Nummer 34, Zondag 26 April 1891. 14e Jaargang Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen, ANTOON TIELEN, Staatkundig overzicht. FEUILLETON. I G UITGEVER: Waalwijk. en Laaplraalsclie Courant, Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond. Abonnementsprijs per 3 maanden,/1,00. Franco per post door het geheele rijk f 1,15 Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden uan den Uitgever. Advertentiën 17 regels 0,60 daarboven 8 cent per regel groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitscb land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel. De parlementen van de verschillende landen van Europa geven voor zoover zij, evenals het Fransche parlement, niet meer genieten van den heerlijken vacantietijd maar weinig reden tot bespreking van hun daden. De Duitsche rijksdag houdt zich onverdeeld be zig met de arbeidswetgeving, een zaak, die den sociaal-democraten in 't bijzonder ter harte gaat, getuige hun ijver in de indiening van amendementen. Dinsdag kwam een artikel van die wetgeving ter sprake, waarbij straf wordt bedreigd tegen hen, die deelnemen aan een vereeniging, de vaststelling van de loonen bedoelende, welke stratbedreiging de minister van handel noodig achtte omdat de intimidatie in den laatsten tijd schrikbarend is toegenomen. Het recht van vereeniging wordt niet bedreigd, maar de dwang, uitge oefend om de werklieden tot deelneming aan vergaderingen te dwingen. De liberalen en republikeinen in de Spaan- sche kamer hebben zich onthouden van deelneming aan de verkiezing van een pre sident en de laatsten oordeelden het evenals de carlisten noodzakelijk nog eens te verklaren, dat zij zich door hun eed aan den koning tot niets gebonden achten. Andermaal heeft de Britsche premier, de markies van Salisbury, eene krachtige nota tot de Portugeesche regeering gericht, waarin ophelderingen worden gevraagd omtrent het gebeurde met een Britsch stoomschip te Beira. Hij zal —anders dus dan destijds met het ultimatum het antwoord afwachten alvorens te beslissen omtrent hetgeen hem te doen staat. Naar Daily News vreest en ontraadt is Salisbury ditmaal voornemens, wanneer het antwoord van Portugal onbevredigend uitvalt, eene panservloot naar Lissabon te zenden. Aan the Times wordt overigens uit Portu gal geschreven, dat de toestanden daar te lande op het oogenblik bedenkelijker zijn dan 26. X. DE GOUDMAKER. Meester Helmuth had niet zonder geldige re denen gewenschtdat men ook Gundaeker zou ontbieden, ofschoon zijn trots als overman van het gild er zich tegen had moeten verzetten om het oordeel van een jong gezel in te roepen. Meester Helmuth was een oprecht, eenvoudig menscli, bezield door een rechtmatigen trots op zijne kunst; hij wist goud, zilver en edelge steenten te schatten en daarvan kunstwerken te vervaardigen zooals hij dat had geleerd, maar de smaak van het sierlijke Italiaansche geknut sel, gelijk hij de dunne, broze weefsels van me taaldraad noemde, was hem een doorn in het oog, omdat hij dit werk niet verstond. Evenwel had hij het gedreven werk van Max op wapenrustin- fen geprezen en bewonderd, dit kon er door, et behoorde niet tot zijn vak. Meester Helmuth geraakte in een onaangename stemming zoo dikwijls hij hoorde, dat een goud maker zich in het vertrouwen van den kéizer had weten in te dringenhij geloofde niet aan de zwarte kunst, en wilde van de kwakzalverij van het goud maken niets weten; maar misschien juist daaromomdat hij met achterdocht zijn onder zoekingen in het werk stelde, hechtte de keizer veel aan zijn uitspraak en was toornig als hij daarmee talmde, maar berispte hem hevig als een bedrieger ook hem had misleid. Zoo zag Helmuth het dan nu ook vooruit, dat hij met een bekwaam kwakzalver te doen had; gaf hij echter twijfel te kennen, zonder te kunnen bewozen dat er bedrog werd gepleegd, dan handelde hij tegen den wensch de3 keizers; van den anderen kant stelde hij zich bijna met zekerheid bloot aan het gevaar van later berispt te worden, omdat hij zich had laten misleiden. Ik heb van Bockel gehoord, zei hij tot Max, dat gij de schelmsche kunstgrepen kent, waarmede de Italianen het scherpste oog van een eerlijk ooit. Alles staat op losse schroeven; het aan blijven der regeering, ja zelfs van den koning is slechts eene quaestie van tijd en in geval eener revolutie is men zeer beducht voor leven en eigendommen der vreemdelingen, met name der Engelsche. De Iersche afgevaardigde Redmond heeft in de meeting der nationale liga te Dublin gezegd, dat de voortzetting van het „p'an of campaign" niet langer mogelijk was, daar er buiten de fondsen te Parijs geen dubbeltjes meer zijn. Zoo zou de regeering dus haar zin krijgen zonder dat T haar eenige moeite of eenig offer heeft gekostde Iersche zaak zou op den achtergrond geraken, dank zij der tweedracht in 't kamp der Ieren. De Italiaansche regeering dooi de onder vinding wijs geworden of eigenlijk door den nood gedwongen, blijft zich bij voortduring op de zuinigheid toeleggen zelfs heeft mi nister Pelloux (oorlog) plan de militaire mu ziekkorpsen af te schaffen, wijl zij volgens de meening van den minister een instel ling van weelde zijn en de Italiaansche schat kist en weelde zijn zaken, die zich evenmin verdragen als water en vuur. Minister Luz- zatii, die het beheer over d<; dubbeltjes heeft en dus juist weet, welke uitgaven men zich kan veroorlooven om kaal doch knapjes voor den dag te komen, heeft nu weer uitgere kend, dat men nog wel 1.333.000 francs kan besparen, als 80.000 francs op binnenland, 121,000 fr. op het ministerie der schatkist, 166.000 Ir. op financien, 137,000 fr. op bui tenland en 109,000 fr. op openbaar onder wijs. Deze zuinigheid is in schrille tegenstelling met de handelwijze van het kabinetCrispi, dat de kleinigheid van 14 millioen te veel uitgaf voor Afrika en voor al de hooge pos ten eenvoudig de goedkeuring niet vroeg aan de kamer een handelwijze, waarover de begrootingscommissie heel slecht is gestemd, zoodat zelfs een bespreking van die onre gelmatigheden in de kamer niet tot de on waarschijnlijkheden behooit. man weten te bedriegen; gij hebt niets te vreezen, indien gij den kwakzalver in zijn gezicht zegt, dat hij toch slechts den keizer wil misleiden zooals alle anderen pas hem op de vingers en spreek maar vrij uit, al wordt ook de keizer boos. Ik kan ook niet gelooven, hernam Max, dat edel metaal door geheime kunsten kan worden vervaardigd; maar daarom veracht ik de alchemie niet; er zijn reeds vele vermengingen uitgevonden, die voor armere lieden de edele metalen vervan gen en tot l'raaie sieraden kunnen verwerkt worden. De satan hale de goudmakers en alchemis ten riep Helmuth; wie geen beker van zuiver goud kan betalen, laat die uit een tinnen drin ken. Het edele gild der goudsmeden zou weldra moeten gaan bedelenindien men voorwerpen van weelde uit onedele metalen ging maken. Wie zou aan nog den arbeid van een kunstenaar betalen Die waren weggeworpen aan dingen zonder waarde. Max wilde den meester door tegenspraak niet verder opwindenmaar beiden waren tamelijk teleurgesteld toen men hen in de zijkamer liet staan, terwijl in het laboratorium werd gewerkt; de hoop van Helmuth, dat Max den kwakzalver op eenig bedrog zou betrappen, werd daardoor verijdeld. Waarschijnlijk zullen wij den Italiaan zijn groot geheim niet kunnen afzien, mompelde Hel muth verdrietig, men zal ons het werk vertoo- nen als het gereed is, en men zou wel een ver bond moeten gesloten hebben met den booze om dan te raden wat het is. Ik kan slechts zien, toetsen en wegen, meer kan ik niet. De massa moet te herkennen zijn als men ze smelt, zei Max, maar Helmuth schudde het hoold. Indien de Italiaan zijn goud al uit de handen geeft, dan zult gij uit de gesmolten massa nog even weinig herkennen als uit de koude. Toen beiden mannen eindelijk in het laborato rium werden geroepen, bleef Max bescheiden ter zijde staangraaf Caetano lette ook nauwelijks op hemmaar sloeg slechts een loerenden blik op den meestei. De gelaatstrekken van alle aanwezigen toonden aan, dat de kunst van den graaf hen in verbazing had gebracht, dat men allen twijfel reeds had overwonnen dat slechts duidelijke bewijzen van het tegendeel den indruk In antwoord op eene interpellatie betref fende de sociale wetgeving en het wensche- lijke eener herziening van eenige artikelen van het burgerlijk wetboek, heeft in de Ita liaansche kamer de minister van justitie, de heer Ferraris, verklaard, dat de regeering voornemens is in den nood der arbeidende klasse te voorzien met die middelen en in die richting, als haar door 't parlement zul len worden aangegeven. Op een tweede interpellatie over de hou ding welke de regeering voornemens is aan te nemen tegenover het steeds aangroeiend aantal werkloozen en op welke wijze zij dan voornemens is in dien nood te voorzien, ter wijl dagelijks werklieden aan de staatswerk- plaatsen gedaan krijgen en steeds bezuinigd wordt op allerlei werkzaamheden, gaf de mi nister-president ten antwoord, dat niet ver geten moest worden, dat de sociale quaestie niet nieuw, maar zoo oud is als de wereld en door geen enkelen staatsman kan worden opgelost. De regeering, zeide hij verder, moet er in voorzien met de middelen, die zij te harer beschikking heeft. Hierbij merkte hij op, dat alleen voor den aanleg van spoorwegen jaarlijks 200 millioen wordt besteed, Voorts verklaarde hij, dat de bezuinigin gen strekken moeten om een gezonden finan- cieelen toestand te verkrijgen, waarvan de weldadige uitwerking op den economischen toestand van het geheele land ook de werk lieden zeer ten goede zal komen. De heer Rudini eindigde met te zeggen, dat de strooming, welke sedert 50 jaren den staat noodzaakt de onbedeelden ter hulp te komen, steeds sterker wordt, en dat men daar alles van hopen moet en niet van eene oplossing met geweld, welke een verbetering der sociale verhoudingen slechts vertragen zou. Uit Bulgarije komen allerakeligste berich ten over pijnigingen van gearresteerden in zake den moord, op minister Beltcheft ge pleegd. Daar dat nieuws over Servie weste lijk Europa heeft bereikt, zal men wèl doen rekening te houden met de min gunstige relatien tusschen beide Balkan-volkeren. Met de werkstakingen wil 't nog maar niet recht vlotten. Evenals 1 April is ook 20 April voorbijgegaan, zonder dat 't in de kolendistricten van het Belgenland tot een algemeene staking is gekomen de gedeel telijke stakingen in het district van Mons 2000 man met vooruitzicht op spoedige her vatting der werkzaamheden doen de zaak door de socialistische leiders voorgestaan, meer goed dan kwaad. Ol 't 1 Mei tot een algemeene staking zal komen of zelfs op dien dag algemeen niet zal worden gewerkt, hangt nog in de lucht. Indien alleen de 30.000 man van het kolendistrict van Charleroi, die lid zijn van de mijnwerkersvereeniging, den 1 Mei vrij nemenberokkenen zij zichzelven daardoor een verlies aan loon van 100.000 trancs. In Spanje nemen de manifestaties met betrekking tot de Mei-beweging, toe, maar nog immer ontbreekt de eensgezindheid, hoe wel de heeren anarchisten wel gaarne hun theorieën in praktijk zouden willen brengen door plundering van winkels en fabrieken. Zoo'n vaart zal 't wel niet loopen, maar men moet toch voorzorgsmaatregelen nemen en dat is ook in Italië geraden, want Nicotera's verbodsbepalingen tegen manifestaties heb ben veel verbittering gewekt. In de Duitsche kolendistricten duren de gedeeltelijke werk stakingen voort, met name in Westfalen juist werd uit Essen gemeld, dat er hier en daar weer aan den arbeid waren getogen en daar komt uit Bochum de mededeeling, dat 't zich aldaar en in Gelsenkirchen zóó lee- lijk doet aanzien, dat wellicht een algemeene staking kan uitbarsten. Ook in Brunswijk hebben eenige honderden mijnwerkers ge staakt en het gevolg is geweest het onmid dellijk ontslag van 25.man en van 270 man einde der week. In het district Stockdale (Pittsburg) gaan de stakers danig te keer, bommen en buskruit zijn hun wapens in den Strijd en militaire hulp is zeer gewenscht. zouden kunnen wegnemen, dien de kunst van den graaf had te weeg gebracht. Is dat goud? vroeg de keizer aan Helmuth, en wees op den in goud veranderden gulden; en zijn dit echte metalen wijzende op den inhoud der beide kroezen. Helmuth bezag, toetste en woog den gulden hij woog nauwkeuriger dan de keizer had ge daan en zei dat het geldstuk indien het in de munt van goud was geslagen, een half aas zwaarder moest zijn. Graaf Caetano glimlachte en zei: Zeer juist, want dan zou het goud dichter en dus zwaarder zijn, maar ook aldus heeft het toch een tienmaal grootere waarde dan zilver. Met uw verlof, nam Max het woord, in dien ik de oppervlakle afvijl, dan komt van bin nen zilver te voorschijn. De munt is slechts verguld, ik ken dat stukje, het is te Genua uit gevonden. Het bleeke gelaat van den graaf werd vuurrood, zijn donker oog schoot vlammen, maar terwijl de keizer en zijne omgeving den stouten spreker verrast aanzagen, vond hij gelegenheid zich te herstellen, en zei daarop: Ik heb ook slechts beweerd, dat het zilver, dat met mijn poeder in onmiddellijke aanraking is, in goud verandert; ik zou den gulden hebben moeten smelten om hem ook inwendig geheel goud te doen worden. Men heeft mij in Italië het geheim van het roode poeder afgeziendaarom hecht ik duaraan ook geen bijzondere waarde; maar hier, kunt gij ook goud en zilver maken uit kwikzilver? Verstaat gij dat ook? Max nam het stuk zilver uit den kroes om het te toetsen. Het zou voor een opmerker interessant zijn geweest, de verschillende indrukken gade te slaan, die het zelfbewust optreden van Max maakte op de personen, die bij dit tooneel tegenwoordig waren. Niemand der aanwezigen, zelfs de keizer niet, was onbevooroordeeld en kalm genoeg, om uit de waarneming van den Italiaan en van Gun daeker een besluit te trekken. Zooals Helmuth reeds had te kennen gegeven, werd bij keizer Leopold het spreekwoord: men hoopt en gelooft zoo gaarne datgeen wat men wenscht, maar al te zee'- bewaarheid. De gedachte, het onschatbare geheim van het goudraaken ein delijk te zullen ontdekken, had iets zoo verlei delijks voor een vorst, wiens schatkist steeds ledig was, dat hij er voor terugbeefde een illusie, die hem zooeven met al hare betoovering gelukkig had gemaakt, zoo spoedig in rook te zien ver vliegen. Er bekroop hem een onwillekeurig mis noegen tegen den man, die zijn sclioonen droom wilde vernietigen; in plaats van argwaan legen Caetano te koesterensidderde de keizer bijna even lievig als de kwakzalver voor de ontdekking van eenig bedrog. Hier kwam bij, dat de keizer, die zelf scheikundige proeven namwel geneigd was een vergissing over het hoofd te zien, waar reeds meer was verricht dan hij kon verklaren, en dat hij niemand, die op weg scheen het lang gezochte geheim te vinden, niet wilde doen af- tchrikken om zijne proeven voort te zetten. Hierdoor is het te verklaren, dat de ontsteltenis van den kwakzalver den keizer geen argwaan inboezemde, dat de vrij onbeduidende verontschul diging van den laatste met betrekking tot den gulden hem voldoende was, en dat de graaf den moed vond een driest vertrouwen te huichelen ten opzichte van de door hem vervaardigde goud en zilverklorapen. Doch huichelen is eigenlijk het woord niet. Graaf C;*etano wist zeer goed, dat geen goudsmid ter wereld den inhoud der kroezen voor iets an ders dan goud en zilver kon verklaren, maar hij was een geslepen goochelaar, en het zou hem on mogelijk zijn geweest zonder eenige voorberei dingen zijn kunststuk te herhalen; het vertrouwen, dat hij aan den dag legde, werd beheerscht door de vrees, dat de keizer mocht eischen, dat hij voor de oogen van den goudsmid de kracht van zijn middel zou toonen. Meester Helmuth, die bij de uitspraak van Gun daeker over den gulden reeds had getriomfeerd, was uit het veld geslagen, toen Max na geëindigd onderzoek verklaarde, dat hij alles voor edel me taal hield en dat degene, die dat had vervaar digd, de kunst verstond om gedegen goud en zilver te maken. De keizer had eene teleurstelling gevreesd; de graaf was er voor beducht geweest, dat Max zou zeggendat hij niet kon gelooven dat iemand deze metalen kunstmatig haa vervaardigd, eer hij de bereiding met eigen oogen had gezien; het verwor.derne hem dat Max geen argwaan deed blijken, want hij gevoelde wel dat deze jonge man minder lichtgeloovig was dan de keizer en zijn gevolg, want hij gaf noch verbazing noch be wondering te kennen. Wordt vervolgd.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1891 | | pagina 1