Nummer 43,
Donderdag 28 Mei 1891.
14e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Be Goudsmid, vaa
Staatkundig overzicht.
ANTOON TIELEN,
FEUILLETON.
UITGEVER:
Waalwijk.
De Echo van het Zuiden,
Wulvykscbr en Langstraatschc Courant,
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden 1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever.
Over de buitenlandsche politiek ligt een
zekere vieedzame stemming, die men wel
licht 't best door Pinkstervrede zou kunnen
aanduiden een kalmte, die door het ge
beurde te Belgrado slechts tijdelijk is ver
stoord kunnen worden. Nu zijn we weer aan
't indommelen en met cynische kalmte wordt
door de lezende menschheid vernomen, dat
't den machtigen czaar aller Russen behaagd
heeft den Fransche» premier, De Freycinet
en den minister van buitenlandsche zaken,
Ribot, te verrassen met de Alexander Newski-
orde een bewijs (de bovenvermelde kalmte,
wel te verstaan) voor het algeraeene en een
parige vertrouwen, dat 't goed is, zooals "t
is en dat 't zoo nog wel een poosje zal blij
ven ook. Men beschouwt de ordeverleeningen
aan beide ministers van de groote Republiek
dan ook niet als de uiting van een oorlogs
zuchtig gemoed, maar als gewone eerbewijzen
van een machtig potentaat aan de eerste die
naren van een staat, wiens hulp en steun hij
wel eens zou kunnen noodig hebben, 't Zijn
van die kleine geschenken, welke de vriend
schap onderhouden zij maken den gever niet
armer en de begiftigde is er bl:j mee.
't Is waarlijk een meevallertje, zoo kalm
als men in Petersburg de uitwijzing van de
ex-koningin van Servie heeft opgenomen.
Men heeft zelfs geen uiting van misnoegd
heid vernomen over de geweldpleging en
menigeen, die zoo'n beetje liefhebberij in de
politiek heeft, gaat allicht denken, dat 't wel
couleur de rose moet zijn tusschen de hoog-
mogenden te Petersburg en de regenten en
de regeering te Belgrado. Ondertusschen valt
het heugelijke feit niet te loochenen, dat 't
op het Balkan-schiereiland niet tot een uit
barsting is gekomen, die onmiddellijk de
groote mogendheden naar de wapenen zou
hebben doen grijpen zelfs is de rust in Servie
niet aanmerkelijk verstoord en de agitatie te
gen de regeering, die nog immer voortduurt
en nu door de liberalen wordt geleid, behoeft
33.
XII.
VORST EN WERKMAN.
In het huis van den wapensmid Bockel heersclite
aan den avond van dien dag een geweldige op
schudding. Max was van zijn tweede bezoek op
den hofburg teruggekeerd met het bericht, dat
de keizer hem een groote gunst had bewezen, en
hem had toegevoegd aan het gezantschap, dat
met geschenken voor den Grooten Heer naar
Turkije zou vertrekken.
Had meester Bockel steeds gevreesd, dat hij
den gezel, dien hij lief gekregen had, zou ver
liezen, doordat deze door zijn neiging tot ridder
oefeningen of door zijn eerzucht zich zou laten
verleiden om in dienst van den een of anderen
aanzienlijken hepr te treden, thans werd zijn
vrees vervuld, maar op een geheel onverwachte
wijzeGundacker werd aan zijn werkplaats ont
nomen door eene onderscheiding, om welke ieder
meester van het gild hem moest benijden. Het
gevolg van den gezant zou voor een gedeelte uit
kooplieden en handwerkslieden bestaan; men
wilde aan de eersten gelegenheid aanbieden om
nieuwe handelsbetrekkingen aan te knoopen en
oude te bevestigen en aan de laatsten eensdeels
de zorg toevertrouwen voor de kostbare geschen
ken en anderdeels hen in staat te stellen wat te
leeren met betrekking tot het vervaardigen van
verscheidene voorwerpen, waarin de Turksche
werklieden het tot een grootere hoogte hadden Re-
bracht.
Behoorde er in dien tijd al een moedige
ondernemingsgeest toe, om in het algemeen reizen
naar vreemde landen te doen, dan was dit vooral
het geval bij het bezoek van het Turksche rijk,
want toenmaals waren de leden van een gezant
schap in het gebied der Moslims geenszins zeker
van de bescherming, die het volkenrecht aan
vreemde natiën verleent, enhet allerminst een
gezantschap van den Duitschen keizer, op wiens
Tanden de muzelmannen begeerige oogen sloegen.
De Turken waren toen een strijdhaftig en ge-
ons geen angst te baren; 't is een partijbe
weging, die alleen voor de binnenlandsche
politiek van belang is.
Als alles voor den wind ging, zouden Maan
dag duizenden werkstakers ln de Belgische
kolendistricten weer aan den arbeid gaan en
onderwijl blijven er in het district Saarbrüc-
ken (Elzas) een 1900 man bij de staking vol
houden evenals een 4000 kleermakers te Lon
den, een aantal stokers en kolenlossers te
Bremerhaven en een 1700 boekdrukkers te
Weenen, welke laatsten veel geldelijken steun
erlangen uit Duitschland een buitenkansje
dat een werkstaking tot een pretje maakt.
Met groote meerderheid (349 tegen 136)
stemmen hebben de leden van het wetgeven-
den lichaam van Frankrijk Zaterdag besloten
dat de invoerrechten op graan en roggemeel
respectievelijk tot 3 eti 6 fr. worden verlaagd
eu wel van 1 Augustus 139 L tot 1 Juni 1892.
De president der republiek staat aan 't einde
van zijn reis door 't zuiden van Frankrijk en
en wij meenen, dat hij over de politieke re
sultaten van zijn reis alleszins tevreden kan
zijn.
Parnell heefr in Belfast te kennen gege
ven, dat hij de overtuiging heeft, dat Salis
bury even goed home-rule-maatregelen kan
geven als Gladstone.
Is dat nu een loftuiging aan het adres van
Salisburyof een steek onder water aan
Gladstone.?
Na de radicalen komt nu ook de meerder
heid van den grooten raad van Tessino met
het plan de grondwet opnieuw te herzien.
De 63 ultramontaansche leden willen den
raad zien saamgesteld op den grondslag van
één afgevaardigde op elke 1200 zielen.
Terwij de Engelsch-Portugeesche onder
handelingen over eene juiste grensbepaling
in Afrika op het punt zijn van tot een be
vredigend einde te geraken het betreft
nog slechts eene quaestie van redactie is
er daar ginds al weer iets gebeurd, wat ze
grootelijks in gevaar brengt. Te Lorenzo
Marquez is door een Engelschen kruiser de
tijding gebracht, dat de bezetting van het
■559
Advertentiën 1—7 regels ƒ0,60 daarboven 8 cent per regel
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitscb
land worden alleen aangnomen ioor het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
vreesd volk, bovenmatig trotsch op hunne macht
en bezield met de hoop, dat spoedig de tijd zou
komen, dat het woord van den profeet zoii wor
den vervuld, dat de halve maan het kruis van
den Stefan usdom neder werpen, de Islam het
christendom vernietigen zou. Zelfs de overwinning
van Montecuculi bij St. Gothard in 1663 had hun
overmoed zoo weinig gefnuikt, dat bij gelegen
heid van een audiëntie van den keizerlijken ge
zant graaf Leslie in 1664 bij den sultan in
Adrianopel, de keizerlijke resident, de hofkrijgs-
raad Reniger, omdat hij zich wegens zijn hoo'gen
leeftijd en zijn podraga niet diep genoeg buigen
kon, door de kapitschibaschis, de bewakers van
het serail, zoodanig bij herhaling met het hoofd
op den grond werd gestooten, (lat hij verschei
den gaten in het voorhoofd kreeg.
Durfde men dit straffeloos tegen den keizerlii-
1 ijken resident wagen, dan was de veiligheid van
de ondergeschikte personen van het gezantschap
zeker niet gewaarborgd, vooral voor iemand, die
zoo prikkelbaar was als Max Gundacker. Ook
waren de omstandigheden intusschen nog ver
ergerd; vroeger had de overwinning van Monte
cuculi den Turken ten minste ontzag voor de
Oostenrijksche wapenen ingeboezemd, thans wist
men in Konstantinopel dat de Hongaren nog niet
geheel onderworpen waren, dat de rebellen naar
hulp van Turkije verlangden. Lodewijk XIV deed
al het mogelijke om den sultan tot den krijg
tegen Oostenrijk aan te sporen; men moest dus
te Konstantinopel het keizerlijk gezantschap be
schouwen als een, dat van den Grooten Heer het
behoud van den vrede afsmeekte, en daarom was
nog trotscher houding te verwachten.
Bockel schudde het hoofd, hij kon zich niet
verheugen over de onderscheiding, die Max was
ten deel gevallen, maar dezen straalde het geluk
uit de oogen. Hij verhaalde hoe de keizer met
zijn werk was ingenomen geweest en hem daarom
geprezen had, dat hij bij zijn oordeel over de
kunst van graaf Caetano een bescheidene terug
houding had in acht genomen. De keizer had
den twijfel geraden, dien hij niet uitgesproken
had en hem juist daarom zijn vertrouwen ge
schonken, omdat hij verzocht had, dat men hem
van een beslissende uitspraak zou verontschul
digen.
De persoonlijke indruk, dien Max op den kei
zer had gemankt, moest bijzonder gunstig zijn
militaire station, 't welk Portugal heeft aan
de Pangwé-rivier, eene expeditie der Engel-
sche Zuid-Afrikaansche Compagnie heeft aan
gevallen, 't welk tot een gevecht geleid heeft,
waarin zeven Portugeezen sneuvelden. De
verliezen der Engelschen worden niet opge
geven, maar als zij de aangevallenen zijn
geweest zullen ze zeker wel niet minder be
dragen.
Twee Engelsche oorlogschepen, de Magi
cian en de Pigeon, liggen thans voor Beira,
op orders wachtende. Die konden ditmaal
wel eens streng van de zijde van Lord Sa
lisbury uitvallen, want het is nu reeds de
derde Portugeesche stoutigheid, die, sedert
het ultimatum door een voorloopige modus
vivendi werd gevolgd, is voorgevallen.
De overeenkomst tusschen Portugal en den
Congo-staat is Zaterdag geteekend.
In de dezer dagen verschenen encycliek
van den Paus beslaat de bestrijding van de
socialistische beginselen, die in levendige be
woordingen gesteld is, 15 pagina's. Het eigen
domsrecht en het erfrecht worden er als na
tuurlijke goddelijke rechten in verdedigd.
De bron van den eigendom noemt de ency
cliek den arbeid, terwijl zij tevens tot de
conclusie komt, dat het gemeenschappelijk
bezit diegenen benadeelen zou, van wier on
dersteuning juist sprake is. Door de bestrij
ding der natuurlijke rechten van elk individu,
zoo heet het verder, zou de werkzaamheid
der maatschappij en de openbare rust on
dermijnd worden. In het volgende dozijn
pagina's wordt uiteen gezet, hoe de kerk
medewerkt aan de oplossing der sociale
quaestie. Vervolgens worden in 13 pagina's
de plichten van den staat omschreven^ ter
wijl diens verplichtingen tegenover den werk
man als volgt bepaald worden
De staat moet er op toezien, dat in de
werkplaatsen de godsdienst niet uit het oog
verloren wordt, dat er reinheid van zeden
heerscht en wederzijdsche rechtvaardigheid
betracht woidt. De staat moet er toezicht op
houden, dat onder de samenwerking van werk
lieden van beiderlei kunne de zedelijkheid
geweest, waartoe zeker ook wel de aanbeveling
van Starhemberg zou hebben bijgedragen, want
de keizer hod Max over zijn lotgevallen onder
vraagd, en toen Max het had gewaagd, bij de
vermelding van het aanbod, dat de Hongaarsche
magnaten hem hadden gedaan, te zeggen dat hij
een boodschap van prinses Lobkowitz aan haar
vader had overgebracht, was de keizer niet boos ge
worden maar had hem op zijn geweten af ge
vraagd, of vorst Lobkowitz hem belast had te
bespieden, wat er op het slot Liechtenstein
voorviel. Toen had Max met al het vuur van
zijn overtuiging van het goed recht des gelaster-
den, den keizer verzekerd, dat prinses Lobkowitz
slechts de eer van haar vader had willen hand
haven, en dat hij er zijn hoofd voor wilde ver
panden, dat noch zij, noch haar vader tot ver
raad jegens den keizer in staat waren.
Max vertelde verder, hoe de keizer eerst som
ber voor zich had' gestaard, maar daarna, door
zijne woorden meer en meer overtuigd, diep ge
schokt was geweest, toen hij Max hem de
laatste hoop van de ongelukkige prinses in den
Stephanusdom had afgeschilderd, dat vorst Liech
tenstein nog eenmaal, door zijn dochter daartoe
bewogen, de voorspraak van zijn voormaligen
vriend mocht zijn. Max had den keizer
den naam niet willen noemen van den
cavalier, dien de prinses in den dom had gespro
ken, totdat deze het had bevolen. Daarop had
de keizei;, dus eindigde Max, zich buitengewoon
vriendelijk betoond en hem laten vertrekken
met beloften van zijn voortdurende gunst, maar
tevens bevel gegeven om vorst Liechtenstein te
ontbieden
Meester Bockel had dit alles met klimmende
verwondering, maar toch met een treurigen
zwaarmoedigen glimlach aangehoordhij had
geen vertrouwen op de hofgunst; hoogvliegende
plannen waren van zijn eenvoudig, degelijk
streven steeds ver verwijderd gebleven. Hij er
kende wel, dat de verzoeking groot was voor
liet eerzuchtige hart van een jongeling, maar hij
zag tevens zijn vurigste hoop' in rook vervlogen,
Max eenmaal als schoonzoon te omhelzen, en hem
de leiding over te geven van de zaak, die zijn
gezin onderhield en liera tot een welgesteld man
had gemaakt. Zijne zonen betreurden dit met
hem, ofschoon zij eveneens wel vooruit hadden
gezien, dat Max moeilijk op den duur in de
niet lijdtdat de arbeiders geen werk boven
hunne krachten behoeven te verrichten, of
door het werk hun gezondheid niet in ge
vaar wordt gebracht, en of het werk in over
eenstemming is met het geslacht en den leef
tijd der arbeiders. Binnen bepaalde grenzen
dient de staat al deze punten bij de wet te
regelen.
Verder wijst de encycliek op de nadeelen
die uit de werkstakingen voortspruiten, en
roept de medewerking der wet in, opdat de
oorzaak van de werkstakingen opgeheven en
verhinderd worde, dat deze zich uitbreiden
en botsingen tusschen werkgevers en werk
lieden plaats hebben. Ook vestigt de encycliek
de aandacht op de Zondagsrust. Wat de
loonquaestie betreft, is de Paus er voor, dat
geschillen tusschen werkgevers en werklieden
door gemengde commissies worden opgelost.
Spaarzaamheid wordt den arbeiders sterk
ambevolen, terwijl de voordeelen er van in
de encycliek uiteengezet worden.
De pagina's 41 tot 59 zijn gewijd aan de
bespreking der werklieden vereenigingen
werklieden verzekeringskassen werklieden
syndicaten, enz., waarna de encycliek ten
slotte tot de conclusie komt, dat er spoedig
maatregelen dienen genomen te worden ter
voorkoming, dat de sociale quaestie een on
geneeslijke kwaal wordt. De regeeringen
aldus wordt aan het slot der encycliek ge-
zegd —"moeten daarvoor de wetten en be
staande bepalingen handhaven, de rijken en
de werkgevers moeten hun plichten indachtig
zijn en de werklieden moeten naar de stem
men van het gezond verstand luisteren. Daar
de godsdienst alleen het kwaad geheel ge
nezen kan, moeten allen, voornamelijk echter
de bisschoppen en de geestelijkheid, hun
weldadigen invloed doen gelden en den
volke doen inzien, dat liefde tot zijn naaste
de grondslag van alle deugden is.
werkplaats zon kunnen blijven; al was hij een
vreemde, zij zouden zich gaarne aan hem onder
geschikt hebben betoond, omdat hij bekwamer
was dan zij, maar zich nooit iets daarop had la
ten voorstaan. Vrouw Emerentia zweefde in
hooger sferen dat had zij nog nooit beleefd, dat
iemand aan haar tafel had gezeten, die met den
keizer over vorsten en graven had gepraat. Zij
zag reeds in den geest een gouden keten om den
hals van den gezel van haar man, en haar Louise
aan zijn arm in een met pels gevoerden mantel
naar den hofburg gaan om voor den keizerin
haar kniebuiging te doen. Zij twijfelde er vol
strekt niet aan, dat Max, indien hij slechts zijn
fortuin maaktewel den moed zou vinden om
de hand van haar dochter te vragen. In Louise's
bruine oogen echter blonken tranen van blijd
schap, dat Max zoo hoog was gestegenzij had
ah'Vi(l gedacht, dat hij tot iets buitengewoons
was uitverkoren en het deed haar telkens bitter
leed, als iemand haar plaagde en vroeg of Max
hare hand nog niet gevraagd had; zij gevoelde
dat het volstrekt onmogelijk was, dat hij het
oog op haar zou slaan, daartoe was zij veel te
gering, maar haar leven zou zij hebben willen
geven om hem gelukkig te maken.
Max was reeds weder in de werkplaats; het
kwam er nu op aan vlijtiger te arbeiden dan
ooit, want de keizer had hem de vervaardiging
opgedragen van een kunstig bewerkten dolk
voor den Grooten Heer, waarvan de greep een
doosie met geheime sluiting moest bevatten; daar
hield een koets stil voor het huis van den wapen
smid en Max za» vorst Liechtenstein er uitstuppen.
Meester Bockel naastte zich om den voornamen
cavalier te ontvangen en naar zijn verlangen te
vragen.
Het hart van Max klopte onrustiger. De vorst
bezichtigde het magazijn van voorhanden har
nassen en wapenen, alsof hij inkoopen wilde
doen.
Max echter gevoelde, dat zijn onverwacht be
zoek een ander doel had, en hij kon van uit de
werkplaats zien, dat de vorst zeker met Bockel
over geheel andere zaken sprak dan over den
wapenhandel, want hij verwaardigde de voor
werpen, die hem voorgelegd waren, nauwelijks
met een enkelen blik.
Wordt vervolgd.