uit gehoorzame dienaren der
vorstin, en niet zelden heb ik al mijne krachten
moeten inspannen, om mijn Duitsche houtvesters
en opzichters in hun betrekking te handhaven.
Maar eindelijk mocht 't mij niet meer baten. Ze
gingen uit eigen beweging, omdat zij de weer-
bar tigheid van het werkvolk niet langer kon
den verdragen. Wij weten maar al te goed, van
welken kant de arbeiders onophoudelijk aange
zet en opgestookt worden.Ik vermoed ook wie
mijn opvolger zal zijn; hij is een dronkaard, die
zoo goed als niets van de landhuishoudkunde
verstaat en Wilicza ten gronde zal richten, zoo
als de pachters en houtvesters al fraai op weg
zijn met de andere landerijen en bosschen te
doenmaar hij is een Pool van het zuiverste
water en dit doet alles af bij de vorstin hij
krijgt stellig den post."
„Als mijnheer Nordeck maar besloot om eens
hier te komen," zuchtte de assessor. „Hij ver
moedt zeker niet, hoe het hier op zijn goederen
gesteld is?
(Wordt vervolgd.)